350 naêm Doøng Meán Thaùnh Giaù:
Coâng cuoäc canh taân Doøng Meán Thaùnh Giaù theá kyû XX
350 naêm Doøng Meán Thaùnh Giaù: Coâng cuoäc canh taân Doøng Meán Thaùnh Giaù theá kyû XX.
Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù
(WHÑ 21-05-2020) - Böôùc sang theá kyû XX, theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng do chieán cuoäc. Tröôùc heát laø Theá Chieán I, roài Theá Chieán II, haàu nhö toaøn nhaân loaïi bò cuoán vaøo baùnh xe cuûa lòch söû chieán tranh theá giôùi. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng theå phuû nhaän, theá giôùi cuõng ñöôïc thay ñoåi bôûi nhöõng tieán boä veà khoa hoïc vaø kyõ thuaät. Taïi Vieät Nam, ñaát nöôùc vaø con ngöôøi cuõng böôùc vaøo boái caûnh chung cuûa toaøn caàu.
Töø thaäp nieân cuoái theá kyû XIX, moät söùc soáng môùi böøng leân trong Giaùo Hoäi Vieät Nam, dieän maïo Doøng Meán Thaùnh Giaù cuõng ñöôïc thay ñoåi.
1. Canh taân trong töøng giai ñoaïn
Tröôùc khi ñi vaøo chi tieát cuûa coâng cuoäc canh taân toaøn dieän Doøng Meán Thaùnh Giaù trong theá kyû XX, thieát töôûng cuõng neân nhaéc laïi taâm huyeát vaø coâng söùc cuûa caùc Ñaáng Baûn Quyeàn daønh cho vieäc canh taân töøng giai ñoaïn trong hôn hai theá kyû tröôùc.
1.1 Theá kyû XVII-XIX
* Luaät leä - Lôøi Khaán
Sau baûn Luaät Tieân Khôûi cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù, caùc Ñaáng Baûn Quyeàn keá nhieäm ñaõ coù nhöõng söûa ñoåi, boå sung ñeå Baûn Luaät ñöôïc phuø hôïp hôn vôùi töøng boái caûnh. Tröôùc heát laø lôøi Khuyeân Ngöôøi Nhaø Muï cuûa Ñöùc Cha Benjamin Longer Gia, Ñaïi Dieän Toâng Toøa Taây Ñaøng Ngoaøi, naêm 1792[1]. Keá ñeán laø Coâng Nghò Keû Vónh naêm 1795, ra theâm 11 Pheùp Cho Doøng Meán Caâu Ruùt maø troïng taâm laø vieäc tieáp xuùc vôùi phaùi nam, caùch rieâng vôùi nhöõng ngöôøi "Nhaø Ñöùc Chuùa Trôøi"[2]. Tröôùc naêm 1850, saùch Pheùp Doøng Chò Em Meán Caâu Ruùt Ñöùc Chuùa Gieâsu do Caroâloâ Cao kyù teân, cheùp tay, baèng chöõ Quoác Ngöõ, goàm 26 ñoaïn, quaûng dieãn Luaät Tieân Khôûi moät caùch tæ mæ, roõ raøng nhöõng ñieàu chò em Meán Thaùnh Giaù phaûi giöõ.
Taïi Ñaøng Trong, Ñöùc Cha Jean Labartette (1799-1823) tìm caùch gaày döïng laïi Doøng Meán Thaùnh Giaù ôû Ñaøng Trong vaø caûi caùch ñoâi ñieàu veà luaät khoå cheá ñeå thích öùng hôn vôùi con ngöôøi vaø thôøi ñaïi. Ñaây laø moät thay ñoåi, do thaåm quyeàn Giaùm Muïc Ñòa Phaän, quan troïng vaø chính thöùc nhaát töø khi Doøng Meán Thaùnh Giaù ñöôïc thaønh laäp[3].
Naêm 1864, cha Charles Gernot Quyù baét ñaàu caûi toå boán Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù taïi Taây Ñaøng Trong: Caùi Môn, Caùi Nhum, Thuû Thieâm vaø Chôï Quaùn. Ñaây laø cuoäc caûi toå lôùn thöù hai, tuy vaäy, vaãn chöa hoaøn chænh vì chæ coù lôøi khaán taïm[4]. Khôûi ñaàu laø vieäc tuyeån ngöôøi vaøo Taäp Vieän qua nghi thöùc gia nhaäp ñöôïc cöû haønh trong Thaùnh Leã: caét toùc, maëc tu phuïc, ñoäi luùp vaø ñeo aûnh Thaùnh Giaù. Chò em Meán Thaùnh Giaù daàn daàn coù lôøi khaán, ñaàu tieân laø Caùi Môn naêm 1864, tieáp ñeán laø Caùi Nhum naêm 1876, Thuû Thieâm naêm 1885, vaø Chôï Quaùn naêm 1925[5].
Tuy nhieân, tröôùc Boä Giaùo Luaät naêm 1917, caùc chò Meán Thaùnh Giaù chöa ñöôïc nhìn nhaän laø nöõ tu thöïc thuï theo Giaùo Luaät, vì caùc chò khoâng coù lôøi khaán troïng vaø luaät noäi vi[6], nhöng caùc Ñaáng Baûn Quyeàn vaãn quan taâm höôùng daãn, boå sung leà luaät ñeå caùc chò coù ñöôïc ñôøi soáng tu trì nhö caùc nöõ tu khaùc trong Giaùo Hoäi.
* Ñöôïc nhìn nhaän laø nöõ tu theo Giaùo Luaät
Vaøo cuoái theá kyû XIX, khi nhöõng côn baét ñaïo khuûng khieáp saép chaám döùt, cuõng laø luùc Toøa Thaùnh, qua saéc leänh Ecclesia Christi ban haønh ngaøy 11/08/1889, vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIII, qua töï saéc Conditae a Christo ban haønh ngaøy 08/12/1900, nhìn nhaän nhöõng ngöôøi trong caùc doøng tu thuoäc quyeàn Giaùo Hoaøng, khaán ba lôøi khaán ñôn, duø khaán taïm hay khaán vónh vieãn, laø ñuû ñeå trôû thaønh tu só theo Giaùo Luaät. Nhöng phaûi ñôïi ñeán Boä Giaùo Luaät naêm 1917 ñieàu 673, nhöõng ngöôøi khaán ñôn trong caùc Doøng thuoäc quyeàn Giaùm Muïc Ñòa Phaän môùi ñöôïc nhìn nhaän laø tu só thöïc thuï[7].
1.2 Theá kyû XX
Vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû XX, luaät Doøng Meán Thaùnh Giaù ñöôïc quy ñònh cuï theå vaø chi tieát hôn.
* Taïi Ñaøng Ngoaøi
Naêm 1900, Coâng Nghò Keû Saët quy ñònh 14 ñieàu cho Doøng Meán Thaùnh Giaù, theo ñoù thieáu nöõ 15 tuoåi môùi ñöôïc nhaän vaøo Doøng, nöõ tu treân 40 tuoåi môùi ñöôïc ñi laøm vieäc toâng ñoà ngoaøi ñôøi. Rieâng veà tu phuïc, Coâng Nghò daïy phaûi maëc aùo maøu ñen hay maøu naâu khieâm nhöôøng, ñôn sô "chaúng pha söï gì ñieäu daùng phaàn ñôøi" (Ñieàu 10)[8].
Naêm 1907, baûn Luaät Pheùp Nhaø Chò Em Meán Caâu Ruùt Ñöùc Chuùa Gieâsu baèng chöõ quoác ngöõ, ñöôïc taùi baûn taïi nhaø in Keû Sôû.
Naêm 1912, Coâng Nghò Keû Sôû quy ñònh 17 ñieàu luaät cho caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù, trong ñoù caùc vò Ñaïi Dieän Toâng Toøa aán ñònh tu phuïc cho caùc chò: moät boä aùo doøng daønh rieâng vôùi moät khaên luùp roäng. Caùc chò maëc tu phuïc khi vaøo nhaø thôø vaø caùc dòp leã[9].
Naêm 1916, Ñöùc Cha Alexandre Marcou Thaønh aán ñònh tu phuïc cho caùc chò Meán Thaùnh Giaù Phaùt Dieäm[10], vaø naêm 1917, ngaøi vieát Saùch Daïy Laøm Neân Nhöõng Vieäc Baäc Mình.
* Taïi Ñaøng Trong
Naêm 1905, Ñöùc Giaùm Muïc Grangeon Maãn cho in Baûn Luaät Caùc Nhaø Phöôùc Ñòa Phaän Bình Ñònh, taïi nhaø in Laøng Soâng, trong ñoù chæ coù moät caâu nhaéc ñeán Ñöùc Cha Lambert, coøn noäi dung hoaøn toaøn khaùc so vôùi baûn luaät naêm 1670[11].
1.3 Sau Boä Giaùo Luaät naêm 1917
* Taïi Ñaøng Ngoaøi
Naêm 1924, Ñöùc Cha Louis de Cooman Haønh cho xuaát baûn quyeån Luaät Pheùp Nhaø Doøng Nöõ Khaán Ñôn vaø Saùch Luaät Pheùp Nhaø Doøng Meán Caâu Ruùt Ñòa Phaän Thanh in taïi Hongkong. Ñaây laø baûn luaät chính thöùc thôøi caûi toå, theo tinh thaàn cuûa Boä Giaùo Luaät naêm 1917. Baûn luaät naøy ñaõ ñem laïi nhieàu hoa traùi doài daøo cho Doøng Meán Thaùnh Giaù vaø raát quan troïng trong vieäc caûi toå Doøng Meán Thaùnh Giaù cho ñeán Coâng Ñoàng Vatican II[12]. Ngaøy 02/02/1925, taïi Doøng Meán Thaùnh Giaù Phaùt Dieäm coù 61 chò khaán laàn ñaàu theo Giaùo Luaät[13]. Ñaây laø hoa quaû ñaàu muøa cuûa vieäc caûi toå ôû Ñaøng Ngoaøi.
Tieáp theo bieán coá treân laø chæ thò cuûa Coâng Ñoàng Ñoâng Döông hoïp taïi Haø Noäi naêm 1934, coù baûy ñieàu, töø 104-110, daønh cho Doøng Meán Thaùnh Giaù vaø Doøng Ba Ña Minh taïi vieän. Sau ñaây laø moät vaøi ñieàu quan troïng:
"Ñieàu 105: Thôøi gian ñaõ thay ñoåi, Giaùo Hoäi laïi ñöôïc bình an, cho neân Toøa Thaùnh mong öôùc caùc coäng ñoaøn naøy coù ñôøi soáng theo Luaät Doøng vôùi vieäc tuyeân khaán nhö chính Ñaáng Saùng Laäp Doøng caùc chò em Meán Thaùnh Giaù ñaõ tieân lieäu.
Ñieàu 106: Coâng Ñoàng ca ngôïi caùc Ñaáng Baûn Quyeàn ñaõ thaønh coâng trong vieäc canh taân. Ñoàng thôøi öôùc mong caùc Ñaáng khaùc cuõng coá gaéng thieát laäp cho thaønh Doøng Ñòa Phaän, coù Nhaø Taäp vaø lôøi Khaán Taïm tröôùc roài Khaán Troïn sau theo ñuùng Giaùo Luaät"[14].
Sau Coâng Ñoàng, caùc Ñaáng Baûn Quyeàn Ñòa Phaän laàn löôït caûi toå caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù thuoäc quyeàn, baèng caùch hôïp nhaát caùc Nhaø thaønh moät Doøng Ñòa Phaän, qua caùc giai ñoaïn Taäp Vieän, Khaán Taïm roài Khaán Troïn Ñôøi.
* Taïi Ñaøng Trong
Naêm 1925, Ñöùc Cha Isidore Dumortier Ñöôïm cho in Saùch Leà Luaät Nhaø Doøng Chò Em Meán Thaùnh Giaù, taïi Taân Ñònh. Saùch Luaät naøy coù nhieàu ñieàu khaùc vôùi nhöõng luaät tröôùc vaø coù moät soá ñieåm ñöôïc canh taân cho phuø hôïp vôùi boái caûnh hieän taïi. Vieäc khoå cheá vaø ñaùnh toäi thì nheï nhaøng hôn. Vieäc giaùo duïc caùc thieáu nöõ löông cuõng nhö giaùo laø boån phaän chính theo söï chæ ñònh cuûa Ñöùc Cha Lambert, nôi naøo khoâng daïy hoïc, thì caùc chò coi soùc nhöõng thieáu nieân[15]. Ñeå ñöôïc khaán doøng, öùng sinh phaûi qua thôøi gian Thöû vaø Taäp Vieän theo söï chæ daãn cuûa Giaùo Luaät naêm 1917.
Naêm 1954, hieäp ñònh Geneøve chia ñoâi ñaát nöôùc, daãn ñeán cuoäc di cö vó ñaïi laøm cho nhaân söï Doøng Meán Thaùnh Giaù thay ñoåi nghòch chieàu. Haàu heát nöõ tu cuûa caùc Doøng Meán Thaùnh Giaù: Phaùt Dieäm, Haø Noäi, Thaùnh Hoaù, Buøi Chu... di cö vaøo mieàn Nam, chæ coøn moät soá nhoû ôû laïi troâng coi nhaø.
2. Canh taân ñoàng boä vaø toaøn dieän
2.1 Sau Coâng Ñoàng Vatican II (1962-1965):
Canh taân ñoàng boä
Cuøng vôùi Saéc leänh Perfectae Caritatis ban haønh ngaøy 28/10/1965, caùc Hoäi Doøng laàn löôït canh taân theo chæ thò cuûa Coâng Ñoàng. Taïi mieàn Baéc, vì chieán tranh, caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù chöa tieáp caän ñöôïc vôùi ñöôøng höôùng môùi cuûa Giaùo Hoäi, tuy nhieân caùc chò vaãn coá gaéng duy trì vaø soáng tinh thaàn Doøng. Taïi mieàn Nam, caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù daàn daàn thaønh laäp Ban Tu Chính Hieán Phaùp, nhöng vaãn coøn giôùi haïn trong töøng Hoäi Doøng hoaëc töøng Ñòa Phaän.
* Kyû nieäm 300 naêm thaønh laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù treân ñaát Vieät
Taïi mieàn Nam, naêm 1970, möôøi naêm sau khi Haøng Giaùo phaåm Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp, quyù Beà Treân cuûa 14 Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù, ñaõ toå chöùc möøng kyû nieäm ba theá kyû ngaøy thaønh laäp. Trong taâm tình taï ôn veà chaëng ñöôøng daøi cuûa 300 naêm qua vaø ñeå chuaån bò ñaïi leã, chò em noã löïc ñoùng goùp phaàn mình: baèng kinh nguyeän vôùi nhöõng hy sinh aâm thaàm, cuøng caùc hình thöùc beân ngoaøi nhö caùc tieát muïc vaên ngheä, trieån laõm hình aûnh sinh hoaït cuûa Doøng qua thôøi gian. Ñaïi leã ñöôïc dieãn ra ba ngaøy, töø ngaøy 16 ñeán ngaøy 18/06/1970, taïi Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn, vôùi söï hieän dieän cuûa 14 Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù trong 12 Giaùo Phaän cuûa Toång Giaùo Phaän Hueá vaø Toång Giaùo Phaän Saøi Goøn. Taïi mieàn Baéc, caùc chò khoâng theå quy tuï ñeå coù nhöõng sinh hoaït chung trong ngaøy Ñaïi leã; tuy nhieân, tuøy hoaøn caûnh, moät soá Nhaø Doøng vaãn coù nhöõng hình thöùc möøng leã rieâng.
Bieán coá möøng kyû nieäm 300 naêm thaønh laäp (1670-1970) laø moät cô hoäi thuaän lôïi cho Doøng Meán Thaùnh Giaù tìm veà nguoàn coäi ñeå canh taân.
* Nhöõng ñöôøng höôùng canh taân
Nhaèm canh taân ñôøi soáng tu trì vaø hoaït ñoäng toâng ñoà, Doøng Meán Thaùnh Giaù leân chöông trình thöïc hieän hai ñeà xuaát cuûa Coâng Ñoàng Vatican II: Thoáng nhaát tinh thaàn Doøng vì coù chung moät Ñaáng Saùng Laäp[16] vaø thieát laäp moät Hoïc Vieän chung ñeå hoã trôï nhau trong vieäc huaán luyeän[17].
Ñeå thöïc hieän, Beà Treân caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù ñoân ñoác chò em hoïc taäp veà Ñöùc Cha Pierre Lambert, Ñaáng Saùng Laäp. Song song vôùi vieäc hoïc taäp, Hoïc Vieän chung Meán Thaùnh Giaù ñöôïc khôûi coâng xaây döïng taïi Thò Ngheø vaøo naêm 1972, vôùi söï giuùp ñôõ taän tình cuûa cha Giaùo sö Luca Traàn Vaên Huy[18]. Ñoàng thôøi, nhöõng cuoäc gaëp gôõ ñònh kyø cuûa caùc Beà Treân ñöôïc toå chöùc haèng naêm, nhaèm xuùc tieán coâng cuoäc canh taân vaø thaét chaët tình huynh ñeä trong ñôøi soáng tu trì. Ñeå naâng cao kieán thöùc, moät soá chò em ñöôïc theo hoïc nhöõng khoùa Thaàn Hoïc Giaùo Daân hai naêm vaøo caùc ngaøy Chuùa Nhaät, taïi Ñaïi Chuûng Vieän Thaùnh Giuse, Saøi Goøn; vaø moät soá chò em ñöôïc gôûi ñi tu hoïc ôû nöôùc ngoaøi. Tinh thaàn tu trì ñöôïc naâng cao song song vôùi ñaø tieán cuûa moät xaõ hoäi ñang phaùt trieån.
Nhöõng ñöôøng höôùng treân ñang höùa heïn moät thaønh quaû toát ñeïp, thì bieán coá ngaøy 30/04/1975 xaûy ñeán, taát caû ñeàu döøng laïi. Tröôùc vieãn caûnh môùi cuûa ñaát nöôùc, nöõ tu caùc Nhaø Doøng Meán Thaùnh Giaù cuøng doø daãm ñeå hoäi nhaäp.
2.2 Trôû veà nguoàn - Canh Taân ñoàng boä vaø toaøn dieän
* Söï hình thaønh Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù[19]
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình, Toång Giaùo Phaän Saøi Goøn, haèng thao thöùc cho Doøng Meán Thaùnh Giaù thuoäc quyeàn cuûa ngaøi ñöôïc canh taân theo ñöôøng höôùng cuûa Coâng Ñoàng Vatican II. Thao thöùc aáy laïi gaëp ñöôïc moät taám loøng nhieät thaønh yeâu meán Giaùo Hoäi noùi chung, vaø Giaùo Hoäi Vieät Nam noùi rieâng, trong nguyeän öôùc canh taân Doøng Meán Thaùnh Giaù nôi cha Phi Khanh Vöông Ñình Khôûi[20]. Hai tö töôûng treân gaëp nhau vaø ñöa ñeán cuoäc hoïp quan troïng ngaøy 25/08/1985, taïi Toøa Toång Giaùm Muïc Saøi Goøn do Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình chuû toaï, coù cha Phi Khanh Vöông Ñình Khôûi vaø moät soá vò höõu traùch Doøng Meán Thaùnh Giaù. Ñöùc Toång Giaùm Muïc ñaët teân cho nhöõng ngöôøi hieän hieän trong buoåi hoïp laø "Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù", vaø ñaët cha Phi Khanh laøm Coá Vaán cho Nhoùm. Keå töø ñoù, Baûy Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù trong Giaùo Phaän Saøi Goøn cuøng laøm vieäc chung vôùi nhau[21] vôùi söï ñoàng haønh cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ.
* Hoa traùi cuûa söï hieäp nhaát
- Giai ñoaïn I
Naêm 1986, taäp Tieåu Söû vaø Buùt Tích Ñöùc Cha Pheâroâ-Maria Lambert de la Motte ñöôïc hoaøn thaønh, töø nguoàn taøi lieäu cuûa hai söû gia Adrien Launay vaø Jean Guennou thuoäc Hoäi Thöøa Sai Haûi Ngoaïi Paris;
Naêm 1987, Nhoùm soaïn taäp Linh Ñaïo Laâm Bích, vôùi ba noäi dung chính: (1) Ñöùc Cha Lambert trong boái caûnh xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi Phaùp theá kyû XVII; (2) Ba chieàu kích caên baûn cuûa Linh Ñaïo Laâm Bích: Chieâm nieäm, Khoå cheá vaø Toâng ñoà; (3) Söï nghieäp cuûa Ñöùc Cha Lambert vaø chaân tính Doøng Meán Thaùnh Giaù.
- Giai ñoaïn II
Soaïn döï thaûo Hieán Chöông: Naêm 1987, Nhoùm baét ñaàu soaïn döï thaûo Hieán Chöông, döïa treân hai nguoàn taøi lieäu chính laø Kinh Thaùnh vaø giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi, cuøng vôùi kieán thöùc thu thaäp ñöôïc sau ñôït hoïc hoûi Giaùo Luaät veà nhöõng quy ñònh cho ñôøi soáng thaùnh hieán, vaø töø nhöõng di saûn tinh thaàn cuûa Ñaáng Saùng Laäp. Thôøi gian naøy, Nhoùm coù theâm moät soá Hoäi Doøng ngoaøi Giaùo Phaän Saøi Goøn tham gia laøm vieäc chung: Caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Hueá, Phan Thieát, Taân Bình - Nha Trang, Caùi Nhum...
Pheâ chuaån Hieán Chöông thöû nghieäm: Ngaøy 27/02/1990, aùp Leã Tro, kyû nieäm 320 naêm thaønh laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù treân ñaát Vieät, taïi hoäi tröôøng Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình long troïng pheâ chuaån Hieán Chöông thöû nghieäm chung cho Baûy Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù coù Nhaø Meï trong Giaùo Phaän cuûa ngaøi, ñeå thöû nghieäm trong boán naêm[22].
Thöôøng huaán haèng naêm: Töø naêm 1990, song song vôùi vieäc söu taàm söû lieäu, theo söï gôïi yù cuûa cha Coá Vaán cuøng vôùi söï khích leä vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Phaoloâ, haèng naêm Nhoùm toå chöùc moät hoaëc hai khoùa Boài Döôõng töø saùu ñeán möôøi ngaøy cho Ban Ñieàu Haønh vaø Ban Huaán Luyeän cuûa caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù, ñeå phoå bieán taøi lieäu, chia seû caùc thaønh quaû laøm vieäc trong tinh thaàn cuûa Ñaïi Gia ñình Meán Thaùnh Giaù vaø thaét chaët theâm tình huynh ñeä[23].
Nhöõng thaønh quaû tieáp theo:
- Naêm 1991, cuoán Nghi Thöùc Doøng Meán Thaùnh Giaù ñöôïc hoaøn thaønh, döïa theo saùch Nghi Thöùc chung cuûa Hoäi Thaùnh;
- Naêm 1993, cuoán Giaûi Thích Phaàn Linh Ñaïo Cuûa Hieán Chöông ñöôïc phoå bieán cho chò em Meán Thaùnh Giaù.
- Giai ñoaïn III
Thuyeát trình taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi: Naêm 1994, moät vieäc baát ngôø ñeán vôùi Doøng Meán Thaùnh Giaù. Chò Anne Nguyeãn Thò Thanh, luùc ñoù laø Toång Phuï Traùch Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Goø Vaáp, laø moät thaønh vieân cuûa Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II môøi phaùt bieåu trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi Khoùa IX vaøo thaùng 10/1994. Khoùa hoïp naøy baøn veà "Ñôøi soáng thaùnh hieán trong Giaùo Hoäi vaø theá giôùi hoâm nay", vôùi ñeà taøi "Maàu nhieäm Thaäp Giaù vaø ñôøi soáng thaùnh hieán" do Ban Toå Chöùc Thöôïng Hoäi Ñoàng aán ñònh. Baøi tham luaän do Nhoùm Nghieân Cöùu giuùp chò soaïn thaûo chính laø tieáng noùi cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù trong Giaùo Hoäi.
Xaùc ñònh Ñaáng Baûn Quyeàn vaø teân goïi: Theo yeâu caàu cuûa Toøa Thaùnh, Ñöùc Cha Giaùm Quaûn Nicolas Huyønh Vaên Nghi, Toång Giaùo Phaän Saøi Goøn, thöïc hieän hoà sô hôïp thöùc hoùa cho naêm Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù goác mieàn Baéc di cö vaøo Nam naêm 1954 ñöôïc chính thöùc gia nhaäp Giaùo Phaän Saøi Goøn vôùi caùc teân goïi theo ñòa danh: Meán Thaùnh Giaù Goø Vaáp, Meán Thaùnh Giaù Khieát Taâm, Meán Thaùnh Giaù Thuû Ñöùc, Meán Thaùnh Giaù Taân Laäp vaø Meán Thaùnh Giaù Taân Vieät. Nghò ñònh ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Martinez, Toång Tröôûng Boä Caùc Hoäi Doøng Soáng Ñôøi Soáng Thaùnh Hieán vaø Caùc Hoäi Ñôøi Soáng Toâng Ñoà, kyù ngaøy 29/06/1995, leã kính hai Thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ. Vieäc hôïp thöùc hoùa phaùp lyù naøy laøm roõ neùt baûn chaát cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù laø Doøng Giaùo Phaän.
Thaønh laäp Hoïc Vieän Meán Thaùnh Giaù: Naêm 1997, Hoïc Vieän ñöôïc hình thaønh laø do nhöõng thao thöùc cuûa quyù Beà Treân caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù töø nhieàu naêm qua, maø tieàn thaân laø lôùp Thaàn Hoïc Lieân Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù. Töø luùc khai sinh cho ñeán nay Hoïc Vieän ñöôïc sinh hoaït döôùi maùi nhaø cuûa Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn, vôùi söï quaûng ñaïi thöông yeâu cuûa quyù Beà Treân vaø caùc chò em. Hoïc Vieän ñaõ ñöôïc phaàn ñoâng caùc Hoäi Doøng höôûng öùng vaø hoã trôï ñeå coâng vieäc hoïc taäp vaø huaán luyeän caùc theá heä treû Meán Thaùnh Giaù ñaït hieäu naêng veà caû hai maët phaåm vaø löôïng, ñem laïi lôïi ích cho ñôøi soáng thaùnh hieán trong ôn goïi Meán Thaùnh Giaù, cuõng nhö trong coâng taùc toâng ñoà mai ngaøy[24].
- Giai ñoaïn IV
Cuõng nhö caùc vò tieàn nhieäm, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn[25] tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng vieäc canh taân luaät soáng cho caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù thuoäc quyeàn. Trong tinh thaàn ñoù, naêm 1998-1999, Nhoùm boå sung vaø taùi baûn quyeån Tieåu Söû-Buùt Tích Ñöùc Ñöùc Cha Pheâroâ-Maria Lambert vaø tu chính Hieán Chöông döï thaûo naêm 1990. Sau ñoù, Baûy Hoäi Doøng coù Nhaø Meï taïi Giaùo Phaän Saøi Goøn cöû haønh Toång Tu Nghò ngoaïi thöôøng ñeå thoâng qua baûn Hieán Chöông tu chính.
- Pheâ chuaån Hieán Chöông chính thöùc: Ngaøy 02/02/2000, ngaøy Thaùnh Hieán Tu Só, kyû nieäm 330 naêm thaønh laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù treân ñaát Vieät, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Gioan Baotixita long troïng pheâ chuaån Hieán Chöông chính thöùc cho Baûy Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù coù Nhaø Meï trong Giaùo Phaän Saøi Goøn, cuõng taïi hoäi tröôøng Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn. Bieán coá pheâ chuaån Hieán Chöông chính thöùc laø moät khôûi saéc cho caùc moái lieân heä thieâng lieâng vaø huynh ñeä giöõa caùc Doøng Meán Thaùnh Giaù Thaùi Lan vaø Vieät Nam.
Sau vieäc pheâ chuaån Hieán Chöông, vì nhaän thaáy caùc nöõ tu Meán Thaùnh Giaù coù cuøng moät Ñaáng Saùng Laäp, moät tinh thaàn, chung söù vuï, haàu heát caùc Ñöùc Giaùm Muïc Giaùo Phaän ñaõ ban pheùp cho caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù thuoäc quyeàn, ñöôïc nhaän quyeån Hieán Chöông naøy nhö luaät rieâng sau khi söûa chöõa ít ñieàu cho phuø hôïp. Moät nieàm vui chung nöõa laø ba Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù ôû Thaùi Lan (Chanthaburi, Ubon, Tharae), Meán Thaùnh Giaù Laøo (Xieng Wang), Meán Thaùnh Giaù Campuchia (Kompong Cham), vaø Meán Thaùnh Giaù taïi Hoa Kyø (Los Angeles), cuõng nhaän Hieán Chöông naøy nhö luaät soáng cuûa caùc chò.
- Pheâ chuaån Qui Cheá Hieäp Hoäi Meán Thaùnh Giaù Taïi Theá: Nhaèm laøm soáng laïi moät trôï löïc toâng ñoà höõu hieäu töø thôøi Ñöùc Cha Pierre Lambert, neân sau thôøi gian thöû nghieäm, Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn ban nghò ñònh Thieát Laäp Hieäp Hoäi vaø pheâ chuaån Qui Cheá Hieäp Hoäi Meán Thaùnh Giaù Taïi Theá ngaøy 26/03/2010. Hieän nay, nhieàu Hoäi Doøng ñaõ coù Hieäp Hoäi Meán Thaùnh Giaù Taïi Theá vôùi soá thaønh vieân ñaùng keå. Nhö ñeà xuaát cuûa Coâng Ñoàng Vatican II, Hieäp Hoäi naøy coù yù nghóa trong vieäc phuïc vuï Giaùo Hoäi töø phía giaùo daân. Naêm 2019, soá thaønh vieân cuûa Hieäp Hoäi naøy laø treân 14,000 ngöôøi.
- Baàu Ban Ñieàu Haønh Lieân Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Vieät Nam: Töø nhieàu naêm, caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Vieät Nam ñaõ coù nhöõng sinh hoaït chung ñöa ñeán söï lieân keát chaët cheõ vôùi nhau, do ñoù vieäc thaønh laäp Lieân Hieäp chæ laø vieäc hôïp phaùp hoùa nhöõng gì caùc Hoäi Doøng ñaõ vaø ñang sinh hoaït. Tuy nhieân, do hoaøn caûnh chöa thuaän lôïi, neân caùc Hoäi Doøng quyeát ñònh lieân keát vôùi nhau baèng teân goïi Ban Ñieàu Haønh Lieân Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Vieät Nam. Cuoäc thaêm doø vaø boû phieáu ngaøy 11/03/2010, taïi Toøa Giaùm Muïc Buøi Chu, vôùi thaønh vieân cuûa 20/24 Hoäi Doøng, ñaõ baàu ñöôïc Ban Ñieàu Haønh.
- Chò Caû Maria Consolata veà Nhaø Cha: Ngaøy 22/03/2011 vaøo luùc 14g00, giöõa söï chöùng kieán cuûa chò em Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn vaø caùc thaønh vieân Nhoùm Nghieân Cöùu Linh Ñaïo Meán Thaùnh Giaù, chò Maria Consolata Hoà Thò Chính, ngöôøi lieân keát caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù, laø linh hoàn vaø laø ngöôøi Chò Caû cuûa Nhoùm Nghieân Cöùu, ñaõ veà Nhaø Cha sau moät cuoäc ñôøi taän tuïy vì Chuùa, vì con ngöôøi, ñaëc bieät cho coâng cuoäc canh taân Doøng Meán Thaùnh Giaù maø chò haèng thao thöùc. Chò laø con ngöôøi cuûa hoäi tuï, cuûa lieân keát, cuûa tình yeâu khi soáng cuõng nhö khi ñaõ qua ñôøi.
- Chuaån bò möøng ñaïi leã kyû nieäm 350 naêm thaønh laäp Doøng: Ban Ñieàu Haønh Lieân Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù ñöa ra ñöôøng höôùng ñeå möøng bieán coá naøy. Moät caùch cuï theå, vieäc chuaån bò ñöôïc dieãn ra trong ba naêm: naêm I, chò em hoïc hoûi vaø soáng tinh thaàn caàu nguyeän cuûa Ñaáng Saùng Laäp; naêm II, chuyeân chuù hôn veà ñôøi soáng khoå cheá; naêm III, chuù troïng veà ñôøi soáng toâng ñoà cuûa ngöôøi nöõ tu Meán Thaùnh Giaù.
Ngaøy 05/08/2019, Thaùnh Leã Khai Maïc Naêm Thaùnh ñöôïc cöû haønh troïng theå taïi Trung Taâm Muïc Vuï Saøi Goøn, do Ñöùc Toång Giaùm Muïc Giuse Nguyeãn Chí Linh, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, chuû teá; ñoaøn ñoàng teá coù Ñöùc Giaùm Quaûn Giuse Ñoã Maïnh Huøng, Toång Giaùo Phaän Saøi Goøn, Ñöùc Cha Ñaëc traùch Tu Só, Pheâroâ Nguyeãn Vaên Ñeä, Giaùo Phaän Thaùi Bình, vaø quyù cha lieân heä. Gaàn 600 nöõ tu thuoäc caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù ñaõ quy tuï veà tham döï Thaùnh Leã khai maïc Naêm Thaùnh trong baàu khí raát thaùnh thieâng vaø hieäp nhaát cuûa Ñaïi Gia Ñình Meán Thaùnh Giaù.
- Ñaïi Leã Beá Maïc Naêm Thaùnh, döï truø seõ ñöôïc toå chöùc trong ba ngaøy (ngaøy 06, 07 vaø 08/08/2020). Caùc Hoäi Doøng ñang noã löïc goùp phaàn mình ñeå chuaån bò cho ngaøy troïng ñaïi saép ñeán.
Doøng Meán Thaùnh Giaù laø moät aân ban cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn töø buoåi bình minh cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam ngang qua Ñöùc Cha Pierre Lambert de la Motte, Vò Ñaïi Dieän Toâng Toøa tieân khôûi Ñaøng Trong, Ñaáng Saùng Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù. Traûi daøi ba theá kyû röôõi trong aân suûng vaø thanh luyeän, khi thònh luùc suy, khi bình an luùc bò baùch haïi... chò em Meán Thaùnh Giaù ñaõ ñöôïc caùc vò Ñaïi Dieän Toâng Toaø, caùc thöøa sai, linh muïc, caùc Ñaáng Baûn Quyeàn Giaùo Phaän chaêm soùc, vun troàng vaø san ñònh luaät leä, haàu ñaùp öùng nhu caàu tu trì nhaèm phuïc vuï Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi höõu hieäu hôn. Töø moät Hieäp Hoäi soáng ñôøi soáng chung tieán sang Hoäi moät Doøng Giaùo Phaän vôùi ñaëc ñieåm: khaán nhöõng lôøi khaán ñôn, lôøi khaán coâng, soáng thaønh coäng ñoaøn, höôùng tôùi vieäc toâng ñoà baèng söï coäng taùc vôùi Haøng Giaùo Só lo muïc vuï cho tín höõu, vaø Phuùc AÂm hoùa cho löông daân nhö yù höôùng ban ñaàu cuûa Ñaáng Saùng Laäp. Döôùi aùnh saùng cuûa Coâng Ñoàng Vatican II, caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù hoâm nay ñöôïc canh taân vaø hoäi nhaäp khi cuøng nhau trôû veà nguoàn:
- Baèng caùch noã löïc noi göông Ñaáng Saùng Laäp say meán Chuùa vaø say meán caùc linh hoàn.
- Baèng söï hieåu bieát, yeâu meán, soáng linh ñaïo Meán Thaùnh Giaù vaø soáng söù maïng thöøa sai trong loøng Giaùo Hoäi.
- Baèng vieäc sieâng naêng hoïc hoûi, trau doài kieán thöùc vaø noäi taâm hoùa Hieán Chöông moãi ngaøy ñeå canh taân chính mình vaø xaây döïng coäng ñoaøn.
- Cuoái cuøng, canh taân thích nghi ñeå soáng vaø phuïc vuï höõu hieäu ñoái vôùi Chuùa vaø tha nhaân.
Ba möôi Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù ñaõ tìm thaáy nhau trong cuøng moät Ñaïi Gia Ñình, vôùi cuøng moät nguoàn goác, moät linh ñaïo, moät söù vuï truyeàn giaùo. Thieân Chuùa muoán caùc chò em lieân keát laïi ñeå giuùp nhau tieán böôùc treân con ñöôøng Ñöùc AÙi troïn haûo.
(Trích Taäp san Hieäp Thoâng / HÑGMVN Soá 116 - thaùng 1 & 2 naêm 2020)
- - - - - - - - -
[1] X. Ñaøo Quang Toaûn, Hai Baûn Luaät Xöa Cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù, sñd., tr.66.
[2] X. Thö Khoá Ñaøng Ngoaøi, tr.58-61.
[3] X. Ñinh Thöïc, sñd., tr.68-70.
[4] Ñeán naêm 1970,vieäc caûi toå naøy môùi troïn veïn qua lôøi khaán troïn ñôøi.
[5] X. Kyû Yeáu Tam Baùch Chu Nieân Töø Khi Thaønh Laäp Doøng Meán Thaùnh Giaù 1670- 1970, Saøi Goøn, nxb Thanh Bình, 1970, tr.45.
[6] Linh muïc Ñinh Thöïc taïm goïi caùc chò Meán Thaùnh Giaù laø "Baùn Nöõ Tu" hoaëc "AÙ Nöõ Tu" (x. Ñinh Thöïc, sñd., tr.165).
[7] Cf. Traàn Thò Hoàng Tuyù, La Congreùgation des Amantes de la Croix: L'exercice de l'autoriteù, Theøse de Doctorat, Strasbourg, Universiteù Strasbourg II, Institut de Droit Canonique, 2005,pp.132-133.
[8] X. Thö Luaân Löu Ñòa Phaän Trung II; Thö Luaân Löu Ñòa Phaän Taây Kyù II.
[9] Cf. Bull. MEP, 75, 1922, p. 508; x. Thö Luaân Löu Ñòa Phaän Taây Kyù II, soá 56.
[10] X. Ñinh Thöïc, sñd., tr.178.
[11] X. Boån Luaät Caùc Nhaø Phöôùc Ñòa Phaän Bình Ñònh, Qui Nhôn, nhaø in Laøng Soâng, 1905. tr.33.
[12] X. L. Cooman, Luaät Pheùp Nhaø Doøng Nöõ Khaán Ñôn, nhaø in Nazareth cuûa MEP, Hongkong, 1924.
[13] Theo söû lieäu Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Phaùt Dieäm.
[14] Primum Concilium Indosinense, Anno 1934, nhaø in Trung Hoaø, Haø Noäi, 1938.
[15] X. Saùch Leà Luaät Nhaø Doøng Chò Em Meán Thaùnh Giaù, Taân Ñònh, 1925, tr.3-4.
[16] X. Perfectae Caritatis (PC) 22.
[17] X. Ecclesiae Sanctae (ES) 37.
[18] Theo lôøi keå cuûa nöõ tu Maria Consolata Hoà Thò Chính, Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Chôï Quaùn.
[19] Theo tö lieäu cuûa Nhoùm NCLÑMTG, Kyù Söï Kyû Nieäm 25 Naêm Thaønh Laäp Nhoùm NCLÑMTG, 2010.
[20] Naêm 1984, nhaân dòp giuùp Doøng Con Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Phuù Xuaân - Hueá xaùc ñònh caên tính vaø ñaëc suûng ñeå trôû veà nguoàn vaø canh taân, cha Phi Khanh Vöông Ñình Khôûi, Doøng Phanxicoâ, khaùm phaù ra raèng: Nhöõng nhaân toá ñaàu tieân cuûa Doøng Con Ñöùc Meï Voâ Nhieãm laïi laø nhöõng thaønh vieân öu tuù cuûa Doøng Meán Thaùnh Giaù Hueá. Doù ñoù, cha Phi Khanh caûm thaáy thuùc baùch phaûi laøm caùch naøo ñeå giuùp caùc nöõ tu Meán Thaùnh Giaù ñang hieän dieän vaø hoaït ñoäng treân khaép caùnh ñoàng truyeàn giaùo Vieät Nam ñöôïc trôû veà nguoàn, nhaèm chu toaøn hôn nöõa söù maïng rieâng bieät trong vieäc phuïc vuï Giaùo Hoäi vaø queâ höông thaân yeâu. (Theo tö lieäu cuûa Nhoùm NCLÑMTG, Kyù Söï Kyû Nieäm 25 Naêm Thaønh Laäp Nhoùm NCLÑMTG).
[21] Luùc ñaàu chæ coù caùc Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Thuû Thieâm, Chôï Quaùn, Goø Vaáp, Khieát Taâm vaø Thuû Ñöùc tham gia. Ñeán naêm 1987, Ñaáng Baûn Quyeàn nhaän thaáy hai Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù Taân Laäp vaø Taân Vieät cuõng coù Nhaø Meï trong Giaùo Phaän cuûa ngaøi, neân cho pheùp hai Hoäi Doøng aáy ñöôïc tham gia vaøo Nhoùm. Khôûi ñaàu, caùc thaønh vieân cuûa Nhoùm thöôøng laø chò Toång Phuï Traùch vaø chò Toång Thö Kyù cuûa baûy Hoäi Doøng. Haèng naêm, Nhoùm coù moät hoaëc 2 ñôït laøm vieäc töø 5 ñeán 10 ngaøy. Caùc ngaøy thöù ba haèng tuaàn trôû thaønh ngaøy laøm vieäc thöôøng xuyeân cuûa Nhoùm cho ñeán nay (Theo tö lieäu cuûa Nhoùm NCLÑMTG, Kyù Söï Kyû Nieäm 25 Naêm Thaønh Laäp Nhoùm NCLÑMTG).
[22] Ñöùc Cha Giaùm Quaûn Nicolas Huyønh Vaên Nghi, Toång Giaùo Phaän Saøi Goøn, ban pheùp cho Baûy Hoäi Doøng Meán Thaùnh Giaù trong Giaùo Phaän Saøi Goøn ñöôïc gia haïn thöû nghieäm Hieán Chöông cho ñeán naêm 2000.
[23] Khoùa Boài Döôõng thöôøng ñöôïc toå chöùc vaøo thöôïng tuaàn thaùng taùm, con soá tham döï vieân töø 40 chò em daàn daàn taêng leân, vaø Khoùa Boài Döôõng thöù XXXII, naêm 2019, coù treân 400 chò em thuoäc 30 Hoäi Doøng tham döï.
[24] Töø naêm 1997-2001, Hoïc Vieän môû heä hai naêm; töø naêm 2002 ñeán nay, môû heä ba naêm. Sinh vieân theo hoïc taêng daàn, töø con soá khôûi ñaàu laø 23, ñeán nieân khoùa 2019-2020 laø 345. Hieän nay, Hoïc Vieän Meán Thaùnh Giaù lieân keát vôùi Khoái Thaàn Hoïc Phaoloâ Nguyeãn Vaên Bình, Lieân Doøng Nöõ cuûa Lieân Tu Só Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
[25] Ngaøy 28/09/2003, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaët Ñöùc Toång Giaùm Muïc Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn laøm Hoàng Y. Thaùng 10/ 2003, Ñöùc Giaùo Hoaøng trao muõ Hoàng Y cho Ñöùc Taân Hoàng Y Gioan B. Phaïm Minh Maãn.