Ngöôøi treû Coâng giaùo hoïc ñöôïc gì
khi böôùc ra töø ñaïi dòch Covid-19?
Ngöôøi treû Coâng giaùo hoïc ñöôïc gì khi böôùc ra töø ñaïi dòch Covid-19?
ViCao - CTV
Saøigoøn (Vatican News 3-05-2020) - Khi côn soát ñaïi dòch ñaõ baét ñaàu coù daáu hieäu khaû quan, ngöôøi ta baét ñaàu baøn taùn veà cuoäc soáng "haäu COVID-19". Ngöôøi treû Coâng giaùo "haäu COVID-19" hoïc ñöôïc gì?
Naêm 2020 laø naêm baét ñaàu trong ba naêm (2020 - 2022) thöïc hieän Chöông trình Muïc vuï Giôùi Treû do Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam choïn, vôùi chuû ñeà "Höôùng ñeán vieäc ñoàng haønh vaø giuùp cho ngöôøi treû phaùt trieån toaøn dieän"[1]. Cuøng vôùi chuû ñeà vaø ñònh höôùng chung cuûa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam, caùc giaùo xöù vaø caùc nhoùm giôùi treû cuõng ñeà ra khoâng ít keá hoaïch hoaït ñoäng xoay quanh chuû ñeà naøy.
Tuy nhieân, söï xuaát hieän cuûa COVID-19 ñaõ laøm ñaûo loän, ñoùng baêng, vaø gaây aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán vieäc trieån khai caùc keá hoaïch vaø thao thöùc naøy. Saùu thaùng troâi qua keå töø khi chuû ñeà ñöôïc coâng boá, khoâng coù sinh hoaït naøo ñaùng keå, thaäm chí trong hôn moät thaùng vöøa qua, caû nöôùc khoâng coù Thaùnh Leã trong coäng ñoàng lôùn.
Nhöõng ngaøy naøy, khi côn soát COVID-19 ñaõ baét ñaàu coù daáu hieäu khaû quan, nhieàu quoác gia bò aûnh höôûng ñaõ baét ñaàu laáy laïi theá chuû ñoäng trong cuoäc chieán ñaåy luøi COVID-19, taïi Vieät Nam, ñeán giôø phuùt hieän taïi vaãn chöa coù ca töû vong naøo ñöôïc ghi nhaän vaø coâng khai, moät vaøi giaùo phaän ñaõ baét ñaàu coù Thaùnh Leã coâng khai trôû laïi duø khaù caån troïng. Beân caïnh nhöõng dieãn tieán coù veû bôùt aûm ñaïm ñoù, ngöôøi ta baét ñaàu baøn taùn veà cuoäc soáng "haäu COVID-19".
Caùc nhaø taâm lyù öùng duïng cho raèng, con ngöôøi coù khaû naêng queân vaø chính khaû naêng naøy giuùp hoï haøn gaén caùc toån thöông trong quaù khöù vaø tieán veà töông lai.[2] Haäu COVID-19 chaéc chaén kinh teá seõ aûm ñaïm moät thôøi gian, ngöôøi ta buoäc phaûi caét giaûm chi tieâu vaø moät vaøi thoùi quen, do vaäy cuõng seõ phaûi ñieàu chænh; nhöng caâu hoûi ñaët ra raèng nhöõng thay ñoåi, ñieàu chænh naøy seõ keùo daøi trong bao laâu? Lòch söû ñaõ chöùng minh khaû naêng laõng queân cuûa con ngöôøi ñaõ khieán hoï ñi vaøo nhöõng veát ñoå cuõ; toån thöông töø hai cuoäc theá chieán laø moät ví duï ñieån hình. Ngöôøi ta öôùc tính Ñeä Nhaát Theá Chieán qua ñi ñaõ gaây ra khoaûng 41 trieäu binh lính tham chieán vaø daân thöôøng thöông vong[3]; vaäy maø maáy möôi naêm sau, nhaân loaïi laïi baét ñaàu choáng laïi nhau vaø Theá Chieán Thöù Hai ñi qua ñeå laïi coøn nhieàu toån thöông hôn nöõa.
Quay trôû laïi vôùi ngöôøi treû Coâng giaùo haäu COVID-19. Chuùng ta hoïc ñöôïc gì?
1. Chuùng ta ñaõ traûi qua moät Muøa Phuïc Sinh laëng leõ
Ñöùc Gieâsu ñi vaøo cuoäc töû naïn thaàm laëng, vaø Ngaøi cuõng Phuïc Sinh caùch heát söùc giaûn dò. Chuùng ta (bao goàm caû ngöôøi vieát) ñaõ hoïc ñöôïc gì khi ñöùc tin ñi qua pheùp thöû COVID-19? Khoâng coù coäng ñoaøn ñöùc tin naâng ñôõ, khoâng coù Thaùnh Leã, khoâng coù caùc sinh hoaït giaùo xöù xoâm tuï ñeå giuùp chuùng ta cuûng coá vaø nuoâi döôõng ñöùc tin. Ngöôøi treû hoïc ñöôïc gì?
Phaûi chaêng baáy laâu nay, chuùng ta ñaõ soáng ñöùc tin ôû möùc toái thieåu? Vaø lieäu raèng chuùng ta coù ñang baùm víu vaøo hình thöùc beân ngoaøi ñeå töï an uûi baûn thaân laøm troøn boån phaän cho ñeán khi nhöõng hình thöùc beân ngoaøi ñoù phaûi taïm döøng, vaø theá laø chuùng ta bò khuûng hoaûng?
2. COVID-19 vaø lôøi môøi goïi quay trôû laïi vôùi nhöõng giaù trò coát loõi
Ngöôøi treû ngaøy nay duøng töø "toang" ñeå dieãn taû nhöõng ñoå vôõ, caùch rieâng laø nhöõng ñoå vôõ xaûy ra trong thôøi gian giaõn caùch xaõ hoäi.
"Toang" trong töông quan gia ñình
Ngaøy quyeát ñònh keát hoân trong ñöùc tin Coâng giaùo, ñoâi hoân phoái ñaõ theà höùa tröôùc nhan Chuùa vaø tröôùc coäng ñoaøn raèng: "Anh (em) nhaän em (anh) laøm vôï (choàng), vaø höùa seõ giöõ loøng chung thuûy vôùi em (anh), khi thònh vöôïng cuõng nhö luùc gian nan, khi beänh hoaïn cuõng nhu luùc maïnh khoûe, ñeå yeâu thöông vaø toân troïng em (anh) moïi ngaøy suoát ñôøi anh (em)". AÁy vaäy maø trong thôøi gian giaõn caùch xaõ hoäi, khi "phaûi" quay trôû laïi vaø ôû cuøng nhau töø saùng tôùi khuya, thì ngöôøi ta baét ñaàu ñoå vôõ, khuûng hoaûng, thaäm chí laø baïo löïc gia ñình.
Phaûi chaêng nhöõng ñoå vôõ naøy chæ laø veát gaõy cuûa nhöõng veát raïn ñaõ coù töø laâu?
Tieáng "toang" choùi tai naøy trong töông quan gia ñình ñang vôõ vuïn môøi moãi thaønh vieân trong gia ñình quay trôû laïi giaù trò coát loõi cuûa hoân nhaân Coâng Giaùo, quay trôû laïi vôùi giaù trò cuûa gia ñình, laø "hình aûnh giao öôùc tình yeâu noái keát Chuùa Kitoâ vaø Hoäi Thaùnh, hoï seõ laøm cho moïi ngöôøi thaáy söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Chuùa Cöùu Theá trong theá giôùi vaø trong baûn chaát ñích thöïc cuûa Hoäi Thaùnh, qua tình yeâu vôï choàng, qua söï quaûng ñaïi chaáp nhaän sinh thaønh con caùi."[4] Duø muoän maøng, chuùng ta saép xeáp laïi nhöõng maûnh vôõ, saép xeáp laïi nhöõng giaù trò öu tieân trong cuoäc soáng vôùi noã löïc, öôùc muoán xaây ñaép laïi "toå aám".
Nhöõng keá hoaïch vôõ "toang"
Caùch ly xaõ hoäi buoäc chuùng ta phaûi töø boû nhieàu thöù. Tröôùc heát, chuùng ta töø boû yù muoán caù nhaân vaø quyeàn kieåm soaùt cuoäc soáng cuûa mình veà thôøi gian vaø khoâng gian. Chuùng ta buoäc phaûi gaùc laïi nhöõng keá hoaïch vaø ñoåi höôùng nhöõng keá hoaïch khaùc. Nhöõng ngöôøi ñaùnh giaù cao hieäu quaû vaø hieäu suaát coâng vieäc, buoäc phaûi chaäm laïi vaø chaáp nhaän raèng mình chæ coù theå laøm heát söùc moät vaøi chuyeän, vaø raát nhieàu chuyeän khaùc thì chæ ôû möùc trung bình.
Trong taát caû nhöõng xaùo troän ñoù, ngöôøi treû coù nhaän ra raèng, chuùng ta vaãn töôûng raèng cuoäc ñôøi mình do mình laøm chuû, nhöng thöïc chaát vieäc laøm chuû ñoù cuõng chæ ôû moät giôùi haïn nhaát ñònh?
Randy Pausch ñaõ noùi "Baïn khoâng theå thay ñoåi laù baøi cuoäc soáng, baïn chæ coù theå thay ñoåi caùch chôi."[5] COVID-19 ñaåy con ngöôøi ñeán nhöõng löïa choïn vaø nhöõng choïn löïa ñoù buoäc ngöôøi ta phaûi ñoái chieáu vôùi heä giaù trò maø mình theo ñuoåi. Ñieàu gì laø quan troïng nhaát?
3. "OÂng ñaõ thaáy vaø ñaõ tin"[6]
Ngöôøi treû ñöôïc keå nhieàu veà lòch söû ñau thöông maø nhaân loaïi ñaõ ñi qua trong ñoù coù nhöõng ñaïi dòch ñaõ keát thuùc vaø tìm ñöôïc thuoác chöõa, cuõng coù nhöõng ñaïi dòch vaãn aâm thaàm baøo moøn söùc soáng nhaân loaïi. Nhöng nhöõng lôøi keå ñoù cuõng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä... chuyeän beân ngoaøi. Thænh thoaûng, ngöôøi ta seõ keå veà HIV/AIDS ñang traøn lan ôû ñaâu ñoù, roài beänh lao phoåi vaãn ñang taøn phaù cuoäc ñôøi cuûa moät coäng ñoàng naøo ñoù, hay caùc beänh vieâm gan A, B, C ôû choã naøy choã khaùc; hay vaãn laø caùi chuyeän haïn haùn, thieân tai... Con ngöôøi vaãn tin raèng mình voâ can trong vuï ñoå maùu cuûa ñoàng loaïi ôû nhöõng nôi xa. Taát caû nhöõng söï thôø ô ñoù boãng döng bò ñaùnh thöùc bôûi söï hoaønh haønh cuûa COVID-19, nhöõng caùi cheát choùng vaùnh thaät gaàn.
Lieäu coù phaûi ngöôøi treû - theá heä ñöôïc goïi laø Millenniums - caàn ñöôïc chuaån bò ñeå coù taâm theá saün saøng ñoái phoù vôùi caùc côn ñaïi dòch?
Phaûi chaêng, con tim cuûa ngöôøi treû caàn ñöôïc luyeän taäp ñeå bieát rung ñoäng tröôùc noãi khoå ñau cuûa tha nhaân vaø daùm böôùc ra khoûi vuøng an toaøn cuûa baûn thaân?
Lieäu raèng ngöôøi treû coù caàn ñöôïc giuùp ñôõ ñeå saép xeáp laïi cuoäc soáng cuûa mình, xaùch baloâ leân vaø baét ñaàu haønh trình gian nan nhöng caàn thieát: Ñi vaøo trong noäi taâm cuûa chính mình.
COVID-19 xaûy ra nhö moät söï kieän ñau thöông cho toaøn nhaân loaïi, nhöng ñoàng thôøi cuõng laø cô hoäi phaûn tænh cho con ngöôøi. Khuûng hoaûng laø taát yeáu, khuûng hoaûng giuùp ngöôøi ta quay laïi vôùi nhöõng giaù trò coát loõi cuûa söï hieän höõu vaø ñieàu chænh nhöõng thoùi quen soáng chöa laønh maïnh.
- - - - - - - -
[1] https://www.hdgmvietnam.com/chi-tiet/chuong-trinh-muc-vu-gioi-tre-2020-2022-moi-thang-mot-hinh-anh-hay-tuoc-hieu-duc-gie-su-37834
[2] https://www.youtube.com/watch?v=kfkmTQVjcUE
[3] http://www.centre-robert-schuman.org/userfiles/files/REPERES%20%E2%80%93%20module%201-1-1%20-%20explanatory%20notes%20%E2%80%93%20World%20War%20I%20casualties%20%E2%80%93%20EN.pdf
[4] CÑ. Vatican II, Gaudium et Spes - HC Muïc Vuï, soá 48
[5] "We cannot change the cards we are dealt, just how we play the hand."
Randy Pausch laø moät ngöôøi Kitoâ Höõu ñöôïc bieát ñeán vôùi chöùc danh laø giaùo sö ngaønh Tin hoïc, Töông taùc giöõa maùy tính vaø con ngöôøi, laäp trình vaø oâng cuõng coäng taùc cuøng NASA trong caùc coâng trình nghieân cöùu thöïc teá aûo. Naêm 47 tuoåi, khi ñang taän höôûng moät cuoäc soáng bình yeân beân gia ñình nhoû, cuøng vôùi raát nhieàu keá hoaïch giaûng daïy, nghieân cöùu, oâng ñöôïc chuaån ñoaùn bò ung thö tuyeán tuïy giai ñoaïn cuoái vaø chæ coøn 3 - 6 thaùng ñeå soáng. Randy ñaõ vieát ra quyeån saùch "Baøi Giaûng Cuoái Cuøng" (The Last Lecture) nhö phaàn keát baøi cho toång theå baøi luaän vaên cuoäc ñôøi mình daønh cho caùc con. Quyeån saùch truyeàn caûm höùng cho nhieàu theá heä treû veà sau, keå töø naêm 2008, quyeån saùch ñaõ baùn ra 400 ngaøn baûn in baèng 46 ngoân ngöõ khaùc nhau.
Xem theâm taïi ñaây: https://en.wikipedia.org/wiki/Randy_Pausch
[6] Ga 20,8