Choïn löïa öu tieân vì ngöôøi ngheøo
laø caâu traû lôøi cuûa Tin Möøng
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Choïn löïa öu tieân vì ngöôøi ngheøo laø caâu traû lôøi cuûa Tin Möøng.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 19-08-2020) - Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaéc laïi löïa choïn öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo trong Phuùc aâm vaø yeâu caàu raèng nhöõng ngöôøi caàn nhaát cuõng ñöôïc xem xeùt trong vieäc tìm kieám phöông phaùp chöõa trò vi-ruùt corona. Neáu öu tieân vaéc-xin cho nhöõng ngöôøi giaøu nhaát thì ñoù laø moät ñieàu ñaùng buoàn.
Trong buoåi tieáp kieán chung tröïc tuyeán vaøo saùng thöù Tö 19 thaùng 08 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh Cha tieáp tuïc loaït baøi suy tö veà ñaïi dòch Covid-19 vôùi chuû ñeà "Chöõa laønh theá giôùi". Baøi suy tö thöù ba noùi veà "Choïn löïa öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo vaø ñöùc aùi". Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng ñaïi dòch laøm cho chuùng ta nhaäy caûm vôùi moät thöù vi-ruùt coøn traàm troïng hôn ñang aûnh höôûng theá giôùi: ñoù laø vi-ruùt baát coâng xaõ hoäi, thieáu caùc cô hoäi coâng baèng vaø nhöõng ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi thieáu thoán nhaát bò loaïi ra beân leà xaõ hoäi.
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc raèng göông maãu vaø giaùo huaán cuûa Chuùa Ki-toâ cho chuùng ta thaáy raèng moät choïn löïa öu tieân cho ngöôøi ngheøo laø tieâu chuaån thieát yeáu trong caên tính ñích thöïc cuûa caùc moân ñeä Chuùa Ki-toâ. Baùc aùi Ki-toâ giaùo yeâu caàu chuùng ta ñi xa hôn nhöõng trôï giuùp xaõ hoäi, khi bieát laéng nghe tieáng noùi cuûa hoï vaø haønh ñoäng ñeå vöôït qua taát caû nhöõng gì caûn trôû söï phaùt trieån vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa hoï. Ngaøi mong öôùc raèng Tin Möøng coù theå soi saùng cho chuùng ta ñeå tìm ra nhöõng caùch thöùc saùng taïo ñeå thöïc haønh ñöùc aùi ñöôïc kieán taïo trong ñöùc tin vaø ñaâm reã trong ñöùc caäy; ñöùc aùi naøy coù theå chöõa laønh theá giôùi bò thöông tích vaø thaêng tieán lôïi ích thaät söï cho toaøn theå gia ñình nhaân loaïi.
Baét ñaàu buoåi tieáp kieán, caùc tín höõu ñaõ nghe ñoïc ñoaïn thö thöù hai cuûa thaùnh Phao-loâ göûi tín höõu Corinto chöông 8 (1-2.9), trong ñoù thaùnh nhaân khen ngôïi caùc tín höõu Ma-keâ-ñoâ-ni-a: "traûi qua bao noãi gian truaân, hoï vaãn ñöôïc chan chöùa nieàm vui; giöõa caûnh khoù ngheøo cuøng cöïc, hoï laïi trôû neân nhöõng ngöôøi giaøu loøng quaûng ñaïi"; thaùnh nhaân cuõng nhaéc laïi göông maãu cuûa Chuùa Gieâ-su Ki-toâ, Chuùa chuùng ta: "Ngöôøi voán giaøu sang phuù quyù, nhöng ñaõ töï yù trôû neân ngheøo khoù vì anh em, ñeå laáy caùi ngheøo cuûa mình maø laøm cho anh em trôû neân giaøu coù". Töø taám göông yeâu thöông töï haï cuûa Chuùa Gieâ-su vaø loøng baùc aùi cuûa tín höõu Ma-keâ-ñoâ-ni-a, Ñöùc Thaùnh Cha baét ñaàu baøi giaùo lyù cuûa ngaøi. Ñöùc Thaùnh Cha noùi:
Baøi giaùo lyù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Ñaïi dòch ñaõ phôi baøy tình caûnh cuûa ngöôøi ngheøo vaø söï baát bình ñaúng to lôùn ñang thoáng trò theá giôùi. Vaø vi-ruùt, trong khi khoâng phaân bieät ngöôøi naøo, ñaõ tìm thaáy, treân con ñöôøng taøn phaù cuûa noù, söï baát bình ñaúng vaø phaân bieät ñoái xöû maïnh meõ. Vaø noù ñaõ laøm nhöõng ñieàu naøy gia taêng theâm!
Löïa choïn öu tieân vì ngöôøi ngheøo - caâu traû lôøi cuûa Tin Möøng
Do ñoù, phaûn öùng vôùi ñaïi dòch laø phaûn öùng keùp. Moät maët, phaûi caáp baùch tìm ra caùch chöõa trò loaïi vi-ruùt nhoû beù nhöng kinh khuûng, ñang khieán caû theá giôùi phaûi quyø goái. Maët khaùc, chuùng ta cuõng phaûi chöõa khoûi moät loaïi vi-ruùt to lôùn, ñoù laø söï baát coâng xaõ hoäi, baát bình ñaúng veà cô hoäi, vieäc gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø thieáu baûo veä cho nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát. Trong phaûn öùng keùp ñeå chöõa trò naøy, coù moät löïa choïn, maø theo Tin Möøng, khoâng theå thieáu ñöôïc: ñoù laø löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo (x. Toâng huaán Evangelii gaudium [EG] - Nieàm vui Tin Möøng, 195).
Ngöôøi ñaàu tieân soáng löïa choïn vì ngöôøi ngheøo
Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh: Ñaây khoâng phaûi laø moät löïa choïn chính trò; cuõng khoâng phaûi laø löïa choïn lyù töôûng, hay löïa choïn ñaûng phaùi. Löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo naèm ôû trung taâm cuûa Tin Möøng. Vaø ngöôøi ñaàu tieân thöïc hieän löïa choïn naøy chính laø Chuùa Gieâ-su; chuùng ta ñaõ nghe veà ñieàu naøy trong ñoaïn thö göûi caùc tín höõu Coâ-rin-toâ vaøo ñaàu buoåi tieáp kieán. Chính ngaøi, Ñaáng giaøu coù, ñaõ trôû neân ngheøo ñeå laøm cho chuùng ta trôû neân giaøu coù. Ngaøi laøm vì moãi ngöôøi chuùng ta vaø do ñoù, ôû trung taâm cuûa Tin Möøng, ôû trung taâm lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâ-su, coù choïn löïa naøy.
Chính Chuùa Gieâ-su Ki-toâ, laø Thieân Chuùa, ñaõ töï haï, trôû neân gioáng nhö con ngöôøi; vaø Ngöôøi khoâng choïn moät cuoäc soáng ñaëc aân, maø ñaõ choïn ñieàu kieän cuûa moät toâi tôù (x. Pl 2,6-7). Ngöôøi töï huûy chính mình khi töï trôû neân moät ñaày tôù. Ngöôøi sinh ra trong moät gia ñình khieâm haï vaø laøm ngheà thuû coâng. Khi baét ñaàu söù vuï rao giaûng, Ngöôøi ñaõ loan baùo raèng trong Nöôùc Thieân Chuùa, ngöôøi ngheøo ñöôïc chuùc phuùc (x. Mt 5,3; Lc 6,20; EG, 197). Ngöôøi ôû giöõa nhöõng ngöôøi beänh taät, ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø, toû cho hoï thaáy tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa (x. Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo, 2444). Raát nhieàu laàn Ngöôøi ñaõ bò ñaùnh giaù laø ngöôøi oâ ueá vì ñeán gaëp ngöôøi beänh, ngöôøi phong cuøi ... Vaø theo naõo traïng cuûa luaät thôøi ñoù, nhöõng ngöôøi naøy laøm cho ngöôøi ta bò oâ ueá. Vaø Ngöôøi ñaõ chaáp nhaän ñeå gaàn guõi vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo.
Caùc tieâu chí cuûa moân ñeä Chuùa Ki-toâ
Töø maãu göông cuûa Chuùa Ki-toâ, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi caùc tieâu chí cuûa moân ñeä Chuùa Ki-toâ: Vì theá, ngöôøi ta nhaän ra caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu qua söï gaàn guõi cuûa hoï vôùi ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi beù moïn, nhöõng ngöôøi beänh taät vaø tuø ñaøy, nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø vaø bò laõng queân, nhöõng ngöôøi thieáu côm aên aùo maëc (x. Mt 25,31-36; GLCG, 2443). Chuùng ta coù theå ñoïc thaáy tieâu chuaån noåi tieáng naøy trong Tin möøng thaùnh Maùt-theâu chöông 25, tieâu chuaån maø theo ñoù chuùng ta seõ ñöôïc xeùt xöû. Ñaây laø tieâu chuaån noøng coát ñeå chöùng toû ñaëc tính Ki-toâ chaân chính (x. Gl 2,10; EG, 195). Moät soá ngöôøi laàm töôûng raèng tình yeâu öu tieân ñoái vôùi ngöôøi ngheøo laø nhieäm vuï cuûa moät soá ít ngöôøi, nhöng treân thöïc teá, ñoù laø söù meänh cuûa toaøn theå Giaùo hoäi (x. thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis - Moái quan taâm veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi, 42). "Moïi Kitoâ höõu vaø moïi coäng ñoaøn ñeàu ñöôïc keâu goïi trôû thaønh khí cuï cuûa Thieân Chuùa ñeå giaûi phoùng vaø thaêng tieán ngöôøi ngheøo" (EG, 187).
Haønh ñoäng ñeå thay ñoåi nhöõng caáu truùc xaõ hoäi toài teä
Ñöùc Thaùnh Cha noùi tieáp: Loøng tin caäy meán nhaát thieát thuùc ñaåy chuùng ta höôùng tôùi söï öu tieân daønh cho nhöõng ngöôøi tuùng thieáu nhaát[1], ñieàu naøy coøn vöôït xa söï trôï giuùp caàn thieát (xem EG, 198). Thaät vaäy, noù aùm chæ vieäc ñi cuøng nhau, ñeå mình ñöôïc truyeàn giaûng Tin Möøng bôûi hoï, laø nhöõng ngöôøi bieát roõ veà Chuùa Kitoâ ñau khoå, ñeå chuùng ta ñöôïc "laây nhieãm" bôûi kinh nghieäm cöùu ñoä, bôûi söï khoân ngoan vaø saùng taïo cuûa hoï (x. Ibid). Chia seû vôùi ngöôøi ngheøo nghóa laø laøm giaøu cho nhau. Vaø, neáu coù nhöõng caáu truùc xaõ hoäi beänh taät ngaên caûn hoï mô öôùc veà töông lai, chuùng ta phaûi cuøng nhau hoaït ñoäng ñeå chöõa laønh chuùng, ñeå thay ñoåi chuùng (x .ibid., 195). Tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ yeâu thöông chuùng ta ñeán taän cuøng, ñöa chuùng ta ñeán ñieàu naøy (x. Ga 13,1) vaø ñi ñeán caùc bieân giôùi, caùc taän cuøng, caùc bieân giôùi hieän sinh. Ñöa nhöõng vuøng ngoaïi vi vaøo trung taâm coù nghóa laø taäp trung cuoäc soáng cuûa chuùng ta vaøo Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ "töï trôû neân ngheøo" vì chuùng ta, ñeå laøm giaøu cho chuùng ta "nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi" (2Cr 8, 9).[2]
Taát caû chuùng ta ñeàu quan taâm ñeán haäu quaû xaõ hoäi cuûa ñaïi dòch. Nhieàu ngöôøi muoán trôû laïi cuoäc soáng bình thöôøng vaø tieáp tuïc caùc hoaït ñoäng kinh teá. Taát nhieân, nhöng "söï bình thöôøng" naøy khoâng ñöôïc bao goàm nhöõng baát coâng xaõ hoäi vaø söï suy thoaùi moâi tröôøng. Ñaïi dòch laø moät cuoäc khuûng hoaûng vaø chuùng ta khoâng thoaùt khoûi khuûng hoaûng nhö chuùng ta ñaõ töøng laø: hoaëc chuùng ta seõ toát hôn hoaëc chuùng ta seõ teä hôn. Chuùng ta phaûi thoaùt khoûi ñaïi dòch toát hôn, ñeå caûi tieán tình traïng baát coâng xaõ hoäi vaø suy thoaùi moâi tröôøng.
Caàn thaêng tieán, phaùt trieån ngöôøi ngheøo, chöù khoâng chæ trôï giuùp
Veà cô hoäi chuùng ta coù theå coù trong ñaïi dòch, Ñöùc Thaùnh Cha noùi: Hoâm nay chuùng ta coù cô hoäi ñeå xaây döïng moät ñieàu gì ñoù khaùc bieät. Ví duï, chuùng ta coù theå thuùc ñaåy moät neàn kinh teá phaùt trieån toaøn dieän cho ngöôøi ngheøo chöù khoâng phaûi neàn kinh teá duy trôï giuùp. Toâi khoâng muoán leân aùn vieäc trôï giuùp; caùc hoaït ñoäng trôï giuùp raát quan troïng. Chuùng ta haõy nghó ñeán hoaït ñoäng tình nguyeän, ñoù laø moät trong nhöõng coâng trình kieán truùc ñeïp nhaát maø Giaùo hoäi YÙ coù. Hoï ñang trôï giuùp, nhöng chuùng ta phaûi ñi xa hôn, ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà thuùc ñaåy chuùng ta chæ "duy trôï giuùp".
Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích theâm: Moät neàn kinh teá maø khoâng tìm caùc bieän phaùp chöõa trò thì trong thöïc teá, noù ñaàu ñoäc xaõ hoäi, chaúng haïn nhö lôïi nhuaän khoâng ñi lieàn vôùi vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm xöùng ñaùng (xem EG, 204). Loaïi lôïi nhuaän naøy bò taùch ra khoûi neàn kinh teá thöïc söï, laø neàn kinh teá ñaùng leõ mang laïi lôïi ích cho ngöôøi daân thöôøng (x. Thoâng ñieäp Laudato si '[LS], 109), vaø hôn nöõa, ñoâi khi thôø ô vôùi nhöõng thieät haïi gaây ra cho ngoâi nhaø chung.
Löïa choïn xuaát phaùt töø tình yeâu Thieân Chuùa
Löïa choïn öu tieân cho ngöôøi ngheøo, söï ñoøi hoûi ñaïo ñöùc - xaõ hoäi naøy, xuaát phaùt töø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa (xem LS, 158), cho chuùng ta ñoäng löïc ñeå suy nghó vaø hoaïch ñònh moät neàn kinh teá, nôi maø moïi ngöôøi, vaø ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, ôû trung taâm. Vaø noù cuõng khuyeán khích chuùng ta hoaïch ñònh vieäc chöõa trò vi-ruùt baèng caùch öu tieân cho nhöõng ngöôøi caàn noù nhaát. Ñöùc Thaùnh Cha löu yù: Thaät ñaùng buoàn bieát bao neáu vaéc xin Covid-19 ñöôïc öu tieân daønh cho nhöõng ngöôøi giaøu nhaát! Vaø seõ laø moät vuï beâ boái neáu taát caû hoã trôï kinh teá maø chuùng ta ñang thaáy - haàu heát baèng tieàn coâng - ñeàu taäp trung vaøo vieäc cöùu caùc ngaønh coâng nghieäp khoâng goùp phaàn vaøo vieäc bao goàm nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø, thaêng tieán nhöõng ngöôøi roát cuøng nhaát, cho coâng ích hoaëc chaêm soùc coâng trình saùng taïo (sñd. .). Ñaây laø boán tieâu chí ñeå löïa choïn nhöõng ngaønh coâng nghieäp caàn trôï giuùp.
Chöõa laønh vi-ruùt dòch beänh vaø caû vi-ruùt baát coâng xaõ hoäi
Cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi: Neáu virus laïi buøng phaùt trong moät theá giôùi khoâng coâng baèng vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo vaø deã bò toån thöông nhaát, chuùng ta caàn thay ñoåi theá giôùi naøy. Theo göông cuûa Chuùa Gieâsu, vò löông y cuûa tình yeâu toaøn veïn cuûa Thieân Chuùa, vò löông y chöõa laønh theå xaùc, xaõ hoäi vaø taâm linh (x. Ga 5,6-9), chuùng ta phaûi haønh ñoäng ngay baây giôø, ñeå chöõa laønh nhöõng beänh dòch do nhöõng vi-ruùt nhoû beù voâ hình gaây ra, vaø ñeå chöõa laønh nhöõng vi-ruùt do nhöõng baát coâng xaõ hoäi to lôùn vaø höõu hình gaây ra. Toâi ñeà nghò raèng ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän baét ñaàu töø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, baèng caùch ñaët caùc vuøng ngoaïi vi ôû trung taâm vaø nhöõng ngöôøi cuoái cuøng leân haøng ñaàu. Baét ñaàu töø tình yeâu cuï theå naøy, ñöôïc neo giöõ trong ñöùc caäy vaø ñöôïc ñaët neàn treân ñöùc meán, moät theá giôùi laønh maïnh hôn seõ laø ñieàu coù theå. Ngöôïc laïi, chuùng ta seõ toài teä hôn khi ra khoûi cuoäc khuûng hoaûng. Xin Chuùa giuùp chuùng ta, ban cho chuùng ta söùc maïnh ñeå toát hôn khi thoaùt khoûi khuûng hoaûng, baèng caùch ñaùp laïi caùc nhu caàu cuûa theá giôùi hoâm nay.
- - - - - - - - - -
[1] X. Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Huaán thò veà moät soá khía caïnh cuûa "Thaàn hoïc Giaûi phoùng", (1984), 5
[2] ÑGH Bieån Ñöùc XVI, Dieãn vaên khai maïc Ñaïi hoäi cuûa chaâu Myõ Latinh vaø vuøng Caribeâ (13/05/2007), 3.