Phaåm giaù con ngöôøi
laø baát khaû xaâm phaïm
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Phaåm giaù con ngöôøi laø baát khaû xaâm phaïm.
Chuyeån ngöõ: Anh Phöông, SJ - CTV
Vatican (Vatican News 12-08-2020) - Saùng thöù Tö 12 thaùng 8 naêm 2020, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ coù buoåi tieáp kieán chung caùc tín höõu. Nhö thöôøng leä, buoåi tieáp kieán dieãn ra taïi Thö vieän Dinh Toâng Toaø vaø ñöôïc phaùt tröïc tuyeán cho caùc tín höõu tham döï. Thay cho baøi giaùo lyù, Ñöùc Thaùnh Cha coù nhöõng suy tö veà ñaïi dòch covid-19. Ñaây laø baøi thöù hai trong loaït baøi suy tö cuûa ngaøi veà ñaïi dòch.
Ñöùc Thaùnh Cha noùi trong baøi suy tö:
Traän ñaïi dòch laàn naøy ñaõ cho thaáy taát caû chuùng ta deã bò toån thöông vaø coù lieân ñôùi vôùi nhau nhö theá naøo. Neáu chuùng ta khoâng chaêm soùc nhau, khôûi ñi töø nhöõng ngöôøi roát heát, töùc laø töø nhöõng ngöôøi bò aûnh höôûng nhieàu nhaát, bao goàm caùc thuï taïo khaùc; chuùng ta khoâng theå chöõa laønh ñöôïc theá giôùi naøy.
Chuùng ta phaûi tuyeân döông söï coáng hieán cuûa raát nhieàu ngöôøi trong nhöõng thaùng vöøa qua ñaõ vaø ñang minh chöùng cho moät tình yeâu ñaày tính nhaân vaên vaø Kitoâ giaùo daønh cho nhaân loaïi. Hoï ñaõ daán thaân phuïc vuï beänh nhaân cho daàu söùc khoûe cuûa hoï coù nguy cô bò ñe doïa. Tuy nhieân Vi-rut Corona khoâng chæ laø moät caên beänh maø chuùng ta phaûi chieán ñaáu; nhöng ngang qua côn ñaïi dòch, nhieàu beänh lyù xaõ hoäi ñöôïc phôi baøy ra aùnh saùng. Moät trong soá ñoù laø caùi nhìn meùo moù veà con ngöôøi, töùc laø moät caùi nhìn phôùt lôø ñi phaåm giaù vaø ñaëc tính töông quan cuûa con ngöôøi. Ñoâi khi chuùng ta nhìn tha nhaân gioáng nhö moät ñoà vaät, töùc laø ñeå söû duïng hoaëc bò vöùt boû. Nhöng thöïc teá, chính caùch nhìn naøy khieán ta ra muø loøa vaø taïo neân moät thöù vaên hoùa baøi tröø mang tính caù nhaân vaø gaây haán, bieán con ngöôøi thaønh moät thöù haøng hoùa tieâu duøng (Xem Toâng huaán Nieàm Vui Tin Möøng, soá 53; Thoâng ñieäp Laudato si', soá 22).
Döôùi aùnh saùng ñöùc tin, chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa nhìn con ngöôøi trong moät caùch thöùc khaùc. Thieân Chuùa taïo döïng ta khoâng nhö caùc ñoà vaät, nhöng nhö nhöõng ngöôøi ñöôïc yeâu thöông vaø coù khaû naêng ñeå yeâu, töùc laø gioáng hình aûnh cuûa Thieân Chuùa (St 1,27). Nhö vaäy, Thieân Chuùa ñaõ ban cho ta moät phaåm giaù ñoäc nhaát, môøi goïi chuùng ta soáng hieäp thoâng vôùi Ngaøi vaø vôùi anh chò em chuùng ta trong khi toân troïng taát caû taïo vaät. Trong moái hieäp thoâng naøy, Thieân Chuùa ban cho ta khaû naêng sinh soâi vaø baûo veä söï soáng (x. St 1,28-29), khaû naêng lao taùc vaø chaêm soùc traùi ñaát (x. St 2,15; LS, 67).
Tin Möøng cho chuùng ta moät ví duï ñieån hình veà caùi nhìn mang tính chuû nghóa caù nhaân, khi thaân maãu cuûa hai moân ñeä Giacoâbeâ vaø Gioan xin ÑGS ñaëc aân cho con mình (x. Mt 20,20-28). Baø mong muoán hai con ñöôïc ngoài beân taû vaø beân höõu cuûa vò taân vöông. Nhöng ÑGS ñaõ ñeà nghò moät caùch nhìn khaùc: ñoù laø caùch nhìn cuûa söï phuïc vuï vaø daâng hieán chính maïng soáng mình vì tha nhaân. ÑGS ñaõ khaúng ñònh loái nhìn naøy baèng caùch: ngay sau ñoù, Ngaøi ñaõ laøm saùng maét cho hai ngöôøi muø vaø khieán hoï trôû thaønh moân ñeä (x. Mt 20,29-34).
Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ban cho chuùng ta ñoâi maét bieát quan taâm ñeán anh chò em mình, ñaëc bieät laø nhöõng ai ñang ñau khoå. Laø moân ñeä cuûa ÑGS, chuùng ta khoâng mong muoán mình trôû thaønh nhöõng ngöôøi thôø ô vaø naëng tính caù nhaân chuû nghóa. Nhöng chuùng ta muoán nhaän ra phaåm giaù con ngöôøi nôi moãi nhaân vò, cho duø hoï thuoäc chuûng toäc, ngoân ngöõ vaø hoaøn caûnh naøo.
Coâng ñoàng Vaticano II nhaán maïnh raèng phaåm giaù naøy laø baát khaû xaâm phaïm, bôûi vì "con ngöôøi ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh Thieân Chuùa" (Gaudium et spes, 12). Nhö theá, phaåm giaù con ngöôøi laø neàn taûng cuûa moïi ñôøi soáng xaõ hoäi vaø quyeát ñònh nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi ñoù. Trong vaên hoùa hieän ñaïi, tham chieáu gaàn nhaát vôùi nguyeân taéc phaåm giaù con ngöôøi baát khaû xaâm phaïm laø Tuyeân Ngoân Nhaân Quyeàn maø thaùnh Gioan Phaolo II ñaõ ñònh nghóa laø "moät coät moác quan troïng trong haønh trình daøi vaø cam go cuûa nhaân loaïi"[1], vaø laø "moät trong nhöõng dieãn ñaït ñænh cao cuûa yù thöùc con ngöôøi"[2]. Quyeàn lôïi khoâng chæ mang tính caù nhaân maø coøn coù tính xaõ hoäi, thuoäc veà moïi daân toäc vaø quoác gia[3]. Thöïc vaäy, con ngöôøi vôùi phaåm giaù cuûa mình laø moät thöïc theå xaõ hoäi, ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh cuûa Thieân Chuùa Duy Nhaát vaø Ba Ngoâi.
Nhaän thöùc môùi meû naøy veà phaåm giaù con ngöôøi mang laïi nhöõng aùp duïng nghieâm tuùc veà maët xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò. Nhìn ngöôøi anh em vaø moïi taïo vaät nhö moùn quaø ñöôïc trao ban töø tình yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa Cha seõ khôi daäy nôi ta haønh vi cuûa söï quan taâm, chaêm soùc vaø bieát ngôõ ngaøng. Nhö vaäy, ngöôøi tín höõu chieâm ngaém tha nhaân nhö anh em chöù khoâng nhö keû xa laï; nhìn anh em mình baèng loøng traéc aån vaø caûm thoâng, chöù khoâng phaûi baèng söï khinh khi vaø thuø haän. Khi chieâm ngaém theá giôùi döôùi saùng ñöùc tin vaø vôùi söï giuùp söùc cuûa aân suûng, con ngöôøi seõ lao taùc ñeå laøm trieån nôû söùc saùng taïo vaø loøng nhieät thaønh, ngoõ haàu coù theå hoùa giaûi nhöõng bi kòch cuûa lòch söû. Con ngöôøi nhaän thöùc vaø phaùt trieån khaû naêng cuûa mình nhö laø nhöõng traùch nhieäm xuaát phaùt töø ñöùc tin, nhö nhöõng aân suûng cuûa Thieân Chuùa ñeå phuïc tha nhaân vaø moïi thuï taïo.
Trong khi chuùng ta ñang coá gaéng chöõa laønh beänh taät do vi-ruùt gaây ra, ñöùc tin thoâi thuùc chuùng ta daán thaân caùch nghieâm tuùc vaø tích cöïc ñeå choáng laïi söï thôø ô tröôùc nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn. Ñöùc tin luoân ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ñeå mình ñöôïc chöõa laønh vaø aên naên saùm hoái töø chuû nghóa caù nhaân cuûa chính chuùng ta, duø caù nhaân hay taäp theå. Xin Chuùa "phuïc hoài thò giaùc" cho chuùng ta ñeå ta coù theå khaùm phaù ra laø moät thaønh vieân cuûa gia ñình nhaân loaïi coù yù nghóa gì. Vaø öôùc mong raèng caùi nhìn môûi meû naøy ñöôïc chuyeån thaønh nhöõng haønh ñoäng cuï theå cuûa loøng nhaân aùi vaø toân troïng ñoái vôùi moãi nhaân vò, cuõng nhö söï quan taâm vaø chaêm soùc cho ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta.
- - - - - - - - - - -
[1] Dieãn vaên tröôùc Ñaïi hoäi Lieân Hôïp Quoác (ngaøy 2 thaùng 10 naêm 1979), 7.
[2] Dieãn vaên tröôùc Ñaïi hoäi Lieân Hôïp Quoác (ngaøy 5 thaùng 10 naêm 1995), 2.
[3] X. Baûn Toùm Taét Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi, 157.