Huaán thò cuûa Boä giaùo só veà caùc giaùo xöù
Huaán thò cuûa Boä giaùo só veà caùc giaùo xöù.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 20-07-2020) - Hoâm 20 thaùng 7 naêm 2020, Boä giaùo só ñaõ coâng boá Huaán thò veà caùc giaùo xöù, vôùi töïa ñeà: "Hoaùn caûi muïc vuï coäng ñoaøn giaùo xöù ñeå phuïc vuï söù maïng truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi".
Huaán thò ñöôïc Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ pheâ chuaån ngaøy 27 thaùng 6 naêm 2020, vaø mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Hoàng y Toång tröôûng Beniamino Stella, cuøng vôùi hai vò Toång thö kyù, laø Ñöùc Toång giaùm muïc Joel Mercier vaø Ñöùc Toång giaùm muïc Jorge Carlos Patroùn Wong (ñaëc traùch veà caùc chuûng vieän), vaø Ñöùc oâng Phoù Toång thö kyù Andrea Ripa.
Noäi dung toång quaùt
Ngoaøi phaàn nhaäp ñeà vaø keát luaän, Huaán thò daøi 63 trang, chia laøm 11 chöông vôùi toång coäng 124 ñoaïn, laàn löôït baøn tôùi söï hoaùn caûi muïc vuï (I), Giaùo xöù trong boái caûnh hieän thôøi (II), Giaù trò cuûa giaùo xöù ngaøy nay (III), Söù maïng truyeàn giaùo, tieâu chuaån höôùng daãn ñeå canh taân (IV), "Coäng ñoaøn cuûa caùc coäng ñoaøn": giaùo xöù bao goàm, loan baùo Tin möøng vaø quan taâm ñeán ngöôøi ngheøo (V), Töø söï hoaùn caûi con ngöôøi ñeán hoaùn caûi caùc cô caáu (VI), Giaùo xöù vaø caùc phaân chia noäi boä khaùc trong giaùo phaän (VII).
Trong caùc chöông treân ñaây, Huaán thò nhaéc ñeán nhu caàu caàn canh taân caùc cô caáu truyeàn thoáng cuûa giaùo xöù, ñaùp öùng nhöõng hoaøn caûnh môùi cuûa xaõ hoäi, ñeå ñaåy maïnh söù vuï truyeàn giaùo: "Troïng taâm vieäc hoaùn caûi muïc vuï phaûi ñeà caäp tôùi vieäc loan baùo Lôøi Chuùa, ñôøi soáng bí tích, chöùng taù baùc aùi, töùc laø nhöõng laõnh vöïc thieát yeáu, trong ñoù giaùo xöù taêng tröôûng vaø phuø hôïp vôùi maàu nhieäm maø giaùo xöù tin töôûng" (n.20).
Chöông 7 töông ñoái daøi, laàn löôït ñeà caäp ñeán caùch thöùc tieán haønh vieäc goäp caùc giaùo xöù (VII,a), giaùo haït (VII,b), ñôn vò muïc vuï (VII,c), vuøng muïc vuï (VII,d).
Chöông 8 baøn ñeán caùc hình thöùc thoâng thöôøng vaø ngoaïi thöôøng uûy thaùc vieäc chaêm soùc muïc vuï coäng ñoaøn giaùo xöù, vaø laàn löôït ñeà caäp ñeán cha sôû (VIII,a), vò giaùm quaûn giaùo xöù (VIII,b), vieäc uûy thaùc moät soá giaùo xöù cho moät toaùn linh muïc (Viii,c), cha phoù (VIII,d), caùc phoù teá (VIII,e), nhöõng ngöôøi thaùnh hieán (VIII,f), giaùo daân (VIII,g), nhöõng hình thöùc khaùc trong vieäc uûy thaùc saên soùc muïc vuï (VIII,h).
Chöông 9 cuûa Huaán thò ñeà caäp ñeán caùc traùch vuï vaø thöøa taùc vuï giaùo xöù; Chöông 10 noùi veà caùc toå chöùc ñoàng traùch nhieäm Giaùo hoäi, nhö Hoäi ñoàng kinh teá cuûa giaùo xöù (X,a), Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù (X.b), Caùc hình thöùc ñoàng traùch nhieäm trong vieäc saên soùc muïc vuï (X,c). Sau cuøng, Chöông 11 baøn veà caùc tieàn daâng cuùng ñeå cöû haønh caùc bí tích.
Chuû ñích cuûa Huaán thò
Huaán thò môùi cuûa Boä giaùo só khoâng chöùa ñöïng caùc qui luaät môùi, nhöng trình baøy caùc chæ daãn ñeå aùp duïng ñuùng ñaén vaø nghieâm tuùc hôn caùc qui luaät hieän haønh veà giaùo xöù, ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc thöïc thi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm cuûa caùc tín höõu, ñoàng thôøi thaêng tieán moät neàn muïc vuï gaàn guõi vaø coäng taùc giöõa caùc giaùo xöù.
Saùu chöông ñaàu tieân trình baøy moät suy tö roäng raõi veà vieäc hoaùn caûi muïc vuï, yù thöùc truyeàn giaùo vaø giaù trò cuûa caùc giaùo xöù trong boái caûnh hieän nay.
Naêm chöông keá tieáp coù tính chaát thöïc haønh hôn, vaø chæ daãn veà caùch thöùc ñuùng ñaén ñeå goäp caùc giaùo xöù, hoaëc uûy thaùc moät nhoùm giaùo xöù cho moät toaùn caùc linh muïc cuøng phuï traùch, ñaëc bieät laø do tình traïng thieáu linh muïc taïi moät soá nöôùc, hoaëc vì nhöõng lyù do ñòa lyù, xaõ hoäi khaùc.
Söûa sai moät soá laïm duïng
Huaán thò taùi khaúng ñònh giaùo luaät hieän haønh vaø söûa sai moät soá laïm duïng ñang baét ñaàu xaûy ra taïi moät vaøi nöôùc, nhö baùo chí noùi ñeán, nhö moät giaùo xöù, vì khoâng coù linh muïc, ñöôïc uûy thaùc cho moät giaùo daân coi soùc, vaø hoï ñöôïc goïi laø "cha sôû". Huaán thò nhaán maïnh raèng cha sôû phaûi laø ngöôøi ñaõ laõnh nhaän chöùc linh muïc, moïi khaû theå khaùc ñeàu bò loaïi tröø.
Cha sôû, "chuû chaên cuûa coäng ñoaøn"
"Vò muïc töû, quaûng ñaïi phuïc vuï ñoaøn chieân, phaûi huaán luyeän caùc tín höõu, ñeå moãi phaàn töû cuûa coäng ñoaøn caûm thaáy coù traùch nhieäm tröïc tieáp can döï vaøo vieäc cung öùng caùc nhu caàu cuûa Giaùo hoäi, qua nhöõng hình thöùc khaùc nhau trong vieäc trôï giuùp vaø lieân ñôùi maø giaùo xöù caàn ñeå thi haønh coâng taùc muïc vuï cuûa mình trong töï do vaø hieäu naêng" (n.40)
Cha sôû caàn ñöôïc boå nhieäm theo thôøi haïn khoâng ñöôïc xaùc ñònh, vì thieän ích cuûa caùc linh hoàn ñoøi hoûi söï oån ñònh beàn vöõng vaø bao haøm söï hieåu bieát roõ veà coäng ñoaøn vaø nhöõng gì lieân heä. Tuy nhieân, Huaán thò nhaéc laïi raèng taïi nôi naøo moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñaõ aán ñònh baèng saéc luaät, thì moät giaùm muïc coù theå boå nhieäm moät cha sôû vôùi thôøi haïn ñöôïc aán ñònh, mieãn laø khoâng döôùi naêm naêm. Ngoaøi ra, khi troøn 75 tuoåi, cha sôû coù nghóa vuï tinh thaàn phaûi ñeä ñôn töø chöùc, nhöng vieäc töø chöùc naøy chæ coù hieäu löïc khi Ñöùc giaùm muïc chaáp nhaän vaø thoâng baùo treân giaáy tôø.
[Vôùi Huaán thò naøy, nhöõng tröôøng hôïp nhö vuï giaùo phaän Trier ôû Ñöùc goäp 887 giaùo xöù thaønh 35 giaùo xöù lôùn, hoaëc toång giaùo phaän Freiburg ôû nam Ñöùc ñang tieán haønh vieäc goäp 1,000 giaùo xöù thaønh 40 giaùo xöù lôùn, maëc duø giaùo phaän naøy coù tôùi 1,000 linh muïc, ñoù laø nhöõng giaûi phaùp khoù loøng chaáp nhaän ñöôïc.]
Caùc tu só nam nöõ
Huaán thò cuõng baøn ñeán nhöõng ngöôøi thaùnh hieán, caùc tu só nam nöõ hieän dieän trong giaùo xöù. Ñieàu coát yeáu ñoái vôùi hoï khoâng phaûi laø "laøm vieäc" cho baèng laø "nhöõng chöùng nhaân veà söï quyeát lieät theo Chuùa Kitoâ".
Giaùo daân
Huaán thò nhaán maïnh söï tham gia cuûa giaùo daân vaøo hoaït ñoäng loan baùo Tin möøng cuûa Giaùo hoäi vaø keâu goïi söï daán thaân quaûng ñaïi cuûa hoï, laøm chöùng taù baèng moät cuoäc soáng phuø hôïp vôùi Tin möøng vaø phuïc vuï coäng ñoaøn giaùo xöù.
Caùc giaùo daân coù theå ñöôïc uûy thaùc thöøa taùc vuï ñoïc Saùch thaùnh vaø giuùp leã moät caùch laâu beàn, qua nghi thöùc thích hôïp, vôùi ñieàu kieän hieäp thoâng troïn veïn vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo, ñöôïc huaán luyeän thích hôïp vaø coù ñôøi soáng baûn thaân, muïc vuï, göông maãu. Hoï coù theå ñöôïc giaùm muïc uûy thaùc nhieäm vuï cöû haønh Phuïng vuï Lôøi Chuùa vaø nghi thöùc an taùng, cöû haønh bí tích röûa toäi, chöùng hoân, vôùi pheùp cuûa Toøa Thaùnh, vaø giaûng trong moät thaùnh ñöôøng hay nhaø nguyeän trong tröôøng hôïp caàn thieát. Nhöng giaùo daân khoâng theå giaûng trong thaùnh leã (omelia).
Hoäi ñoàng kinh teá giaùo xöù vaø Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù
Hoäi ñoàng kinh teá coù tính chaát tö vaán, do cha sôû chuû toïa vaø coù ít laø ba thaønh vieân. Hoäi ñoàng naøy laø caàn thieát, vì vieäc quaûn trò taøi saûn cuûa moät giaùo xöù laø "ñieàu quan troïng trong vieäc loan baùo Tin möøng vaø laøm chöùng taù Phuùc aâm ñoái vôùi Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi daân söï". Caùc taøi saûn laø cuûa giaùo xöù chöù khoâng phaûi cuûa cha sôû. Vì theá, nghóa vuï cuûa Hoäi ñoàng kinh teá laø laøm taêng tröôûng "vaên hoùa ñoàng traùch nhieäm, quaûn trò minh baïch vaø chu caáp caùc nhu caàu cuûa Giaùo hoäi".
Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù ñöôïc Huaán thò noàng nhieät coå voõ thaønh laäp: ñaây khoâng phaûi laø moät cô quan "haønh chaùnh baøn giaáy", nhöng hoäi ñoàng naøy phaûi taïo neân moät tinh thaàn hieäp thoâng, ñaët Daân Chuùa ôû vò trí trung taâm nhö moät taùc nhaân tích cöïc trong vieäc loan baùo Tin möøng. Chöùc naêng chính yeáu cuûa Hoäi ñoàng muïc vuï laø tìm kieám vaø nghieân cöùu caùc ñeà nghò thöïc haønh ñeå ñöa ra nhöõng saùng kieán muïc vuï vaø baùc aùi cuûa giaùo xöù, phuø hôïp vôùi ñöôøng höôùng cuûa giaùo phaän. Ñeå coù giaù trò thöïc haønh, caùc ñeà nghò cuûa Hoäi ñoàng muïc vuï phaûi ñöôïc cha xöù chaáp nhaän.
Tieàn xin leã vaø caùc bí tích
Tieàn daâng cuùng ñeå cöû haønh caùc bí tích. Huaán thò nhaán maïnh raèng vieäc daâng cuùng naøy phaûi laø moät "haønh vi töï do" töø phía ngöôøi daâng cuùng vaø khoâng theå ñoøi hoûi nhö moät söï aùp ñaët hoaëc nhö tieàn thueá. Ñôøi soáng bí tích khoâng ñöôïc "thöông maïi hoùa" vaø vieäc cöû haønh thaùnh leã, cuõng nhö caùc hoaït ñoäng thöøa taùc vuï khaùc, khoâng theå qui ñònh theo giaù bieåu, hôïp ñoàng hoaëc mua baùn. Huaán thò khuyeân caùc linh muïc haõy neâu göông veà vieäc söû duïng tieàn baïc, qua moät cuoäc soáng ñieàu ñoä vaø quaûn lyù minh baïch caùc taøi saûn cuûa giaùo xöù. Nhôø ñoù, caùc linh muïc coù theå neâu göông cho giaùo daân, giuùp hoï yù thöùc vaø töï nguyeän goùp phaàn ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa giaùo xöù cuõng laø nhaø cuûa hoï.
Hai Huaán thò tröôùc ñaây cuûa Boä giaùo só
Huaán thò lieân boä naêm 1997, vôùi töïa ñeà "Giaùo hoäi maàu nhieäm, veà moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán söï coäng taùc giöõa giaùo daân vaø söù vuï linh muïc"
Huaán thò naêm 2002 veà: "Linh muïc nhö muïc töû vaø höôùng daãn coäng ñoaøn giaùo xöù".
(Rei 19-7-2020)