Toaøn vaên tuyeân boá cuûa ÑHY Charles Bo
veà traùch nhieäm cuûa Trung Quoác
tröôùc ñaïi dòch toaøn caàu coronavirus
Toaøn vaên tuyeân boá cuûa Ñöùc Hoàng Y Charles Bo veà traùch nhieäm cuûa Trung Quoác tröôùc ñaïi dòch toaøn caàu coronavirus.
J.B. Ñaëng Minh An dòch
Yangon (VietCatholic News 03-04-2020) - Toaøn vaên tuyeân boá cuûa Ñöùc Hoàng Y Charles Bo Toång Giaùm muïc Yangon Mieán Ñieän, chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu veà traùch nhieäm cuûa coäng saûn Trung Quoác ñoái vôùi ñaïi dòch coronavirus.
Luùc 10:18 phuùt toái muøng 2 thaùng Tö naêm 2020 treân trang web cuûa toång giaùo phaän Yangon, Mieán Ñieän, Ñöùc Hoàng Y Charles Bo, Toång Giaùm muïc Yangon, nhaø laõnh ñaïo cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu, ñaõ ñöa ra moät tuyeân boá coâng khai trong ñoù thaúng thaén quy traùch nhieäm veà tình traïng kinh hoaøng treân theá giôùi hieän nay cho cheá ñoä coäng saûn Trung Quoác, buoäc hoï phaûi chòu traùch nhieäm veà sinh maïng vaø kinh teá maø ñaïi dòch naøy ñang gaây ra treân toaøn caàu.
Döôùi ñaây laø baûn dòch toaøn vaên sang Vieät Ngöõ:
Cheá ñoä Trung Quoác vaø traùch nhieäm luaân lyù cuûa noù ñoái vôùi söï laây lan toaøn caàu - COVID
Tuyeân boá cuûa Ñöùc Hoàng Y Charles Bo - Toång Giaùm muïc Yangon Mieán Ñieän
Thöù Saùu tuaàn tröôùc, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ ñöùng ñoái dieän vôùi quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ troáng roãng, noùi chuyeän vôùi haøng trieäu ngöôøi treân khaép theá giôùi ñang xem qua caùc chöông trình truyeàn hình vaø tröïc tuyeán. Quaûng tröôøng vaéng tanh nhöng khaép nôi treân theá giôùi taâm hoàn moïi ngöôøi traøn ñaày khoâng chæ nhöõng noãi sôï haõi vaø ñau buoàn, maø coøn caû tình yeâu. Trong baøi giaûng Urbi et Orbi tuyeät vôøi cuûa ngaøi, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaéc nhôû chuùng ta raèng ñaïi dòch coronavirus ñaõ hôïp nhaát nhaân loaïi chung cuûa chuùng ta. Ngaøi noùi: "Chuùng ta nhaän thaáy mình ñang ôû treân cuøng moät con thuyeàn, taát caû ñeàu mong manh vaø maát phöông höôùng, nhöng ñoàng thôøi ñieàu quan troïng vaø caàn thieát laø taát caû ñöôïc keâu goïi cuøng cheøo choáng vôùi nhau."
Khoâng coù ngoùc ngaùch naøo treân theá giôùi laïi khoâng bò aûnh höôûng bôûi ñaïi dòch naøy, khoâng coù cuoäc soáng naøo maø khoâng bò aûnh höôûng. Theo Toå chöùc Y teá Theá giôùi, gaàn moät trieäu ngöôøi ñaõ bò nhieãm beänh vaø hôn 40,000 ngöôøi ñaõ cheát. Vaøo thôøi ñieåm naøy, soá ngöôøi cheát toaøn caàu döï kieán seõ laø haøng trieäu ngöôøi.
Nhöõng tieáng noùi töø coäng ñoàng quoác teá ñang ñöôïc caát leân choáng laïi thaùi ñoä caåu thaû cuûa Trung Quoác, ñaëc bieät laø cuûa ñaûng Coäng saûn Trung Quoác bò daãn daét bôûi moät con ngöôøi quaù nhieàu quyeàn theá, laø Taäp Caän Bình. Tôø London Telegraph (soá ra ngaøy 29 thaùng 3 naêm 2020) cho bieát Boä tröôûng Y teá Anh ñaõ caùo buoäc Trung Quoác che giaáu quy moâ thöïc söï cuûa coronavirus. Vôùi moät noãi kinh hoaøng, tôø baùo thuaät laïi vieäc Trung Quoác ñaõ cho môû laïi khu chôï "aåm öôùt" Vuõ Haùn töøng ñöôïc xaùc ñònh laø nguyeân nhaân cuûa söï laây lan cuûa virus. James Krasnka, moät giaùo sö luaät noåi tieáng, vieát trong soá môùi nhaát cuûa tôø "War on Rocks" [Chieán tranh choáng laïi nhöõng hieåm ngheøo cuûa theá giôùi] raèng Trung Quoác phaûi chòu traùch nhieäm phaùp lyù ñoái vôùi COVID 19 vaø phaûi boài thöôøng cho nhaân loaïi haøng nghìn tyû ñoàng. (War on Rocks, 23 thaùng 3 naêm 2020).
Moät moâ hình dòch teã hoïc taïi Ñaïi hoïc Southampton cho thaáy neáu Trung Quoác ñaõ haønh ñoäng coù traùch nhieäm sôùm hôn duø chæ moät, hai hoaëc ba tuaàn, thì soá ngöôøi bò aûnh höôûng bôûi virus seõ ñöôïc giaûm thieåu laàn löôït laø 66%, 86% vaø 95%. Thaát baïi cuûa noù ñaõ gaây ra moät söï laây lan toaøn caàu gieát cheát haøng traêm ngaøn ngöôøi.
ÔÛ ñaát nöôùc Mieán Ñieän cuûa chuùng toâi, chuùng toâi raát deã bò toån thöông. Giaùp bieân giôùi vôùi Trung Quoác, nôi COVID-19 baét ñaàu, chuùng toâi laø moät quoác gia ngheøo, khoâng coù caùc taøi nguyeân chaêm soùc y teá vaø xaõ hoäi maø caùc quoác gia phaùt trieån hôn coù ñöôïc. Haøng traêm ngaøn ngöôøi ôû Mieán Ñieän ñaõ phaûi di dôøi do xung ñoät, ñang soáng trong caùc traïi trong nöôùc hoaëc ôû bieân giôùi cuûa chuùng toâi, hoï thieáu caùc ñieàu kieän veä sinh, thuoác men vaø khoâng ñöôïc chaêm soùc ñaày ñuû. Trong nhöõng traïi quaù ñoâng ñuùc nhö theá nhöõng bieän phaùp nhö "khoaûng caùch xaõ hoäi" ñang ñöôïc thöïc hieän taïi nhieàu quoác gia laø baát khaû thi. Caùc heä thoáng chaêm soùc söùc khoûe ôû caùc quoác gia tieân tieán nhaát treân theá giôùi coøn ñang bò quaù taûi, huoáng hoà laø chuùng toâi, vì theá haõy töôûng töôïng nhöõng nguy hieåm seõ leân ñeán möùc naøo ôû moät quoác gia ngheøo ñoùi vaø traûi qua nhieàu xung ñoät nhö Mieán Ñieän.
Khi chuùng ta khaûo saùt thieät haïi gaây ra cho bieát bao sinh maïng treân toaøn theá giôùi, chuùng ta phaûi hoûi ai chòu traùch nhieäm ñaây? Taát nhieân nhöõng lôøi chæ trích coù theå ñöôïc nhaém vaøo caùc caáp chính quyeàn ôû khaép moïi nôi. Nhieàu chính phuû bò buoäc toäi khoâng chuaån bò khi laàn ñaàu tieân nhìn thaáy coronavirus xuaát hieän ôû Vuõ Haùn.
Nhöng coù moät chính phuû phaûi traùch nhieäm chính, cho nhöõng haäu quaû cuûa nhöõng gì hoï ñaõ laøm vaø nhöõng gì hoï ñaõ khoâng laøm, vaø ñoù laø cheá ñoä cuûa ñaûng Coäng saûn Trung Quoác taïi Baéc Kinh. Haõy ñeå toâi noùi thaät roõ raøng - ñoù laø ñaûng Coäng saûn Trung Quoác phaûi chòu traùch nhieäm, chöù khoâng phaûi ngöôøi daân Trung Quoác, vaø khoâng ai neân phaûn öùng vôùi cuoäc khuûng hoaûng naøy vôùi loøng caêm thuø chuûng toäc ñoái vôùi ngöôøi Trung Quoác. Thaät vaäy, ngöôøi daân Trung Quoác laø naïn nhaân ñaàu tieân cuûa loaïi virus naøy vaø töø laâu ñaõ laø naïn nhaân chính cuûa caùi cheá ñoä taøn baïo naøy. Hoï xöùng ñaùng ñöôïc caûm thoâng, ñoaøn keát vaø hoã trôï cuûa chuùng ta. Nhöng chính söï ñaøn aùp, doái traù vaø tham nhuõng cuûa ñaûng Coäng saûn Trung Quoác phaûi chòu traùch nhieäm.
Khi virus laàn ñaàu tieân xuaát hieän, nhaø caàm quyeàn Trung Quoác ñaõ boùp ngheït tin töùc naøy. Thay vì baûo veä coâng chuùng vaø hoã trôï cho caùc baùc só, ñaûng Coäng saûn Trung Quoác ñaõ baét nhöõng ngöôøi toá giaùc phaûi im laëng. Teä hôn nöõa, khi caùc baùc só ñaõ coá gaéng baùo ñoäng - nhö baùc só Lyù Vaên Löông (Li Wenliang) taïi Beänh vieän Trung öông Vuõ Haùn, laø ngöôøi ñaõ ñöa ra moät caûnh baùo cho caùc ñoàng nghieäp y khoa vaøo ngaøy 30 Thaùng Möôøi Hai - caûnh saùt ñaõ ra leänh cho hoï phaûi "ngöng ngay khoâng ñöôïc ñöa ra nhöõng lôøi bình luaän sai traùi". Baùc só Löông, moät baùc só nhaõn khoa 34 tuoåi, ñaõ bò raên ñe laø oâng seõ bò ñieàu tra vì toäi "loan truyeàn tin ñoàn" vaø caûnh saùt buoäc oâng phaûi kyù moät lôøi thuù nhaän. Sau ñoù, oâng ñaõ cheát vì nhieãm coronavirus.
Caùc nhaø baùo coâng daân treû, nhöõng ngöôøi ñaõ coá gaéng baùo caùo veà virus sau ñoù cuõng bò bieán maát. Lyù Traïch Hoa (Li Zehua), Traàn Thu Thöïc (Chen Qiushi) vaø Phöông Baân (Fang Bin) naèm trong soá nhöõng ngöôøi ñöôïc baùo caùo laø ñaõ bò baét chæ vì noùi söï thaät. Hoïc giaû phaùp lyù Töø Chí Duõng (Xu Zhiyong) cuõng ñaõ bò giam giöõ sau khi xuaát baûn moät böùc thö ngoû chæ trích phaûn öùng cuûa cheá ñoä Trung Quoác.
Moät khi söï thaät ñöôïc bieát ñeán, ñaûng Coäng saûn Trung Quoác ñaõ töø choái lôøi ñeà nghò giuùp ñôõ ban ñaàu. Trung taâm kieåm soaùt vaø phoøng ngöøa dòch beänh Hoa Kyø ñaõ bò Baéc Kinh lôø ñi trong hôn moät thaùng trôøi vaø ngay caû Toå chöùc Y teá Theá giôùi, maëc duø toå chöùc naøy hôïp taùc chaët cheõ vôùi cheá ñoä Trung Quoác, ban ñaàu toå chöùc aáy ñaõ bò gaït sang moät beân.
Treân heát, coù moái quan ngaïi saâu saéc raèng caùc soá lieäu thoáng keâ chính thöùc cuûa nhaø caàm quyeàn Trung Quoác ñaõ coá yù che daáu raát ñaùng keå quy moâ laây nhieãm taïi Trung Quoác. Ñoàng thôøi, ñaûng Coäng saûn Trung Quoác hieän ñaõ caùo buoäc quaân ñoäi Hoa Kyø gaây ra ñaïi dòch. Nhöõng lôøi doái traù vaø tuyeân truyeàn naøy ñaõ khieán haøng trieäu ngöôøi treân theá giôùi gaëp phaûi nguy hieåm.
Haønh vi cuûa ñaûng Coäng saûn Trung Quoác theå hieän baûn chaát ngaøy caøng hung haêng ñaøn aùp cuûa noù. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, chuùng ta ñaõ chöùng kieán moät cuoäc ñaøn aùp döõ doäi veà töï do ngoân luaän ôû Trung Quoác. Caùc luaät sö, nhöõng bloggers, nhöõng nhaø baát ñoàng chính kieán vaø caùc nhaø hoaït ñoäng xaõ hoäi daân söï ñaõ bò baét bôù vaø bieán maát. Ñaëc bieät, cheá ñoä ñaõ phaùt ñoäng moät chieán dòch choáng laïi toân giaùo, daãn ñeán vieäc phaù huûy haøng ngaøn nhaø thôø vaø thaùnh giaù vaø toáng giam ít nhaát moät trieäu ngöôøi Hoài giaùo Duy Ngoâ Nhó (Uyghur) trong caùc traïi taäp trung. Moät toøa aùn ñoäc laäp ôû London, ñöôïc chuû toïa bôûi ngaøi Geoffrey Nice QC, laø ngöôøi ñaõ truy toá Slobodan Milosevic [veà toäi aùc choáng nhaân loaïi], ñaõ caùo buoäc ñaûng Coäng saûn Trung Quoác ñaõ phaãu thuaät ñeå aên cöôùp noäi taïng cuûa caùc tuø nhaân löông taâm. Vaø Höông Caûng - töøng laø moät trong nhöõng thaønh phoá côûi môû nhaát chaâu AÙ - ñaõ chöùng kieán caùc quyeàn töï do, nhaân quyeàn vaø luaät phaùp bò xoùi moøn nghieâm troïng.
Thoâng qua vieäc xöû lyù coronavirus moät caùch voâ nhaân ñaïo vaø voâ traùch nhieäm, ñaûng Coäng saûn Trung Quoác ñaõ chöùng minh ñieàu maø nhieàu ngöôøi töøng nghó ñeán tröôùc ñaây: noù laø moái ñe doïa ñoái vôùi theá giôùi. Trung Quoác laø moät quoác gia coù moät neàn vaên minh vó ñaïi vaø coå xöa, ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho theá giôùi trong suoát lòch söû, nhöng cheá ñoä naøy phaûi chòu traùch nhieäm, vì toäi sô suaát vaø ñaøn aùp cuûa mình, tröôùc ñaïi dòch ñang caøn queùt qua caùc ñöôøng phoá cuûa chuùng ta ngaøy hoâm nay.
Cheá ñoä Trung Quoác ñang bò daãn daét bôûi nhöõng keû coù quaù nhieàu quyeàn theá nhö Taäp Caän Bình vaø ñaûng Coäng saûn Trung Quoác - chöù khoâng phaûi ngöôøi daân cuûa quoác gia naøy - nôï taát caû chuùng ta moät lôøi xin loãi vaø phaûi boài thöôøng cho söï huûy dieät maø noù ñaõ gaây ra. Toái thieåu noù phaûi xoùa nôï cuûa taát caû caùc quoác gia khaùc, ñeå trang traûi chi phí cho Covid-19. Vì lôïi ích chung cuûa nhaân loaïi, chuùng ta khoâng ñöôïc sôï haõi khoâng daùm truy cöùu traùch nhieäm cuûa cheá ñoä naøy. Kitoâ höõu tin raèng, nhö Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ noùi: chuùng ta haõy "haân hoan trong söï thaät" vì nhö Chuùa Gieâsu noùi "söï thaät seõ giaûi phoùng" anh em.
Söï thaät vaø töï do vaø laø hai truï coät song haønh maø treân ñoù taát caû caùc quoác gia cuûa chuùng ta coù theå xaây döïng neàn taûng cuûa mình vöõng chaéc vaø maïnh meõ hôn.
(Source: Catholic Archdiocese of YangonThe Chinese Regime and its moral culpability to the global contagion - COVID - Statement By Cardinal Charles Bo - Archbishop of Yangon Myanmar)