Töôûng nieäm caùc naïn nhaân Khmer Ñoû
vaø caùc vò töû ñaïo
Töôûng nieäm caùc naïn nhaân Khmer Ñoû vaø caùc vò töû ñaïo.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Phnom Penh (RVA News 23-05-2020) - Hoâm 20 thaùng 5 naêm 2020, Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Campuchia ñaõ töôûng nieäm caùc naïn nhaân vaø caû caùc vò töû ñaïo bò cheá ñoä Khmer Ñoû saùt haïi caùch ñaây 45 naêm.
Ngöôøi Campuchia goïi ñoù laø "Ngaøy phaãn noä", vaø thöôøng toå chöùc nhöõng hoaït caûnh, trong ñoù caùc hoïc sinh maëc aùo ñen dieãn laïi nhöõng caûnh xaùch nhieãu cuûa nhöõng ngöôøi Khmer Ñoû taïi nhöõng caùnh ñoàng thaûm saùt.
Tuy nhieân, Ñöùc cha Olivier Schmitthaeusler, thuoäc Hoäi Thöøa Sai Paris, Ñaïi dieän Toâng toøa Phnom Penh, noùi vôùi haõng tin Fides cuûa Boä truyeàn giaùo, hoâm 20 thaùng 5 naêm 2020 raèng: "Hoâm nay, chuùng toâi töôûng nieäm caùc naïn nhaân vaø nhöõng ñau khoå xaûy ra döôùi cheá ñoä Khmer Ñoû dieät chuûng. Chuùng toâi cuõng töôûng nieäm caùc vò töû ñaïo cuûa chuùng toâi, vaø chuùng toâi caàu nguyeän cho hoøa bình, ñoái thoaïi vaø hoøa giaûi taïi Campuchia vaø treân theá giôùi".
Ñöùc cha Olivier giaûi thích raèng: "Naêm nay, chuùng toâi kyû nieäm 45 naêm truyeàn chöùc cho vò giaùm muïc ñaàu tieân ngöôøi Campuchia, laø Ñöùc cha Joseph Chhmar Salas, ñöôïc Ñöùc cha Yves Ramousse truyeàn chöùc giaùm muïc, ngaøy 14 thaùng 4 naêm 1975, trong luùc nhaø thôø Ñöùc Baø ôû Phnom Penh bò phaùo kích. Ba ngaøy sau ñoù, quaân Khmer Ñoû traøn vaøo thuû ñoâ vaø toaøn theå daân chuùng phaûi chaïy troán hoaëc bò di taûn. Ñöùc cha Salas bò ñaøy tôùi Tangkauk, ôû mieàn ñoâng baéc vaø ngaøi cheát taïi ñaây naêm 1977. Ngaøi laø vò ñaàu tieân trong danh saùch 14 vò töû ñaïo, ñang ñöôïc Giaùo hoäi cöùu xeùt aùn phong chaân phöôùc, töø ngaøy 15 thaùng 5 naêm 2015".
Ñöùc cha ñaïi dieän Toâng toøa giaùo phaän Phnom Penh noùi theâm raèng: "Naêm nay, chuùng toâi cuõng kyû nieäm 30 naêm Giaùo hoäi taïi Campuchia hoài sinh: hoâm ñoù laø ngaøy 14 thaùng 4 naêm 1990, khi Ñöùc cha Emile Destombes cöû haønh Leã Phuïc sinh taïi moät raïp xineâ ôû Phnom Penh. Ñoù thöïc laø moät bieán coá lòch söû, coù giaù trò bieåu töôïng vaø tinh thaàn: trong ñeâm ñen, giöõa nhöõng naêm ñen toái cuûa cheá ñoä, aùnh saùng ñöùc tin ñaõ khoâng bò taét lòm vaø ngoïn löûa cuûa caây neán phuïc sinh söôûi aám vaø soi saùng hoäi tröôøng toái ñen aáy".
Ñöùc cha Olivier Schmitthaeuser noùi theâm raèng: "Chuùng toâi muoán nhaéc laïi nhöõng lôøi cuoái cuøng cuûa Ñöùc cha Salas, noùi vôùi Ñöùc cha Ramousse ngaøy 17 thaùng 4 naêm 1975, tröôùc khi ra ñi treân nhöõng con ñöôøng ñaát buïi cuûa Campuchia: "Xin Ñöùc cha haõy noùi vôùi theá giôùi veà chuùng con". Vôùi tinh thaàn aáy, chuùng toâi muoán giöõ cho kyù öùc veà caùc vò töû ñaïo ñöôïc sinh ñoäng vaø chuùng toâi ñang soáng Tin möøng hoøa bình vaø hoøa giaûi taïi Campuchia ngaøy nay".
Döôùi thôøi Khmer Ñoû, töø 1975 ñeán 1979, khoaûng hai trieäu ngöôøi Campuchia ñaõ cheát vì caùc cuoäc haønh quyeát, ñoùi khaùt vaø beänh taät. Caùc traïi taøn saùt moïc leân taïi nhieàu nôi trong nöôùc, vôùi hôn 20,000 moä taäp theå, choân hôn moät trieäu 380,000 töû thi, theo Trung taâm taøi lieäu cuûa Campuchia. Traïi thaûm saùt lôùn nhaát laø Choeung Ek, ôû ngoaïi oâ thuû ñoâ Phnom Penh, ngaøy nay laø ñaøi töôûng nieäm taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ cheát vaø soáng soùt, vaø ñeå nhaéc nhôù cho haäu theá thaûm traïng ñau khoå khoân löôøng thôøi Khmer Ñoû.
(Fides 20-5-2020)