Toùm taét Huaán thò cuûa Boä Giaùo só
veà vieäc caûi caùch giaùo xöù vaø taùi cô caáu giaùo phaän
Toùm taét Huaán thò cuûa Boä Giaùo só veà vieäc caûi caùch giaùo xöù vaø taùi cô caáu giaùo phaän.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 21-07-2020) - Huaán thò cuûa Boä Giaùo só ñeà ra caùc döï aùn khaùc nhau ñeå caûi caùch giaùo xöù giöõa tình traïng thieáu ôn goïi vaø canh taân söï daán thaân cuûa giaùo daân trong vieäc loan baùo Tin Möøng.
Ngaøy 20 thaùng 07 naêm 2020, Boä Giaùo só ñaõ ban haønh Huaán thò veà vieäc "hoaùn caûi muïc vuï cuûa coäng ñoàng giaùo xöù ñeå phuïc vuï cho söù vuï loan baùo Tin Möøng cuûa Giaùo hoäi". Huaán thò naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ pheâ chuaån vaøo ngaøy 27 thaùng 06 naêm 2020 vaø ñöôïc Boä Giaùo só kyù ngaøy 29 thaùng 06 naêm 2020. Huaán thò môû roäng caùc höôùng daãn tröôùc ñaây veà giaùo xöù, baét ñaàu baèng taøi lieäu Ecclesia de mysterio (1997) vaø Linh muïc, muïc töû vaø ngöôøi höôùng daãn cuûa coäng ñoaøn (2002).
Huaán thò môùi khoâng ñöa ra baát kyø luaät môùi naøo nhöng ñöa ra nhöõng caùch thöùc ñeå aùp duïng caùc quy taéc giaùo luaät hieän haønh cho coù hieäu naêng hôn, vôùi muïc ñích coå voõ söï ñoàng traùch nhieäm cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän Bí tích röûa toäi vaø thuùc ñaåy vieäc chaêm soùc muïc vuï döïa treân söï gaàn guõi vaø hôïp taùc giöõa caùc giaùo xöù.
Nguyeân taéc chính yeáu cuûa Huaán thò laø Giaùo hoäi coù choã cho moïi ngöôøi, trong khi toân troïng ôn goïi cuûa moãi ngöôøi.
Ñieàu noåi baät nhaát trong Huaán thò laø söï khaån thieát canh taân truyeàn giaùo, moät söï hoaùn caûi muïc vuï ñeå coù theå taùi khaùm phaù ra söï naêng ñoäng vaø saùng taïo giuùp giaùo xöù luoân luoân "ñi ra", vôùi söï hoã trôï vaø ñoùng goùp cuûa taát caû moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi.
Giaùo hoäi: Ngoâi nhaø giöõa caùc ngoâi nhaø
Trong phaàn thöù nhaát, töø chöông 1-6, Huaán thò suy tö veà vieäc ñoåi môùi muïc vuï, tieáp caän truyeàn giaùo vaø caùc giaù trò cuûa giaùo xöù trong boái caûnh ñöông ñaïi. Huaán thò moâ taû giaùo xöù laø "moät ngoâi nhaø giöõa nhieàu ngoâi nhaø" khi laø daáu chæ tröôøng toàn cuûa Ñaáng Phuïc Sinh ôû giöõa Daân Ngöôøi vaø baûn chaát truyeàn giaùo cuûa noù laø neàn taûng cho vieäc truyeàn giaùo. Toaøn caàu hoùa vaø theá giôùi kyõ thuaät soá ñaõ laøm thay ñoåi söï lieân keát cuï theå cuûa noù veà laõnh thoå maø noù bao truøm. Do ñoù, giaùo xöù khoâng coøn laø moät khoâng gian ñòa lyù, maø laø moät khoâng gian hieän höõu. Chính trong boái caûnh naøy, "tính linh hoaït" cuûa giaùo xöù xuaát hieän, cho pheùp noù ñaùp öùng nhöõng yeâu saùch cuûa thôøi ñaïi vaø thích nghi vieäc muïc vuï vôùi caùc tín höõu vaø vôùi lòch söû.
Canh taân truyeàn giaùo
Do ñoù, Huaán thò nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa vieäc canh taân söù meänh truyeàn giaùo trong caùc caáu truùc cuûa giaùo xöù: traùnh xa söï töï quy chieáu vaø loaïi boû söï giaùo só hoùa, phaûi nhaém ñeán söï linh ñoäng thieâng lieâng vaø cuoäc hoaùn caûi muïc vuï döïa treân vieäc loan baùo Lôøi Chuùa, ñôøi soáng bí tích vaø chöùng taù baùc aùi.
"Vaên hoùa gaëp gôõ" phaûi laø boái caûnh thieát yeáu cho vieäc ñoái thoaïi, ñoaøn keát vaø côûi môû ñoùn nhaän moïi ngöôøi. Theo caùch naøy, caùc coäng ñoàng giaùo xöù coù theå phaùt trieån moät "ngheä thuaät ñoàng haønh" thöïc söï. Ñaëc bieät, Huaán thò khuyeán khích trôû neân chöùng nhaân veà ñöùc tin trong ñöùc aùi vaø nhaán maïnh tôùi taàm quan troïng cuûa vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo maø giaùo xöù loan baùo Tin Möøng vaø ñöôïc rao giaûng Tin Möøng bôûi hoï.
Moãi tín höõu ñöôïc röûa toäi phaûi laø moät nhaân toá tích cöïc trong vieäc truyeàn giaùo vaø do ñoù thay ñoåi taâm thöùc vaø ñoåi môùi noäi taâm laø ñieàu thieát yeáu ñeå thöïc hieän moät cuoäc caûi caùch truyeàn giaùo veà muïc vuï. Ñöông nhieân, caùc quaù trình thay ñoåi naøy caàn phaûi linh hoaït vaø tieäm tieán, ñeå moïi döï aùn ñöôïc ñaët trong boái caûnh thöïc teá cuûa ñôøi soáng coäng ñoaøn, khoâng neân ñöôïc aùp ñaët vaø khoâng neân "giaùo só trò" vieäc chaêm soùc muïc vuï.
Nhöõng phaân chia trong giaùo phaän
Phaàn thöù hai cuûa Huaán thò, töø chöông 7-11, baét ñaàu vôùi vieäc phaân tích vaán ñeà phaân chia giaùo xöù. Tröôùc heát, Huaán thò giaûi thích raèng caùc giaùo xöù caàn tuaân thuû theo moät nguyeân taéc chính laø söï gaàn guõi, trong khi xeùt tôùi nhöõng ñieåm töông ñoàng veà daân soá vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñòa haït. Tieáp ñeán, Huaán thò taäp trung vaøo caùc tieán trình cuï theå lieân quan ñeán vieäc thaønh laäp, saùp nhaäp hoaëc phaân chia caùc giaùo xöù, vaø veà caùc ñieàu khoaûn lieân quan ñeán Vicariati Foranei (coøn ñöôïc goïi laø haït), lieân keát moät soá giaùo xöù, vaø caùc ñôn vò muïc vuï, qui tuï moät soá haït (Vicariati Foranei).
Cha sôû: "muïc töû" cuûa coäng ñoaøn
Sau ñoù, Huaán thò noùi ñeán chuû ñeà chaêm soùc muïc vuï cuûa caùc coäng ñoaøn giaùo xöù, theo caùch thoâng thöôøng vaø caùch ngoaïi thöôøng. Tröôùc heát, Huaán thò nhaán maïnh vai troø cuûa cha sôû laø moät "muïc töû " cuûa chính coäng ñoàng. Ngaøi phuïc vuï giaùo xöù, chöù khoâng phaûi giaùo xöù phuïc vuï ngaøi, vaø ngaøi chaêm soùc toaøn boä caùc linh hoàn. Do ñoù, cha sôû phaûi laø ngöôøi ñaõ ñöôïc laõnh nhaän chöùc linh muïc; moïi khaû naêng khaùc ñeàu bò loaïi tröø.
Laø ngöôøi quaûn lyù taøi saûn cuûa giaùo xöù vaø laø ñaïi dieän phaùp lyù cuûa giaùo xöù, cha sôû ñöôïc boå nhieäm voâ haïn ñònh, vì lôïi ích cuûa linh hoàn ñoøi coù söï oån ñònh cuõng nhö nhöõng hieåu bieát veà coäng ñoaøn vaø söï gaàn guõi. Tuy nhieân, Huaán thò cuõng nhaéc nhôû raèng, nhöõng nôi Hoäi ñoàng giaùm muïc ñaõ aán ñònh baèng vaên baûn, moät Giaùm muïc coù theå boå nhieäm moät linh muïc chính xöù cho moät thôøi gian coá ñònh, vôùi ñieàu kieän laø khoâng ít hôn 5 naêm.
Khi ñeán tuoåi 75, cha sôû coù "nghóa vuï luaân lyù" laøm ñôn töø chöùc; nhöng vieäc töø chöùc chæ baét ñaàu khi ñöôïc Ñöùc Giaùm Muïc chaáp thuaän vaø thoâng baùo chaáp thuaän baèng vaên baûn. Trong moïi tröôøng hôïp, söï chaáp nhaän luoân coù "nguyeân nhaân chính ñaùng vaø töông xöùng" ñeå traùnh yù nieäm "duy chöùc naêng" cuûa thöøa taùc vuï.
Caùc phoù teá: caùc thöøa taùc vieân ñöôïc phong chöùc, khoâng phaûi laø ngöôøi 'nöûa linh muïc nöûa giaùo daân'
Moät phaàn lôùn cuûa chöông thöù taùm daønh rieâng noùi veà caùc phoù teá. Hoï laø coäng söï vieân cuûa Giaùm muïc vaø cuûa caùc linh muïc trong söù maïng truyeàn giaûng Tin Möøng. Hoï ñöôïc thuï phong chöùc phoù teá vaø tham döï vaøo Bí tích Truyeàn chöùc, ñaëc bieät trong lónh vöïc truyeàn giaùo vaø baùc aùi, bao goàm vieäc quaûn trò taøi saûn, loan baùo Tin Möøng vaø phuïc vuï taïi baøn tieäc Thaùnh Theå. Trích daãn lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi raèng ôn goïi cuûa caùc phoù teá khoâng ñöôïc nhìn döôùi laêng kính duy giaùo só hay duy chöùc naêng, Huaán thò khaúng ñònh raèng caùc phoù teá khoâng ñöôïc xem laø "nöûa linh muïc nöûa giaùo daân".
Chöùng taù cuûa nhöõng ngöôøi thaùnh hieán vaø söï daán thaân quaûng ñaïi cuûa giaùo daân
Boä Giaùo só cuõng suy tö veà caùc tu só nam nöõ, cuõng nhö giaùo daân, trong caùc coäng ñoàng giaùo xöù. Tröôùc heát, veà caùc tu só nam nöõ, Huaán thò nhaéc raèng hoï ñoùng goùp treân heát nhôø baûn chaát cuûa hoï, laø "chöùng taù cuûa vieäc theo Chuùa Kitoâ caùch trieät ñeå". Veà caùc giaùo daân, Huaán thò nhaéc raèng hoï tham gia vaøo hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng cuûa Giaùo hoäi. Hoï ñöôïc môøi goïi "daán thaân caùch quaûng ñaïi" qua cuoäc soáng haøng ngaøy theo Tin Möøng, trong khi phuïc vuï coäng ñoàng giaùo xöù.
Caùc giaùo daân coù theå laø caùc thöøa taùc "Ñoïc saùch vaø Giuùp leã" trong vieäc phuïc vuï Baøn thaùnh vaø caùc coâng taùc ñöôïc trao phoù. Hoï hieäp thoâng troïn veïn vôùi Giaùo hoäi coâng Giaùo, ñöôïc huaán luyeän ñaày ñuû vaø coù moät ñôøi soáng caù nhaân maãu möïc. Ngoaøi ra, trong nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät, hoï coù theå nhaän ñöôïc caùc nhieäm vuï khaùc töø Ñöùc Giaùm Muïc, "theo phaùn quyeát thaän troïng cuûa ngaøi", nhö vieäc cöû haønh Phuïng vuï Lôøi Chuùa vaø caùc nghi thöùc an taùng, cöû haønh Bí tích Thanh taåy, höôùng daãn chuaån bò hoân nhaân - vaø vôùi pheùp cuûa Toøa Thaùnh - hoï coù theå giaûng trong Nhaø thôø hoaëc nhaø nguyeän trong tröôøng hôïp caàn thieát. Tuy nhieân, trong moïi tröôøng hôïp, giaùo daân khoâng ñöôïc giaûng trong caùc Thaùnh leã.
Caùc cô quan ñoàng traùch nhieäm trong Giaùo hoäi
Hoäi ñoàng Taøi chính
Huaán thò cuõng suy tö veà caùc cô quan cuûa giaùo xöù coù ñoàng traùch nhieäm trong Giaùo hoäi, trong ñoù coù Hoäi ñoàng Taøi chính Giaùo xöù, vôùi chöùc naêng tö vaán, do cha sôû chuû trì, vaø coù ít nhaát laø ba thaønh vieân. Cô quan naøy caàn thieát vì ñieàu haønh taøi saûn cuûa giaùo xöù laø moät laõnh vöïc quan troïng cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng vaø chöùng taù Tin Möøng, caû trong Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi daân söï.
Boä Giaùo só xaùc quyeát: Taát caû taøi saûn thuoäc veà giaùo xöù, chöù khoâng thuoäc veà cha sôû. Do ñoù, nhieäm vuï cuûa Hoäi ñoàng Taøi chính Giaùo xöù seõ thuùc ñaåy moät "vaên hoùa ñoàng traùch nhieäm, minh baïch haønh chính vaø phuïc vuï cho caùc nhu caàu cuûa Giaùo hoäi."
Hoäi ñoàng Muïc vuï
Hoäi ñoàng Muïc vuï Giaùo xöù cuõng ñoùng vai troø coá vaán, vaø raát ñöôïc khuyeán khích. Hoäi ñoàng Muïc vuï khoâng phaûi laø moät cô quan coâng quyeàn quan lieâu; ngöôïc laïi noù phaûi kieán taïo tinh thaàn hieäp thoâng, ñeà cao tính trung taâm cuûa Daân Chuùa nhö chuû theå tích cöïc cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng. Chöùc naêng trung taâm cuûa Hoäi ñoàng naøy laø tìm kieám vaø nghieân cöùu caùc ñeà nghò thöïc haønh cho caùc saùng kieán muïc vuï vaø baùc aùi cuûa giaùo xöù, haøi hoøa vôùi chöông trình cuûa giaùo phaän. Taát caû caùc ñeà xuaát phaûi ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa cha xöù tröôùc khi ñöôïc mang ra thi haønh.
Caùc Bí tích ñöôïc ban nhöng khoâng; daâng cuùng laø vieäc töï nguyeän
Chöông cuoái taäp trung vaøo vieäc daâng cuùng cho caùc cöû haønh bí tích. Vieäc daâng cuùng naøy laø moät haønh ñoäng töï do vaø khoâng ñöôïc xem nhö moät thöù tieàn coâng hay thueá maù. Huaán thò khuyeán nghò: Ñôøi soáng bí tích khoâng neân "maëc caû" vaø vieäc cöû haønh Thaùnh leã, gioáng nhö caùc vieäc muïc vuï khaùc, khoâng theå bò aùp giaù caû, thöông löôïng hoaëc buoân baùn. Thay vaøo ñoù, caùc linh muïc ñöôïc khuyeán khích laø göông maãu ñaïo ñöùc trong vieäc söû duïng tieàn, thoâng qua loái soáng ñieàu ñoä vaø quaûn lyù minh baïch taøi saûn cuûa giaùo xöù. Baèng caùch naøy, caùc ngaøi seõ coù theå giuùp caùc tín höõu yù thöùc ñeå hoï saün saøng ñoùng goùp cho nhu caàu cuûa giaùo xöù cuõng laø "chuyeän cuûa hoï".
Caùc taøi lieäu tröôùc ñaây
Huaán thò môùi naøy ra ñôøi sau Huaán thò ñöôïc lieân Thaùnh boä ban haønh naêm 1997, "Ecclesia de mysterio, veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán söï coäng taùc cuûa tín höõu vôùi cha xöù" vaø Huaán thò cuûa Boä Giaùo só ban haønh naêm 2002, ñeà caäp ñeán "Linh muïc chính xöù vaø coäng ñoaøn giaùo xöù."