Dö aâm Toâng Huaán môùi cuûa
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ veà mieàn Amazon
Dö aâm Toâng Huaán môùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ veà mieàn Amazon.
G. Traàn Ñöùc Anh OP - CTV
Vatican (Vatican News 23-02-2020) - Toâng Huaán môùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ "Querida Amazonia" (Amazon yeâu quyù) tieáp tuïc taïo neân nhöõng phaûn öùng traùi ngöôïc. Nhieàu ngöôøi toû ra thaát voïng vì nhaém ñeán nhöõng muïc tieâu khaùc vôùi nhöõng ñieàu Ñöùc Thaùnh Cha nhaém tôùi cho mieàn Amazon.
Vaäy laø 10 ngaøy ñaõ troâi qua töø sau khi Toâng Huaán môùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñöôïc coâng boá hoâm 12 thaùng 2 naêm 2020 vôùi töïa ñeà "Querida Amazonia", (Amazon yeâu quyù). Raát nhieàu phaûn öùng vaø bình luaän ñöôïc baùo chí noùi ñeán. Ngöôøi ta ghi nhaän tröôùc ñoù ñaõ coù söï chôø ñôïi raát lôùn töø caùc phía, vaø nhieàu ngöôøi ñaõ thaát voïng, vì Toâng Huaán khoâng ñaùp öùng mong ñôïi theo yù hoï.
Nhöõng ngöôøi haøi loøng
Haøi loøng veà Toâng Huaán laø nhöõng ngöôøi thuoäc khuynh höôùng truyeàn thoáng: hoï ñaõ töøng lo laéng, sôï raèng vôùi Vaên kieän môùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, luaät ñoäc thaân giaùo só seõ khoâng coøn nöõa, hay ít laø seõ bò suy yeáu nhieàu. Moät söï kieän noåi baät trong khuynh höôùng naøy ñöôïc bieåu loä qua vieäc xuaát baûn cuoán saùch cuûa Ñöùc Hoàng Y Robert Sarah, Toång tröôûng Boä Phuïng Töï vaø kyû luaät bí tích, trong ñoù coù baøi cuûa Ñöùc nguyeân Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc.
Nhöõng ngöôøi thaát voïng, baát maõn
Nhöõng ngöôøi caáp tieán thì ñaõ mong ñôïi raát nhieàu, hy voïng coù söï baõi boû ñieàu maø, theo hoï, chính laø moät "taøn tích voâ lyù" cuûa quaù khöù, laø moät yeáu toá noøng coát taïo neân cuoäc khuûng hoaûng ôn goïi linh muïc vaø nhöõng vuï xì caêng ñan laïm duïng tính duïc vaø hö hoûng cuûa haøng giaùo só. Moät ñieàu khaùc ñöôïc nhöõng ngöôøi thuoäc xu höôùng naøy chôø mong laø vieäc truyeàn chöùc phoù teá cho phuï nöõ. Hai ñoái töôïng naøy cuõng laø ñieàu ñöôïc Con ñöôøng Coâng nghò cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñöùc.
Phaûi nhaän raèng raát ít ngöôøi töø AÂu Myõ hoaëc chaâu luïc khaùc quan taâm ñeán mieàn Amazon vôùi nhöõng vaán ñeà veà maët xaõ hoäi, moâi tröôøng vaø vaên hoùa cuûa caùc daân baûn ñòa taïi ñaây. Raát ít ngöôøi yù thöùc raèng qua thöïc taïi cuûa mieàn Amazon, toaøn theå Giaùo Hoäi phaûi taùi khaùm phaù ôn goïi, caên tính vaø vai troø cuûa mình trong theá giôùi ngaøy nay. Vaø ñoù laø ñieàu maø ÑTC Phanxicoâ ñaõ noùi ñeán trong Toâng Huaán "Amazon yeâu quyù" qua vieäc trình baøy 4 mô öôùc.
Chuû ñích cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Thöïc vaäy, ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha, khoâng phaûi söï ñoäc thaân linh muïc hoaëc chöùc phoù teá hay Linh Muïc cho phuï nöõ laø vaán ñeà thöïc söï. Ñieàu laøm cho ngaøi quan taâm laø Giaùo Hoäi khoâng coøn noùi ñöôïc vôùi con ngöôøi, khoâng toân troïng ñöôïc qui luaät lôùn veà söï nhaäp theå, vaø ñaây phaûi laø caên tính, laø DNA cuûa Giaùo Hoäi. Ngaøi vieát trong ñoaïn 6 cuûa Toâng Huaán: "Vieäc rao giaûng phaûi nhaäp theå, linh ñaïo nhaäp theå, caùc cô caáu cuûa Giaùo Hoäi phaûi nhaäp theå" (QA 6). ÑTC mong raèng nhöõng ñieàu ngaøi trình baøy qua 4 mô öôùc cuõng ñöôïc toaøn theå coäng ñoàng daân Chuùa vaø moïi ngöôøi thieän chí quan taâm. Ngaøi vieát:
"Moät mieàn Amazon tranh ñaáu cho caùc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, cuûa caùc thoå daân baûn xöù vaø nhöõng ngöôøi roát cuøng#, moät mieàn Amazon baûo veä söï phong phuù vaên hoùa voán laø ñaëc tính cuûa mieàn naøy,.. moät mieàn Amazon quyeát lieät gìn giöõ veû ñeïp thieân nhieân troåi vöôït cuûa mình... Caùc coäng ñoàng Kitoâ coù khaû naêng daán thaân vaø nhaäp theå taïi Amazon, ñeán ñoä mang laïi cho Giaùo Hoäi nhöõng khuoân maët môùi, vôùi nhöõng neùt cuûa mình Amazon" (n.7).
Öôùc mô xaõ hoäi
Öôùc mô xaõ hoäi laø öôùc mô ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc trình baøy trong Toâng Huaán môùi. Trong moät thôøi kyø ñen toái, khaép nôi treân theá giôùi, ngöôøi ta thaáy moät thaùi ñoä "soáng cheát maëc bay" cuûa nhöõng keû maïnh, söï thuï ñoäng vaø nhieàu khi ñoàng loõa cuûa nhöõng ngöôøi goïi laø "löông thieän", tieáng noùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñöôïc gioùng leân cao vaø maïnh meõ toá giaùc moät traøo löu taân thöïc daân, ñang baûo veä nhöõng luaät leä kinh teá vaø bieán söï hoaøn caàu hoùa thaønh moät chieán dòch möu ích cho nhöõng ngöôøi giaøu vaø gaây haïi cho ngöôøi ngheøo.
Trong boái caûnh ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôù raèng "nhieàu khi chính caùc linh muïc ñaõ laø nhöõng ngöôøi baûo veä caùc thoå daân choáng laïi nhöõng keû taán coâng vaø boùc loät", vaø ngaøi nhaán maïnh "ngaøy nay, Giaùo Hoäi caøng khoâng theå giaûm bôùt söï daán thaân vaø ñöôïc keâu goïi laéng nghe tieáng keâu cuûa caùc daân toäc mieàn Amazon" (nn.18-10).
Veà öôùc mô vaên hoùa
Ñöùc Thaùnh Cha toá giaùc traøo löu taân thöïc daân cuõng bieåu loä qua söï xoùa boû caùc neàn vaên hoùa yeáu theá nhaát vaø bieán traùi ñaát thaønh moät thöù vaên hoùa duy nhaát cuûa nhöõng ngöôøi thoáng trò. Ngaøi vieát: "Nhaân sinh quan duy tieâu thuï, ñöôïc neàn kinh teá hoaøn caàu hoùa ngaøy nay öu tieân coå voõ, nhaém laøm cho caùc neàn vaên hoùa trôû neân thuaàn nhaát vaø laøm suy yeáu söï khaùc bieät giöõa caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, voán laø moät kho taøng cuûa nhaân loaïi" (n.33).
Öôùc mô moâi sinh
Veà öôùc mô moâi sinh, Toâng huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng "söï chaêm soùc con ngöôøi vaø caùc heä thoáng moâi sinh khoâng theå taùch bieät nhau" (n.42). Caàn phaûi thay theá thöù vaên hoùa boùc loät voâ ñoä baèng moät neàn vaên hoùa chieâm ngaém: "Chuùng ta caàn thöùc tænh caûm thöùc veà veû ñeïp vaø chieâm ngaém maø Thieân Chuùa ñaët nôi moãi ngöôøi chuùng ta vaø nhieàu khi chuùng ta ñeå cho caûm thöùc aáy bò suy taøn" (n.56).
Öôùc mô veà Giaùo Hoäi
Sau cuøng laø öôùc mô veà Giaùo Hoäi. Trong phaàn naøy, nhö ñaõ noùi, ñöôïc dö luaän quan taâm nhieàu laø tình traïng thieáu Linh Muïc vaø ñoäc thaân Linh Muïc. Trong vaên kieän chung keát, 2 phaàn 3 caùc nghò phuï uûng hoä yeâu caàu truyeàn chöùc Linh Muïc cho nhöõng ngöôøi coù gia ñình. Trong caâu traû lôøi trình baøy trong Toâng Huaán, tröôùc tieân Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt raèng tình traïng thieáu Linh Muïc khoâng phaûi chæ lieân heä tôùi Nam Myõ: ñaïi luïc naøy "xuaát khaåu" nhieàu Linh Muïc cuûa mình, nhöng khoâng phaûi tôùi mieàn Amazon ñang caàn, maø laø tôùi nhöõng vuøng coù ñôøi soáng sung tuùc vaø deã daøng. Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Ñieàu gaây chuù yù nhieàu, ñoù laø söï kieän taïi moät soá nöôùc vuøng Amazon coù nhieàu thöøa sai ñöôïc göûi ñi AÂu chaâu hoaëc Hoa Kyø hôn laø ñöôïc göûi tôùi caùc ñòa phaän vuøng Amazon" (nota 132). Töø söï kieän ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi caùc Giaùm Muïc "haõy quaûng ñaïi hôn, höôùng daãn nhöõng ngöôøi toû ra coù ôn goïi thöøa sai, ñeå hoï choïn mieàn Amazon" (n.90)
Vöôït leân quan nieäm duy giaùo só
Ñieåm thöù hai trong öôùc mô naøy ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha nhaán manh laø: "Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi chæ coå voõ moät söï hieän dieän nhieàu hôn cuûa caùc thöøa taùc vieân thaùnh chöùc, coù theå cöû haønh Thaùnh Leã. Muïc tieâu naøy seõ raát haïn heïp neáu chuùng ta khoâng tìm caùch khôi leân moät cuoäc soáng môùi trong caùc coäng ñoaøn" (n.93). Toaøn theå coäng ñoaøn Kitoâ phaûi coù khaû naêng linh hoaït ñôøi soáng Giaùo Hoäi. "Dó nhieân laø caàn coù caùc Linh Muïc, nhöng ñieàu naøy khoâng loaïi boû söï kieän thoâng thöôøng laø caùc phoù teá vónh vieãn, caùc nöõ tu vaø giaùo daân ñaûm nhaän nhöõng traùch nhieäm quan troïng trong vieäc laøm taêng tröôûng caùc coäng ñoaøn vaø laøm sao ñeå hoï tröôûng thaønh trong vieäc thi haønh caùc chöùc naêng ñoù nhôø ñöôïc huaán luyeän thích hôïp" (n.92).
Vieäc truyeàn chöùc cho phuï nöõ
Veà vieäc truyeàn chöùc cho phuï nöõ, Ñöùc Thaùnh Cha choáng laïi chuû tröông thu heïp "söï hieåu bieát cuûa chuùng ta veà Giaùo Hoäi vaøo nhöõng cô caáu chöùc naêng, quyeàn bính. Söï thu heïp nhö theá khieán chuùng ta nghó neân daønh cho phuï nöõ moät qui cheá vaø moät söï tham döï nhieàu hôn trong Giaùo Hoäi baèng caùch truyeàn chöùc cho hoï. Nhöng trong thöïc teá quan nieäm nhö vaäy thu heïp vieãn töôïng, vaø ñöa chuùng ta ñeán choã "giaùo só hoùa" phuï nöõ, giaûm bôùt giaù trò lôùn cuûa nhöõng gì caùc phuï nöõ ñaõ coáng hieán vaø nhö theá laøm cho söï ñoùng goùp khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa hoï trôû neân ngheøo naøn hôn".