Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích lyù do
ngaøi noùi 'khoâng' ñoái vôùi vaán ñeà truyeàn chöùc linh muïc
cho ngöôøi ñaõ laäp gia ñình
Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích lyù do ngaøi noùi 'khoâng' ñoái vôùi vaán ñeà truyeàn chöùc linh muïc cho ngöôøi ñaõ laäp gia ñình.
Taùc giaû: Christopher Lamb, baøi ñaêng treân the Tablet, ngaøy 04/09/2020
Ngöôøi dòch: Khaéc Baù, SJ. - CTV
Vatican (Vatican News 8-09-2020) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ quyeát ñònh khoâng baät ñeøn xanh cho vaán ñeà truyeàn chöùc linh muïc cho nhöõng ngöôøi ñaõ laäp gia ñình sau Thöôïng hoäi ñoàng Amazon, vì ngaøi lo ngaïi cuoäc tranh luaän coù theå ñaõ ñi ngöôïc laïi tinh thaàn phaân ñònh ñích thöïc.
Ñöùc Giaùo hoaøng caûm thaáy raèng vieäc phaân ñònh trôû neân baát khaû thi vì cuoäc tranh luaän ñaõ trôû thaønh moät cuoäc chieán theo kieåu nghò vieän giöõa caùc beân khaùc nhau.
Ngaøi tieát loä suy nghó naøy cuûa mình trong moät ghi chuù, trong ñoù vò Giaùo hoaøng Doøng Teân 83 tuoåi nhaán maïnh raèng "Thöôïng hoäi ñoàng vaãn chöa keát thuùc", vaø keâu môøi Giaùo hoäi "tieáp tuïc ñoàng haønh cuøng nhau". Nhöõng yù kieán naøy vaø nhöõng bình luaän khaùc cho thaáy caùnh cöûa khoâng bò ñoùng laïi ñoái vôùi nhöõng caûi caùch trong töông lai.
Trong moät chuù thích caù nhaân ñöôïc chia seû vôùi taïp chí La Civiltaø Cattolica cuûa Doøng Teân, Ñöùc Phanxicoâ noùi raèng thöôïng hoäi ñoàng naêm ngoaùi ñaõ coù "moät cuoäc thaûo luaän phong phuù... moät cuoäc thaûo luaän coù cô sôû, nhöng khoâng coù söï phaân ñònh".
Ñöùc Giaùo hoaøng tieáp tuïc: "Chuùng ta phaûi hieåu raèng Thöôïng hoäi ñoàng khoâng chæ laø moät nghò vieän, vaø trong tröôøng hôïp cuï theå naøy, noù khoâng ñöôïc pheùp ñi ra ngoaøi tính naêng ñoäng ñoù. Taïi Thöôïng hoäi ñoàng, chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc thaûo luaän theo kieåu nghò vieän moät caùch raát phong phuù, hieäu quaû vaø thaäm chí thieát yeáu; nhöng noù môùi chæ döøng laïi ôû ñoù. Ñoái vôùi toâi, ñieàu naøy coù yù nghóa quyeát ñònh trong quaù trình phaân ñònh cuoái cuøng."
Ña soá caùc giaùm muïc tham döï thöôïng hoäi ñoàng thaùng 10 naêm 2019 ñaõ boû phieáu uûng hoä vieäc phong chöùc linh muïc cho nhöõng ngöôøi nam ñaõ laäp gia ñình taïi nhöõng vuøng xa xoâi cuûa röøng nhieät ñôùi Amazon, nôi caùc coäng ñoàng khoâng theå cöû haønh caùc bí tích thöôøng xuyeân. Nhöng caùc nguoàn tin noäi boä cuûa Thöôïng hoäi ñoàng cho bieát ñeà xuaát naøy ñaõ bò phaûn ñoái maïnh meõ bôûi caùc vò chöùc saéc caáp cao trong Giaùo trieàu Roma, laø nhöõng vò ñaõ thaønh coâng trong vieäc ngaên chaën baát kyø thay ñoåi töùc thôøi naøo.
Ñöùc Giaùo hoaøng noùi raèng ñoâi khi, "xaûy ra baàu khí daãn hoäi tröôøng cuûa Thöôïng hoäi ñoàng ñeán tình traïng meùo moù, giaûn löôïc vaø chia reõ thaønh caùc quan ñieåm bieän chöùng vaø ñoái khaùng, voán khoâng giuùp ích gì cho söù meänh cuûa Giaùo hoäi. [Ñieàu naøy laø] do moïi ngöôøi ñeàu coá thuû trong 'chaân lyù cuûa mình', roài roát cuïc trôû thaønh tuø nhaân cuûa chính mình vaø cuûa caùc quan ñieåm baûn thaân, phoùng chieáu söï boái roái vaø baát maõn cuûa chính mình vaøo nhieàu tình huoáng. Do ñoù, vieäc ñoàng haønh cuøng nhau trôû neân baát khaû thi. "
Sau cuoäc hoïp Thöôïng hoäi ñoàng, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöa ra phaûn öùng cuûa mình, döôùi hình thöùc moät toâng huaán coù tieâu ñeà Querida Amazonia, trong ñoù ngaøi khoâng ñöa ra baát cöù moät aùm chæ naøo ñeán vaán ñeà truyeàn chöùc linh muïc cho nhöõng ngöôøi ñaõ keát hoân. Ñöùc Giaùo Hoaøng chæ keâu goïi göûi caùc giaùo só truyeàn giaùo ñeán Amazon, vaø coå voõ caùc giaùm muïc xuùc tieán nhöõng lôøi caàu nguyeän cho ôn goïi linh muïc.
Tuy nhieân, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ taùn thaønh vaên kieän cuoái cuøng cuûa caùc giaùm muïc, trong ñoù 128 vò boû phieáu uûng hoä vieäc phong chöùc cho caùc phoù teá ñaõ keát hoân ôû caùc vuøng xa xoâi, vaø 41 ngöôøi boû phieáu choáng. Ñieàu ñoù coù nghóa laø maëc duø, tröôùc maét, vaán ñeà truyeàn chöùc linh muïc cho nhöõng ngöôøi ñaõ keát hoân khoâng ñöôïc ñöa ra baøn caõi, nhöng noù vaãn laø moät khaû theå soáng ñoäng. Trong ghi chuù cuûa mình, Ñöùc Giaùo hoaøng nhaán maïnh raèng, "Thöôïng hoäi ñoàng vaãn chöa keát thuùc", vaø keâu goïi Giaùo hoäi "tieáp tuïc ñoàng haønh cuøng nhau."
Ghi chuù naøy cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng veà Thöôïng hoäi ñoàng Amazon ñöôïc ñaêng trong moät baøi baùo mang tính ñònh höôùng cuûa Cha Antonio Spadaro, giaùm ñoác La Civiltaø Cattolica, ñaõ phaûn aùnh phong caùch quaûn trò cuûa Ñöùc Phanxicoâ.
Vò linh muïc Doøng Teân nhaän xeùt, ñieåm coát loõi trong quaûn trò cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng laø ngaøi khuyeán khích söï phaân ñònh vaø môû ra caùc quaù trình ñoåi môùi thay vì thöïc thi moät chöông trình nghò söï ñoùng khung cuï theå. Cha Spadaro noùi: "Ñoù khoâng phaûi laø vaán ñeà xaây döïng moät loä trình caûi caùch theå cheá."
Cha Spadaro nhaán maïnh raèng taàm nhìn quaûn trò cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñöôïc beùn reã töø moâi tröôøng huaán luyeän trong Doøng Teân maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ haáp thuï, vôùi troïng taâm laø tinh thaàn laéng nghe, caàu nguyeän thaàm laëng, phaân tích thöïc teá vaø nhaän ñònh thaàn loaïi. Doøng Teân ñöôïc Thaùnh I-nha-xi-oâ thaønh Loyola thaønh laäp vaøo naêm 1534, vaø Ñöùc Phanxicoâ laø vò giaùo hoaøng Doøng Teân ñaàu tieân.
Cha Spadaro giaûi thích: "Vì vaäy, Thöôïng hoäi ñoàng laø nôi phaân ñònh, nôi maø caùc ñeà xuaát ñöôïc toû loä."
"Huaán quyeàn cuûa giaùo hoaøng [giaùo huaán] qua caùc Toâng Huaán töø hoa traùi cuûa thöôïng hoäi ñoàng heä taïi ôû vieäc laéng nghe caùc ñeà xuaát, nhöng cuõng ôû vieäc phaân ñònh tinh thaàn dieãn taû cuûa caùc ñeà xuaát ñoù - voán laø ñieàu vöôït ra ngoaøi baát kyø aùp löïc truyeàn thoâng hay tröng caàu daân yù naøo.
"Huaán quyeàn ñoù cuõng heä ôû vieäc ñaùnh giaù lieäu coù thöïc söï coù phaân ñònh hay chæ laø moät cuoäc tranh bieän. Vaø sau ñoù, Giaùo hoaøng [Phanxicoâ] ñaùnh giaù xem lieäu ngaøi coù theå ñöa ra moät quyeát ñònh hay khoâng. Neáu caùc ñieàu kieän khoâng ñöôïc ñaùp öùng, Giaùo hoaøng ñôn giaûn laø khoâng ñöa ra quyeát ñònh; tuy nhieân, ngaøi cuõng khoâng phuû nhaän tính hôïp leä cuûa caùc ñeà xuaát. Thay vaøo ñoù, ngaøi yeâu caàu tieáp tuïc phaân ñònh vaø ñeå ngoû cuoäc thaûo luaän."
Thöôïng hoäi ñoàng Amazon cuõng xem xeùt caâu hoûi veà vieäc phong chöùc phoù teá cho nöõ giôùi, vôùi vieäc Giaùo hoaøng thieát laäp moät uûy ban môùi ñeå xem xeùt chuû ñeà naøy sau cuoäc hoïp vaøo thaùng 10 naêm ngoaùi.
Ñaàu naêm 2020, oâng Mauricio Lopez, moät nhaân vaät chuû choát taïi Thöôïng hoäi ñoàng Amazon, ñaõ giaûi thích möùc ñoä phaân cöïc taïi Thöôïng hoäi ñoàng, laëp laïi moái baän taâm cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng veà vaán ñeà naøy.
OÂng Lopez noùi vôùi taïp chí Tablet: "Baïn coù theå thaáy raèng caûm thöùc veà söï phaân ñònh ñaõ bò maát ñi vaø [vieäc baøn luaän] trôû neân gioáng moät ñaáu tröôøng chính trò hôn, vì vaäy raát khoù ñeå Giaùo hoaøng thuùc ñaåy noù, duø chuùng toâi cuõng coù ñaït ñöôïc moät soá keát quaû toát ôû ñoù."
"ÔÛ moät soá chuû ñeà, moïi thöù trôû neân phaân cöïc ñeán möùc chuùng toâi khoâng theå cung caáp nhöõng gì Giaùo hoaøng caàn: ngaøi caàn caûm thaáy söï ñoàng thuaän, nhöng ñaõ khoâng coù söï ñoàng thuaän."
Theo cha Spadaro, ñoái vôùi Ñöùc Phanxicoâ, khoâng phaûi moïi vaán ñeà ñeàu phaûi ñöôïc giaûi quyeát ngay laäp töùc, maø chính quaù trình caûi toå môùi laø ñieàu quan troïng. Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ nhieàu laàn keâu goïi höôùng ñeán moät "Giaùo hoäi coâng nghò", moät Giaùo hoäi luoân phaân ñònh vaø tìm kieám söï ñoåi môùi. ÔÛ Ñöùc, moät tieán trình thöôïng hoäi ñoàng keùo daøi hai naêm ñaõ ñöôïc khôûi ñoäng, trong khi ôû UÙc, moät hoäi nghò mang tính böôùc ngoaët ôû taàm möùc quoác gia seõ dieãn ra vaøo cuoái naêm nay.
Tuy nhieân, vieäc chuù troïng vaøo caùc thöôïng hoäi ñoàng, vaø vieäc môû ra caùc cuoäc tranh luaän, ñaõ laøm noå ra caùc cuoäc chieán noäi boä beân trong Giaùo hoäi. Taát caû caùc cuoäc hoïp thöôïng hoäi ñoàng cuûa Ñöùc Phanxicoâ ñaõ bò chæ trích bôûi nhöõng ngöôøi Coâng giaùo theo chuû nghóa truyeàn thoáng, trong khi moät soá ngöôøi Coâng giaùo coù tö töôûng caûi caùch laïi thaát voïng vì toác ñoä thay ñoåi dieãn ra chaäm chaïp. Trong noã löïc xaùc ñònh hình aûnh cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ coâng boá raèng Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc naêm 2022 seõ coù chuû ñeà "Tính coâng nghò".
Cha Spadaro noùi raèng vieäc caûi caùch ñoâi khi laø vaán ñeà thöïc hieän moät böôùc nhoû, vôùi vieäc Ñöùc Giaùo Hoaøng laáy caûm höùng töø caâu noùi voán neâu roõ taàm nhìn cuûa Thaùnh I-nha-xi-oâ. Caâu noùi ñoù nhaéc nhôû raèng "ñieàu khoâng bò giôùi haïn bôûi nhöõng thöù lôùn lao nhaát, nhöng laïi ñöôïc chöùa ñöïng trong nhöõng ñieàu nhoû beù nhaát - ñoù laø söï thaùnh thieâng."
Cha Spadaro giaûi thích: "Döï aùn caûi caùch vó ñaïi coù theå ñöôïc thöïc hieän trong moät cöû chæ nhoû nhaát, trong moät böôùc nhoû, chaúng haïn, ngay caû trong cuoäc gaëp gôõ vôùi moät ai ñoù, hoaëc khi chuù yù ñeán moät tình huoáng cuï theå caàn thieát".
Ñieàu maø Ñöùc Giaùo hoaøng tìm caùch traùnh laø thaùi ñoä trôû neân coá thuû theo caùc quan ñieåm "caùnh taû" hoaëc "caùnh höõu", voán laø ñieàu gì ñoù taùch rôøi Giaùo hoäi khoûi theá giôùi hieän thöïc vaø khieán Giaùo hoäi trôû neân voâ caûm vôùi lòch söû. Maëc duø ñaây laø moät caùm doã töø khaép nôi trong Giaùo hoäi, nhöng cha Spadaro ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi cöùng raén ñaõ tìm caùch khieån traùch Giaùo hoaøng töø Toâng huaán veà ñôøi soáng gia ñình, Amoris Laetitia, laø toâng huaán ñaõ môû ñöôøng cho nhöõng ngöôøi Coâng giaùo ly dò vaø taùi hoân ñöôïc röôùc leã. Toâng huaán Amoris Laetitia ñöôïc vieát sau hai cuoäc hoïp Thöôïng hoäi ñoàng cuûa caùc giaùm muïc.
Trong moät tröôøng hôïp, moät nhoùm caùc hoàng y, do Hoàng y Raymond Burke cuûa Hoa Kyø daãn ñaàu, ñaõ coâng khai thaùch thöùc giaùo huaán veà ñôøi soáng gia ñình cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng, vôùi vieäc Hoàng y Burke ñe doïa seõ ñöa ra lôøi khuyeân "söûa loãi huynh ñeä" daønh cho cho Ñöùc Phanxicoâ.
Cha Spadaro vieát raèng, ta coù theå thaáy ñöôïc vieäc hoï loâi keùo Giaùo hoäi vaøo nhöõng tranh chaáp yù thöùc heä "chaúng haïn, khi xuaát hieän nhöõng nhaân vaät döôøng nhö muoán thay theá Ñöùc Giaùo hoaøng nhaân danh vieäc baûo veä giaùo lyù hoaëc vieäc caûi caùch ñích thöïc, hoaëc khi hoï gieo raéc tính khoâng chaéc chaén vaø boái roái, thaäm chí cho pheùp ngöôøi ta hình dung ra nhöõng nguy hieåm ñoái vôùi söï chính thoáng hoaëc ñoái vôùi vieäc caûi caùch. Vaø ñaëc bieät laø khi, vôùi nhöõng thaùi ñoä ñoù, söï ñaïo ñöùc giaû daãn ñeán vieäc ngöôøi ta coâng khai tuyeân xöng 'loøng hieáu thaûo' ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha vaø tinh thaàn 'söûa loãi huynh ñeä trong söï toân troïng'.
Ngay sau cuoäc baàu cöû naêm 2013, Ñöùc Giaùo hoaøng ñaõ ñöôïc tôø Economist moâ taû nhö moät "Giaùm ñoác ñieàu haønh caûi toå" (turnaround CEO) vì caùch ngaøi ñaõ giuùp cuûng coá söï tín nhieäm daønh cho Giaùo hoäi sau moät vaøi naêm beâ boái. Baûy naêm trong trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa mình, roõ raøng laø nhöõng caûi caùch cuûa Ñöùc Phanxicoâ vöôït xa maáy chuyeän trang phuïc: ngaøi ñang tìm kieám moät söï thöùc tænh tinh thaàn saâu xa trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo.