Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long bò böùc töû

vaø tieáng keâu cöùu caàn ñöôïc laéng nghe

Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long bò böùc töû vaø tieáng keâu cöùu caàn ñöôïc laéng nghe.

Traàn Baù, SJ - CTV

Long An (Vatican News 12-03-2020) - Doøng chuû löu truyeàn thoâng ñang taäp trung vaøo côn dòch Corona, nhöng ôû Vieät Nam, coù moät hieåm hoaï raát lôùn khaùc ñang dieãn ra maø chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc, ñoù laø tình traïng haïn haùn vaø ngaäp maën cuûa vuøng Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long.

Theo thoâng tin töø baùo Vietnamnet, tình traïng haïn vaø ngaäp maën ñang dieãn ra treân dieän roäng, vôùi möùc ñoä nghieâm troïng ñaït kyû luïc trong 100 naêm qua. Ví duï, rieâng taïi Long An, khoaûng hôn 10,000 ha luùa bò haïn haùn, vaø gaàn 4,000 ha khaùc bò nhieãm maën.[1]

Theo phaân tích cuûa tieán syõ Vuõ Thaønh Töï Anh, coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán thaûm hoaï naøy. Thöù nhaát, nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm do vieäc laïm duïng phaân boùn vaø thuoác tröø saâu vaø caùc hoaït ñoäng nuoâi troàng, cheá bieán thuyû saûn. Thöù hai, nguoàn nöôùc ngaàm bò khai thaùc quaù möùc. Thöù ba, möïc nöôùc bieån daâng vaø ngaäp maën do bieán ñoåi khí haäu. Vaø cuoái cuøng, nguoàn nöôùc bò chaën ôû thöôïng nguoàn do maïng löôùi thuyû ñieän chaèng chòt.[2]

Trong soá treân, chaéc haún nguyeân nhaân cuoái cuøng ñoùng vai troø chính yeáu nhaát. Theo nhaän ñònh cuûa oâng Traàn Baù Hoaèng, Vieän tröôûng Vieän Khoa hoïc Thuûy lôïi Mieàn Nam: "Töø naêm 2010 ñeán nay, Trung Quoác lieân tuïc vaän haønh caùc ñaäp thuûy ñieän ñaõ laøm doøng chaûy thay ñoåi, aûnh höôûng ñeán haï löu, laøm maën xaâm nhaäp sôùm, saâu hôn treân dieän roäng cuûa heä thoáng soâng, keânh raïch. Ngoaøi ra, trong naêm 2015, muøa möa ñeán treã nhöng keát thuùc sôùm khieán toång löôïng möa bò thieáu huït nhieàu."[3]

Nhö thoâng tin cung caáp bôûi nhaø baùo Hannah Beech ñaêng treân New York Times ngaøy 15 thaùng 2 naêm 2020, Trung Quoác ñaõ vaän haønh 11 con ñaäp treân Mekong, trong ñoù ba ñaäp lôùn nhaát taùc ñoäng tröïc tieáp doøng chaûy cuûa con soâng laø Noïa Traùc Ñoä, Tieåu Loan, Maïn Loan. Hôn nöõa, thay vì xaây ñaäp ôû caùc nhaùnh phuï, Trung Quoác laïi xaây ñaäp treân doøng chính cuûa Mekong. Vì vaäy, nöôùc naøy ñang kieåm soaùt gaàn nhö tuyeät ñoái nhòp soáng cuûa doøng soâng. Vaøo ñaàu Thaùng Gieâng naêm nay, chæ sau vaøi ngaøy chaïy thöû vieäc giaûm 1/2 löôïng nöôùc xaû töø ñaäp Caûnh Hoàng, möïc nöôùc taïi moät soá khu vöïc haï löu Mekong thaáp ñeán möùc moät soá nhaùnh soâng nhö theå ñoät nhieân bieán maát (National Geographic 31-1-2020). Vieäc Trung Quoác kieåm soaùt Mekong ñaõ khieán moät soá quoác gia khaùc ôû khu haï löu cuõng chaïy ñua xaây ñaäp; vì vaäy, ñaõ coù theâm 10 ñaäp khaùc ôû haï löu vaø haèng traêm ñaäp khaùc ôû caùc vuøng phuï löu. Keát quaû, soâng Mekong ñang bò böùc töû, aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa khoaûng 60 trieäu ngöôøi. Theâm nöõa, tình hình seõ ngaøy caøng toài teä hôn khi noâng daân coù xu höôùng duøng nhieàu phaân hoaù hoïc vaø thuoác tröø saâu ñeå buø laïi söï caïn kieät phuø sa vaø tình traïng doøng chaûy baát thöôøng.[4]

Trong thaûm hoaï naøy, Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long cuûa Vieät Nam coù leõ seõ chòu aûnh höôûng lôùn nhaát. Khoâng caàn phaûi laø moät nhaø khoa hoïc hay moät nhaø quaûn trò chieán löôïc, chuùng ta cuõng coù theå hình dung taàm quan troïng cuûa vuøng ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Chæ caàn chi tieát naøy cuõng thaáy ñöôïc phaàn naøo vai troø cuûa noù: vuøng ñaát naøy khoâng chæ laø 'vöïa luùa' cuûa caû nöôùc, maø coøn laø vuøng ñaát cung caáp nguoàn haûi saûn, caây traùi vaø caùc taøi nguyeân phong phuù khaùc. Vì vaäy, an ninh löông thöïc cuûa Vieät Nam seõ gaëp thöû thaùch cöïc lôùn trong töông lai.

Nhöng ñieàu ñaùng löu taâm hôn nöõa laø ñôøi soáng cuûa chính 20 trieäu daân nôi khu vöïc ñoàng baèng naøy seõ bò aûnh höôûng nghieâm troïng. Toaøn boä cuoäc soáng nôi ñaây seõ bò xaùo troän. Ngoaøi nhöõng thieät haïi coù theå caân ño ñong ñeám ñöôïc tröôùc maét do tình traïng haïn vaø ngaäp maën gaây neân, thaûm hoaï naøy coøn coù nguy cô gaây ra nhöõng heä quaû raát lôùn trong töông lai: caû moät heä sinh thaùi vôùi caûnh nuùi non soâng ngoøi coù nguy cô bò phaù huyû; thieân nhieân bieán ñoái cuõng seõ daãn ñeán söï thay ñoåi (thöôøng laø tieâu cöïc) trong loái soáng noùi rieâng hay trong neàn vaên hoaù noùi chung. Vaø quan troïng nhaát, vì leä thuoäc vaøo noâng nghieäp, thaûm hoaï naøy seõ ñaåy bao ngöôøi laâm vaøo caûnh ñoùi ngheøo, thaát nghieäp vaø di cö. Ñieàu naøy seõ ñoàng thôøi keùo theo nhieàu vaán ñeà xaõ hoäi khaùc, nhö thaát hoïc, nghieän ngaäp, vv. Vieãn töôïng naøy seõ roõ raøng hôn moät khi con ñaäp Luang Prabang cuûa Laøo ñöôïc xaây döïng, vôùi phaàn ñoùng goùp ñaàu tö lôùn töø chính phía Vieät Nam qua coâng ty PetroVietnam (duø vieäc naøy ñöôïc bieän minh - caùch khoâng thaät söï thuyeát phuïc - laø ñeå Vieät Nam coù theå chuû ñoäng tham gia vaøo khu thieát keá khi khoâng ngaên ñöôïc vieäc xaây döïng con ñaäp[5]).

Vaäy, chuùng ta caàn phaûi laøm gì vaø coù theå laøm gì? Caâu hoûi naøy taát nhieân tröôùc heát daønh cho phaàn suy xeùt töø phía chính quyeàn, caùc nhaø hoaïch ñònh chieán löôïc vaø caùc chuyeân gia. Tuy nhieân, thieát töôûng moãi ngöôøi daân cuõng coù theå suy nghó vaø goùp phaàn cuûa mình. Ñieàu coù theå ghi nhaän ôû hieän taïi laø thaûm hoaï naøy chöa thaät söï ñöôïc chuù yù ñuùng möùc. Veà maët thoâng tin, hieän chæ môùi moät soá tôø baùo ñaêng baøi vieát lieân quan. Veà maët chính saùch, duø ñaõ coù moät vaøi cuoäc hoïp giöõa Thuû Töôùng Vieät Nam vaø caùc tænh ôû ñoàng baèng Soâng Cöûu Long ñeå tìm giaûi phaùp öùng phoù,[6] nhöng chöa coù nhöõng ñoái saùch lôùn ñoái vôùi nguyeân nhaân. Ví duï, chöa coù thoâng tin naøo cho thaáy vaán ñeà cuûa soâng Mekong ñöôïc ñöa leân baøn nghò söï song phöông giöõa Vieät Nam vaø Trung Quoác. Taát nhieân, Vieät Nam ôû theá khoù vì chính saùch hieän taïi cuûa Trung Quoác, nhöng thieát töôûng vieäc ñaët noù öu tieân ôû taàm möùc quoác gia coù theå hy voïng mang laïi nhöõng thoaû thuaän nhaát ñònh naøo ñoù coù lôïi cho doøng soâng Mekong.

Vì vaäy, theo toâi, ít nhaát chuùng ta (chính quyeàn vaø ngöôøi daân) coù theå thöïc hieän moät vaøi ñieàu sau:

Thöù nhaát, caàn minh baïch vaø thuùc ñaåy truyeàn thoâng ñöa tin nhieàu hôn veà thaûm traïng naøy, ñeå nhieàu ngöôøi cuøng yù thöùc vaø leân tieáng. Ñieàu naøy coù theå mang ñeán nhöõng söùc eùp quoác teá nhaát ñònh ñoái vôùi nhöõng chính saùch kieåm soaùt doøng soâng cuûa caùc quoác gia ôû thöôïng nguoàn Mekong.

Thöù hai, caàn hoã trôï vaø thuùc ñaåy maïnh hôn caùc nghieân cöùu ñeå tìm phöông höôùng, giaûi phaùp haïn cheá vaán ñeà haïn haùn, ngaäp maët trong töông lai; ñoàng thôøi caàn coù nhöõng chính saùch roõ raøng hôn cho ñôøi soáng töông lai cuûa nhöõng naïn nhaân thaûm hoaï naøy.

Caùch rieâng, ngöôøi Coâng giaùo chuùng ta caàn coù tinh thaàn hieäp thoâng tröôùc hoaøn caûnh cuûa ngöôøi daân ôû vuøng ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Ngoaøi vieäc goùp theâm tieáng noùi, tieáng keâu cöùu cho ngöôøi daân ôû vuøng thaûm hoaï, chuùng ta caàn tìm caùch trôï giuùp cho hoï trong khaû naêng cuûa mình. Ngoaøi ra, chuùng ta caàu nguyeän theâm cho hoï vaø cho nhöõng ngöôøi laøm chính saùch, ñaëc bieät laø cho caùc chính quyeàn lieân quan, ñeå hoï bieát nghó ñeán lôïi ích chung vaø laâu daøi cuûa nhieàu ngöôøi khaùc, thay vì chæ nghó ñeán quyeàn lôïi cho ñaát nöôùc vaø cho caùc nhoùm lôïi ích rieâng cuûa mình.

- - - - - - -

[1] https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/nguoi-dan-mien-tay-khon-don-vi-han-man-290716.html. Caäp nhaät 12/03/2020.

[2] https://baomoi.com/dong-bang-song-cuu-long-dang-chet-dan-chet-mon/c/34270597.epi. Caäp nhaät, 12/03/2020.

[3] https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/nguoi-dan-mien-tay-khon-don-vi-han-man-290716.html. Caäp nhaät 12/03/2020.

[4] https://www.nytimes.com/2020/02/15/world/asia/mekong-river-dams-thailand.html. Caäp nhaät 12/03/2020.

[5] https://thanhnien.vn/tai-chinh-kinh-doanh/viet-nam-nen-chu-dong-tham-gia-du-an-thuy-dien-luang-prabang-1136499.html. Caäp nhaät 12/03/2020.

[6] https://thoidai.com.vn/se-trich-ngan-sach-xu-ly-han-han-xam-nhap-man-tai-5-tinh-dong-bang-song-cuu-long-101780.html. Caäp nhaät 12/03/2020.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page