Canh taân caùc hoaït ñoäng muïc vuï
theo vieãn töôïng truyeàn giaùo
Canh taân caùc hoaït ñoäng muïc vuï theo vieãn töôïng truyeàn giaùo.
ÑTGM Giuse Nguyeãn Naêng
Saøigoøn (WHÑ 06-03-2020) - Hoäi Thaùnh giöõa loøng lòch söû nhaân loaïi luoân caàn ñöôïc ñoåi môùi vaø thanh luyeän (Ecclesia semper renovanda, purificanda). Coù nhöõng giai ñoaïn Hoäi Thaùnh caàn ñöôïc canh taân treân bình dieän luaân lyù, nhöõng luùc khaùc caàn canh taân veà giaùo thuyeát, hoaëc veà phuïng vuï hay muïc vuï. Ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2013, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ coâng boá toâng huaán "Nieàm vui cuûa Tin Möøng" ñeå höôùng daãn Hoäi Thaùnh thöïc hieän vieäc Taân Phuùc-AÂm-hoùa ñeå loan baùo Tin Möøng cho theá giôùi hoâm nay. Trong toâng huaán naøy, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi thöïc hieän cuoäc hoaùn caûi treân bình dieän muïc vuï ñeå moïi sinh hoaït cuûa Hoäi Thaùnh mang ñònh höôùng truyeàn giaùo.
Ñaây laø nieàm hy voïng vaø öôùc mô cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
"Toâi hy voïng taát caû caùc coäng ñoaøn seõ daønh nhöõng coá gaéng caàn thieát ñeå tieán tôùi theo con ñöôøng cuûa moät söï hoaùn caûi muïc vuï vaø truyeàn giaùo, khoâng theå ñeå tình hình tieáp tuïc nhö hieän taïi. Vieäc "quaûn trò thuaàn tuyù" ñaõ trôû neân baát caäp. Treân khaép theá giôùi, chuùng ta phaûi "thöôøng xuyeân trong traïng thaùi truyeàn giaùo"." (EG 25)1
"Toâi öôùc mô moät "choïn löïa truyeàn giaùo", nghóa laø moät noã löïc truyeàn giaùo coù khaû naêng bieán ñoåi moïi söï, ñeå caùc thoùi quen, caùc caùch haønh ñoäng, caùc giôø giaác vaø chöông trình, ngoân ngöõ vaø caùc cô caáu cuûa Hoäi Thaùnh coù theå ñöôïc khai thoâng thích hôïp cho vieäc loan baùo Tin Möøng cho theá giôùi hoâm nay, hôn laø cho söï baûo toàn cuûa Hoäi Thaùnh. Vieäc ñoåi môùi caùc cô caáu theo ñoøi hoûi cuûa söï hoaùn caûi muïc vuï chæ coù theå ñöôïc hieåu trong aùnh saùng naøy: nhö moät phaàn cuûa coá gaéng laøm cho chuùng coù tính truyeàn giaùo hôn, laøm cho hoaït ñoäng muïc vuï thoâng thöôøng ôû moïi caáp coù tính lan roäng vaø côûi môû hôn, khôi daäy nôi nhöõng ngöôøi laøm muïc vuï moät öôùc muoán khoâng ngöøng "ñi ra" vaø nhôø ñoù khôi daäy moät lôøi ñaùp traû tích cöïc töø taát caû nhöõng ai ñöôïc Ñöùc Kitoâ môøi goïi ñi vaøo tình baïn vôùi Ngaøi." (EG 27)
Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöa ra moät höôùng ñi, moät keá hoaïch cho Hoäi Thaùnh. Ñeå ñaùp laïi lôøi môøi goïi cuûa ngaøi, Ban Giaùo lyù neâu leân ñeà taøi ñeå cuøng nhau suy nghó vaø thöïc hieän: "Canh taân Hoäi Thaùnh baèng caùch laáy truyeàn giaùo laøm muïc tieâu cho caùc hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh, hay: ñaët moïi hoaït ñoäng muïc vuï trong nhaõn quan truyeàn giaùo".
Thaät ra, Hoäi Thaùnh töï baûn chaát laø truyeàn giaùo, neân trong suoát 20 theá kyû, Hoäi Thaùnh khoâng bao giôø queân söù maïng thieát yeáu naøy. Tuy nhieân coù nhöõng thôøi kyø caùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo nhieàu vaø ña daïng, nhöng cuõng coù nhieàu giai ñoaïn hoaït ñoäng truyeàn giaùo yeáu ôùt hoaëc döôøng nhö döøng laïi hay beá taéc. Trong boái caûnh cuûa moät theá giôùi tuïc hoùa ngaøy nay, caàn khai thoâng moät con ñöôøng ñeå Hoäi Thaùnh ñi ra chia seû "nieàm vui cuûa Tin Möøng" cho nhaân loaïi.
1. Moät Hoäi thaùnh lo baûo toàn
Trong nhöõng theá kyû ñaàu tieân khi Hoäi Thaùnh môùi khai sinh, ngay trong thôøi kyø bò baùch haïi, yù thöùc truyeàn giaùo raát maïnh meõ, hoaït ñoäng truyeàn giaùo raát hieäu quaû, soá tín höõu gia taêng raát nhieàu. Luùc aáy Hoäi Thaùnh cuõng quan taâm ñeán toå chöùc phaåm traät, phuïng vuï, giaùo luaät, v.v., nhöng ñoù khoâng phaûi laø yù nhaém treân heát. Trong thôøi kyø naøy, Kitoâ giaùo hieän dieän vaø sinh hoaït chuû yeáu nhö moät söùc soáng, moät linh ñaïo, moät söùc naêng ñoäng phaùt xuaát töø loøng tin vaøo Tin Möøng. Nhöng töø theá kyû IV, khi Kitoâ giaùo ñöôïc nhìn nhaän nhö laø moät toân giaùo hôïp phaùp, Hoäi Thaùnh doàn noã löïc vaøo vieäc toå chöùc quaûn trò vaø Kitoâ hoùa ñoàng baøo trong vuøng neân ít nghó ñeán daân ngoaïi. Chính thaùnh Augustinoâ cuõng khoâng nghó ñeán vieäc truyeàn giaùo cho caùc daân toäc chung quanh.
Hình nhö Hoäi Thaùnh caøng phaùt trieån veà toå chöùc thì yù thöùc truyeàn giaùo laïi caøng yeáu ñi. Ñaây laø moät nghòch lyù naèm trong chính coâng cuoäc truyeàn giaùo. Quaû vaäy, muïc tieâu cuûa truyeàn giaùo ad gentes laø thieát laäp caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo vaø xaây döïng Hoäi Thaùnh ñòa phöông ngaøy caøng vöõng maïnh vaø tröôûng thaønh. Nhöng chính luùc muoán cuûng coá Hoäi Thaùnh ñòa phöông thì ngöôøi ta laïi bò caùm doã döøng chaân vaø khoâng muoán leân ñöôøng ñeán vôùi muoân daân nöõa.
Cuõng nhö caùc toâng ñoà sau ngaøy Phuïc sinh, nhieàu Kitoâ höõu cuõng "ñoùng kín cöûa vì sôï ngöôøi Do Thaùi" vaø taïo neân hình aûnh moät Hoäi Thaùnh kheùp kín, moät Hoäi Thaùnh döøng chaân, moät Hoäi Thaùnh buoàn saàu. Chính luùc ñoùng khung vaøo mình thì Hoäi Thaùnh laïi rôi vaøo voøng luaån quaån: caøng lo cuûng coá toå chöùc noäi boä thì Hoäi Thaùnh laïi caøng kheùp kín; caøng kheùp kín khoâng ñeán vôùi muoân daân thì Hoäi Thaùnh laïi caøng khoâng theå phaùt trieån, caùc Kitoâ höõu caøng maát ñi söùc soáng vaø nieàm vui Tin Möøng thì caøng phaûi lo cuûng coá.
Tình traïng Hoäi Thaùnh ñoùng kín cöûa baét nguoàn töø choã quan nieäm Hoäi Thaùnh nhö moät thaùp ngaø, moät oác ñaûo. Trong suoát nhieàu theá kyû tröôùc Coâng ñoàng Vaticanoâ II, khi noùi veà Hoäi Thaùnh, ngöôøi ta chuù yù nhieàu ñeán khía caïnh toå chöùc xaõ hoäi vôùi cô caáu phaåm traät chaët cheõ. Quan nieäm naëng phaùp lyù naøy ñaõ giam haõm moïi sinh hoaït cuûa Hoäi Thaùnh trong vieäc cuûng coá toå chöùc, cô caáu, luaät leä, nghi leã, quyeàn bính. Leõ dó nhieân ngöôøi ta ñaõ noùi ñeán ñöùc tin, nhöng laïi nhaán maïnh coâng thöùc ñeå tuyeân xöng ñöùc tin hôn töông quan caù vò soáng ñoäng vôùi Thieân Chuùa. Bí tích vaãn luoân ñöôïc cöû haønh, nhöng nghi thöùc cöû haønh ñöôïc quan taâm nhieàu hôn laø ñôøi soáng môùi do aân suûng bí tích ñem laïi. Tính chaát maàu nhieäm cuûa Thaân Theå Ñöùc Kitoâ khoâng quan troïng baèng cô caáu phaåm traät vaø quyeàn bính. Hoäi Thaùnh laø quyeàn bính phaåm traät chöù khoâng phaûi laø Daân Thieân Chuùa. Truyeàn giaùo laø keâu goïi löông daân trôû veà vôùi Hoäi Thaùnh chöù khoâng phaûi laø Hoäi Thaùnh ñeán vôùi löông daân ñeå loan baùo Tin Möøng cöùu ñoä cho hoï.
Haäu quaû cuûa moät quan nieäm Hoäi Thaùnh naëng veà cô cheá laø moät muïc vuï mang tính baûo toàn: baûo veä caùc tín ñieàu, duy trì kyû luaät oån ñònh traät töï, cuûng coá quyeàn bính theo naõo traïng giaùo só trò, thieát laäp nhöõng cô cheá ñeå cai trò hoaëc phoâ tröông, ñaàu tö coâng söùc vaøo caùc sinh hoaït nhö xaây döïng cô sôû vaät chaát, toå chöùc nghi leã long troïng. Hoäi Thaùnh khi ñoù ñöôïc xem nhö moät toå chöùc theo moâ hình cuûa moät xaõ hoäi traàn theá, moät coâng ty ña quoác gia ñöôïc ñieàu haønh bôûi caùc chuyeân vieân quaûn trò haønh chaùnh.
Ngöôøi tín höõu soáng trong moät Hoäi Thaùnh nhö vaäy seõ thieáu söùc soáng vaø khoâng caûm thaáy nieàm vui. Hoï coù "caûm giaùc böïc boäi, töùc giaän vaø chaùn naûn. Ñoù khoâng phaûi laø caùch ñeå chuùng ta soáng moät ñôøi soáng xöùng ñaùng vaø sung maõn; ñoù khoâng phaûi laø yù muoán cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi chuùng ta, cuõng khoâng phaûi laø ñôøi soáng trong Thaàn Khí baét nguoàn töø traùi tim cuûa Ñöùc Kitoâ phuïc sinh" (EG 2). Haäu quaû cuûa moät muïc vuï baûo toàn laø Hoäi Thaùnh ngaøy caøng yeáu ñi, caû veà soá löôïng laãn phaåm chaát cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Chuùng ta coù theå nhôù ñeán bao nhieâu anh chò em tín höõu hoâm nay ñang daàn daø rôøi xa Hoäi Thaùnh. Taïi nhieàu nôi treân theá giôùi, Hoäi Thaùnh ñang trong thôøi kyø baêng giaù cuûa muøa ñoâng. Leõ dó nhieân, coù raát nhieàu lyù do ñöa ñeán tình caûnh naøy, nhöng chaéc chaén trong baàu khí naëng veà cuûng coá toå chöùc cô caáu, nhieàu Kitoâ höõu ñaõ khoâng caûm thaáy nieàm vui khi ôû laïi trong Hoäi Thaùnh. Thaät laø nghòch lyù: khi lo baûo toàn ñeå cuûng coá, ngöôøi ta töôûng Hoäi Thaùnh ngaøy caøng lôùn maïnh hôn, nhöng thöïc teá laïi cho thaáy Hoäi Thaùnh ngaøy caøng suy yeáu.
Trong dieãn vaên noùi vôùi caùc giaùm muïc Brazil ngaøy 28 thaùng 7 naêm 2013, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ duøng hình aûnh hai moân ñeä Emmaus ñeå noùi veà tình traïng nhöõng ngöôøi xa rôøi Hoäi Thaùnh:
"Hoï nghó raèng Hoäi Thaùnh, thaønh Gieârusalem cuûa hoï, khoâng coøn ñem laïi cho hoï baát cöù ñieàu gì coù yù nghóa vaø quan troïng caû. Coù leõ Hoäi Thaùnh toû ra quaù yeáu ôùt, quaù xa caùch ñoái vôùi caùc nhu caàu cuûa hoï, quaù ngheøo naøn trong ñaùp öùng ñoái vôùi caùc quan taâm cuûa hoï, quaù laïnh luøng, quaù luaån quaån vôùi chính mình, quaù giam mình vaøo chính caùc coâng thöùc cöùng nhaéc cuûa mình, coù leõ theá giôùi toû ra muoán bieán Hoäi Thaùnh thaønh taøn dö cuûa quaù khöù, khoâng ñuû khaû naêng ñoái vôùi vaán naïn môùi nöõa ; coù leõ Hoäi Thaùnh chæ coøn coù theå noùi vôùi ngöôøi ôû tuoåi aáu thô, chöù khoâng noùi ñöôïc vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ lôùn khoân... Chuùng ta phaûi laøm gì? Ta caàn moät Hoäi Thaùnh khoâng sôï phaûi ra ngoaøi luùc ñeâm khuya. Ta caàn moät Hoäi Thaùnh coù khaû naêng gaëp gôõ ngöôøi ta ngay treân ñöôøng ñi cuûa hoï. Ta caàn moät Hoäi Thaùnh coù khaû naêng böôùc vaøo cuoäc troø chuyeän vôùi hoï. Ta caàn moät Hoäi Thaùnh coù khaû naêng ñoái thoaïi vôùi caùc moân ñeä, sau khi boû Gieârusalem, ñaõ lang thang voâ ñònh, coâ ñôn moät mình, vôùi noãi thaát voïng rieâng, vôõ moäng bôûi moät Kitoâ giaùo bò coi laø khoâ caèn, laø ñaát voâ sinh, thieáu khaû naêng taïo ra yù nghóa ... Lieäu ta coù coøn laø moät Hoäi Thaùnh coù khaû naêng söôûi aám loøng ngöôøi? Moät Hoäi Thaùnh coù khaû naêng daãn ngöôøi ta trôû laïi Gieârusalem, ñem hoï veà queâ höông? Gieârusalem voán laø goác reã cuûa hoï: Thaùnh Kinh, giaùo lyù, bí tích, coäng ñoàng, tình baïn vôùi Chuùa, vôùi Ñöùc Maria vaø caùc toâng ñoà ... Lieäu ta coù coøn khaû naêng noùi veà caùc goác reã naøy baèng moät caùch coù theå laøm soáng daäy caûm thöùc thaùn phuïc tröôùc veû ñeïp cuûa chuùng khoâng?"
Vì soáng trong Hoäi Thaùnh maø khoâng coù nieàm vui vaø söùc soáng, neân khoâng maáy ngöôøi coù nhieät tình vaø phaán khôûi ñeå chia seû nieàm vui cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Moät Hoäi Thaùnh lo cuûng coá sinh hoaït noäi boä laø moät Hoäi Thaùnh kheùp kín khoâng quan taâm ñeán cuoäc soáng con ngöôøi trong traàn theá vaø cuõng khoâng baän taâm ñeán söù meänh truyeàn giaùo. Y. Congar ñaõ nhaän ñònh raát chí lyù: moät toân giaùo khoâng quan taâm ñeán theá giôùi thì haäu quaû laø theá giôùi cuõng khoâng caàn quan taâm ñeán toân giaùo.
Vì khoâng muoán cho Hoäi Thaùnh bò giam haõm maõi trong caùi voøng luaån quaån kheùp kín neân Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi Hoäi Thaùnh haõy "ñi ra".
2. Moät Hoäi thaùnh ñi ra
Sau moät thôøi gian khaù daøi suy yeáu môø nhaït, yù thöùc truyeàn giaùo baét ñaàu soáng daäy töø ñaàu theá kyû XX. Caùc phong traøo coâng giaùo tieán haønh nhaän ra raèng Kitoâ höõu coù söù maïng daán thaân vaøo xaõ hoäi ñeå thaùnh hoùa moâi tröôøng; nhieàu caù nhaân cuõng nhö taäp theå quan taâm nhieàu hôn ñeán söù maïng truyeàn giaùo. Ñeán thôøi Coâng ñoàng Vaticanoâ II, Hoäi Thaùnh xaùc tín veà söù maïng loan baùo Tin Möøng: "Hoäi Thaùnh löõ haønh töï baûn tính laø thöøa sai" (AG 2). Moät ñaøng chính yù thöùc truyeàn giaùo giuùp Hoäi Thaùnh ñoåi môùi yù thöùc veà chính mình: Hoäi Thaùnh tröôùc heát khoâng phaûi laø cô caáu phaåm traät nhöng laø toaøn theå Daân Chuùa ñöôïc môøi goïi keát hôïp vôùi Ñöùc Gieâsu laø Ñaàu cuûa Thaân Theå ñeå trôû thaønh bí tích - töùc laø daáu chæ vaø khí cuï - cuûa coâng trình cöùu ñoä theá giôùi. Ñaøng khaùc, moät khi nhaän ra lyù do hieän höõu cuûa mình nhö laø bí tích cöùu ñoä, Hoäi Thaùnh khoâng theå khoâng leân ñöôøng ñeán vôùi muoân daân. Hoäi Thaùnh theo loái nhìn cuûa Vaticanoâ II khoâng coøn laø moät xaõ hoäi hoaøn haûo caïnh tranh hoaëc choáng laïi caùc cô caáu cuûa xaõ hoäi traàn gian, nhöng ñaõ vöôït leân treân phaïm truø xaõ hoäi ñeå trôû thaønh bí tích cöùu ñoä, laøm men vaø muoái, trôû thaønh söùc naêng ñoäng naâng ñôõ vaø thuùc ñaåy theá giôùi ñi tôùi cöùu caùnh cuûa mình laø Thieân Chuùa.
Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI ñöa ra ñònh höôùng raát roõ: Muïc ñích cuûa Hoäi Thaùnh laø thuoäc veà Ñöùc Kitoâ troïn veïn ñeå ñöôïc troïn veïn thuoäc veà nhaân loaïi, ôû giöõa nhaân loaïi, soáng cho nhaân loaïi. Hoäi Thaùnh khoâng coù muïc ñích nôi chính mình, khoâng döøng laïi nôi chính mình vì Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø cöùu caùnh.
Thaùnh giaùo hoaøng Gioan-Phaoloâ II thuùc ñaåy Hoäi Thaùnh ñi xa hôn khi noùi veà "taâm hoàn vaø naõo traïng thöøa sai", caùch rieâng nôi caùc linh muïc (RMi 67). Coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc nôi moät ngöôøi maø luùc naøo loøng trí cuõng baän taâm loan baùo Ñöùc Kitoâ cho tha nhaân ñeå roài töø ñoù nhìn moïi söï theo laêng kính thöøa sai vaø ñöa ra nhöõng hoaït ñoäng cuï theå höõu hieäu cho vieäc loan baùo Tin Möøng.
Cuõng treân moät tuyeán ñöôøng thaúng aáy, nhö ñaõ trích daãn ôû treân, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ môøi goïi Hoäi Thaùnh khoâng ñöôïc quy veà chính mình nöõa, nhöng phaûi "thöôøng xuyeân trong traïng thaùi truyeàn giaùo". Hoäi Thaùnh phaûi coù moät choïn löïa caên baûn laø "choïn löïa truyeàn giaùo", phaûi ñeå cho vieãn töôïng truyeàn giaùo ñoåi môùi moïi hoaït ñoäng, thoùi quen, cô caáu, ngoân ngöõ sao cho thuaän lôïi vaø phuø hôïp vôùi coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng.
Söù maïng loan baùo Tin Möøng cho moïi thuï taïo maø Hoäi Thaùnh nhaän töø nôi Ñöùc Kitoâ chính laø noái tieáp söù maïng duy nhaát maø Ñöùc Kitoâ ñaõ nhaän töø nôi Chuùa Cha: "Nhö Cha ñaõ sai Thaày, Thaày cuõng sai anh em" (Ga 20,21). Loan baùo Tin Möøng khoâng phaûi chæ laø moät söù maïng trong nhieàu söù maïng, cuõng khoâng chæ laø söù maïng öu tieân treân caùc söù maïng khaùc, nhöng ñoù laø söù maïng duy nhaát. "Chuùng ta haõy ñi nôi khaùc, ñeán caùc laøng xaõ chung quanh, ñeå Thaày coøn rao giaûng ôû ñoù nöõa, vì Thaày ra ñi coát ñeå laøm vieäc ñoù." (Mc 1,38)
Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Gieâsu phaûi laø moät Hoäi Thaùnh "ñi ra töø vuøng ñaát tieän nghi cuûa mình" (EG 20)". "Trung thaønh noi göông Thaày mình, Hoäi Thaùnh hoâm nay thaáy tuyeät ñoái phaûi ra ñi rao giaûng Tin Möøng cho moïi ngöôøi, moïi nôi, moïi dòp, khoâng do döï, khoâng mieãn cöôõng hay sôï haõi." (EG 23) Nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ ñi ra töø Chuùa Cha vaø ñaõ ñeán trong theá gian, Hoäi Thaùnh cuõng leân ñöôøng ñi ra ñeán vôùi moïi ngöôøi. Cuõng nhö caùc Toâng ñoà, Hoäi Thaùnh caàn vöôït qua tình traïng "ñoùng kín cöûa vì sôï ngöôøi Do Thaùi".
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ phaùc hoïa hình aûnh cuûa moät "Hoäi Thaùnh ñi ra":
"Hoäi Thaùnh "ñi ra" laø moät coäng ñoaøn caùc moân ñeä truyeàn giaùo ñi böôùc tröôùc, daán thaân vaø naâng ñôõ, sinh hoa traùi vaø vui möøng. Moät coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng bieát raèng Chuùa ñaõ coù saùng kieán, Ngaøi ñaõ yeâu chuùng ta tröôùc (x. Ga 4,19), vaø vì theá chuùng ta coù theå daán böôùc, maïnh daïn coù saùng kieán, ñeán vôùi ngöôøi khaùc, tìm kieám nhöõng ngöôøi sa ngaõ, ñöùng ôû caùc ngaû ñöôøng ñeå ñoùn môøi nhöõng ngöôøi bò gaït ra beân leà. Moät coäng ñoaøn nhö theá coù moät öôùc muoán khoân nguoâi laø toû loøng thöông xoùt, keát quaû cuûa kinh nghieäm baûn thaân cuûa coäng ñoaøn veà söùc maïnh loøng thöông voâ bieân cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta haõy thöû coá gaéng hôn moät chuùt ñeå ñi böôùc tröôùc vaø daán thaân. Ñöùc Gieâsu ñaõ röûa chaân cho caùc moân ñeä. Chuùa daán thaân vaø môøi goïi caùc moân ñeä daán thaân, khi Ngaøi cuùi xuoáng röûa chaân hoï. Ngaøi baûo caùc moân ñeä: "Neáu anh em thöïc haønh, thì phuùc cho anh em!" (Ga 13,17). Moät coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng daán mình vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa daân chuùng baèng lôøi noùi vaø haønh ñoäng; coâng ñoaøn aáy vöôït qua caùc khoaûng caùch, saün saøng haï mình khi caàn, vaø oâm aáp ñôøi soáng con ngöôøi, chaïm vaøo thaân theå ñau khoå cuûa Ñöùc Kitoâ nôi ngöôøi khaùc. Nhö vaäy, caùc ngöôøi loan baùo Tin Möøng mang laáy "muøi cuûa ñaøn chieân" vaø ñaøn chieân saün saøng nghe tieáng cuûa hoï. Moät coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng cuõng naâng ñôõ, ñoàng haønh vôùi daân chuùng ôû moãi böôùc ñi treân ñöôøng, baát keå con ñöôøng naøy coù theå daøi hay khoù ñi bao nhieâu. Coäng ñoaøn naøy cuõng quen vôùi vieäc kieân nhaãn chôø ñôïi vaø söï chòu ñöïng toâng ñoà. Loan baùo Tin Möøng phaàn lôùn heä taïi söï kieân nhaãn vaø khoâng quan taâm tôùi aùp löïc cuûa thôøi gian. Trung thaønh vôùi ôn Chuùa, noù cuõng sinh hoa keát quaû. Moät coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng luoân luoân ñeå taâm tôùi keát quaû, vì Chuùa muoán noù sinh hoa keát quaû. Noù chaêm soùc haït gioáng vaø khoâng maát kieân nhaãn vôùi coû daïi. Ngöôøi gieo gioáng khi thaáy coû daïi moïc leân giöõa haït gioáng thì khoâng caøu nhaøu hay phaûn öùng thaùi quaù. Hoï tìm caùch ñeå cho Lôøi ñöôïc nhaäp theå trong moät hoaøn caûnh nhaát ñònh vaø phaùt sinh nhöõng hoa quaû cuûa ñôøi soáng môùi, duø nhöõng keát quaû naøy coù veû chöa hoaøn haûo hay ñaày ñuû. Ngöôøi moân ñeä saün saøng maïo hieåm ñôøi mình, thaäm chí chaáp nhaän töû ñaïo, ñeå laøm chöùng cho Ñöùc Gieâsu, nhöng muïc tieâu khoâng phaûi laø muoán coù keû thuø, maø laø ñeå thaáy Lôøi cuûa Thieân Chuùa ñöôïc chaáp nhaän vaø söùc maïnh giaûi thoaùt vaø ñoåi môùi cuûa Lôøi ñöôïc toû loä. Sau cuøng, moät coäng ñoaøn loan baùo Tin Möøng thì chan chöùa nieàm vui; noù bieát caùch ñeå luoân luoân vui möøng. Noù aên möøng tröôùc moãi chieán thaéng nho nhoû, moãi böôùc tieán trong coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng. Haân hoan loan baùo Tin Möøng trôû thaønh caùi ñeïp cuûa phuïng vuï, nhö moät phaàn moái quan taâm haèng ngaøy cuûa chuùng ta trong vieäc laøm lan toaû loøng nhaân haäu. Hoäi Thaùnh vöøa giaûng Tin Möøng vöøa ñöôïc nghe giaûng Tin Möøng qua veû ñeïp cuûa phuïng vuï, vì phuïng vuï vöøa laø cöû haønh coâng vieäc rao giaûng Tin Möøng, vöøa laø nguoàn maïch canh taân haønh vi trao hieán cuûa Hoäi Thaùnh." (EG 24)
Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi Hoäi Thaùnh thöïc hieän moät söï choïn löïa: choïn an toaøn vaø baûo toàn hay choïn ñi ra vaø daán thaân phuïc vuï ngöôøi ñang thieáu söï soáng, söï soáng töï nhieân cuõng nhö söï soáng cuûa Ñöùc Kitoâ.
"Chuùng ta haõy ñi ra, ñi ra ñeå coáng hieán cho moïi ngöôøi söï soáng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. ÔÛ ñaây toâi laëp laïi cho toaøn theå Hoäi Thaùnh ñieàu toâi töøng noùi cho caùc linh muïc vaø giaùo daân ôû Buenos Aires: Toâi thaø coù moät Hoäi Thaùnh bò baàm daäp, mang thöông tích vaø nhô nhuoác vì ñi ra ngoaøi ñöôøng, hôn laø moät Hoäi Thaùnh oám yeáu vì bò giam haõm vaø baùm víu vaøo söï an toaøn cuûa mình. Toâi khoâng muoán moät Hoäi Thaùnh chæ lo ñaët mình vaøo trung taâm ñeå roát cuoäc bò maéc keït trong moät maïng löôùi caùc noãi aùm aûnh vaø caùc thuû tuïc. Neáu coù caùi gì ñaùng phaûi khieán chuùng ta traên trôû vaø aùy naùy löông taâm, thì ñoù chính laø söï kieän nhieàu anh chò em chuùng ta ñang soáng maø khoâng coù söùc maïnh, aùnh saùng vaø nieàm an uûi phaùt sinh töø tình baïn vôùi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, khoâng coù moät coäng ñoaøn ñöùc tin naâng ñôõ hoï, khoâng tìm thaáy yù nghóa vaø muïc tieâu trong ñôøi. Toâi mong raèng, thay vì sôï ñi laïc, chuùng ta neân sôï bò giam haõm trong nhöõng caáu truùc laøm cho chuùng ta coù moät caûm giaùc an toaøn giaû taïo, nhöõng quy taéc bieán chuùng ta thaønh nhöõng quan toaø taøn nhaãn, vôùi nhöõng thoùi quen laøm chuùng ta caûm thaáy an thaân, trong khi ôû ngoaøi cöûa ngöôøi ta ñang cheát ñoùi vaø Ñöùc Gieâsu khoâng ngöøng noùi vôùi chuùng ta: "Anh em haõy cho hoï aên ñi!" (Mc 6,37)." (EG 49)
Choïn löïa truyeàn giaùo seõ chi phoái toaøn theå moïi cô caáu vaø moïi sinh hoaït cuûa Hoäi Thaùnh. Vieãn töôïng loan baùo Tin Möøng nhö moät ngoïn ñeøn vöøa soi ñöôøng daãn loái vöøa xeùt xöû thanh luyeän moïi hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh.
Vieäc hoaùn caûi muïc vuï vaø truyeàn giaùo laø caàn thieát, vì caùc coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh ôû moïi caáp chöa laáy vieäc loan baùo Tin Möøng laøm ñònh höôùng. Chuùng ta ñaõ toå chöùc giaùo phaän vaø giaùo xöù theo moâ hình naøo? Ñaõ daønh öu tieân cho laõnh vöïc naøo? Trong caùc sinh hoaït muïc vuï, chuùng ta ñaõ ñaàu tö cho truyeàn giaùo ñöôïc bao nhieâu phaàn traêm thôøi giôø, coâng söùc, nhaân söï, tieàn baïc, vaät chaát? Hình nhö vieäc xaây döïng cô sôû vaät chaát vaø toå chöùc caùc leã möøng ngoán khaù nhieàu thôøi giôø, coâng söùc vaø tieàn baïc cuûa chuùng ta, nhöng keát quaû cho truyeàn giaùo laïi raát thaáp.
"Phaûi nhìn nhaän raèng lôøi keâu goïi duyeät laïi vaø canh taân caùc giaùo xöù cuûa chuùng ta vaãn chöa ñuû söùc ñöa giaùo xöù ñeán gaàn ngöôøi daân hôn, bieán giaùo xöù trôû thaønh nhöõng moâi tröôøng soáng hieäp thoâng vaø tham döï, vaø laøm cho giaùo xöù trôû neân hoaøn toaøn höôùng veà truyeàn giaùo." (EG 28)
3. Canh taân hoaït ñoäng muïc vuï
Ñeå Hoäi Thaùnh thöïc thi söù meänh loan baùo Tin Möøng, caàn thöïc hieän cuoäc canh taân caùc hoaït ñoäng muïc vuï. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñeà nghò moät cuoäc "hoaùn caûi" treân bình dieän muïc vuï. Hoaùn caûi khoâng phaûi chæ laø söûa chöõa moät vaøi leäch laïc hoaëc boå sung moät vaøi thieáu soùt, nhöng laø ñònh höôùng laïi, thay ñoåi taâm tö, neáp suy nghó vaø phaùn ñoaùn, vaø huy ñoäng taát caû naêng löïc ñeå thöïc hieän moïi hoaït ñoäng theo ñònh höôùng cô baûn aáy. Moïi hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh töø nay phaûi laøm sao nhaém tôùi muïc tieâu loan baùo Tin Möøng nhö laø söù meänh thieát yeáu vaø duy nhaát, chöù khoâng nhaèm baûo toàn cuûng coá noäi boä Hoäi Thaùnh.
Tuy nhieân xeùt döôùi moät khía caïnh khaùc, ñôøi soáng Hoäi Thaùnh nhö moät doøng chaûy lieân tuïc, khoâng theå caét ñöùt xoùa boû hoaøn toaøn caùi cuõ ñeå kieán taïo caùi môùi. Ngöôøi khoân ngoan bieát ruùt tæa caùi toát töø nhöõng caùi cuõ. Caùi cuõ coù theå ñöôïc "hoaùn caûi" khi ñaët vaøo vieãn töôïng môùi laø Loan baùo Tin Möøng.
Öu tieân cho ñaøo taïo nhaân söï
Khi noùi tôùi canh taân Hoäi Thaùnh theo vieãn töôïng truyeàn giaùo, ñieàu ñaàu tieân ngöôøi ta thöôøng nghó tôùi laø tìm xem phaûi aùp duïng phöông phaùp truyeàn giaùo naøo, hoïc nhöõng chuyeân ñeà gì, xaây döïng caùc ñieåm truyeàn giaùo ôû ñaâu. Taát caû nhöõng ñieàu aáy laø toát vaø caàn thieát, nhöng ñoù khoâng phaûi laø chuyeän öu tieân. Ñieàu caàn phaûi laøm tröôùc heát laø ñaøo taïo con ngöôøi. Neáu khoâng ñaët öu tieân cho yeáu toá con ngöôøi, thì duø coù nhieàu kieán thöùc vaø caùc phöông phaùp hay ñeán ñaâu cuõng khoâng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu. Muoán di chuyeån nhanh, caàn xa loä toát, luaät giao thoâng toát, nhöng tröôùc heát xe phaûi toát.
Trong keá hoaïch muïc vuï theo vieãn töôïng truyeàn giaùo, ñaøo taïo nhaân söï phaûi laø öu tieân. Nhöng ñaøo taïo nhaân söï khoâng chæ laø trang bò kieán thöùc, duø laø kieán thöùc thaàn hoïc hay giaùo lyù. Tröôùc heát phaûi coù nhöõng con ngöôøi ñaày traøn "nieàm vui cuûa Tin Möøng", ñaày xaùc tín vaø haïnh phuùc vì ñaõ gaëp ñöôïc Chuùa vaø coù kinh nghieäm veà tình yeâu cöùu ñoä cuûa Chuùa.
3.1 Moät coäng ñoaøn ñaày Thaàn khí
Chuùa Thaùnh Thaàn laø taùc nhaân chuû yeáu cuûa coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng. Cuõng nhö Ngaøi ñaõ hoaït ñoäng nôi Ñöùc Kitoâ, chính Ngaøi cuõng laø linh hoàn taùc ñoäng Hoäi Thaùnh vaø ban cho moân ñeä Ñöùc Kitoâ tinh thaàn toâng ñoà truyeàn giaùo, ñoàng haønh vôùi hoï ñeå nhaéc nhôû vaø gôïi yù nhöõng ñieàu phaûi laøm phaûi noùi. Sau khi nhaän laõnh Thaùnh Thaàn trong ngaøy leã Nguõ Tuaàn, caùc Toâng ñoà ñaõ ñöùng daäy vaø ra ñi loan baùo Tin Möøng cho caùc daân toäc theo leänh truyeàn cuûa Ñöùc Kitoâ.
Hoäi Thaùnh hoâm nay muoán thi haønh söù vuï loan baùo Tin Möøng cuõng caàn ñaày Thaùnh Thaàn. Nhöng ta chæ coù theå ñoùn nhaän Thaùnh Thaàn baèng caùch caàu nguyeän, "naøi xin Ngaøi ñeán vaø ñoåi môùi Hoäi Thaùnh, lay ñoäng vaø thuùc ñaåy Hoäi Thaùnh maïnh baïo ra ñi loan baùo Tin Möøng cho moïi daân moïi nöôùc" (EG 261).
Vaán ñeà ñaët ra laø caàn laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn vaø nhaän ra söï thuùc ñaåy cuûa Ngaøi, nhôø ñôøi soáng chieâm nieäm, caàu nguyeän, laéng nghe Lôøi Chuùa.
Cuoäc canh taân Hoäi Thaùnh theo vieãn töôïng truyeàn giaùo ñoøi hoûi daønh öu tieân tuyeät ñoái cho caàu nguyeän vaø chieâm nieäm. "Töông lai cuûa vieäc truyeàn giaùo tuyø thuoäc phaàn lôùn vaøo ñôøi soáng chieâm nieäm" (EAs 23). Caùc hoaït ñoäng muïc vuï laø caàn thieát, vaø ngöôøi toâng ñoà thöôøng bò caùm doã laên xaû vaøo hoaït ñoäng. Tuy nhieân Hoäi Thaùnh khoâng phaûi laø moät toå chöùc hoaït ñoäng toân giaùo theo moâ hình xaõ hoäi maø coøn laø Thaân Theå cuûa Ñöùc Kitoâ vaø laø duïng cuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Haït gioáng Tin Möøng lôùn leân chuû yeáu laø do söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa chöù khoâng do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Caùc Toâng ñoà ngaøy xöa ñaõ daønh öu tieân cho caàu nguyeän, "chuyeân lo caàu nguyeän vaø phuïc vuï Lôøi Thieân Chuùa", vaø chính vì theá - chöù khoâng phaûi vì caùc hoaït ñoäng khaùc - "Lôøi Thieân Chuùa vaãn lôùn leân, soá moân ñeä taêng theâm raát nhieàu" (Cv 6,4.7).
Moät Hoäi Thaùnh truyeàn giaùo phaûi "xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ". Caàn ñaøo taïo caùc Kitoâ höõu ñeå hoï bieát chieâm ngaém Ñöùc Kitoâ vaø hieäp thoâng vaøo söï soáng cuûa Ngaøi qua caùc bí tích, nhôø ñoù töông quan giöõa hoï vôùi Ñöùc Kitoâ trôû neân môùi meû, soáng ñoäng. Ñaây chính laø tieâu chuaån ñeå thanh luyeän vaø ñònh höôùng cho caùc hoaït ñoäng muïc vuï.
"Moïi Kitoâ höõu ñeàu laø ngöôøi truyeàn giaùo theo möùc ñoä hoï ñaõ gaëp gôõ tình thöông cuûa Thieân Chuùa trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ: chuùng ta khoâng coøn noùi mình laø nhöõng "ngöôøi moân ñeä" vaø "ngöôøi truyeàn giaùo", nhöng ñuùng hôn, chuùng ta luoân luoân laø nhöõng "ngöôøi moân ñeä truyeàn giaùo". " (EG 120)
Loan baùo Tin Möøng chính laø chieáu toûa nieàm vui ñöôïc gaëp Chuùa vaø ñöôïc Chuùa bieán ñoåi, chieáu toûa söï haáp daãn cuûa tình thöông cöùu ñoä. Vì theá, ngöôøi loan baùo Tin Möøng phaûi laø moät vò thaùnh nhôø söï hoaùn caûi lieân tuïc ñeå trôû thaønh chöùng nhaân soáng ñoäng cuûa Tin Möøng. Ñôøi soáng thaùnh thieän cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa bieåu loä neùt ñeïp cao caû vaø haáp daãn cuûa Phuùc AÂm, ñoàng thôøi cuõng laø ñieàu kieän tieân quyeát cho coâng cuoäc loan baùo Tin Möøng trong giai ñoaïn môùi.
3.2 Moät coäng ñoaøn ñaày traøn nieàm vui vaø tình yeâu
Loan baùo Tin Möøng khoâng phaûi laø quaûng caùo moät saûn phaåm toân giaùo, nhöng laø chieáu toaû nieàm vui cuûa ngöôøi moân ñeä Ñöùc Kitoâ. "Nieàm vui cuûa Tin Möøng ñoå ñaày traùi tim vaø cuoäc soáng cuûa taát caû nhöõng ai gaëp Chuùa Gieâsu. Nhöõng ai chaáp nhaän ñeà nghò cöùu ñoä cuûa Ngöôøi thì ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi, buoàn phieàn, troáng roãng noäi taâm vaø coâ ñôn." (EG 1) Vì ñaõ ñích thaân gaëp ñöôïc Tin Möøng laø Ñöùc Kitoâ, ngöôøi moân ñeä seõ soáng ôn goïi Kitoâ höõu caùch sung maõn vaø haïnh phuùc. Hoï ñöôïc thuùc ñaåy töø nieàm vui beân trong ñeå haêng say nhieät thaønh chia seû tin vui cho anh chò em. Nieàm vui töï lan toûa. Moät cuoäc soáng ñaõ ñöôïc bieán ñoåi seõ taïo neân söùc haáp daãn ñoái vôùi ngöôøi chung quanh.
Thöïc teá cho thaáy nhieàu Kitoâ höõu Vieät Nam theo Chuùa nhöng thieáu xaùc tín vaø haïnh phuùc. Ñôøi soáng ñaïo nôi nhieàu ngöôøi thöôøng theo thoùi quen truyeàn thoáng, hoaëc ít nhieàu bò aùp löïc töø gia ñình vaø coäng ñoaøn, neân trôû thaønh baát ñaéc dó, trì treä, thieáu höùng thuù. Chöa theå noùi ñeán loan baùo Tin Möøng khi caùc Kitoâ höõu chöa soáng ôn goïi cuûa mình caùch xaùc tín vaø haïnh phuùc. Vì theá canh taân muïc vuï theo höôùng truyeàn giaùo bao haøm vieäc noã löïc toái ña ñeå ñaøo taïo ("ñaøo taïo laïi") Kitoâ höõu, nhaát laø qua vieäc thöïc haønh caàu nguyeän vaø tónh taâm.
Cuøng vôùi nieàm vui, Hoäi Thaùnh chæ coù theå loan baùo Tin Möøng khi hoaùn caûi ñeå "coáng hieán moät chöùng taù röïc saùng vaø haáp daãn veà tình hieäp thoâng huynh ñeä" (EG 99). Nhieàu coäng ñoaøn Kitoâ höõu "dung döôõng nhöõng hình thöùc thuø nghòch, chia reõ, vu khoáng, noùi xaáu, oaùn thuø, ñoá kî vaø öôùc muoán aùp ñaët moät soá yù töôûng baèng baát cöù giaù naøo, thaäm chí baèng caùc haønh ñoäng baùch haïi gioáng nhö nhöõng cuoäc saên luøng phuø thuyû thöïc söï. Chuùng ta seõ rao giaûng Tin Möøng cho ai neáu chuùng ta haønh ñoäng theo caùch naøy?" (EG 100). Söï hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu laø daáu chæ vaø ñieàu kieän toái quan troïng ñeå theá gian tin vaøo Ñöùc Kitoâ (x. Ga 13,35; 17,21).
Nhö vaäy hoaït ñoäng muïc vuï theo vieãn töôïng truyeàn giaùo phaûi nhaém ñeán vieäc ñaøo taïo caùc tín höõu trôû thaønh chöùng nhaân baèng chính ñôøi soáng cuûa mình. "Hình thöùc laøm chöùng ñaàu tieân laø chính cuoäc soáng cuûa ngöôøi truyeàn giaùo, cuûa gia ñình Kitoâ höõu vaø cuûa coäng ñoaøn Hoäi Thaùnh, moät cuoäc soáng giôùi thieäu moät cung caùch soáng môùi. Moïi ngöôøi trong Hoäi Thaùnh noã löïc baét chöôùc Toân Sö cuûa mình, ñeàu coù theå vaø ñeàu coù boån phaän phaûi laøm chöùng theo hình thöùc naøy. Nhieàu khi, ñoù laø caùch duy nhaát ñeå truyeàn giaùo." (EAs 42)
3.3 Canh taân lôøi loan baùo
Ñeå coù theå loan baùo Tin Möøng, caàn canh taân lôøi rao giaûng cuûa caùc linh muïc cuõng nhö vieäc daïy vaø hoïc giaùo lyù. Muïc vuï huaán giaùo khoâng chæ nhaèm cung caáp moät soá kieán thöùc veà kho taøng ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh, nhöng coøn laø daãn ñöa con ngöôøi ñeán choã gaëp gôõ Chuùa trong moät töông quan caù vò, yeâu meán Chuùa, vaø töø ñoù thay ñoåi loái soáng cuûa mình theo aùnh saùng ñöùc tin.
3.4 Moät coäng ñoaøn bieåu loä loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa
Trong vieãn töôïng truyeàn giaùo, caùc sinh hoaït muïc vuï nhaém thuùc ñaåy caùc Kitoâ höõu thöïc thi loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa cho nhöõng ngöôøi ôû "ngoaïi vi". Ñaây laø moät töø ngöõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ thöôøng söû duïng.
"Moãi Kitoâ höõu vaø moãi coäng ñoaøn phaûi nhaän ra con ñöôøng maø Chuùa chæ cho, nhöng taát caû chuùng ta phaûi vaâng theo tieáng goïi cuûa Ngaøi laø ra ñi töø vuøng ñaát tieän nghi cuûa mình ñeå ñeán vôùi moïi vuøng "ngoaïi vi" ñang caàn aùnh saùng Tin Möøng." (EG 20)
Hoäi Thaùnh loan baùo Tin Möøng khoâng phaûi baèng caùch thuyeát phuïc ngöôøi khaùc veà caùc luaän ñeà tín lyù, nhöng baèng caùch coáng hieán veû ñeïp haáp daãn cuûa Tin Möøng.
"Chæ coù veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa môùi coù theå loâi cuoán con ngöôøi... Coù leõ ta ñaõ giaûn löôïc caùch noùi naêng cuûa ta veà maàu nhieäm vaøo caùc giaûi thích duy lyù, nhöng ñoái vôùi ngöôøi taàm thöôøng, maàu nhieäm böôùc vaøo hoï qua ngaû traùi tim..."
Veû ñeïp cao caû cuûa Tin Möøng laø loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa. Moät chuû ñeà ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ thöôøng xuyeân nhaéc tôùi laø nhöõng ngöôøi ôû ngoaïi vi cuûa cuoäc soáng: nhöõng ngöôøi bò gaït ra beân leà xaõ hoäi, nhöõng keû bò loaïi tröø, nhöõng ngöôøi khoâng coù nhöõng ñieàu kieän soáng xöùng ñaùng vôùi nhaân phaåm, nhöõng ngöôøi ngheøo ñoùi beänh taät veà theå xaùc cuõng nhö tinh thaàn.
"Khoâng coù choã cho söï hoaøi nghi hay nhöõng lôøi giaûi thích voán chæ laøm yeáu ñi moät söù ñieäp roõ raøng nhö theá. Hoâm nay vaø maõi maõi, ngöôøi ngheøo laø nhöõng ngöôøi öu tieân ñöôïc ñoùn nhaän Tin Möøng." (EG 48)
"Toâi thaáy roõ: ñieàu Hoäi Thaùnh ngaøy nay caàn hôn caû laø khaû naêng chöõa laønh caùc veát thöông vaø söôûi aám taâm hoàn caùc tín höõu. Hoäi Thaùnh caàn söï gaàn guõi, caän keà. Toâi nhìn Hoäi Thaùnh nhö moät beänh vieän daõ chieán sau moät traän ñaùnh. Thaät voâ boå khi hoûi ngöôøi bò thöông naëng xem hoï coù löôïng môõ cao hay khoâng hay ñoä ñöôøng trong maùu laø bao nhieâu! Phaûi chöõa ngay veát thöông cuûa hoï ñaõ, roài môùi noùi tôùi nhöõng chuyeän khaùc. Chöõa laønh caùc veát thöông, chöõa laønh caùc veát thöông..."
3.5 Tieáp xuùc caù nhaân
Moät Hoäi Thaùnh nhieät tình loan baùo Tin Möøng luoân taän duïng moïi cô hoäi trong cuoäc soáng ñeå chia seû tình thöông cöùu ñoä. Ñaây laø "boån phaän haèng ngaøy".
"Laø moân ñeä coù nghóa laø luoân luoân saün saøng ñem tình thöông cuûa Ñöùc Gieâsu ñeán vôùi ngöôøi khaùc, vaø ñieàu naøy coù theå xaûy ra moät caùch baát ngôø vaø ôû baát cöù ñaâu: treân ñöôøng phoá, trong coâng vieân thaønh phoá, khi laøm vieäc, luùc ñi ñöôøng." (EG 127)
Muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh caàn huaán luyeän caùc moân ñeä bieát ñi ñeán gaëp gôõ ngöôøi khaùc. Thaät laø kyø dieäu khi ñöôïc ñoïc nhöõng chæ daãn cuï theå cuûa Ñöùc Thaùnh Cha veà "ngheä thuaät" thaêm vieáng caùc gia ñình (x. EG 128-129).
Chuùng ta coù nhieàu ñoaøn theå coâng giaùo tieán haønh, nhöng caùc ñoaøn theå naøy ñaõ laøm nhöõng gì? Nhieàu ñoaøn theå chæ döøng laïi ôû tình traïng "baûo toàn", cuûng coá noäi boä, ñaàu tö nhieàu cho caùc sinh hoaït phuïng vuï. Cuõng ñaõ coù nhieàu hoaït ñoäng baùc aùi cöùu trôï, nhöng coøn phaûi laøm nhieàu hôn nöõa. Caàn thuùc ñaåy hoï "ñi ra" ñeán vôùi caùc caù nhaân, gia ñình, vaø daán thaân vaøo xaõ hoäi.
3.6 Daán thaân cho coâng lyù vaø hoøa bình
Loan baùo Tin Möøng laø giôùi thieäu Ñöùc Kitoâ cho nhaân loaïi, moät Ñöùc Kitoâ ñem laïi söï soáng vieân maõn cho con ngöôøi. Vì theá, coù moät moái lieân keát saâu xa giöõa loan baùo Tin Möøng vaø thaêng tieán con ngöôøi (x. EG 178). Tin Möøng luoân gieo aâm vang trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø bao haøm moät söï phaûn khaùng ñoái vôùi theá giôùi toäi loãi baát coâng vaø haän thuø.
"Ñoïc Kinh Thaùnh cuõng cho ta thaáy roõ raèng Tin Möøng khoâng chæ thuaàn tuyù laø veà moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa. Chuùng ta cuõng khoâng ñöôïc coi lôøi ñaùp yeâu thöông cuûa chuùng ta vôùi Thieân Chuùa nhö chæ laø taäp hôïp caùc nghóa cöû nhoû beù vaø rieâng leû cuûa chuùng ta ñoái vôùi caùc caù nhaân gaëp hoaøn caûnh khoù khaên, moät kieåu goïi laø "baùc aùi treân giaáy", hay moät chuoãi caùc haønh vi chæ coát laøm cho löông taâm chuùng ta khoûi aùy naùy. Tin Möøng laø veà Nöôùc Thieân Chuùa (x. Lc 4, 43); veà yeâu meán Thieân Chuùa Ñaáng ngöï trò trong theá giôùi chuùng ta. Bao laâu Ngöôøi ngöï trò giöõa chuùng ta, ñôøi soáng xaõ hoäi seõ laø moät moâi tröôøng cuûa tình huynh ñeä phoå quaùt, coâng lyù, hoaø bình vaø nhaân phaåm. Vì vaäy, caû vieäc rao giaûng vaø ñôøi soáng Kitoâ giaùo ñeàu phaûi coù moät aûnh höôûng treân xaõ hoäi." (EG 180)
Muïc vuï trong vieãn töôïng truyeàn giaùo caàn ñaøo taïo caùc Kitoâ höõu daán thaân maïnh meõ hôn vaøo caùc hoaït ñoäng coâng lyù vaø hoøa bình theo "Hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo". Hôn bao giôø heát, hoaït ñoäng naøy laø moät vieäc heát söùc khoù khaên vaø teá nhò, caàn loøng can ñaûm vaø khaû naêng phaân ñònh thieâng lieâng, nhöng ñoù chính laø moät chöùng töø coù söùc loâi cuoán maõnh lieät ñoái vôùi taát caû nhöõng ai ñang khao khaùt moät theá giôùi môùi.
Keát Luaän
Trong thaàn hoïc cuõng nhö trong muïc vuï, ngöôøi ta thöôøng phaân bieät ba chöùc naêng: ngoân söù, tö teá, vöông giaû; töø ñoù coù ba hoaït ñoäng: huaán giaùo, thaùnh hoùa, phuïc vuï-quaûn trò. Hoaït ñoäng truyeàn giaùo thöôøng ñöôïc coi nhö moät vieäc ñöôïc theâm vaøo hoaëc ñöùng beân leà sinh hoaït muïc vuï. Caàn phaûi ñaûo laïi thöù töï: taát caû moïi hoaït ñoäng muïc vuï ñeàu phaûi ñöôïc ñaët trong vieãn töôïng duy nhaát: Phuùc-AÂm-hoùa theá giôùi.
Trong coâng cuoäc Phuùc-AÂm-hoùa naøy, moät ñaøng Ñöùc Kitoâ truyeàn leänh ñi khaép theá giôùi rao giaûng Tin Möøng, nhöng ñaøng khaùc, Ngaøi cuõng tuyeân boá: "Anh em laø chöùng nhaân cuûa Thaày" (Cv 1,8; x. Lc 24,48). Nhö vaäy ñeå chuyeån ñoåi muïc vuï cuûa Hoäi Thaùnh sang vieãn töôïng truyeàn giaùo, thieát töôûng ñieàu öu tieân phaûi laø ñaàu tö ñaøo taïo (form-er) nhaân söï ñeå "ngöôøi moân ñeä truyeàn giaùo" thöïc söï trôû thaønh "chöùng nhaân". Moät khi moân ñeä thöïc söï laø "Kitoâ" (höõu) - chöù khoâng phaûi chæ laø moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ - Chuùa Thaùnh Thaàn seõ thöïc hieän nhöõng ñieàu kyø dieäu.
+ Giuse Nguyeãn Naêng
Trích Baûn tin Hieäp Thoâng / HÑGMVN soá 89 (thaùng 7&8 naêm 2015)
(Nguoàn: Truyeàn thoâng HÑGMVN)