Baûn vaên Kinh Thaùnh Do Thaùi coå
ñöôïc phaùt hieän töø caùc maûnh Qumran
Baûn vaên Kinh Thaùnh Do Thaùi coå ñöôïc phaùt hieän töø caùc maûnh Qumran.
Ngoïc Yeán
London (Vatican News 22-05-2020) - Hoâm 15 thaùng 5 naêm 2020, moät nhoùm caùc nhaø nghieân cöùu Kinh Thaùnh cuûa London, Lugano ôû Thuïy Só vaø Ñaïi hoïc Malta coâng boá: Boán maûnh cuûa caùc Cuoän baûn thaûo Bieån Cheát ñaõ tieát loä baûn vieát kyø dieäu baèng tieáng Do Thaùi coå, ñieàu khoâng theå nhìn thaáy baèng maét thöôøng. Caùc chuyeân gia khaúng ñònh: döôùi beà maët cuûa nhöõng maûnh giaáy da nhoû xíu, bò ñen do ñoä aåm cuûa hôn hai thieân nieân kyû, laø caùc kyù töï cuûa baûng chöõ caùi tieáng Do Thaùi vaø moät tham chieáu ñeán Shabbat, ngaøy nghæ, ngaøy thöù Baûy cuûa tuaàn leã Do Thaùi.
Moät baûn sao khaùc cuûa Taøi lieäu Damas
Nhôø hình aûnh ña phoå (kyõ thuaät ñöôïc söû duïng ñeå khaùm phaù bí maät cuûa böùc chaân dung Mona Lisa), nhoùm nghieân cöùu ñaõ phaùt hieän treân giaáy da moät baûn vaên tieáng Do Thaùi halakhic, coù tính chaát phaùp lyù. Ñoù laø Taøi lieäu Damas quy ñònh vieäc tuaân giöõ ngaøy Shabbat theo Do Thaùi giaùo, vaøo cuoái thôøi kyø ñöôïc goïi laø Ñeàn thôø thöù hai, töông öùng vôùi thôøi cuûa Chuùa Gieâsu.
Caùc maûnh da ñoäng vaät ñöôïc xaùc ñònh ñeán töø caùc hang ñoäng cuûa sa maïc Giuña, ôû Bôø Taây, moät nôi khí haäu raát khoâ, ít möa.
OÂng Marcello Fidanzio, giaùm ñoác Vieän Vaên hoùa vaø Khaûo coå hoïc cuûa Vuøng ñaát Kinh Thaùnh taïi khoa thaàn hoïc Lugano noùi vôùi Vatican News: "Thaät laø moät caûm xuùc tuyeät vôøi khi ñöôïc traûi nghieäm tröïc tieáp vôùi caùc vaên baûn naøy. Chuùng toâi coù caûm giaùc laáp ñaày khoaûng troáng thôøi gian vaø ñeán gaàn hôn vôùi traûi nghieäm cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ vieát vaø sau ñoù ñoïc nhöõng vaên baûn naøy".
900 baûn thaûo ñöôïc phaùt hieän trong 12 hang ñoäng
Döï aùn nghieân cöùu naøy ñaõ môû roäng vieäc phaùt hieän vaøo nhöõng naêm 1950 vôùi 900 "baûn thaûo Bieån Cheát", hay coøn ñöôïc goïi laø "Baûn thaûo Qumran", ñöôïc ñaët theo teân cuûa ñòa ñieåm khaûo coå ôû Bôø Taây Bieån cheát. Taøi lieäu naøy raát quan troïng trong lòch söû cuûa Kinh thaùnh.
900 baûn thaûo, ñöôïc sao cheùp giöõa theá kyû thöù 3 tröôùc Coâng nguyeân vaø theá kyû ñaàu tieân sau ñoù, ñöôïc phaùt hieän trong thôøi gian töø naêm 1947 ñeán 1956 taïi 12 hang ñoäng Qumran nôi chuùng ñaõ ñöôïc löu tröõ hôn 2,000 naêm tröôùc. Haàu heát chuùng ñöôïc vieát baèng tieáng Do Thaùi, moät soá baèng tieáng Aramaic, moät soá ít baèng tieáng Hy Laïp. Moät trong nhöõng khaùm phaù lôùn laø saùch ngoân söù Isaia, moät baûn sao cuûa cuoän naøy ñang ñöôïc tröng baøy taïi Baûo taøng Saùch Israel.
Moät baûo toàn quyù giaù
Töø naêm 1997, 4 trong 900 Cuoän Bieån Cheát ñöôïc löu giöõ trong caùc boä söu taäp cuûa Thö vieän John Rylands taïi Ñaïi hoïc Manchester. Trong nhöõng naêm 1950, caùc taøi lieäu naøy ñöôïc chính phuû Jordan taëng cho oâng Ronald Reed, moät chuyeân gia taïi Ñaïi hoïc Leeds, ñeå oâng nghieân cöùu thaønh phaàn hoùa hoïc vaø vaät lyù cuûa chuùng.
Phaàn lôùn caùc baûn thaûo quyù giaù khaùc trong lòch söû cuûa daân toäc Do Thaùi ñöôïc ñaët trong Baûo taøng Israel, moät trong nhöõng baûo taøng lôùn nhaát ôû Trung Ñoâng, naèm ôû Gieârusalem gaàn Knesset.