Trôû thaønh ngöôøi baûo veä söï soáng vaø traùi ñaát
baèng vieäc chieâm ngaém vaø chaêm soùc noù
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Trôû thaønh ngöôøi baûo veä söï soáng vaø traùi ñaát baèng vieäc chieâm ngaém vaø chaêm soùc noù.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 16-09-2020) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi caùc tín höõu tìm laïi vò trí cuûa chuùng ta trong coâng trình saùng taïo cuûa Chuùa baèng vieäc chaêm soùc cho nhau vaø hoïc ngheä thuaät chieâm ngaém coâng trình saùng taïo.
Trong buoåi tieáp kieán chung taïi saân Damaso vaøo saùng thöù Tö 16 thaùng 9 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh Cha tieáp tuïc suy tö veà ñaïi dòch döôùi aùnh saùng hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi. Ngaøi nhaéc laïi vai troø quan troïng cuûa raát nhieàu ngöôøi quaûng ñaïi chaêm soùc tha nhaân, ñaëc bieät laø chaêm soùc caùc beänh nhaân, ngöôøi cao nieân vaø ngöôøi deã toån thöông nhaát. Ñaëc bieät ngaøi nhaéc laïi traùch nhieäm cuûa con ngöôøi trong vieäc chaêm soùc theá giôùi töï nhieân, haõy chieâm ngaém veû ñeïp maø chuùng ta thöôøng boû qua khi chæ nhaém khai thaùc taøi nguyeân cuûa traùi ñaát.
Caàn quan taâm chaêm soùc laãn nhau
Baét ñaàu baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: Ñeå thoaùt ra khoûi ñaïi dòch, chuùng ta caàn quan taâm chaêm soùc laãn nhau. Vaø chuùng ta caàn hoã trôï nhöõng ngöôøi chaêm soùc cho nhöõng ngöôøi yeáu nhaát, caùc beänh nhaân vaø ngöôøi giaø. Coù moät thoùi quen loaïi boû ngöôøi giaø sang moät beân, boû rôi hoï. Ñieàu naøy thaät toài teä. Nhöõng ngöôøi chaêm soùc caùc beänh nhaân ñoùng moät vai troø thieát yeáu trong xaõ hoäi ngaøy nay, ngay caû khi hoï thöôøng khoâng ñöôïc nhìn nhaän vaø khoâng nhaän ñöôïc thuø lao xöùng ñaùng. Chaêm soùc laø quy taéc vaøng cuûa baûn tính loaøi ngöôøi chuùng ta, vaø noù mang ñeán söùc khoûe vaø hy voïng (xem TÑ. Laudatosi '[LS], 70). Chaêm soùc ngöôøi ñau beänh, ngöôøi ngheøo khoå, ngöôøi bò loaïi sang moät beân: ñaây laø söï phong phuù nhaân baûn vaø cuõng cuûa Ki-toâ giaùo.
Cuõng phaûi chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta: traùi ñaát vaø moïi sinh vaät
Ñöùc Thaùnh Cha noùi tieáp raèng chuùng ta cuõng phaûi daønh söï chaêm soùc naøy cho ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta: cho traùi ñaát vaø cho moïi sinh vaät. Taát caû moïi söï soáng ñeàu coù moái lieân heä vôùi nhau (x.sñd., 137-138), vaø söùc khoûe cuûa chuùng ta phuï thuoäc vaøo heä sinh thaùi maø Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng vaø ñöôïc Ngöôøi trao phoù cho chuùng ta chaêm soùc (x. St 2,15). Traùi laïi, laïm duïng noù laø moät toäi troïng laøm thieät haïi, gaây haïi cho chuùng ta vaø laøm chuùng ta bò beänh (xem LS, 8; 66).
Chieâm ngaém thieân nhieân giuùp chuùng ta bieát söû duïng noù ñuùng caùch
Thuoác giaûi ñoäc toát nhaát cho vieäc söû duïng khoâng ñuùng caùch ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta laø chieâm ngaém (x.sñd., 85; 214). "Neáu baïn khoâng hoïc caùch döøng laïi vaø chieâm ngöôõng veû ñeïp, thì khoâng laï gì khi moïi thöù ñeàu bò baïn khoâng ngaàn ngaïi bieán thaønh moät ñoà vaät ñeå söû duïng vaø laïm duïng" (sñd, 215), ngay caû trôû thaønh ñoà vaät ñeå "duøng roài vaát boû". Tuy nhieân, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, coâng trình saùng taïo, khoâng chæ laø moät nguoàn taøi nguyeân.
Moãi sinh vaät phaûn chieáu söï khoân ngoan vaø tình yeâu voâ cuøng cuûa Chuùa
Caùc sinh vaät töï chuùng coù moät giaù trò vaø "moãi loaøi phaûn chieáu theo caùch rieâng cuûa noù, moät tia saùng cuûa söï khoân ngoan vaø toát laønh voâ cuøng cuûa Thieân Chuùa" (Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, 339). Giaù trò naøy vaø tia saùng thaàn linh naøy phaûi ñöôïc khaùm phaù, vaø ñeå khaùm phaù noù, chuùng ta caàn phaûi thinh laëng, laéng nghe vaø chieâm nieäm. Chieâm ngaém cuõng chöõa laønh taâm hoàn. Neáu khoâng coù söï chieâm ngaém, chuùng ta seõ deã daøng rôi vaøo moät chuû nghóa maát quaân bình, quaù ñeà cao, xem con ngöôøi laø trung taâm, quaù coi troïng vai troø cuûa con ngöôøi chuùng ta, xem chuùng ta laø keû thoáng trò tuyeät ñoái taát caû caùc sinh vaät khaùc.
Thay vì laø ngöôøi baûo veä söï soáng chuùng ta trôû thaønh "keû saên moài"
Ñöùc Thaùnh Cha löu yù: Vieäc giaûi thích sai leäch caùc vaên baûn Kinh Thaùnh veà söï saùng taïo ñaõ goùp phaàn vaøo söï hieåu sai naøy, daãn ñeán vieäc khai thaùc traùi ñaát ñeán möùc boùp ngheït noù. Khai thaùc boùc loät thieân nhieân laø moät toäi. Chuùng ta tin raèng chuùng ta ôû trung taâm, muoán chieám choã cuûa Chuùa vaø vì vaäy chuùng ta phaù hoûng söï haøi hoøa trong keá hoaïch cuûa Ngöôøi. Chuùng ta trôû thaønh nhöõng keû saên moài, queân ñi thieân chöùc cuûa mình laø ngöôøi baûo veä söï soáng.
Chuùng ta coù theå vaø phaûi canh taùc traùi ñaát ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Nhöng laøm vieäc khoâng ñoàng nghóa vôùi boùc loät, nhöng laø luoân ñi keøm vôùi chaêm soùc: caøy vaø baûo veä, laøm vieäc vaø chaêm soùc ... Ñaây laø söù maïng cuûa chuùng ta (x. St 2,15). Chuùng ta khoâng theå muoán tieáp tuïc phaùt trieån treân bình dieän vaät chaát maø khoâng chaêm soùc ngoâi nhaø chung ñang chaøo ñoùn chuùng ta. Nhöõng ngöôøi anh em ngheøo nhaát cuûa chuùng ta vaø ñaát meï than thôû veà nhöõng thieät haïi vaø baát coâng maø chuùng ta ñaõ gaây ra, vaø yeâu caàu chuùng ta moät caùch soáng khaùc. Hoï yeâu caàu chuùng hoaùn caûi, thay ñoåi con ñöôøng: chaêm soùc cho caû traùi ñaát, cho thieân nhieân.
Phuïc hoài caùch chieâm ngaém: nhìn traùi ñaát nhö moùn quaø, khaùm phaù giaù trò noäi taïi cuûa noù
Do ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: ñieàu quan troïng laø phaûi phuïc hoài chieàu kích chieâm ngaém, nghóa laø nhìn traùi ñaát, thieân nhieân nhö moät moùn quaø chöù khoâng phaûi laø thöù ñeå khai thaùc vì lôïi ích cuûa toâi. Khi chuùng ta chieâm ngaém, chuùng ta khaùm phaù ra nôi ngöôøi khaùc vaø trong töï nhieân moät ñieàu gì ñoù lôùn hôn nhieàu so vôùi tính höõu ích cuûa hoï. ÔÛ ñaây coù troïng taâm cuûa vaán ñeà: chieâm ngaém laø vöôït qua söï höõu ích cuûa moät vaät. Chieâm ngaém veû ñeïp khoâng coù nghóa laø khai thaùc noù. Chuùng ta khaùm phaù ra giaù trò noäi taïi cuûa moãi söï vaät ñöôïc Thieân Chuùa ban cho chuùng. Nhö raát nhieàu baäc thaày taâm linh ñaõ daïy, baàu trôøi, maët ñaát, bieån caû, moïi sinh vaät ñeàu coù khaû naêng mang tính bieåu töôïng hoaëc thaàn bí naøy ñeå ñöa chuùng ta trôû laïi vôùi Ñaáng Taïo Hoùa vaø hieäp thoâng vôùi caùc loaøi thuï taïo. Ví duï, thaùnh Inhaxioâ thaønh Loyola, vaøo cuoái cuoán Linh thao, môøi goïi chuùng ta thöïc hieän baøi "Chieâm nieäm ñeå ñaït tôùi tình yeâu", nghóa laø nhìn xem Thieân Chuùa ngaém nhìn caùc thuï taïo cuûa Ngöôøi nhö theá naøo vaø vui möøng vôùi chuùng; laø khaùm phaù söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa trong caùc thuï taïo cuûa Ngöôøi, vôùi söï töï do vaø aân suûng, ñeå yeâu thöông vaø chaêm soùc chuùng.
Chieâm ngaém töø vò trí cuûa moät thaønh phaàn cuûa coâng trình saùng taïo
Theo Ñöùc Thaùnh Cha, söï chieâm ngaém, ñieàu daãn chuùng ta ñeán moät thaùi ñoä chaêm soùc, khoâng nhìn vaøo thieân nhieân töø beân ngoaøi, nhö theå chuùng ta khoâng ñaém mình trong ñoù. Ñuùng hôn, noù ñöôïc thöïc hieän töø beân trong, nhaän ra mình laø moät phaàn cuûa coâng trình saùng taïo, bieán chuùng ta thaønh nhaân vaät chính chöù khoâng chæ laø khaùn giaû cuûa moät thöïc taïi khoâng coù hình haøi nhaát ñònh chæ ñeå khai thaùc. Baát cöù ai chieâm ngaém theo caùch naøy ñeàu ngaïc nhieân khoâng chæ bôûi nhöõng gì hoï nhìn thaáy, maø coøn vì caûm thaáy moät phaàn khoâng theå thieáu cuûa veû ñeïp naøy; vaø cuõng caûm thaáy mình ñöôïc keâu goïi baûo veä vaø gìn giöõ noù.
Khoâng bieát chieâm ngaém thieân nhieân seõ khoâng bieát chieâm ngaém con ngöôøi
Vaø coù moät ñieàu chuùng ta khoâng ñöôïc queân: ai khoâng bieát chieâm ngaém thieân nhieân, vaø coâng trình saùng taïo thì khoâng bieát chieâm ngaém con ngöôøi trong söï phong phuù cuûa chính hoï. Vaø baát cöù ai soáng ñeå khai thaùc thieân nhieân, cuoái cuøng hoï seõ boùc loät con ngöôøi vaø ñoái xöû vôùi hoï nhö noâ leä. Ñaây laø moät quy luaät phoå quaùt. Neáu baïn khoâng bieát chieâm ngaém thieân nhieân, baïn seõ raát khoù bieát ñöôïc caùch chieâm ngaém con ngöôøi, veû ñeïp cuûa con ngöôøi, chieâm ngaém anh chò em.
Töø chieâm ngaém thieân nhieân daãn ñeán thay ñoåi caùch soáng vaø baûo veä noù
Nhöõng ngöôøi bieát chieâm ngaém seõ deã daøng baét tay vaøo vieäc thay ñoåi nhöõng gì gaây neân söï suy thoaùi vaø toån haïi cho söùc khoûe. Hoï seõ noã löïc giaùo duïc vaø coå voõ caùc thoùi quen môùi trong saûn xuaát vaø tieâu duøng, ñoùng goùp vaøo moät moâ hình taêng tröôûng kinh teá môùi ñaûm baûo toân troïng ngoâi nhaø chung vaø toân troïng con ngöôøi. Ngöôøi chieâm ngaém trong haønh ñoäng höôùng tôùi vieäc trôû thaønh ngöôøi baûo veä moâi tröôøng. Moãi ngöôøi chuùng ta phaûi trôû thaønh ngöôøi baûo veä moâi tröôøng, baûo veä söï trong saïch cuûa moâi tröôøng, baèng caùch coá gaéng keát hôïp kieán thöùc cuûa neàn vaên hoùa coù töø haøng ngaøn naêm cuûa toå tieân vôùi kieán thöùc kyõ thuaät môùi, ñeå loái soáng cuûa chuùng ta coù theå beàn vöõng.
Chieâm ngaém vaø chaêm soùc
Hai thaùi ñoä chæ ra caùch ñieàu chænh vaø caân baèng laïi moái quan heä cuûa chuùng ta, nhöõng con ngöôøi, vôùi thieân nhieân chính laø chieâm ngaém vaø chaêm soùc. Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt: Nhieàu khi, moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi thieân nhieân döôøng nhö laø moái quan heä giöõa nhöõng keû thuø: tieâu dieät thieân nhieân vì lôïi ích cuûa mình. Khai thaùc thieân nhieân vì lôïi ích cuûa rieâng toâi. Ñöøng queân raèng baïn phaûi traû giaù ñaét cho ñieàu naøy; chuùng ta ñöøng queân caâu noùi cuûa ngöôøi Taây Ban Nha: "Thieân Chuùa luoân tha thöù; ñoâi khi chuùng ta tha thöù; thieân nhieân khoâng bao giôø tha thöù ".
Moái töông quan huynh ñeä vaø baûo veä traùi ñaát
Ñöùc Thaùnh Cha chia seû: Hoâm nay toâi ñaõ ñoïc treân baùo veà hai soâng baêng lôùn ôû Nam Cöïc, gaàn bieån Amundsen, saép suïp ñoå. Seõ thaät khuûng khieáp, bôûi vì möïc nöôùc bieån seõ daâng cao vaø ñieàu naøy seõ mang laïi raát nhieàu khoù khaên vaø raát nhieàu thieät haïi. Taïi sao? Bôûi vì söï noùng leân cuûa traùi ñaát, söï khoâng quan taâm ñeán moâi tröôøng, khoâng quan taâm ñeán ngoâi nhaø chung. Thay vaøo ñoù, khi chuùng ta coù moái quan heä naøy - cho pheùp toâi duøng töø - "huynh ñeä", moät moái quan heä "huynh ñeä" vôùi taïo vaät, chuùng ta seõ trôû thaønh nhöõng ngöôøi baûo veä ngoâi nhaø chung, ngöôøi baûo veä söï soáng vaø ngöôøi baûo veä nieàm hy voïng. Chuùng ta canh giöõ di saûn maø Thieân Chuùa ñaõ trao phoù cho chuùng ta ñeå caùc theá heä mai sau ñöôïc höôûng. Vaø coù theå coù ngöôøi noùi: "Nhöng, toâi ñang laøm nhö theá naøy." Nhöng vaán ñeà khoâng phaûi laø baïn seõ quaûn lyù nhö theá naøo ngaøy hoâm nay - ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Bonhoeffer, moät nhaø thaàn hoïc Tin laønh ngöôøi Ñöùc, noùi - vaán ñeà khoâng phaûi laø caùch baïn quaûn lyù ngaøy hoâm nay; vaán ñeà laø di saûn, söï soáng cuûa theá heä mai sau seõ nhö theá naøo? Chuùng ta haõy nghó ñeán con chaùu: chuùng ta seõ ñeå laïi gì neáu chuùng ta khai thaùc boùc loät thieân nhieân?
Chieâm ngaém ñeå chaêm soùc vaø ñeå baûo veä vaø ñeå laïi di saûn cho theá heä mai sau
Nhöõng ai ñi theo con ñöôøng chieâm ngaém vaø chaêm soùc thieân nhieân seõ trôû thaønh "ngöôøi baûo veä" cuûa ngoâi nhaø chung, ngöôøi baûo veä cuûa söï soáng vaø hy voïng. Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích: Hoï canh giöõ di saûn maø Thieân Chuùa ñaõ trao phoù cho chuùng ta, ñeå caùc theá heä mai sau ñöôïc höôûng chuùng. Toâi ñang nghó caùch ñaëc bieät veà nhöõng ngöôøi daân baûn ñòa maø taát caû chuùng ta ñeàu maéc nôï aân nghóa, caû söï thoáng hoái, ñeå ñeàn buø ñieàu xaáu maø chuùng ta ñaõ laøm. Nhöng toâi cuõng nghó ñeán nhöõng phong traøo, hieäp hoäi, nhoùm quaàn chuùng daán thaân baûo veä laõnh thoå cuûa hoï vôùi caùc giaù trò töï nhieân vaø vaên hoùa cuûa noù. Nhöõng thöïc teá xaõ hoäi naøy khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñöôïc ñaùnh giaù cao, thaäm chí ñoâi khi chuùng coøn bò caûn trôû bôûi vì noù khoâng sinh ra tieàn; nhöng treân thöïc teá chuùng ñoùng goùp vaøo cuoäc caùch maïng hoøa bình, "cuoäc caùch maïng cuûa söï chaêm soùc". Haõy chieâm ngaém ñeå chaêm soùc, chieâm ngaém ñeå baûo veä, baûo veä chuùng ta, thieân nhieân, con chaùu chuùng ta vaø baûo veä töông lai. Chieâm ngaém ñeå chaêm soùc vaø ñeå baûo veä vaø ñeå laïi di saûn cho theá heä mai sau.
Chaêm soùc vaø baûo veä thieân nhieân laø nhieäm vuï cuûa moãi con ngöôøi
Cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha nhaén nhuû chaêm soùc vaø baûo veä thieân nhieân laø nhieäm vuï cuûa moãi con ngöôøi. Moãi ngöôøi chuùng ta coù theå vaø phaûi trôû thaønh moät "ngöôøi baûo veä ngoâi nhaø chung", coù khaû naêng ca ngôïi Thieân Chuùa veà caùc taïo vaät cuûa Ngöôøi, coù khaû naêng chieâm ngöôõng vaø baûo veä chuùng.