350 naêm Doøng Meán Thaùnh Giaù:

Linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert De La Motte

Ñaáng Saùng Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù

350 naêm Doøng Meán Thaùnh Giaù: Linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert De La Motte Ñaáng Saùng Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù.

Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù

(WHÑ 27-05-2020) - Caûm thöùc taâm linh luoân aâm vang nôi taâm hoàn con ngöôøi, nhaát laø nôi ngöôøi Kitoâ höõu, bôûi aân suûng cuûa Bí Tích Thaùnh Taåy thoâi thuùc hoï tìm kieám vaø keát hôïp vôùi Thieân Chuùa. Ngöôøi ta vaãn thöôøng goïi ñöôøng daãn ñeán söï gaëp gôõ vôùi Ñaáng Sieâu Vieät naøy laø con ñöôøng taâm linh maø truyeàn thoáng tu ñöùc Kitoâ Giaùo goïi laø linh ñaïo. Tuy vaäy, coù leõ cuõng caàn moät khaùi nieäm ñeå hieåu nghóa cuûa töø naøy.

Theo Töø Ñieån Coâng Giaùo, Linh Ñaïo laø con ñöôøng thieâng lieâng ñöa con ngöôøi ñeán vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng Thaùnh Thieän, qua Ñöùc Kitoâ, döôùi söï taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn[1]. Trong moät ñònh nghóa khaùc, linh ñaïo "laø moät caùch theá soáng vaø theå hieän Tin Möøng. Linh ñaïo gioáng nhö nhöõng phöông phaùp vaø nhöõng kim chæ nam, ñeå giuùp Kitoâ höõu ñem heát taâm löïc laøm cho Giaùo Hoäi, qua con ngöôøi cuûa hoï, thöïc söï bieåu döông Ñöùc Kitoâ ngaøy moät hoaøn haûo hôn, cho caùc tín höõu cuõng nhö cho löông daân"[2].

Trong loøng Giaùo Hoäi, qua moïi thôøi ñaïi, duø caùch thöùc soáng linh ñaïo ñaëc thuø cuûa moãi Kitoâ höõu raát phong phuù vaø ña daïng, nhöng moïi linh ñaïo ñeàu xuaát phaùt töø nguoàn maïch duy nhaát laø Ñöùc Kitoâ vaø Phuùc AÂm cuûa Ngöôøi, ñeå tìm caùch hoaï laïi moät khía caïnh trong ñôøi soáng phong phuù voâ taän cuûa Ngöôøi: chieâm nieäm treân nuùi, rao giaûng veà Nöôùc Thieân Chuùa, chöõa laønh beänh nhaân vaø ngöôøi taøn taät, keâu goïi ngöôøi toäi loãi hoaùn caûi, chuùc laønh cho treû em vaø thi aân giaùng phuùc cho moïi ngöôøi...[3].

Khi choïn löïa cho mình phöông theá neân thaùnh baèng vieäc höôùng troïn caùi nhìn vaø con tim veà Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh, Ñöùc Cha Pierre Lambert khao khaùt gaén chaët ñôøi mình vôùi Ngöôøi baèng moät tình yeâu thöïc tieãn vaø phi thöôøng, ñeán ñoä saün loøng daâng tieán, trao göûi vaø coáng hieán troïn veïn con ngöôøi mình, ñeå Chuùa duøng theo caùch Ngöôøi muoán, haàu tieáp noái söï hy sinh ñau khoå cuûa Ngöôøi[4].

Moät traûi nghieäm taâm linh thöôøng chòu aûnh höôûng khoâng ít töø neàn vaên hoùa, hoaøn caûnh xaõ hoäi. Do ñoù, vaøi neùt phaùc hoaï veà boái caûnh Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII, seõ giuùp hieåu roõ hôn nhöõng giaù trò tinh thaàn, nhöõng kyù öùc taâm linh cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert. Töø ñoù, coù theå hieåu, caùch quaân bình vaø saâu saéc, con ñöôøng thieâng lieâng maø Ñöùc Cha ñaõ môû loái vaø böôùc ñi. Cho ñeán nay, coù bieát bao theá heä nöõ tu Meán Thaùnh Giaù vaãn luoân tieáp böôùc treân con ñöôøng naøy khi choïn Chuùa Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh laø ñoái töôïng duy nhaát cho cuoäc ñôøi mình.

Chöông I:

Ñöùc Cha Pierre Lambert De La Motte - Ngöôøi Con Cuûa Giaùo Hoäi Phaùp Theá Kyû XVII

Theá kyû XVII ñöôïc xem laø theá kyû vó ñaïi veà nhieàu phöông dieän. Ñaây laø thôøi kyø veû vang cuûa lòch söû nöôùc Phaùp veà maët chính trò, quaân söï, vaên chöông vaø ngheä thuaät. Cuoäc ñôøi Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte naèm goïn trong loøng theá kyû naøy (1624-1679). Ngaøi sinh ra vaø lôùn leân döôùi trieàu ñaïi Vua Louis XIII (trò vì töø naêm 1610-1643) vaø choïn höôùng ñi cho cuoäc ñôøi cuûa mình döôùi trieàu ñaïi Vua Louis XIV (trò vì töø naêm 1643-1715). Ñieàu ñaùng löu yù, Vua Louis XIII ñöôïc meänh danh laø "Vua Coâng Chính"[5] vaø Vua Louis XIV, vò Vua maø caùc söû gia ñaõ taëng bieät hieäu laø "Louis Ñaïi Ñeá", "Vua Maët Trôøi"[6]. Ñaây laø hai vò Vua Coâng Giaùo vaø suøng ñaïo.

Nhìn saâu vaøo thöïc teá nöôùc Phaùp thôøi ñoù, caùc söû gia phaùt hieän theâm ñieàu naøy laø veû haøo nhoaùng beà ngoaøi kia che ñaäy nhu caàu böùc thieát cuûa moät xaõ hoäi caàn ñöôïc Phuùc AÂm chieáu roïi, ñeå thuùc ñaåy moïi ngöôøi hoaùn caûi vaø soáng coâng chính thaùnh thieän. Thaät vaäy, theá kyû XVII cuûa nöôùc Phaùp ñöôïc ñaùnh daáu bôûi nhöõng cuoäc hoaùn caûi kyø dieäu vaø söï thaám nhuaàn tinh thaàn Phuùc AÂm.

I. AÛnh Höôûng Cuûa Giaùo Hoäi Phaùp Theá Kyû XVII

Töø ñaàu theá kyû XVII, tinh thaàn Phuùc AÂm ñaõ thaám nhaäp saâu roäng vaøo ñôøi soáng Giaùo Hoäi Phaùp qua ba cöûa ngoõ chính: caùc taùc phaåm tu ñöùc, loøng suøng kính Meï Maria vaø hoaït ñoäng cuûa caùc Doøng tu.

1. Nhöõng taùc phaåm tu ñöùc

Nhöõng taùc phaåm tu ñöùc ñaõ goùp phaàn höõu hieäu, hun ñuùc ñöôïc nhieàu taâm hoàn thaùnh thieän:

- Saùch Göông Chuùa Gieâsu: ñöôïc vieát vaøo theá kyû XV, nhöng ñaõ chieám moät vò trí ñaëc bieät trong ñôøi soáng ngöôøi Coâng Giaùo theá kyû XVII. Chuùng ta ñöôïc bieát Pierre Lambert ham ñoïc vaø suy nieäm quyeån saùch naøy töø thuôû thieáu thôøi[7].

- Daãn Vaøo Ñôøi Soáng Ñaïo Ñöùc cuûa Thaùnh Francois de Sales (1608). Taùc phaåm naøy ñaõ ñaùnh daáu moät böôùc ngoaët quan troïng trong lòch söû tu ñöùc, vì thaùnh nhaân ñaëc bieät quan taâm höôùng daãn caùch neân thaùnh cho caùc Kitoâ höõu soáng giöõa ñôøi.

- Nhöõng taùc phaåm thaàn bí cuûa Thaùnh nöõ Teâreâsa Avila, ñöôïc phieân dòch vaø phoå bieán roäng raõi: Con Ñöôøng Hoaøn Thieän (1566- 1567, xuaát baûn naêm 1583), Laâu Ñaøi Noäi Taâm (1577).

2. Loøng suøng kính Ñöùc Trinh Nöõ Maria

Töø thôøi Thaùnh Beânañoâ (1091-1153), Vua Thaùnh Louis IX (1214-1270) vaø Thaùnh nöõ Jeanne d'Arc (1412-1431), nöôùc Phaùp soáng trong baàu khí raát suøng kính Ñöùc Meï Maria. Truyeàn thoáng laâu ñôøi aáy ñaït tôùi cao ñieåm vaøo theá kyû XVII: Vua Louis XIII long troïng daâng caû nöôùc Phaùp cho Ñöùc Meï ngaøy 10/02/1638. Thaät vaäy, Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ chieám moät vò trí raát ñaëc bieät trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII, vì theá, moät taùc giaû phaûi thoát leân: "Nöôùc Phaùp laø laõnh ñòa cuûa Ñöùc Meï vaø laø vöông quoác toân kính Ñöùc Meï nhieàu nhaát treân khaép caû theá giôùi"[8].

Trong baàu khí ñoù, Ñöùc Cha Lambert cuõng coù loøng toân suøng Ñöùc Maria caùch ñaëc bieät, qua vieäc sieâng naêng laàn haït Maân Coâi vaø haønh höông kính vieáng caùc nhaø thôø ñöôïc daâng kính Ñöùc Meï. Ngaøi coøn chæ thò cho caùc chò em Meán Thaùnh Giaù "laàn haït Maân Coâi", nhö moät vieäc ñaïo ñöùc cuûa ngaøy Chuùa Nhaät vaø caùc ngaøy leã buoäc[9]. Vaøo cuoái naêm 1671, tröôùc khi laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù taïi An Chæ ôû Ñaøng Trong, ngaøi daïy caùc öùng sinh haõy laøm tuaàn cöûu nhaät kính Ñöùc Meï vaø Thaùnh Giuse ñeå xin ôn soi saùng[10]. Chính ngaøi cuøng vôùi Ñöùc Cha Francois Pallu, ñaõ toân vinh Ñöùc Meï vôùi töôùc hieäu ñaày vinh döï "Ñaáng Saùng Laäp caùc mieàn truyeàn giaùo cuûa chuùng toâi"[11].

3. Caùc doøng tu

Sinh hoaït cuûa caùc doøng tu cuõng thoåi vaøo Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII moät luoàng sinh khí môùi. Ñoù laø nhöõng doøng môùi nhö Doøng Teân, Doøng Beù Moïn... vaø nhöõng doøng kyø cöïu nhöng ñöôïc canh taân nhö Doøng Bieån Ñöùc, Doøng Xitoâ, Doøng Ñaminh, Doøng Phanxicoâ... Söï ñoùng goùp cuûa caùc doøng tu raát ña daïng nhöng taäp trung vaøo hai laõnh vöïc chính: truyeàn giaùo cho löông daân vaø huaán luyeän ñôøi soáng ñaïo ñöùc cho daân Chuùa. Trong laõnh vöïc thöù hai naøy, ñaùng keå nhaát:

- Nhöõng sinh hoaït cuûa caùc Hieäp Hoäi nhö: Hieäp Hoäi Thaùnh Maãu do Doøng Teân thaønh laäp; Hieäp Hoäi Thaùnh Theå do oâng Henri de Levis thaønh laäp döôùi söï coá vaán cuûa Doøng Phanxicoâ vaø Doøng Teân; vaø Hoäi Nguyeän Ñöôøng do Hoàng Y Pierre de Beùrulle.

- Giaùo duïc ñôøi soáng vaên hoùa vaø ñôøi soáng ñöùc tin cho giôùi treû do moät soá doøng tu ñaûm traùch.

- Trau doài vaø ñaøo saâu ñôøi soáng caàu nguyeän trong caùc nhaø tónh taâm do tu só hoaëc giaùo daân höôùng daãn. Theo nhaän ñònh cuûa moät söû gia, theá kyû XVII laø thôøi ñaïi hoaøng kim cuûa phong traøo tónh taâm vaø nguyeän ngaém coù phöông phaùp[12].

Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII thaät phong phuù veà tinh thaàn haêng say phaán khôûi, veà ñôøi soáng caàu nguyeän, veà chuû nghóa anh huøng vaø caùc nhaân ñöùc thaàm kín[13]. Chæ trong giai ñoaïn ñoù, nöôùc Phaùp ñaõ coáng hieán cho Giaùo Hoäi ít nhaát 27 vò thaùnh vaø chaân phöôùc ñöôïc tuyeân phong chính thöùc, vaø bieát bao taâm hoàn ñaïo ñöùc thaùnh thieän khaùc daán thaân phuïc vuï Giaùo Hoäi.

II. AÛnh Höôûng Cuûa Caùc Baäc Thaày Ñaïo Ñöùc

1. Cha Julien Hayneuve

Vò linh höôùng ñaàu tieân cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert laø cha Julien Hayneuve, thuoäc Doøng Teân coù theá giaù qua "ñôøi soáng sieâu thoaùt traàn gian, keát hieäp maät thieát vôùi Thieân Chuùa, khieâm nhöôøng thaúm saâu, nguyeän ngaém cao sieâu..."[14]. Chính ngaøi ñaõ khai taâm cho Pierre Lambert veà ñôøi soáng caàu nguyeän, xin ôn soi saùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø soáng trong söï leä thuoäc hoaøn toaøn vaøo Ñöùc Kitoâ: "Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå phaûi ñieàu khieån chuùng ta nhö ñaõ ñieàu khieån nhaân tính cuûa Ngöôøi"[15]. Tö töôûng naøy cuûa cha Hayneuve ñöôïc phaûn aùnh roõ neùt trong quan nieäm tu ñöùc cuûa Ñöùc Cha Lambert.

2. OÂng Jean de Bernieøres de Louvigny (1602-1659)

OÂng Jean de Bernieøres, moät giaùo daân ñaïo ñöùc, laø baïn ñoàng höông cuûa Thaùnh Jean Eudes vaø Ñöùc Cha Pierre Lambert. OÂng noåi baät giöõa Giaùo Hoäi vuøng Normandie vaø caû nöôùc Phaùp vôùi moät taâm hoàn chieâm nieäm saâu saéc vaø tinh thaàn toâng ñoà nhieät thaønh, theå hieän baèng nhöõng vieäc:

- Xaây AÅn Vieän Caen laøm nôi tónh taâm ñeå coå voõ vieäc nguyeän ngaém.

- Laäp Hieäp Hoäi Khoå Nhuïc ñeå phaùt huy ñöùc khieâm nhöôøng vaø tinh thaàn khoå cheá, vaø laäp hoäi giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo khoå beänh taät.

- Taän tình yeåm trôï chöông trình truyeàn giaùo ôû Canada. Caùc baøi huaán ñöùc oâng giaûng cho thaønh vieân Hieäp Hoäi Thaùnh Theå hoaëc cho moân sinh taïi AÅn Vieän Caen ñöôïc thu thaäp vaø xuaát baûn vôùi nhan ñeà: "Ngöôøi Kitoâ Höõu Noäi Taâm". Chính Ñöùc Cha Francois Pallu ñaëc bieät giôùi thieäu quyeån saùch naøy vôùi caùc cha Giaùm Ñoác Chuûng Vieän Thöøa Sai Haûi Ngoaïi Paris ñeå laøm taøi lieäu giaûng daïy vaø saùch thieâng lieâng cung caáp ñeà taøi nguyeän ngaém[16].

Giaùo huaán vaø göông saùng cuûa oâng Jean de Bernieøres ghi ñaäm neùt treân taâm hoàn Ñöùc Cha Lambert, maëc daàu quan nieäm tu ñöùc vaø phöông phaùp nguyeän ngaém cuûa oâng coù vaøi ñieåm hôi thaùi quaù.

3. Thaùnh Jean Eudes

Thaùnh Jean Eudes laø gaïch noái quan troïng giöõa linh ñaïo tröôøng phaùi Phaùp vaø Ñöùc Cha Pierre Lambert. Thaùnh nhaân laø moân ñeä tröïc tieáp cuûa Ñöùc Hoàng Y de Beùrulle, ñaõ soáng trong Hoäi Nguyeän Ñöôøng 20 naêm (töø 1623-1643) trong nhieäm kyø Beà Treân cuûa Ñöùc Hoàng Y vaø cha Condren; coøn Ñöùc Cha Lambert laø moân ñeä cuûa Thaùnh Jean Eudes, ñaõ töøng coäng taùc vôùi ngaøi trong vieäc môû chuûng vieän ñaøo taïo caùc linh muïc taïi Rouen. AÛnh höôûng cuûa thaùnh nhaân treân Ñöùc Cha Lambert thuoäc ba laõnh vöïc: Tu ñöùc, muïc vuï vaø xaõ hoäi[17].

4. Cha Simon Halleù

Moät vò linh höôùng khaùc cuûa Ñöùc Cha Lambert laø cha Simon Halleù, ñaõ höôùng daãn ngaøi vaøo ñôøi soáng khoå haïnh laø ñaëc ñieåm noåi baät cuûa Doøng Beù Moïn. Caùc tu só Doøng Beù Moïn taïo ñöôïc aûnh höôûng toát taïi Phaùp trong theá kyû XVII. Khi Ñöùc Cha Lambert sang Thaùi Lan, tieáp xuùc vôùi giôùi taêng ni Phaät Giaùo Tieåu Thöøa, ngaøi lieân töôûng tôùi Doøng Beù Moïn coù neáp soáng khoå haïnh, gaàn gioáng nhö hoï.

Ñöùc Cha Pierre Lambert laø moät ngöôøi con chaân chính cuûa Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII. Nhöng ngöôøi con aáy ñaõ tieáp nhaän gia saûn tinh thaàn cuûa Meï Giaùo Hoäi moät caùch saùng taïo ñeå trôû thaønh vò chuû chaên thaùnh thieän cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam, vaø ngöôøi cha tinh thaàn cuûa nöõ tu Doøng Meán Thaùnh Giaù. Tính keá thöøa vaø tính saùng taïo cuûa Ñöùc Cha Lambert seõ noåi baät leân roõ neùt hôn nöõa trong phaàn trình baøy toång hôïp veà linh ñaïo cuûa ngaøi[18].

Chöông II:

Linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert De La Motte

Ñaáng Saùng Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù

Linh ñaïo Ñöùc Cha Lambert, toång hôïp kinh nghieäm thieâng lieâng vaø quan nieäm tu ñöùc cuûa ngaøi, ñöôïc phaûn aùnh saâu saéc vaø phong phuù trong caùc buùt tích ngaøi ñeå laïi. Nguoàn maïch cho ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa ngaøi laø Ñöùc Kitoâ, xoay quanh troïng taâm laø Ñöùc Kitoâ, raäp theo khuoân maãu laø Ñöùc Kitoâ, vaø höôùng veà cuøng ñích laø Ñöùc Kitoâ[19]. Do ñoù, chuùng ta coù theå noùi ñöôïc raèng, linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert mang ñaëc tính Kitoâ trung taâm. Linh ñaïo aáy, taäp trung vaøo ba chieàu kích chieâm nieäm, khoå cheá vaø toâng ñoà, höôùng daãn ñôøi soáng thieâng lieâng vaø hoaït ñoäng truyeàn giaùo cho caùc thöøa sai vaø ngöôøi nöõ tu Meán Thaùnh Giaù.

I. Chieàu Kích Chieâm Nieäm

1. Taâm hoàn chieâm nieäm

Ñöùc Cha Lambert de la Motte coù moät taâm hoàn chieâm nieäm saâu saéc: töø thôøi treû tuoåi, ngaøi coù thoùi quen nguyeän ngaém moãi ngaøy[20] vaø traûi qua nhöõng cuoäc tónh taâm 30 hoaëc 40 ngaøy. Kinh nghieäm sa maïc naøy ñöôïc laëp laïi nhieàu laàn trong ñôøi ngaøi, keå caû trong thôøi gian laøm Giaùm Muïc thöøa sai taïi Chaâu AÙ[21].

Nhôø aân suûng thaàn bí Chuùa ban, töø luùc thieáu thôøi, taâm hoàn Ñöùc Cha ñaõ sôùm trôû neân nhaïy beùn vaø toû ra ngoan nguyø tröôùc nhöõng taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaät vaäy, luùc môùi leân chín tuoåi taïi Lisieux, ngaøi ñöôïc ôn Chuùa soi saùng ñeå hình dung ra moät Hoäi Doøng goàm Nhöõng Ngöôøi Yeâu Meán Thaùnh Giaù. Ba möôi naêm sau, trong cuoäc tónh taâm 40 ngaøy taïi Ayutthaya vaøo naêm 1663, vò Giaùm Muïc thöøa sai ñaàu tieân cuûa mieàn Ñoâng AÙ laïi ñöôïc thoâi thuùc ñeå thaønh laäp moät Hieäp Hoäi mang teân Nhöõng Ngöôøi Yeâu Meán Thaùnh Giaù. Cuoäc tónh taâm naøy ñaùnh daáu moät böôùc ngoaët quan troïng trong loä trình thieâng lieâng cuûa Ñöùc Cha Lambert, laøm phaùt sinh nôi ngaøi "moät öôùc nguyeän lôùn lao laø chöùng toû moät tình yeâu phi thöôøng ñoái vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ"[22].

Vôùi taâm hoàn chieâm nieäm, vò toâng ñoà thöøa sai chaân chính luoân caûm nhaän ñöôïc loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng toát laønh haèng soi toû cho ngaøi bieát phaûi soáng theá naøo cho ñeïp loøng Ngaøi. Trong cuoäc haønh trình ñeán mieàn truyeàn giaùo, Ñöùc Cha Lambert thöôøng xuyeân coù ñöôïc nhöõng caûm nghieäm noäi taâm saâu saéc veà söï taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong taâm hoàn, nhö ngaøi töøng chia seû vôùi vò linh höôùng cuûa mình: "...con phaûi thöa vôùi cha raèng, döôøng nhö Thieân Chuùa toaøn naêng laøm chuû noäi taâm vaø caùc hoaït ñoäng cuûa noäi taâm chuùng ta. Caùch Ngaøi taùc ñoäng trong chuùng ta thaät laø tuyeät ñoái, khoâng coøn coù vaán ñeà vaän duïng yù chí ñeå muoán, nhöng moät khi linh hoàn thaáy, hoaëc caûm nghieäm ñöôïc thaùnh yù Thieân Chuùa thì höôùng ngay veà ñoù, chaúng nhöõng khoâng caàn suy nghó gì caû, maø coøn caûm thaáy thích thuù moät caùch khoân taû nöõa"[23].

Ñoái vôùi Ñöùc Cha, cuoäc haønh trình thöøa sai naøy coøn laø moät cuoäc haønh höông ñaëc bieät, giuùp ngaøi nhaän thöùc ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi cuûa Thieân Chuùa trong vieäc hoaùn caûi khoâng ngöøng, ñeå coù ñöôïc moät ñôøi soáng hoaøn haûo, thaùnh thieän, xöùng hôïp vôùi baäc soáng. Beân caïnh ñoù, vieäc vun troàng ñôøi soáng noäi taâm saâu saéc luoân laø nhu caàu thieát yeáu ñeå taâm hoàn vò thöøa sai ngaøy caøng trôû neân nhaïy beùn vaø trung thaønh vôùi taùc ñoäng cuûa aân suûng[24].

2. Thaùi ñoä noäi taâm

2.1. Laéng nghe Thaàn Khí

Ñöùc Cha Lambert xaùc tín raèng, Chuùa Thaùnh Thaàn haèng cö nguï vaø hoaït ñoäng trong noäi taâm moãi ngöôøi,"ñeå tieáp noái nhöõng hoaït ñoäng maø Ngaøi ñaõ thöïc hieän trong noäi taâm Chuùa Gieâsu Kitoâ"[25]. Khi nhaän thöùc ñöôïc söï hieän dieän vaø linh hoaït cuûa Thaàn Khí trong noäi taâm, linh hoàn seõ coù thaùi ñoä noäi taâm thích hôïp, ñoù laø "hoaøn toaøn chuù taâm vaøo vieäc laéng nghe Thaàn Khí"[26]. Nhôø ñoù, linh hoàn seõ nhaän ñöôïc taùc ñoäng cuûa Thaàn Khí vaø "chæ caàn laøm theo söï thoâi thuùc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng seõ ôû laïi vaø cö nguï trong hoï"[27].

Laéng nghe Thaàn Khí laø thaùi ñoä taát yeáu trong caàu nguyeän cuõng nhö trong moïi hoaït ñoäng cuûa noäi taâm. Chính Thaàn Khí Ñöùc Gieâsu Kitoâ khoâng ngöøng thoâi thuùc nhöõng taâm hoàn luoân khao khaùt tìm kieám Thieân Chuùa vaø höôùng daãn hoï caùch thöùc thôø phöôïng ñeïp loøng Ngaøi. "Thieân Chuùa laø Thaàn Khí, vaø nhöõng keû thôø phöôïng Ngaøi phaûi thôø phöôïng trong Thaàn Khí vaø Söï Thaät" (Ga 4,23-24). Vieäc laéng nghe Thaàn Khí cuõng laø caùch thöùc tìm kieám Thieân Chuùa trong Thaàn Khí vaø Chaân Lyù, giuùp caùc taâm hoàn thieän chí deã daøng ñi vaøo trong töông quan maät thieát vôùi Thieân Chuùa, qua Con Moät yeâu daáu cuûa Ngaøi, ñöôïc chìm saâu trong söï hieän dieän cuûa Ngaøi, ñöôïc tan bieán trong Ngaøi vaø lieân læ ñöôïc Thaàn Khí cuûa Ngaøi linh hoaït.

Cuõng chính trong Thaàn Khí vaø Chaân Lyù maø moïi taâm tình, traïng thaùi, hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc höôùng daãn ñeán moät söï keát hôïp troïn veïn vôùi Thieân Chuùa. Trong haønh trình thöøa sai cuõng nhö trong caùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo, Ñöùc Cha Lambert luoân chuù taâm tìm kieám söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoái vôùi ngaøi, moãi chaëng döøng chaân treân haønh trình truyeàn giaùo laø moät dòp tónh taâm ñeå laéng nghe Thaàn Khí[28].

2.2. Chieâm ngaém Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh

Tình yeâu ñoái vôùi Ñaáng chòu ñau ñôùn, haáp hoái vaø cheát treân giaù goã coøn gôïi leân trong taâm trí Ñöùc Cha Lambert töôùc hieäu ñaëc bieät cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ treân Thaùnh Giaù. Ba chöõ "Chòu-Ñoùng-Ñinh" laø saùng kieán ñaày yù nghóa ñaõ ñöôïc ngaøi theâm vaøo sau teân Chuùa Gieâsu, trong khaåu hieäu ngaøi thöôøng vieát ñaàu laù thö: "Chuùa Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng- Ñinh phaûi laø ñoái töôïng duy nhaát cuûa loøng trí chuùng ta"[29]. Quaû vaäy, kinh nghieäm thieâng lieâng cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert laø moät kinh nghieäm veà tình yeâu phi thöôøng daønh rieâng cho Ñöùc Kitoâ Chòu-Ñoùng- Ñinh. Chính tình yeâu aáy laø linh hoàn vaø ñoäng löïc cuûa ñôøi soáng chieâm nieäm, khoå cheá vaø toâng ñoà cuûa ngaøi.

Vôùi khuynh höôùng taäp trung vaøo ñoái töôïng duy nhaát laø Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh, Ñöùc Cha Lambert coøn tìm ra nhöõng nguyeân taéc höõu hieäu cho ñôøi soáng noäi taâm, nhöõng phöông phaùp caàu nguyeän ñaëc bieät, ñoàng thôøi cuõng khaùm phaù ñöôïc nhöõng bí quyeát thaùnh thieâng, môùi meû, ñem laïi lôïi ích thieâng lieâng cho taâm hoàn: "Thaät vaäy, chuùng ta haõy nhìn xem ôû ñaâu mình coù theå nhaän ñöôïc nhieàu aùnh saùng hôn ñeå chieáu soi cho trí hieåu, nhieàu tình yeâu hôn ñeå nung naáu yù chí, vaø nhieàu ñeà taøi hôn ñeå nhaéc chuùng ta nhôù laïi nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta? Coù gì coù theå saùnh vôùi vieäc lieân læ nhìn thaáy Chuùa hieän dieän, chòu ñau ñôùn, haáp hoái vaø cheát treân giaù goã? Neáu chuùng ta muoán giuïc loøng tin, caäy, meán laø ba nhaân ñöùc höôùng thaàn, ñieàu gì coù khaû naêng gaây nhieàu aán töôïng hôn laø vieäc lieân læ nhìn ngaém caûnh töôïng ñoù"[30].

Vieäc chieâm ngaém aáy cuõng ñem laïi cho ñôøi soáng thieâng lieâng moät hieäu quaû chaéc chaén, ñoù laø khi linh hoàn chæ taäp trung vaøo Ñöùc Gieâsu- Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh, chæ nhìn thaáy nhöõng ñau ñôùn cuûa Ngöôøi treân Thaùnh Giaù, thì seõ keát hôïp vôùi Thieân Chuùa moät caùch raát ñaëc bieät[31]. Maët khaùc, nhôø aân suûng nhaän ñöôïc qua vieäc chieâm ngaém aáy, chuùng ta seõ hoïc ñöôïc caùch laøm chuû hoaøn toaøn moïi ñam meâ cuûa mình, "ñeå töø nay chæ laøm vui loøng Chuùa Chòu-Ñoùng-Ñinh, vaø chæ tìm kieám nhöõng ñieàu coù theå laøm cho mình yeâu meán Chuùa hôn"[32]. Thaät vaäy, ñaây laø caùch thöïc haønh thaùnh thieän cuûa ngöôøi moân ñeä Chuùa Gieâsu trong vieäc nguyeän ngaém, laø bí quyeát lôùn nhaát cuûa ñôøi soáng noäi taâm vaø troïn laønh, vaø laø neùt ñaëc thuø trong linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert.

2.3. Taâm theá thuï ñoäng

Vieäc lieân læ chieâm ngaém Ñaáng Chòu-Ñoùng-Ñinh treân Thaùnh Giaù khoâng nhöõng laøm phaùt sinh nôi Ñöùc Cha nhöõng tröïc giaùc hoaëc nhöõng kinh nghieäm thieâng lieâng saâu saéc, maø coøn hình thaønh nôi ngaøi moät phöông phaùp nguyeän ngaém ñaëc bieät. Ñoù laø nguyeän ngaém thuï ñoäng. Ñöùc Cha quan nieäm raèng: "Söï troïn laønh cuûa nguyeän ngaém heä taïi vieäc keát hôïp hieän taïi vaø thuï ñoäng vôùi Thieân Chuùa luoân hieän dieän nôi linh hoàn [...]. Bôûi vì linh hoàn khi bò loâi keùo vaøo söï nguyeän ngaém thuï ñoäng, thì luoân luoân tìm ñöôïc nhöõng ñeà taøi môùi meû ñeå taäp trung vaøo caùc thuoäc tính cuûa Thieân Chuùa, mang laïi cho linh hoàn moät söï vui thích vaø maõn nguyeän khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc"[33].

Taâm theá thuï ñoäng trong luùc nguyeän ngaém laø thaùi ñoä noäi taâm caàn thieát, laø yeáu toá quyeát ñònh cho söï keát hôïp troïn veïn vôùi Ñöùc Kitoâ. Ñaëc bieät, theo kinh nghieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert, trong traïng thaùi cho Chuùa Kitoâ möôïn laáy thaân xaùc, ñeå Ngöôøi tieáp tuïc thöïc hieän vieäc haõm mình ñeàn toäi cho nhaân loaïi, Ñöùc Cha nhaän thaáy raèng: "Thieân Chuùa, Cha cuûa Ngöôøi khi nhìn vaøo thaân xaùc vaø caùnh tay Ngöôøi möôïn, thì chæ thaáy tröïc dieän caùc ñau ñôùn cuûa Con mình; söï kieän Chuùa Cha haèng höõu öng nhaän nhö theá, phaûi laø quy taéc höôùng daãn toâi veà caùch öùng xöû ñoái vôùi tröôøng hôïp ñoù vaø daïy toâi phaûi giöõ taâm theá hoaøn toaøn thuï ñoäng caû beà trong laãn beà ngoaøi"[34].

Trong chieàu kích chieâm nieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert, taâm theá thuï ñoäng laø moät ñeà taøi quan troïng, xuyeân suoát trong caùc kinh nghieäm thieâng lieâng vaø quan nieäm tu ñöùc cuûa ngaøi. Ñoù laø thaùi ñoä cuûa moät taâm hoàn luoân ñaët mình döôùi taùc ñoäng cuûa Thaàn Khí ñeå "hoaøn toaøn maëc laáy Chuùa Kitoâ, hoaøn toaøn tan bieán trong Ngöôøi vaø lieân læ ñöôïc Thaàn Khí cuûa Ngöôøi linh hoaït, hoaøn toaøn bò huûy ra khoâng vaø luoân luoân giöõ vai troø thuï ñoäng chöù khoâng phaûi vai troø chuû ñoäng trong moïi sinh hoaït"[35].

Tinh thaàn chieâm nieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert cuõng ñöôïc dieãn taû trong caùc baûn luaät maø ngaøi soaïn thaûo cho Hieäp Hoäi Nam Nöõ Tín Höõu Meán Thaùnh Giaù Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa Chuùng Ta cuõng nhö cho Doøng Nöõ Meán Thaùnh Giaù, vaø trong chính laù thö maø ngaøi vieát cho hai chò nöõ tu Meán Thaùnh Giaù ñaàu tieân. Möùc toái thieåu ngaøi ñoøi hoûi caùc nöõ tu Meán Thaùnh Giaù laø suy nieäm moãi ngaøy moät giôø, theo baøi soaïn saün ñoïc cho moïi ngöôøi nghe. Ñoái vôùi Hieäp Hoäi Nam Nöõ Tín Höõu Meán Thaùnh Giaù, ngaøi xin anh chò em suy nieäm moãi ngaøy nöûa giôø veà cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Chuùa Gieâsu[36]. Ngaøi cuõng khuyeán khích caùc tín höõu khaùc suy nieäm veà söï thöông khoù Chuùa, ít nhaát vaøo caùc ngaøy leã buoäc[37].

Nhö ñöôïc trình baøy treân ñaây, chieàu kích chieâm nieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert dieãn taû tình yeâu phi thöôøng ñoái vôùi Ñaáng Chòu Ñoùng- Ñinh, laø ñoäng löïc thuùc ñaåy nhöõng ai muoán böôùc theo linh ñaïo Meán Thaùnh Giaù trong nhöõng haønh ñoäng cuï theå: thoâng phaàn cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ vaø tieáp noái cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Ngöôøi. Ñoù laø khía caïnh thöïc tieãn cuûa tình yeâu trong linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert, laø chieàu kích khoå cheá maø chuùng ta seõ baøn tôùi sau ñaây.

II. Chieàu Kích Khoå Cheá

Vôùi baûn chaát yeáu ñuoái vaø vôùi khuynh höôùng thích tìm söï deã daõi, trong moät theá giôùi cuûa khoaùi laïc, höôûng thuï nhö hieän nay, con ngöôøi khoù chaáp nhaän söï khuoân mình theo nhöõng ñoøi hoûi hieån nhieân thöôøng tình trong cuoäc soáng. Tuy nhieân, trong moïi thôøi ñaïi vaø trong moïi hình thöùc soáng, vieäc thöïc haønh khoå cheá luoân laø ñieàu caàn thieát vaø coù giaù trò cho söï thaêng tieán, phaùt trieån cuûa con ngöôøi, caû veà maët tinh thaàn laãn theå xaùc, phöông dieän nhaân baûn laãn tu ñöùc, ñôøi soáng töï nhieân laãn ñôøi soáng sieâu nhieân.

Trong laõnh vöïc ñôøi soáng ñöùc tin, khoå cheá laø caùch thöùc giuùp ngöôøi Kitoâ höõu quy höôùng cuoäc soáng cuûa mình veà Ñöùc Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát vaø soáng laïi vì hoï, ñeå qua Ngöôøi hoï ñaït ñeán söï troïn laønh, ñeán cuøng ñích tuyeät ñoái cuûa mình laø Thieân Chuùa. Quan ñieåm naøy coù theå ñöôïc minh chöùng nôi cuoäc ñôøi cuûa Vò Ñaïi dieän Toâng Toøa tieân khôûi Ñaøng Trong vaø laø Ñaáng Saùng Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù.

Sau khi caûm nghieäm tình yeâu phi thöôøng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ treân Thaùnh Giaù, Ñöùc Cha Lambert ñöôïc thoâi thuùc ñaùp laïi tình yeâu aáy baèng nhöõng thöïc haønh thieát thöïc, ñeå dieãn taû tình yeâu ñaëc bieät vaø lôùn nhaát cuûa ngaøi daønh rieâng cho Ñaáng Chòu-Ñoùng-Ñinh. Ñoù laø yù nghóa vaø giaù trò cuûa chieàu kích khoå cheá trong linh ñaïo Ñöùc Cha Lambert ñöôïc theå hieän qua nhöõng ñaëc ñieåm sau ñaây.

1. Khoå cheá bieåu hieän tình yeâu thöïc tieãn ñoái vôùi Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa

Trong Baûn Luaät vieát cho Hieäp Hoäi Nam Nöõ Tín Höõu Meán Thaùnh Giaù Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa Chuùng Ta, Ñöùc Cha Lambert ñaõ neâu leân moät chaân lyù: "Moïi aân suûng vaø thaùnh ñöùc nôi heát thaûy moïi ngöôøi [...] laø hoa quaû cuûa Thaùnh Giaù Ñöùc Gieâsu Kitoâ maø thoâi". Theo ñoù, "loøng ñaïo ñöùc chaân thaät vaø vöõng chaéc döïa treân Thaùnh Giaù Chuùa Cöùu Theá, maø moãi ngöôøi phaûi vaùc caû trong taâm hoàn laãn ngoaøi theå xaùc, [...] laø con ñöôøng cöùu ñoä dieãm phuùc vaø chaéc chaén..."[38]. Chaân lyù aáy laø neàn taûng cho nhöõng quan nieäm tu ñöùc cuûa Ñöùc Cha veà vieäc thöïc haønh khoå cheá trong ñôøi soáng Kitoâ höõu cuõng nhö trong haønh trình böôùc theo Ñaáng Chòu-Ñoùng-Ñinh cuûa nhöõng ngöôøi yeâu meán Thaùnh Giaù Ñöùc Gieâsu Kitoâ.

1.1. Tình yeâu ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh

Trong Toâng huaán Vita Consecrata, Ñöùc Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II xaùc nhaän: "Vieäc chieâm ngöôõng Ñöùc Kitoâ chòu ñoùng ñinh laø moät nguoàn caûm höùng cho taát caû caùc ôn goïi, laø khôûi ñieåm cuûa moïi aân ñieån, tieân vaøn laø ôn Thaùnh Thaàn ñöôïc trao ban, cuõng nhö ôn soáng ñôøi thaùnh hieán" (VC 23). Cuõng vaäy, trong kinh nghieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert, vieäc chieâm ngaém Chuùa Gieâsu Kitoâ treân Thaùnh Giaù ñaõ khôi nguoàn caûm höùng vaø laøm phaùt sinh nôi ngaøi moät tình yeâu ñaëc bieät ñoái vôùi Ñaáng Chòu-Ñoùng-Ñinh: "Toâi ñaõ coù moät öôùc nguyeän lôùn lao laø chöùng toû moät tình yeâu phi thöôøng ñoái vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ. Theá neân, toâi xin Ngöôøi soi toû cho bieát coù theå laøm caùch naøo ñeå bieåu loä moái tình aáy"[39].

Tình yeâu ñoái vôùi Chuùa Gieâsu treân Thaùnh Giaù chieám moät vò trí quan troïng vaø tuyeät ñoái trong taâm hoàn cuõng nhö troïn cuoäc soáng cuûa Ñöùc Cha Lambert. Theo ngaøi, taát caû moïi öôùc muoán cuûa con ngöôøi ñeàu phaûi ñaït ñeán cuøng ñích laø laøm cho mình yeâu meán Chuùa hôn[40]. Ñoù quaû laø thuù vui chaân thaät, thaùnh thieän vaø duy nhaát cuûa nhöõng taâm hoàn haèng chieâm ngaém Ñöùc Kitoâ treân Thaùnh Giaù vaø öôùc ao ñöôïc soáng keát hôïp vôùi Ngöôøi caùch ñaëc bieät.

1.2. Phoå bieán tình yeâu thöïc tieãn ñoái vôùi Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa

Tình yeâu phi thöôøng ñoái vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ coøn thuùc ñaåy Ñöùc Cha thaønh laäp caùc Hieäp Hoäi Nhöõng Ngöôøi Yeâu Meán Thaùnh Giaù, ñeå "phoå bieán khaép nôi tình yeâu thöïc tieãn ñoái vôùi Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa"[41]. Ngaøi cuõng thao thöùc cho caùc tín höõu taïi caùc nôi thuoäc mieàn truyeàn giaùo cuûa caùc thöøa sai, haèng ngaøy chuyeân caàn caàu nguyeän vaø nhieät tình thöïc haønh nhöõng hy sinh ñeå dieãn taû tình yeâu daønh cho Ñöùc Kitoâ trong moät caùch thöùc soáng ñoäng vaø thieát thöïc nhaát[42]. Nhieàu laàn trong luùc nguyeän ngaém, Ñöùc Cha Lambert ñöôïc soi saùng ñeå thaáy raèng: "... treân ñôøi naøy khoâng coù gì laøm saùng danh Thieân Chuùa hôn vieäc thaønh laäp Hoäi Toâng Ñoà vaø Hieäp Hoäi Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù..."[43].

Trong thö göûi Ñöùc Giaùo Hoaøng Cleâmenteâ IX, ngaøy 12/10/1670, Ñöùc Cha vieát: "Con cuõng ñeä trình leân Ñöùc Thaùnh Cha baûn luaät soáng cuûa hai toå chöùc: Moät toå chöùc ñaõ ñöôïc khôûi xöôùng ñeå giuùp ích cho daân Kitoâ Giaùo trong nhöõng ñòa sôû cuûa caùc mieàn truyeàn giaùo. Thaät vaäy, vì coù nhöõng ngöôøi mang naëng moät tình yeâu ñaëc bieät ñoái vôùi caùi Cheát vaø Thaäp Giaù cuûa Chuùa Gieâsu, neân khoâng coù gì hôïp lyù baèng vieäc coå voõ loøng suøng kính vöõng chaéc nhö theá"[44].

Ñöùc Cha thaät söï taâm ñaéc vaø say meâ ñôøi soáng cuûa Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù maø ngaøi ñöôïc soi saùng vaø ñöôïc thuùc ñaåy ñeå thaønh laäp. Ñoái vôùi ngaøi, ñôøi soáng cuûa hoï "laø moät hoaï aûnh hoaøn haûo cuûa cuoäc ñôøi Chuùa Gieâsu Kitoâ khi coøn ôû traàn gian"[45].

2. Khoå cheá mang tính caùch töï nguyeän

Khoå cheá mang tính caùch töï nguyeän nôi Ñöùc Cha Lambert laø nhaèm thoâng phaàn Thaäp Giaù Ñöùc Kitoâ, baèng nhöõng ñau ñôùn vaát vaû beân ngoaøi vaø taâm tình vaâng phuïc beân trong ñoái vôùi thaùnh yù Thieân Chuùa. Theo ñoù, tình yeâu daønh rieâng cho Ñöùc Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh phaûi laø moät ñoäng löïc phi thöôøng thuùc ñaåy con tim höôùng ñeán söï hy sinh töï nguyeän vaø yeâu meán.

2.1. Thoâng phaàn Thaäp Giaù Ñöùc Kitoâ

Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: "Sôû dó Chuùa Cha yeâu meán Thaày, laø vì Thaày hy sinh maïng soáng mình [...]. Maïng soáng cuûa Thaày khoâng ai laáy ñi ñöôïc, nhöng chính Thaày töï hy sinh maïng soáng mình" (Ga 10,18). Khoå cheá laø caùch thöùc cheát ñi trong moïi söï ñeå chæ soáng cho moät mình Thieân Chuùa. Ñoù laø caùch thöùc maø Ñöùc Cha Lambert ñaõ töï nguyeän thöïc haønh trong suoát cuoäc ñôøi. Caøng ñau khoå, Ñöùc Cha caøng soáng tinh thaàn khoå cheá caùch trieät ñeå hôn trong söï thoâng phaàn vôùi Chuùa Gieâsu treân Thaùnh Giaù. Ngaøi luoân xaùc tín, Thieân Chuùa ñoøi hoûi ngaøi phaûi ñi theo con ñöôøng heïp cho ñeán cheát, caû veà lyù thuyeát laãn thöïc haønh[46].

Vôùi nieàm say meán ñaëc bieät Ñöùc Kitoâ treân Thaäp Giaù, Ñöùc Cha caûm nhaän ñöôïc töø trong noäi taâm, moät söï raøng buoäc ngaøy caøng chaët hôn vaøo Thaùnh Giaù cuûa Ngöôøi. "Ôn höôùng chieàu vaø tröïc giaùc ñaëc bieät veà Thaùnh Giaù" laø quaø taëng aân suûng Thieân Chuùa ban ñaõ thuùc ñaåy ngaøi coù nhöõng thöïc haønh cuï theå nhö ngaøi ñaõ töøng chia seû vôùi Ñöùc Cha Pallu, ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa mình. Chuùng toâi "nguyeän ngaém moãi ñeâm hai tieáng ñoàng hoà, töø moät ñeán ba giôø saùng, ñeå suy gaãm veà nhöõng ñau khoå cuûa Chuùa vaø nhöõng lyù do thuùc ñaåy Ngöôøi chòu ñöïng vì chuùng toâi. Sau ñoù, chuùng toâi thoâng döï phaàn naøo vaøo nhöõng ñau khoå cuûa Ngöôøi nhö moät cuûa leã hy sinh beù nhoû, ñoù laø khi ñoïc moãi caâu trong Thaùnh vònh Saùm Hoái (Tv 50) thì ñaùnh toäi naêm roi. Chuùng toâi nhaän ñöôïc nhieàu ôn, vaø tieác raèng khoâng ñöôïc bieát vieäc ñaïo ñöùc naøy sôùm hôn"[47].

Ñöùc Cha coøn ñöôïc nhaän bieát: "YÙ ñònh cuûa Con Thieân Chuùa trong vieäc thaønh laäp Hoäi Toâng Ñoà vaø Hieäp Hoäi Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa Chuùng Ta, laø ñeå taùi hieän söï ñau ñôùn vaø aân suûng gaén lieàn vôùi cuoäc Thöông Khoù cuûa Ngöôøi"[48], baèng vieäc "chuyeân chuù suy gaãm cuoäc Thöông Khoù vaø thoâng döï nhöõng noãi khoå ñau cuûa Ngöôøi haèng ngaøy trong suoát cuoäc ñôøi"[49].

2.2. Taâm tình vaâng phuïc beân trong

Ñeå thoâng phaàn vôùi Thaäp Giaù cuûa Ñaáng Cöùu Theá, ngöôøi toâng ñoà soáng khoå cheá khoâng chæ baèng nhöõng thöïc haønh mang tính töï nguyeän nhö theá, maø coøn saün loøng ñoùn nhaän nhöõng khoù khaên, thöû thaùch trong cuoäc soáng vaø do söù vuï. Laø moät thöøa sai Toâng Toøa, Ñöùc Cha cuõng nhaän thöùc ñöôïc raèng: "Vì loøng meán Chuùa Gieâsu Kitoâ, chuùng ta seõ chòu ñoùi, chòu khaùt, chòu meät moûi; chòu ngöôøi ta thuø gheùt, noùi xaáu vaø haát huûi baèng ngaøn caùch maø caùc toâi tôù Chuùa ñang rao giaûng Phuùc AÂm trong Thaàn Khí cuûa Ngöôøi ñöôïc vinh döï laõnh nhaän.. .[Vaø vôùi thaùi ñoä] hoaøn toaøn tuaân phuïc thaùnh yù Thieân Chuùa thì coøn caùi cheát naøo ñaùng ñöôïc ngöôõng moä vaø thaàm kín hôn caùi cheát do bò aùm saùt, bò ñoùi, cheát do cuøng cöïc, beänh taät hoaëc ñaàu ñoäc vì Thieân Chuùa cuûa mình"[50].

Trong thö göûi cha Simon Halleù, naêm 1671, Ñöùc Cha ñaõ boäc loä tình traïng noäi taâm cuûa mình tröôùc quyeát ñònh cuûa Toøa Thaùnh trong vieäc baùc boû Hoäi Toâng Ñoà. Maëc duø vui loøng chaáp nhaän, nhöng ngaøi vaãn caûm thaáy ñöôïc thoâi thuùc phaûi "khuoân mình moät caùch saâu saùt theo thaùi ñoä beân trong vaø beân ngoaøi cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñau khoå," ñeå "saùt teá taát caû caùc naêng khieáu cuûa linh hoàn vaø thaân xaùc", chöù khoâng chaáp nhaän soáng moät ñôøi soáng taàm thöôøng[51]. Vaø trong taâm theá tuøng phuïc trieät ñeå thaùnh yù Chuùa, ngaøi saün loøng ñoùn nhaän thaäp giaù maø Thieân Chuùa ñaõ doïn saün nôi mieàn truyeàn giaùo Ñaøng Trong: "Ngaøy mai con seõ leân ñöôøng ñi tôùi nôi thöïc hieän döï tính aáy, vaø con ruøng mình khi thaáy nhöõng thaäp giaù ñöôïc doïn saün cho con taïi ñoù. Tuy nhieân, con thaáy roõ raèng, Chuùa Cöùu Theá muoán con chòu ñöïng caùc thaäp giaù aáy, vì nhöõng ñoäng löïc laøm con say meâ. Con xin tuøng phuïc trieät ñeå thaùnh yù Chuùa"[52].

Thaät vaäy, do lôøi khaán vaâng phuïc noäi taâm maø ngöôøi thöøa sai coù ñöôïc moät taâm theá saün saøng caàn thieát ñeå hoaøn toaøn soáng cho Thieân Chuùa. Bôûi vì khi "töï raøng buoäc vaøo ñöùc vaâng lôøi toät cuøng, ngöôøi aáy khoâng bao giôø ñöôïc haønh ñoäng theo söï thuùc ñaåy cuûa baûn tính töï nhieân vaø lyù trí, nhöng chæ do söï thuùc ñaåy noäi taâm"[53].

3. Khoå cheá gaén lieàn vôùi nhaân ñöùc thôø phöôïng

3.1. Suy toân Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa vaø keát hôïp vôùi coâng nghieäp cöùu ñoä cuûa Ngöôøi

Trong söï keát hôïp vôùi Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa, khoå cheá dieãn taû thaùi ñoä thôø phöôïng saâu thaúm vaø ñaày taâm tình soát meán cuûa taâm hoàn khaùt khao tìm kieám ñeå laøm ñeïp loøng Thieân Chuùa. Theo caùch thöïc haønh khoå cheá cuûa Ñöùc Cha Lambert, caùc vieäc hy sinh, haõm mình, ñaùnh toäi... luoân ñöôïc thöïc hieän vaøo giôø nguyeän ngaém buoåi chieàu hay ban ñeâm, trong söï keát hôïp vôùi caùc kinh nguyeän ñaëc bieät, ñeå long troïng suy toân Hy Leã Thaùnh Giaù cao caû cuûa Chuùa, ñeå töôûng nieäm nhöõng cöïc hình ñau ñôùn Con Thieân Chuùa ñaõ chòu, vaø daâng söï hy sinh aáy nhö cuûa leã thôm tho ngaøo ngaït, keát hôïp vôùi yù höôùng cuûa Chuùa chuùng ta khi Ngöôøi chòu haønh hình. Ñaëc bieät, vaøo Chuùa Nhaät Leã Laù vaø boán ngaøy tieáp theo, vieäc ñeàn toäi nhö treân phaûi laøm gaáp ñoâi, vaøo ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, phaûi laøm gaáp ba, ñeå toân kính ñaëc bieät hôn thôøi gian cöïc thaùnh vaø ngaøy Con Thieân Chuùa chòu Thöông Khoù vaø chòu Cheát[54].

Ñoù laø nhöõng thöïc haønh maø Ñöùc Cha Lambert quy ñònh cho mình vaø cho Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù cuõng nhö cho con caùi tinh thaàn cuûa ngaøi. Muïc ñích cuûa Doøng Nöõ Meán Thaùnh Giaù cuõng ñöôïc Ñöùc Cha xaùc ñònh roõ raøng, laø ñaëc bieät chuyeân chuù töôûng nhôù vaø noi theo cuoäc Thöông Khoù cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ moãi ngaøy nhö phöông theá thuaän lôïi nhaát ñeå ñaït tôùi söï hieåu bieát vaø yeâu meán Ngöôøi[55].

3.2. Thôø phöôïng Thieân Chuùa trong Thaàn Khí vaø Chaân lyù (Ga 4,23)

"Vì chuùng ta khoâng bieát phaûi caàu nguyeän theá naøo cho phaûi, nhöng chính Thaàn Khí caàu nguyeän thay cho chuùng ta, baèng nhöõng tieáng reân xieát khoân taû" (Rm 8,26). Theo Ñöùc Cha Lambert, Chuùa Kitoâ ñoùng vai troø chuû ñoäng trong nhöõng hoaït ñoäng cuûa chuùng ta baèng söï linh hoaït cuûa Thaàn Khí Ngöôøi. Chuùng ta caàn coù thaùi ñoä noäi taâm xöùng hôïp ñoù laø giöõ vai troø thuï ñoäng trong moïi sinh hoaït, nghóa laø chæ laøm theo quan ñieåm ñöùc tin, theo söï thoâi thuùc thuaàn tuyù cuûa aân suûng vaø Thaàn Khí Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñang soáng trong ta. YÙ töôûng naøy ñöôïc Ñöùc Cha ñeà caäp nhieàu laàn trong caùc Buùt Tích cuûa ngaøi.

Khi soáng trong aân suûng, chính Thaàn Khí cö nguï trong taâm hoàn chuùng ta ñeå tieáp noái nhöõng hoaït ñoäng maø Ngöôøi ñaõ thöïc hieän trong noäi taâm Chuùa Gieâsu Kitoâ[56]. Cuõng chính Thaàn khí Ñöùc Kitoâ thoâi thuùc chuùng ta thöïc hieän vieäc toân thôø Thieân Chuùa caùch tuyeät haûo[57]. Döïa vaøo neàn taûng treân ñaây, chuùng ta coù theå hieåu ñöôïc quan nieäm cuûa Ñöùc Cha Lambert: nhöõng thöïc haønh hy sinh, ñaùnh toäi nhaèm suy toân Thaùnh Giaù Con Thieân Chuùa vaø keát hôïp vôùi coâng nghieäp cöùu ñoä cuûa Ngöôøi laø thôø phöôïng Chuùa Cha trong Thaàn Khí vaø Chaân Lyù theo ñuùng caùch Ngöôøi muoán.

Ñöùc Cha cuõng xaùc tín raèng: "Khi moät taâm hoàn tìm kieám Thieân Chuùa trong Thaàn Khí vaø Chaân Lyù, thì chaéc chaén seõ gaëp ñöôïc Ngaøi"[58]. Nhöõng thöïc haønh khoå cheá hay vieäc haõm mình beà trong vaø beà ngoaøi nhö laø nhöõng phöông theá tuyeät ñoái caàn thieát ñeå ñeán vôùi Thieân Chuùa, vaø nhö nhöõng taâm theá höõu hieäu ñeå Thaàn Khí Ñöùc Kitoâ coù theå linh hoaït caùch troïn veïn trong linh hoàn nhöõng ngöôøi chæ öôùc ao yeâu meán vaø toân thôø Thieân Chuùa hôn nöõa[59].

4. Khoå cheá boå tuùc ñieàu duy nhaát coøn thieáu nôi hy teá baøn thôø laø phaûi coù söï ñau khoå

4.1. Hieäp nhaát vôùi hy teá baøn thôø cuûa Con Thieân Chuùa

Söï tieáp noái cuoäc ñôøi löõ thöù hy sinh cuûa Ñöùc Kitoâ trong moät thaân xaùc coù khaû naêng chòu ñöïng ñau khoå laø caùch thöùc ñeå boå tuùc hy teá baøn thôø cuûa Con Thieân Chuùa. Chính thaân xaùc do Chuùa Kitoâ möôïn laáy ñeå thöïc haønh nhöõng vieäc haõm mình ñeàn toäi seõ trôû thaønh nhöõng leã vaät ñöôïc thaàn hoaù. Bôûi Chuùa Cha, khi nhìn vaøo thaân xaùc do Chuùa Kitoâ möôïn laáy, thì chæ thaáy tröïc dieän caùc ñau ñôùn cuûa Con mình[60].

Khi linh hoàn keát hôïp vôùi Chuùa Kitoâ vaø ñeå cho tinh thaàn lieân læ thaâm nhaäp vaøo tinh thaàn cuûa Chuùa Kitoâ, hoaøn toaøn tan bieán trong Ngöôøi, thì chính Chuùa Kitoâ, khoâng nhöõng chieám laáy caùc naêng löïc cuûa linh hoàn, maø coøn trôû thaønh chuû nhaân cuûa thaân xaùc ngöôøi aáy, ñeå tieáp noái cuoäc ñôøi löõ thöù vaø ñau khoå nhôø nhöõng hy sinh lao nhoïc maø Ngöôøi thöïc hieän theo yù muoán qua caùc leã vaät ñöôïc thaàn hoùa ñoù[61]. Vaø baèng söï keát hôïp vôùi nhöõng leã vaät thaùnh nhö theá maø Chuùa Kitoâ seõ hoaøn taát hy leã hoaøn haûo cuûa Ngöôøi.

Laø moät thöøa sai Toâng Toaø, Ñöùc Cha yù thöùc saâu xa nhöõng ñoøi hoûi cuûa baäc soáng vaø soá phaän cuûa ngöôøi moân ñeä Chuùa Gieâsu. Ngaøi caûm thaáy haïnh phuùc ñöôïc "trôû neân moät leã vaät hieán daâng, moät leã vaät ñöôïc chieáu nhaän vaø vôùi soá phaän seõ bò tan bieán vaøo moät ngaøy naøo ñoù..."[62]. YÙ thöùc aáy luoân höôùng daãn Ñöùc Cha coù thaùi ñoä saün saøng khuoân mình theo yù muoán cuûa Thieân Chuùa trong moïi tình huoáng vaø trong moïi söï ñeå daâng tieán hy teá beù moïn cuûa mình hieäp vôùi hy teá cuûa Con Thieân Chuùa treân baøn thôø.

4.2. Tieáp noái cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Ñöùc Kitoâ

"Moïi haïng ngöôøi ñeàu coù nghóa vuï toái caàn: phaûi bieát ôn Chuùa Cöùu Theá, Ñaáng ñaõ gaùnh chòu nhieàu noãi ñau thöông. Vaäy, khoâng moät ai phaûi bò loaïi tröø, baát luaän thuoäc phaùi tính hay ñòa vò naøo, mieãn laø hoï nhieät tình khao khaùt uoáng cheùn ñaéng Con Thieân Chuùa"[63]. Trong kinh nghieäm thieâng lieâng cuûa mình, nhieàu laàn Ñöùc Cha ñöôïc thuùc ñaåy thöïc haønh nhöõng vieäc haõm mình ñeàn toäi hoaëc daâng nhöõng hy sinh phi thöôøng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh ñeå caàu xin Chuùa Gieâsu "vui loøng tieáp noái nôi ngaøi caùc vieäc hy sinh trong cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Ngöôøi". Ñöùc Cha tin raèng: "Con Thieân Chuùa tieáp tuïc cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Ngöôøi baèng con ñöôøng tuyeät vôøi aáy"[64]. Cuõng vaäy, Ñöùc Cha Lambert nhaén nhuû con caùi mình: "muïc ñích chính cuûa Tu Hoäi caùc con laø tieáp noái nôi baûn thaân mình cuoäc ñôøi ñau khoå cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ..."[65].

Tieáp noái cuoäc ñôøi löõ thöù hy sinh lao nhoïc cuûa Chuùa Kitoâ laø yeáu toá quan troïng ñöôïc nhaän bieát töø trong kinh nghieäm thieâng lieâng vaø trong quan nieäm tu ñöùc cuûa Ñöùc Cha Lambert. Ñöùc Cha ñeà caäp ñeán yeáu toá naøy nhieàu laàn vaø dieãn taû nhieàu caùch trong moät soá Buùt Tích cuûa ngaøi.

5. Khoå cheá theo muïc ñích luaân lyù tu ñöùc

5.1. Soáng ñôøi ñeàn toäi coâng khai

Phaùt xuaát töø nhaän thöùc saâu xa veà söï yeáu heøn, toäi loãi cuûa mình, Ñöùc Cha Lambert caûm thaáy caàn phaûi quyeát taâm soáng ñôøi ñeàn toäi coâng khai baèng nhöõng thöïc haønh cuï theå. Vì theá, taát caû nhöõng vieäc hy sinh, ñaùnh toäi cuûa chính Ñöùc Cha Lambert hay cuûa Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù, ñöôïc thöïc haønh trong yù thöùc laø ñeå haõm mình, ñeàn toäi cho chính mình vaø caàu nguyeän cho tha nhaân[66]. Theo Ñöùc Cha, "chuùng ta phaûi hoái tieác ñeán hôi thôû cuoái cuøng vì ñaõ hieåu bieát quaù ít, yeâu meán quaù ít, toân thôø quaù ít, taï ôn quaù ít Ñaáng Taïo Hoùa cuûa chuùng ta"[67]. Moãi ngaøy chuùng ta phaûi xeùt xem, "chuùng ta ñaõ daønh bao nhieâu giôø ñeå nguyeän ngaém, laøm vieäc haõm mình ñeàn toäi vaø hy sinh cho muïc ñích ñoù?"[68].

Hôn nöõa, söï quyeát taâm soáng ñôøi ñeàn toäi toaøn dieän laø ñeå coù ñöôïc bí quyeát "cheát ñeïp vaø soáng tuyeät vôøi"[69] cho Chuùa Kitoâ. Theá neân, soáng ñôøi khoå haïnh, soáng ñôøi ñeàn toäi coâng khai coøn laø ñieàu kieän thieát yeáu ñeå chuùng ta ñaït tôùi söï troïn laønh theo baäc soáng cuûa mình[70].

5.2. Cheá ngöï thaân xaùc

Muïc ñích luaân lyù tu ñöùc cuûa nhöõng thöïc haønh khoå cheá laø laøm cho thaân xaùc phuïc tuøng tinh thaàn vaø tinh thaàn phuïc tuøng Thieân Chuùa[71]. Vieäc cheá ngöï thaân xaùc laø caùch thöùc cuï theå vaø laø ñoøi hoûi caên baûn ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu thieâng lieâng hay nhöõng giaù trò tinh thaàn cuûa khoå cheá. Neáu moät ngöôøi soáng theo baûn tính töï nhieân hoaëc theo lyù trí thuaàn tuyù, khoâng theå goïi laø moät Kitoâ höõu ñích thöïc. Do ñoù, trong yù höôùng cuûa Ñöùc Cha Lambert, Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù ñöôïc môøi goïi moãi ngaøy thoâng phaàn caùc ñau khoå cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ baèng vieäc cheá ngöï thaân xaùc[72].

Cheá ngöï thaân xaùc coøn laø ñeå cheát ñi ñoái vôùi chính mình, cheát ñi ñoái vôùi theá gian, "nghóa laø ñoái vôùi caùc giaùc quan, baûn tính töï nhieân vaø lyù trí ngöôøi ñôøi"[73], ñeå chæ soáng cho moät mình Thieân Chuùa. "Bôûi leõ chuùng ta thöôøng yeâu meán Thieân Chuùa nhieàu hôn khi phaûi cheát ñi ñoái vôùi moät xu höôùng xaáu, so vôùi khi chòu cheát ñeå tuyeân xöng Ñöùc Tin, lyù do laø ñeà taøi naøy khoâng quan troïng vaø raøng buoäc baèng söï töû vì ñaïo. Vaø chính trong nghóa naøy maø ngöôøi ta coù theå noùi raèng caû cuoäc ñôøi ngöôøi Kitoâ höõu laø moät cuoäc töû vì ñaïo lieân læ, bôûi khoâng theå laø moät moân ñeä hoaøn haûo cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, neáu khoâng töø boû mình vaø cheát ñi trong moïi hoaøn caûnh ñoái vôùi nhöõng öôùc muoán cuûa baûn thaân vaø caùi toâi cuûa mình"[74].

Khoâng chæ laø vieäc cheá ngöï thaân xaùc, khoå cheá coøn laø vieäc saün saøng ñoùn nhaän nhöõng ñau khoå vaát vaû, laø nhöõng thaäp giaù haøng ngaøy cuûa thaân phaän con ngöôøi, nhö nhöõng phöông theá ñích thöïc ñeå ñaït ñöôïc thieân ñaøng. Vì khoâng gì laøm ta xa söï dính beùn theá gian vaø khoâng gì laøm ta chaïy ñeán Chuùa lieân læ baèng nhöõng ñau khoå. Cho neân phöông theá duy nhaát ñeå thaéng baûn tính töï nhieân laø coá gaéng soáng moät caùch phuø hôïp vôùi Vò Thuû-Laõnh Ñoäi-Maõo-Gai, ñeå Thieân Chuùa hoaøn toaøn thoáng trò trong ta[75].

6. Khoå cheá mang yù höôùng toâng ñoà

6.1. Chöùng taù Phuùc AÂm

Khi ñaët chaân ñeán Ayutthaya, Thaùi Lan, Ñöùc Cha Lambert ñöôïc thoâi thuùc ñeå thaønh laäp moät Hieäp Hoäi goàm nhöõng ngöôøi toâng ñoà ñích thöïc, nhöõng nhaø truyeàn giaùo chaân chính vaø nhöõng Kitoâ höõu hoaøn haûo, ñeå caûi toå Kitoâ Giaùo taïi ñaây vaø caùch rieâng ñeå chaán chænh ñôøi soáng sa suùt cuûa caùc thöøa sai trong mieàn truyeàn giaùo. Nhöõng ai gia nhaäp Hieäp Hoäi naøy phaûi coù moät ñôøi soáng troåi vöôït vaø "nhieäm vuï chính yeáu cuûa caùc taâm hoàn thaùnh thieän aáy laø naêng trao ñoåi vôùi Thieân Chuùa veà nhöõng phöông theá laøm saùng danh Ngaøi vaø cöùu ñoä anh chò em ñoàng loaïi. Haõm mình ñeàn toäi cho chính mình vaø cho muoân daân"[76].

Vò thöøa sai Toâng Toøa laø hình aûnh soáng ñoäng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Theo göông Thaùnh Phaoloâ Toâng Ñoà, ngaøi chæ bieát moät mình Ñöùc Gieâsu Kitoâ chòu ñoùng ñinh vaøo Thaäp Giaù (x. 1Cr 2,2), vì theá ngaøi khoâng theå trôû thaønh moät thöøa sai Toâng Toøa ñích thöïc, neáu khoâng laø moät hy leã ñau khoå xöùng vôùi baäc soáng cuûa mình. Khoå cheá laø yeáu toá thuoäc caên tính cuûa nhaø thöøa sai vaø laø phöông theá höõu hieäu cho lôøi chöùng cuûa ngaøi veà Chuùa Kitoâ vaø veà Phuùc AÂm cuûa Ngöôøi[77].

6.2. Phöông theá chuyeån caàu

Chuyeån caàu cho löông daân cuøng ngöôøi toäi loãi aên naên trôû laïi vaø cho Giaùo Hoäi ñöôïc moïi ñieàu caàn thieát laø moät trong nhöõng muïc ñích cuûa Ñöùc Cha Lambert töø khi coù yù töôûng veà Hieäp Hoäi mang teân Nhöõng Ngöôøi Meán Thaùnh Giaù.

Trong baûn xeùt mình cuûa caùc thöøa sai, nhieäm vuï chuyeån caàu cuõng ñöôïc ñeà caäp ñeán: "Chuùng ta coù caàu xin Thieân Chuùa chaám döùt caùc cuoäc ly giaùo, laïc giaùo vaø ban ôn hoaùn caûi cho toäi nhaân vaø löông daân, caùch rieâng cho nhöõng ngöôøi ñöôïc trao phoù cho chuùng ta khoâng?"[78]. Veà phaàn mình, ñeå goùp phaàn laøm saùng danh Thieân Chuùa vaø cöùu roãi anh chò em ñoàng loaïi, Ñöùc Cha cuõng yù thöùc, ngaøi phaûi mang trong noäi taâm "moät tinh thaàn lieân læ saùm hoái ñeàn toäi, taï ôn vaø chuyeån caàu hôn nöõa cho muoân daân ñaït ñöôïc söï hoaøn thieän"[79]. Chuyeån caàu cho löông daân cuøng ngöôøi toäi loãi aên naên trôû laïi cuõng laø ñaëc neùt trong söù maïng cuûa ngöôøi nöõ tu Meán Thaùnh Giaù.

Khoå cheá laø yeáu toá quan troïng trong linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert, linh ñaïo Meán Thaùnh Giaù. Nhöõng ngöôøi taäp söï seõ tìm thaáy nôi ñaây phöông theá tuyeät vôøi giuùp cheá ngöï taät xaáu vaø reøn luyeän nhaân ñöùc; nhöõng ngöôøi ñang taán tôùi seõ tìm thaáy phöông theá keát hôïp vôùi Thieân Chuùa moãi ngaøy moät hôn; nhöõng ngöôøi thaønh toaøn seõ tìm thaáy phöông theá ñaït tôùi söï hieäp nhaát maät thieát vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ chòu Khoå Naïn"[80]. Duø hình thöùc khoå cheá naøo, thì ñoù cuõng laø moät ñoøi hoûi thöïc tieãn cuûa ñôøi soáng chieâm nieäm, vì traùi tim phaûi ñöôïc thanh luyeän ñeå coù khaû naêng laéng nghe, chieâm ngaém Chuùa vaø keát hôïp vôùi Ngöôøi. Nôi Ñöùc Cha Lambert, khoå cheá cuõng nhö caàu nguyeän, luoân laø ñieàu kieän vaø phöông theá caàn thieát cho hoaït ñoäng toâng ñoà, nhö chuùng ta seõ thaáy trong phaàn trình baøy veà chieàu kích toâng ñoà trong linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert.

III. Chieàu Kích Toâng Ñoà

Khi laõnh nhaän thieân chöùc linh muïc, nhaát laø chöùc Giaùm Muïc Ñaïi Dieän Toâng Toaø, Ñöùc Cha Pierre Lambert yù thöùc mình laø ngöôøi toâng ñoà cuûa Chuùa Kitoâ qua söï uûy nhieäm cuûa Giaùo Hoäi. Hoäi Thöøa Sai Haûi Ngoaïi Paris do ngaøi cuøng vôùi Ñöùc Cha Francois Pallu vaø Nhoùm Baïn Hieàn saùng laäp, laø moät hoäi ñôøi soáng toâng ñoà. Cuõng theá, Ñaïi Gia Ñình Meán Thaùnh Giaù do Chuùa soi saùng rieâng cho ngaøi laäp ra, laø moät Doøng goàm nhöõng ngöôøi toâng ñoà. Ñöùc Cha Pierre Lambert laø khuoân maët tieâu bieåu nhaát cho caû hai toå chöùc ñoù, vì ngaøi coù moät taâm hoàn nhieät thaønh, soáng cheát cho ôn goïi thöøa sai vaø coù yù nieäm troåi vöôït veà ñôøi soáng ngöôøi toâng ñoà. Chính quan nieäm vaø kinh nghieäm cuûa ngaøi veà laõnh vöïc naøy ñaõ ñuùc keát neân tinh thaàn thaâm thuùy cho ngöôøi toâng ñoà thöøa sai vaø laøm maãu möïc cho con caùi cuûa ngaøi.

1. Hoàn toâng ñoà

1.1. Chieâm nieäm

Theo Ñöùc Cha Pierre Lambert, chieâm nieäm vaø hoaït ñoäng boå tuùc cho nhau vaø ñan keát vaøo nhau. Chieâm nieäm phaûi laø linh hoàn cuûa hoaït ñoäng vaø hoaït ñoäng laø keát quaû cuûa vieäc keát hieäp saâu xa vôùi Thieân Chuùa. Khi noùi ñeán nhöõng ñöùc tính caàn coù cuûa caùc thöøa sai, Ñöùc Cha khaúng ñònh, hoï phaûi quyeát taâm caùch chaân thaønh vöôn tôùi söï troïn laønh cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, vaø phaûi thöïc haønh quyeát taâm aáy tröôùc khi daán thaân vaøo nhöõng nghóa vuï cao caû cuûa ngöôøi toâng ñoà. Do nhöõng ñoøi hoûi caàn thieát ñoái vôùi ñöùc tính cuûa ngöôøi toâng ñoà, neân ñoái vôùi Ñöùc Cha "moät ngöôøi coù thieän chí, soát saéng vaø ñaïo ñöùc thì chöa ñuû, nhöng coøn caàn phaûi traûi qua 10 naêm lieân tuïc chuyeân chaêm nguyeän ngaém thaân tình vôùi Chuùa vaø phuïc vuï tha nhaân, baèng khoâng thì e raèng ñôøi soáng noäi taâm cuûa caùc thöøa sai aáy seõ sa suùt"[81]. Trong kinh nghieäm baûn thaân, nhieàu laàn Ñöùc Cha Lambert cuõng ñaõ khuyeân daïy caùc thöøa sai cuûa mình: "Tröôùc khi gieo vaõi haït gioáng Phuùc AÂm, anh em haõy duøng lôøi caàu nguyeän laøm cho möa moùc töø trôøi sa xuoáng treân caùnh ñoàng"[82]. Ñöùc Cha coøn töï nhuû raèng: "Ngöôøi toâng ñoà thöøa sai haõy laøm moïi vieäc trong khuoân khoå ôn goïi cuûa mình theo söï thuùc ñaåy noäi taâm. Söï thuùc ñaåy naøy luoân gaén lieàn vôùi baäc soáng cuûa ngöôøi ñöôïc Chuùa keâu goïi thaät söï vaøo ñôøi soáng toâng ñoà"[83].

Vôùi Ñöùc Cha Lambert, nguyeän ngaém khoâng chæ laø moät phöông theá caàn thieát vaø höõu hieäu ñeå keát hieäp vôùi Ñöùc Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh vaø Thieân Chuùa Ba Ngoâi, cuøng ñaït tôùi söï troïn laønh noäi taâm, nhöng coøn laø moät nguoàn cung caáp aùnh saùng soi daãn haønh ñoäng thöïc tieãn trong laõnh vöïc toâng ñoà. Suoát ñôøi, ngaøi ñaõ trieät ñeå aùp duïng nguyeân taéc: luoân haønh ñoäng döôùi söï thoâi thuùc cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, bieåu hieän trong nhöõng tröïc giaùc vaø xaùc tín noäi taâm maø ngaøi caûm nhaän ñöôïc khi nguyeän ngaém.

Moät yeáu toá khaùc chöùng toû tính thöïc tieãn, trong phöông phaùp nguyeän ngaém theo linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert, laø thaùi ñoä naøi xin tröôùc maët Thieân Chuùa ñeå chuyeån caàu cho tha nhaân. Vieäc chuyeån caàu naøy laø moät nhieäm vuï chính yeáu cuûa ngöôøi nöõ tu Meán Thaùnh Giaù. Chính Ñöùc Cha Lambert ñaõ truyeàn daïy cho con caùi ngaøi: "...haèng ngaøy daâng vieäc suy gaãm caàu nguyeän cuûa caùc con, nöôùc maét cuûa caùc con, caùc vieäc laøm cuûa caùc con vaø caùc hy sinh cuûa caùc con, ñeå caàu xin [Thieân Chuùa] ban cho löông daân vaø nhöõng Kitoâ höõu baát haûo ñöôïc ôn aên naên trôû laïi"[84].

1.2. Ñôøi soáng troåi vöôït phi thöôøng

Ñeå coù theå ñaït tôùi söï troïn laønh, ngöôøi toâng ñoà "phaûi soáng ñôøi ñeàn toäi hôn, khoå haïnh hôn vaø nguyeän ngaém nhieàu hôn; neáu khoâng, [ngöôøi aáy] khoâng theå chu toaøn caùc nghóa vuï cuûa moät thöøa sai Toâng Toøa ñích thöïc"[85]. Ñöùc Cha Lambert coøn nhaän thaáy raèng: "Toâi seõ khoâng ñaït ñöôïc söï troïn laønh cao ñoä maø Chuùa Gieâsu Kitoâ ñoøi hoûi nôi toâi, neáu toâi khoâng theå hieän ra beân ngoaøi yù nghóa cuûa ba lôøi khaán noäi taâm maø toâi tuaân giöõ heát söùc mình vôùi söï trôï giuùp cuûa ôn thaùnh Chuùa.. ,"[86]. Ñoù laø caùch thöùc maø Ñöùc Cha tin raèng: Thieân Chuùa ñoøi hoûi nhöõng thöïc haønh hy sinh, haõm mình ñeå soáng ñôøi ñeàn toäi coâng khai cuûa ngaøi, phaûi mang laïi hieäu quaû thieát thöïc. Söï nhaän bieát naøy thoâi thuùc ngaøi thöïc haønh nhöõng vieäc haõm mình: "Kieâng thòt vaø aên chay suoát ñôøi", ñeå ñeàn buø phaït taï loøng nhaân laønh cuûa Thieân Chuùa "bò xuùc phaïm moïi ngaøy quanh naêm"[87].

Nhö theá, ngöôøi toâng ñoà thöøa sai coøn phaûi laø ngöôøi coù ñôøi soáng troåi vöôït. Moät ñôøi soáng phoùng tuùng hoaëc taàm thöôøng seõ khoâng xöùng ñaùng vaø khoâng coù ích gì trong moät baäc soáng phi thöôøng cuûa vò thöøa sai. Ñôøi soáng troåi vöôït aáy seõ khoâng ngöøng thuùc ñaåy ngöôøi toâng ñoà "lieân læ daâng leân Thieân Chuùa nhöõng hy sinh ñeå ñöôïc thoâng döï vaøo nhaân tính thaùnh thieän, ñau khoå, chòu ñoùng ñinh, hieán teá cuûa Chuùa Kitoâ vaø mang ñaày tö töôûng cuûa Thieân Chuùa, haàu xöùng ñaùng nhaän laõnh vinh döï lôùn lao vaø loøng thöông xoùt toät ñænh, laø ñöôïc cheát treân caây goã do tay moät lyù hình vôùi muïc ñích baûo veä Phuùc AÂm thaùnh cuûa Ngöôøi, vì phaàn roãi cuûa tha nhaân vaø vì tình yeâu tinh tuyeàn daønh cho Thieân Chuùa"[88].

Do nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñôøi soáng phi thöôøng nhö theá maø tình yeâu cuûa nhaø thöøa sai Toâng Toøa ñích thöïc khoâng bao giôø ñöôïc pheùp taøn luïi. Ñeå coù theå trung thaønh vôùi ôn keâu goïi trong baäc soáng thaùnh thieän naøy, ngöôøi toâng ñoà phaûi luoân töï nguyeän ñaët mình döôùi söï thoâi thuùc cuûa tình yeâu ñoái vôùi Ñaáng Chòu-Ñoùng-Ñinh. Nhôø ñoù, hoï coù theå hoaøn toaøn phoù thaùc cho söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa, chaáp nhaän bò chi phoái bôûi tình yeâu tinh tuyeàn daønh cho Chuùa vaø tha nhaân.

1.3. Söï töø boû

Töø boû laø ñieàu kieän taát yeáu thuoäc baûn chaát ôn goïi cuûa ngöôøi toâng ñoà. Thaät vaäy, ñeå ñaït tôùi moät ñôøi soáng troåi vöôït cuûa moät baäc soáng phi thöôøng, ngöôøi toâng ñoà phaûi traû giaù baèng chính baûn thaân vaø taát caû nhöõng gì mình sôû höõu. Ñoù "khoâng phaûi laø nhöõng cuûa caûi beân ngoaøi, nhöng chính laø nhöõng naêng löïc cuûa linh hoàn maø Thieân Chuùa ñoøi hoûi phaûi töø boû"[89]. Noùi caùch khaùc, "coát loõi cuûa söï töø boû phaûi laø töø boû moïi hoaït ñoäng cuûa tinh thaàn ñeå chæ laøm theo thaùnh yù Thieân Chuùa do Ngaøi toû cho thaáy qua söï thoâi thuùc noäi taâm, laø ñieàu khoâng bao giôø thieáu, neáu vò aáy trung thaønh vôùi aân suûng. Khoâng coù söï töø boû naøy vò aáy khoâng theå laøm ñöôïc gì mang tính anh huøng trong caùc nghóa vuï do Thieân Chuùa giao phoù"[90].

Ngöôøi toâng ñoà thöïc haønh söï töø boû laø ñeå coù theå haønh ñoäng trong söï leä thuoäc hoaøn toaøn vaøo Chuùa Kitoâ vaø saün saøng vaâng theo meänh leänh cuûa Ngöôøi. Theâm nöõa, vieäc "töø boû caùc cuûa caûi beân trong", nhö ñaõ moâ taû treân ñaây, seõ giuùp ngöôøi toâng ñoà deã daøng phoù thaùc moïi söï trong tay Thieân Chuùa khi phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng khoù khaên thöû thaùch maø Ñöùc Cha Lambert noùi roõ laø nhöõng "söï döõ beân ngoaøi vaø beân trong"[91].

Ñoøi hoûi lôùn lao cuûa söï töø boû laø moät cuoäc cheát ñi lieân læ, "cheát ñi trong moïi hoaøn caûnh ñoái vôùi nhöõng öôùc muoán cuûa baûn thaân vaø caùi toâi cuûa mình"[92]. Söï cheát ñi nhö theá laø thaùi ñoä döùt khoaùt ñeå khöôùc töø nhöõng gì khoâng phuø hôïp vôùi baäc soáng cuûa ngöôøi toâng ñoà, vaø ñeå nhôø ñoù maø ngöôøi toâng ñoà coù theå ñaït tôùi söï troïn laønh nhö Chuùa muoán. Ngöôïc laïi, neáu khoâng töø boû, ngöôøi toâng ñoà seõ trôû neân keû baát trung trong chính baäc soáng cuûa mình. Ñöùc Cha Lambert ñaõ quaû quyeát: "Thaäp giaù lôùn nhaát vaø laø moät trong nhöõng söï baát trung nghieâm troïng nhaát maø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Chuùa keâu goïi trong nhöõng con ñöôøng

bí nhieäm cuûa Chuùa ñaõ vaáp phaûi, laø khoâng haønh ñoäng baèng taát caû söï töø boû nhö Chuùa mong öôùc, theo caùch Chuùa haønh ñoäng trong hoï"[93].

1.4. Soáng theo Thaàn Khí

Töø boû hay gheùt boû chính mình giuùp ngöôøi toâng ñoà khaùm phaù ra "moät phöông theá ñeå truùt boû baûn tính hoaøn toaøn hö ñoán vaø thay vaøo ñoù moät con ngöôøi phuø hôïp vôùi baûn tính Thieân Chuùa"[94], baèng khoâng, ngöôøi aáy seõ khoâng ñöôïc Thaàn Khí cuûa Ngaøi linh hoaït troïn veïn. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi soáng theo Thaàn Khí, Thieân Chuùa ñoøi hoûi söï leä thuoäc hoaøn toaøn nôi Ngaøi qua Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Ñeå moät khi ñaõ keát hôïp vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ baèng moät söï hieäp nhaát raát ñaëc bieät trong moät baäc soáng phi thöôøng, vò thöøa sai khoâng coøn töï mình haønh ñoäng nöõa. Hoaëc "neáu phaûi haønh ñoäng, linh hoàn seõ hoûi Thaàn Khí Chuùa Gieâsu Kitoâ ñang ngöï trong mình, ñieàu gì Thaàn Khí muoán noù thöïc hieän nhôø Ngöôøi"[95].

Thaät vaäy, ngöôøi toâng ñoà phaûi "hoaøn toaøn luî phuïc söï soi saùng höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn" vaø khoâng ñöôïc laøm gì theo yù rieâng laø yù cuûa xaùc thòt. Nhö theá "haønh ñoäng moät caùch thuï ñoäng trong noäi taâm" coù nghóa laø ngoan nguøy ñoùn nhaän taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vôùi moät traùi tim ñaõ ñöôïc thanh luyeän. Noùi caùch khaùc, Thieân Chuùa ñoøi hoûi nôi ngöôøi toâng ñoà thaùi ñoä noäi taâm caàn thieát, laø "...cheát ñi ñoái vôùi chính mình vaø moïi söï treân theá gian, [vaø] chæ soáng trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ"[96], ñeán ñoä nhö Thaùnh Phaoloâ khaúng ñònh: "Toâi soáng, nhöng khoâng coøn phaûi laø toâi soáng maø laø Chuùa Kitoâ soáng trong toâi" (Gl 2,20). Ñoù laø "bí quyeát cheát ñeïp vaø soáng tuyeät vôøi", ñoøi hoûi ngöôøi toâng ñoà phaûi quyeát taâm soáng ñôøi ñeàn toäi toaøn dieän; ñeå trong moïi söï, ngöôøi aáy "chæ laøm theo quan ñieåm ñöùc tin, theo söï thoâi thuùc thuaàn tuùy cuûa aân suûng vaø Thaàn Khí Ñöùc Gieâsu Kitoâ"[97].

Theo Ñöùc Cha Lambert: "Ngöôøi aáy phaûi luoân luoân haønh ñoäng moät caùch thuï ñoäng trong thaâm taâm, vì töï coi mình nhö moät thöøa taùc vieân ñöôïc linh hoaït bôûi Thaàn Khí cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh; vaø vôùi tö caùch ñoù, linh hoàn phaûi caån thaän khoâng töï yù laøm gì caû, nhöng phaûi ñi theo hoaëc laøm theo nhöõng tröïc giaùc ñöôïc ban cho mình, do söï keát hôïp vôùi doøng aûnh höôûng thaàn bí ñaùng toân thôø naøy"[98]. Ñöùc Cha cuõng quaû quyeát: "Neáu khoâng ñi theo ñöôøng höôùng ñoù, chaéc chaén caùc hoaït ñoäng cuûa nhaø truyeàn giaùo seõ tieâm nhieãm xu höôùng soáng theo baûn tính töï nhieân hoaëc theo söï khoân ngoan theá gian laø keû thuø cuûa ñôøi soáng Phuùc AÂm"[99].

2. Soáng söù vuï toâng ñoà thöøa sai

2.1. Ñaëc tính Kitoâ trung taâm

Ngöôøi toâng ñoà phaûi ñaët Chuùa Kitoâ laøm trung taâm cuûa moïi hoaït ñoäng. Töø quan ñieåm Kitoâ trung taâm quen thuoäc, Ñöùc Cha Pierre Lambert nhìn ngöôøi toâng ñoà trong moái lieân heä maät thieát vôùi Chuùa Kitoâ, trong söï tieáp noái söù maïng cöùu theá cuûa Ngöôøi. Vì Chuùa Kitoâ ñaõ cöùu ñoä theá giôùi baèng hy sinh, thì ngöôøi toâng ñoà cuõng coù söù maïng "tieáp noái cuoäc ñôøi löõ thöù vaø hy sinh cuûa Ngöôøi cho ñeán taän theá", baèng caùch töï nguyeän vaø chuû ñoäng "daâng tieán, trao gôûi vaø coáng hieán thaân xaùc (toâi) cho Ñöùc Gieâsu Kitoâ"[100] vì muïc ñích aáy. Theo ñoù, ñôøi soáng cuûa ngöôøi toâng ñoà seõ luoân taäp trung vaøo Chuùa Kitoâ trong cuoäc khoå naïn baèng moät tình yeâu thöïc tieãn.

2.2. Hoaøn taát moïi vieäc thay cho Chuùa Kitoâ

Trong quan ñieåm Kitoâ trung taâm nhö vöøa trình baøy treân ñaây, moïi sinh hoaït cuûa ngöôøi toâng ñoà soáng linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert laø tieáp noái vaø "hoaøn taát nhöõng gì coøn thieáu trong caùc noãi gian truaân Ñöùc Kitoâ phaûi chòu cho thaân mình Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh" (Cl 1,24). Ñöùc Cha Pierre Lambert yù thöùc mình ñang ñi trong linh ñaïo cuûa Thaùnh Phaoloâ, laø linh ñaïo ñaëc bieät thích hôïp cho linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert: taäp trung vaøo Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh.

Theo linh ñaïo naøy, Ñöùc Cha Lambert quan nieäm, chính Ñöùc Kitoâ söû duïng ngöôøi toâng ñoà ñeå tieáp noái coâng cuoäc cöùu chuoäc cuûa Ngöôøi baèng ñôøi soáng ñöùc tin, baèng nhöõng thöïc haønh haõm mình, ñeàn toäi; baèng nhöõng hy sinh cho coâng cuoäc rao giaûng Tin Möøng. Caùc khía caïnh naøy cuûa ñôøi soáng ngöôøi toâng ñoà ñeàu bao haøm ñau khoå vaø gian truaân thöû thaùch. Trong caùi nhìn cuûa ñöùc tin, ñôøi soáng aáy luoân luoân ñöôïc bao truøm döôùi boùng Thaùnh Giaù Ñöùc Kitoâ Cöùu Theá, nhö yeáu toá caàn thieát ñem laïi hieäu naêng cuûa vieäc toâng ñoà. Ñöùc Cha Lambert cuõng caûm nghieäm: "Thieân Chuùa thöôøng gaén lieàn söï aên naên trôû laïi cuûa nhieàu ngöôøi vôùi nhöõng hy sinh haõm mình, kinh nguyeän vaø ñöùc baùc aùi phi thöôøng cuûa thöøa taùc vieân"[101].

2.3. Thoâng döï vaøo tinh thaàn trung gian vôùi Ñöùc Kitoâ

Thieân Chuùa ñaõ duøng Ñöùc Kitoâ laøm trung gian giao öôùc môùi vaø vónh cöûu, ñem laïi cho loaøi ngöôøi ôn tha toäi, ôn nghóa töû, ôn bình an vaø hieäp nhaát ñeå laøm thaønh Nhieäm Theå Ngöôøi laø Hoäi Thaùnh. Ngöôøi toâng ñoà soáng theo linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert ñöôïc môøi goïi thoâng döï vaøo tinh thaàn trung gian cuûa Ñöùc Kitoâ. Tinh thaàn ñoù phaûi ñöôïc theå hieän trong ñôøi soáng cuï theå baèng caùch phaán ñaáu lieân læ, ñeå soáng trong traïng thaùi ñöôïc giaûi hoøa vôùi Thieân Chuùa vaø moïi ngöôøi; thöïc thi giôùi luaät baùc aùi vaø tha thöù, caùch rieâng ñoái vôùi keû thuø gheùt vaø laøm haïi mình; ñoàng thôøi kieán taïo hoøa bình vaø hoøa giaûi trong moâi tröôøng mình soáng vaø hoaït ñoäng[102].

2.4. Tinh thaàn Phuùc AÂm

Ngöôøi toâng ñoà cuõng phaûi coù tinh thaàn canh taân, thích nghi, khoå cheá, ngheøo khoù, ñeå chung moïi cuûa caûi vaø saün saøng hy sinh vì ñoaøn chieân. Khoâng caäy döïa vaøo tieàn baïc vaø söï thoâng thaùi cuûa mình hoaëc theá löïc quan quyeàn vua chuùa. Traùi laïi, ngöôøi toâng ñoà chæ duøng moïi phöông theá chöùa ñöïng trong Phuùc AÂm, ñoù laø rao giaûng lôøi Thieân Chuùa vôùi loøng tín thaùc voâ bieân vaøo söùc maïnh thaàn linh, vôùi tinh thaàn baùc aùi voâ haïn daønh cho moïi ngöôøi, keå caû nhöõng keû choáng ñoái, vôùi tinh thaàn saün saøng hieán daâng maïng soáng ñeå minh chöùng tình yeâu vaø vôùi taâm hoàn caàu nguyeän lieân læ.

Ñöùc Cha Pierre Lambert cuõng nhaán maïnh raèng: ngöôøi toâng ñoà thaám nhuaàn tinh thaàn Phuùc AÂm seõ coù thaùi ñoä hieàn laønh, khieâm nhöôøng khi tieáp xuùc vôùi tín ñoà caùc toân giaùo baïn; neân ñoái xöû vôùi nhöõng Phaät töû nhö "nhöõng ngöôøi ñaõ coù maøu saéc chaân lyù Kitoâ Giaùo" vaø phaûi kính troïng, baét chöôùc nhöõng ñöùc tính cao quyù cuûa hoï[103]. Chính Ñöùc Cha ñaõ soáng Phuùc AÂm ñeán cöïc ñieåm vaø theå hieän ôû möùc ñoä troåi vöôït maãu ngöôøi toâng ñoà phaùc hoïa treân ñaây. Ngaøi laø moät trong nhöõng vò thöøa sai noåi baät cuûa thôøi ñaïi môùi[104].

Ñeán ñaây, chuùng ta ñaõ phaân bieät ba chieàu kích laøm neân linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert, nhöng trong thöïc teá, ba chieàu kích aáy gaén lieàn vaø ñan xen vôùi nhau, khoâng theå taùch rôøi. Thaät vaäy, tinh thaàn chieâm nieäm daãn tôùi tinh thaàn khoå cheá vaø tinh thaàn toâng ñoà moät caùch taát yeáu. Tinh thaàn khoå cheá laø bí quyeát vaø ñoäng löïc caàn thieát cho ñôøi soáng chieâm nieäm vaø hoaït ñoäng toâng ñoà. Moãi chieàu kích cuõng nhö toaøn boä linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert ñeàu mang ñaëc tính Kitoâ trung taâm, taäp trung vaøo Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh vaø cuoäc Thöông Khoù cuûa Ngöôøi. Caû ba hình thöùc: chieâm nieäm - khoå cheá - toâng ñoà cuûa linh ñaïo Ñöùc Cha Lambert ñeàu ñöôïc thoâi thuùc bôûi tình yeâu daønh cho Ñöùc Gieâsu-Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh trong söï hieán daâng troïn veïn ñeå neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ngöôøi.

Taát caû nhöõng ñieàu trình baøy treân ñaây chöùng toû linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert taäp trung caùi nhìn vaø traùi tim vaøo dung nhan Ñöùc Kitoâ Chòu-Ñoùng-Ñinh. Bôûi ñoù, linh ñaïo naøy khoâng bò mai moät vôùi thôøi gian, nhöng luoân soáng ñoäng vaø ñöôïc truyeàn laïi cho haäu dueä cuûa Ñöùc Cha Pierre Lambert, nhöõng ngöôøi soáng theo linh ñaïo Meán Thaùnh Giaù.

Ñôøi soáng vaø söùc phaùt trieån kyø laï cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù, trong loøng Giaùo Hoäi Vieät Nam vaø Chaâu AÙ qua suoát doøng lòch söû ñaày thöû thaùch, laø moät daáu hieäu chöùng toû söï thích hôïp linh ñaïo cuûa Ñöùc Cha Lambert vôùi taâm hoàn ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam vaø Chaâu AÙ, laø maãu ngöôøi coù söï beùn nhaïy ñaëc bieät ñoái vôùi huyeàn nhieäm tình yeâu vaø ñau khoå, laø hai yeáu toá coù khaû naêng coäng taùc vaøo ôn cöùu ñoä con ngöôøi. Thaäp Giaù Ñöùc Kitoâ chính laø quyeån saùch maïc khaûi huyeàn nhieäm aáy.

(Trích Taäp san Hieäp Thoâng / HÑGMVN Soá 116 - thaùng 1 & 2 naêm 2020)

- - - - - - - -

[1] HÑGMVN, UÛy Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Ban Töø Vöïng Coâng Giaùo, "Linh Ñaïo" trong Töø Ñieån Coâng Giaùo, Toân Giaùo, 2016, tr.533.

[2] Ñöùc Cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp, Daãn Vaøo Lòch Söû Linh Ñaïo, trang maïng Giaùo Phaän Ñaø Laït, simonhoadalat.com, truy caäp 06/2020

[3] X. Hieán cheá Tín Lyù veà Giaùo Hoäi - Lumen Gentium 46,1.

[4] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Nhöõng Tröïc Giaùc Môùi Cuûa Moät Nhaø Thöøa Sai Nhaän Ñöôïc Trong Luùc Nguyeän Ngaém..., 1668" (Baøi Töï Söï), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., I,4, tr.58.

[5] Vua Louis XIII cuûa Phaùp, taïi wikipedia.org

[6] Ch. Duffy, Siege Warfare: The fortress in the early modern world, 1494-1660, p.247.

[7] Nhoùm NCLÑMTG, Tieåu Söû-Buùt Tích Ñöùc Cha Pheâroâ-Maria Lambert de la Motte, 1998, soá 2, tr.8.

[8] D. Poinsenet, France Religieuse du XVII sieøcle, Paris, 1952, p.363.

[9] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Luaät Tu Hoäi Caùc Trinh Nöõ Vaø Phuï Nöõ Ñaïo Ñöùc..." (Luaät Tieân Khôûi), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., IV,6, tr.30.

[10] Cf. A. Launay, Histoire de la mission de Cochinchine, Documents historiques I (1658-1728), Paris, Teùqui, 1923, p.96.

[11] AMEP, vol. 118, p.332.

[12] P. Pourrat, La spiritualiteù Chreùtienne III. Les Temps Modernes, Premieøre Partie: de la Renaissance au Janseùnisme, Paris, 1947, pp.127.154.

[13] D. Poinsenet, France Religieuse du XVII sieøcle, op.cit., p.16.

[14] J. Ch. Brisacier, sñd., soá 14.

[15] P. Pourrat, op.cit., pp.60-61.

[16] Cf. J. Guennou, Missions EÙtrangeøres de Paris, Paris, Fayard, 1986, pp.103-104.

[17] Cf. H. Bremond, Histoire litteùraire du sentiment religieux France, tome III: la Conqueâte mystique, L'eùcole Franeïaise, Paris 1935, pp.641-644.

[18] Cf. J. Guennou, op.cit., p.110.

[19] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó Veà Cuoäc Haønh Trình Baát Thaønh Sang Trung Hoa, 1663" (Suy Nghó 2), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 14-18, tr.138.

[20] X. J. Ch. Brisacier, sñd., soá 22.

[21] Cf. H. Chappoulie, Aux origines d'une EÙglise. Rome et les missions Indochine au XVII sieøcle, Paris, 1943, pp.141-142.

[22] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., I,1, tr.58.

[23] Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Göûi Cha Halleù, 15/03/1661" (Thö I Halleù), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 3-5, tr.108.

[24] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó Veà Caùc Ñöùc Tính..., 1661" (Suy Nghó 1), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 3, tr.115.

[25] Nhoùm NCLÑMTG, "Moät Thöøa Sai Phaûi Haønh Ñoäng Theá Naøo? 1665" (Haønh Ñoäng), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 9, tr.162.

[26] Nhoùm NCLÑMTG, "Vieäc Nguyeän Ngaém Cuûa Moät Thöøa Sai Toâng Toaø" (Nguyeän Ngaém 4), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 12, tr.151.

[27] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Nguyeän Ngaém, 06/09/1662" (Nguyeän Ngaém 1), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 5, tr.46.

[28] X. Nhoùm NCLÑMTG, Tieåu Söû-Buùt Tích Ñöùc Cha Pheâroâ-Maria Lambert de la Motte (Tieåu Söû), sñd., 8, tr.15.

[29] Ñaây laø khaåu hieäu maø ngaøi keá thöøa cuûa linh ñaïo tröôøng phaùi Phaùp: "Chuùa Gieâsu-Kitoâ phaûi laø ñoái töôïng duy nhaát cuûa loøng trí chuùng ta" (J. Guennou, op.cit.,p.112).

[30] Nhoùm NCLÑMTG, "Söï Taäp Chuù Noäi Taâm Vaø Lieân Læ... 1665" (Taäp Chuù Noäi Taâm), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 7-9, tr.168.

[31] X. nt., 4, tr.167.

[32] Nt., 12, tr.169.

[33] Nt., 3-4, tr.167.

[34] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï",sñd., I,11, tr.59.

[35] Nhoùm NCLÑMTG, "Caûnh Baùo Veà Nhöõng Caùm Doã..., 1662" (Caûnh Baùo 1), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 3, tr.119.

[36] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., V,3, tr.66.

[37] X. Nghò quyeát Coâng Nghò Ñaøng Ngoaøi 1670, ñieàu 21, trong A. Launay, Histoire de la mission du Tonkin, Documents Historiques, tome I, Paris, Teùqui, 1927, p.97.

[38] Nhoùm NCLÑMTG, "Luaät Hieäp Hoäi Nam Nöõ Tín Höõu Meán Thaùnh Giaù.., 1668" (Luaät Taïi Theá), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., I,1-4, tr.87.

[39] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., 1,1-2, tr.58.

[40] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Taäp Chuù Noäi Taâm", sñd., 13, tr.169.

[41] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., III,1, tr.64.

[42] X. nt., III,1-2, tr.64; "Luaät Taïi Theá", II,1-2, tr.88.

[43] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., VII,1, tr.71.

[44] Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Ñeä Trình Ñöùc Giaùo Hoaøng Cleâmemteâ IX, 1670" (Thö Cleâmemteâ), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 22-24, tr.99.

[45] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 1", sñd., 11, tr.47.

[46] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Göûi Ñöùc Cha Heùliopolis, 1668" (Thö Pallu), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., III, tr.80.

[47] Nt., III,2, tr.79.

[48] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., VI,1, tr.68.

[49] Nhoùm NCLÑMTG, "Luaät Tieân Khôûi" sñd., I,4, tr.28.

[50] Nhoùm NCLÑMTG, "Doác Loøng Cuûa Moät Thöøa Sai Toâng Toøa, 1663" (Doác Loøng 2), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 28.33, tr.132-133.

[51] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Göûi Cha Halleù, 1671" (Thö II Halleù), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 3-5, tr.190.

[52] Nt., 9-11, tr.191.

[53] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 4", sñd., 6, tr.140.

[54] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., I,7.V,4, tr.59.66.

[55] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Luaät Tieân Khôûi", sñd., II, tr.28.

[56] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Haønh Ñoäng", sñd., 9, tr.162.

[57] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., VI,11, tr.70.

[58] Nhoùm NCLÑMTG, "Ñoäng Löïc Thuùc Ñaåy Moät Thöøa Sai Toâng Toøa..., 1663" (Ñoäng Löïc), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 1, tr.124.

[59] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Vaøi Tröïc Giaùc Nhaän Ñöôïc Trong Cuoäc Tónh Taâm..., 1663" (Tröïc Giaùc), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 4, tr.142.

[60] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., I,4.11, tr.58-59.

[61] X. nt., VI,9, tr.69.

[62] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Nguyeän Ngaém, ngaøy 07/09/1662" (Nguyeän Ngaém 2), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 1, tr.48.

[63] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., IV,1-3, tr.

[64] Nt., VII.5.8, tr.71.72.

[65] Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Göûi Baø Aneâ vaø Baø Paula, 1670" (Böùc Taâm Thö), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 8, tr.41.

[66] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 1", sñd., 7, tr.46.

[67] Nhoùm NCLÑMTG, "Doác Loøng 2", sñd., 39, tr.133.

[68] Nhoùm NCLÑMTG, "Baûn Xeùt Mình Cuûa Moät Thöøa Sai Toâng Toøa, 1666" (Xeùt Mình), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 26, tr.174.

[69] Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó 2", sñd., 21, tr.139.

[70] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Hieäu Quaû Tình Yeâu Tinh Tuyeàn Trong Taâm Hoàn , 1664" (Tình Yeâu Tinh Tuyeàn), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 21, tr.158.

[71] Nhoùm NCLÑMTG, Tieåu Söû - Buùt Tích Ñöùc Cha Pheâroâ - Maria Lambert de la Motte,1998, soá 31, tr.56.

[72] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Thö II Halleù", sñd., 4, tr.190.

[73] Nhoùm NCLÑMTG, "Böùc Taâm Thö", sñd., 10, tr.41.

[74] Nhoùm NCLÑMTG, "Tình Yeâu Tinh Tuyeàn", sñd., 9-10, tr.156.

[75] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Thö Göûi Giaùo Ñoaøn Ñaøng Trong, 1664" (Thö I Ñaøng Trong), trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 20.27, tr.146-147.

[76] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 1", sñd., 7, tr.46.

[77] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Ñau Khoå", sñd., 1-2, tr.181.

[78] Nhoùm NCLÑMTG, "Xeùt Mình", sñd., 24, tr.

[79] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 2", sñd., 2, tr.48.

[80] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., VII,19-21, tr.74-75.

[81] Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó 1", sñd., 3, tr.115.

[82] Nhoùm NCLÑMTG, Tieåu Söû - Buùt Tích Ñöùc Cha Pheâroâ-Maria Lambert de la Motte, sñd, soá 31, tr.57.

[83] H. Chappoulie, op.cit., p.l42.

[84] Nhoùm NCLÑMTG, "Böùc Taâm Thö", sñd., 8, tr.41.

[85] Nhoùm NCLÑMTG, "Tình Yeâu Tinh Tuyeàn", sñd., 21, tr.158.

[86] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 2", sñd., 3, tr.49.

[87] Nt., 4, tr.49.

[88] Nhoùm NCLÑMTG, "Ñoäng Löïc", sñd., 25, tr.127-128.

[89] Nhoùm NCLÑMTG, "Doác Loøng 2", sñd., 13, tr.130.

[90] Nt., 18-19, tr.131.

[91] Nt., 27, tr.132.

[92] Nhoùm NCLÑMTG, "Tình Yeâu Tinh Tuyeàn", sñd., 10, tr.156-157.

[93] Nhoùm NCLÑMTG, "Kinh Taï Ôn, 1670", trong Tuyeån Taäp Buùt Tích (Di Caûo) Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte..., sñd., 2, tr.188.

[94] Nhoùm NCLÑMTG, "Ñoäng Löïc", sñd., 9, tr.125.

[95] Nhoùm NCLÑMTG, "Nguyeän Ngaém 4", sñd., 4, tr.149.

[96] Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó 2", sñd., 13-14, tr.138.

[97] Nt., 21-23, tr.139.

[98] Nhoùm NCLÑMTG, "Tröïc Giaùc", sñd., 6, tr.142.

[99] Nhoùm NCLÑMTG, "Suy Nghó 2", sñd., 18, tr.139.

[100] Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., I,4, tr.58.

[101] J. Guennou, op.cit., p.142.

[102] X. Nhoùm NCLÑMTG, "Baøi Töï Söï", sñd., V,6, tr.67.

[103] Cf. B. Jacqueline, L'esprit missionnaire chez Mgr. Lambert de la Motte, Saint- Loâ, 1996, pp.223-224.

[104] Cf. J. Guennou, op.cit., p.208.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page