Nhaän ñònh cuûa Toøa Thaùnh
veà Toâng Huaán Querida Amazonia
(Amazon Thaân Yeâu)
Nhaän ñònh cuûa Toøa Thaùnh veà Toâng Huaán Querida Amazonia (Amazon Thaân Yeâu).
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 12-02-2020) - Vôùi töïa ñeà "'Caùc Giaác Mô Vó Ñaïi' cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ Cho Vuøng Amazon", Giaùm ñoác Xaõ luaän cuûa Toøa Thaùnh, Andrea Tornielli, ñaõ toùm taét toâng huaán môùi nhaát cuûa Ñöùc Phanxicoâ, Querida Amazonia (Amazon Thaân Yeâu), trong maáy bieåu thöùc ngaén goïn sau ñaây: "Tö duy cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ veà vuøng naøy: nhöõng böôùc tieán cuï theå höôùng tôùi moät neàn sinh thaùi nhaân baûn laáy ngöôøi ngheøo laøm quan taâm suy xeùt, höôùng tôùi vieäc ñaùnh giaù cao caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông, vaø höôùng tôùi moät Giaùo Hoäi truyeàn giaùo vôùi khuoân maët Amazon".
Baøi xaõ luaän vieát tieáp:
"Caùc giaác mô laø nôi öu tuyeån ñeå tìm söï thaät... Nhieàu laàn, chính Thieân Chuùa quyeát ñònh leân tieáng qua caùc giaác mô". Ñoù laø lôøi leõ cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi trong moät baøi giaûng leã taïi Nhaø Thaùnh Maùcta hoài thaùng 12 naêm 2018. Ngaøi coù yù noùi ñeán Thaùnh Giuse. Thaùnh nhaân laø moät con ngöôøi thaàm laëng vaø cuï theå, ngöôøi coù theå giuùp chuùng ta hieåu tö duy cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ veà vuøng Amazon phaùt bieåu trong Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng. Baûn vaên naøy ñöôïc vieát nhö moät böùc thö tình trong ñoù khoâng nhöõng chöùa raát nhieàu trích daãn ñaày chaát thô maø coøn laø nhöõng bi kòch haøng ngaøy cuûa khu vöïc. Taïi sao Giaùm muïc Roâma muoán gaùn giaù trò phoå quaùt cho moät Thöôïng hoäi ñoàng voán chæ taäp chuù vaøo moät khu vöïc ñòa lyù ñaëc thuø? Amazon vaø ñònh meänh cuûa noù coù lieân quan gì ñeán chuùng ta?
Chuùng ta tìm ñöôïc caâu traû lôøi nhôø löôùt qua caùc trang cuûa Toâng huaán. Caâu traû lôøi roõ raøng nhaát laø moïi thöù ñeàu ñöôïc noái keát qua laïi vôùi nhau: thöïc vaäy, söï caân baèng cuûa haønh tinh chuùng ta phuï thuoäc vaøo tình traïng söùc khoûe cuûa Amazon. Vì söï chaêm soùc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi soáng ôû ñoù vaø ñoái vôùi heä sinh thaùi khoâng theå taùch rôøi nhau, chuùng ta khoâng neân döûng döng tröôùc vieäc phaù huûy söï thònh vöôïng cuûa caùc daân toäc soáng ôû ñoù, cuõng nhö neàn vaên hoùa cuûa ngöôøi daân baûn ñòa, söï taøn phaù hay caùc chính saùch lieân quan ñeán caùc ngaønh coâng nghieäp khai thaùc ñang taøn phaù röøng giaø.
Nhöng coù moät yeáu toá phoå quaùt khaùc veà khu vöïc Amazon. Moät caùch naøo ñoù, tính naêng ñoäng töï bieåu loä ôû ñoù döï öùng nhieàu thaùch ñoá voán ñaõ goõ cöûa chuùng ta: caùc haäu quaû cuûa neàn kinh teá hoaøn caàu hoùa vaø heä thoáng taøi chính ngaøy caøng keùm beàn vöõng ñoái vôùi raát nhieàu ngöôøi cuõng nhö moâi tröôøng; söï cuøng toàn taïi cuûa caùc daân toäc vaø caùc neàn vaên hoùa voán raát khaùc nhau; di daân; söï caàn thieát phaûi quan taâm ñeán saùng theá ñang coù nguy cô bò toån thöông khoâng theå naøo chöõa chaïy ñöôïc.
Querida Amazonia (Amazon Thaân Yeâu), ngöôøi maø böùc thö tình cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñöôïc ngoû vôùi, tröôùc nhaát, ñaïi dieän cho moät thaùch ñoá ñoái vôùi Giaùo hoäi voán ñöôïc keâu goïi tìm ra nhöõng neûo ñöôøng môùi ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng, coâng boá taâm ñieåm cuûa söù ñieäp Kitoâ giaùo, töùc giaùo lyù sô truyeàn (kerygma), moät giaùo lyù laøm cho Thieân Chuùa ñaày loøng thöông xoùt hieän dieän, Ñaáng yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ hy sinh Con cuûa Ngöôøi treân thaäp giaù. Nhaân loaïi ôû vuøng Amazon khoâng phaûi laø caên beänh caàn ñöôïc chieán ñaáu ñeå chaêm soùc moâi tröôøng. Caùc daân toäc nguyeân thuûy cuûa khu vöïc Amazon, caùc neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng cuûa hoï, caàn ñöôïc baûo toàn. Nhöng hoï cuõng coù quyeàn trong vieäc coâng boá Tin Möøng. Hoï khoâng bò loaïi ra khoûi söù vuï, khoûi söï chaêm soùc muïc vuï cuûa moät Giaùo hoäi, töøng ñöôïc ñaïi dieän bôûi raát nhieàu nhaø truyeàn giaùo thôøi tröôùc, khuoân maët cuûa hoï bò chaùy naéng, nhöõng ngöôøi coù khaû naêng ngaøy naøy qua ngaøy noï vöôït ca noâ vôùi muïc ñích duy nhaát laø gaëp gôõ caùc nhoùm nhoû ngöôøi ta ñeå mang ñeán söï dòu daøng cuûa Thieân Chuùa cuøng vôùi söï uûi an hoài sinh cuûa caùc Bí tích cuûa Ngöôøi.
Toâng huaán cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ theå hieän moät tö duy nhaèm thay theá caùc coâng kích coù tính bieän chöùng keát cuïc ñaõ trình baày Thöôïng hoäi ñoàng nhö moät cuoäc tröng caàu daân yù veà khaû theå phong chöùc cho nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñaõ keát hoân. Chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc thaûo luaän trong moät thôøi gian daøi vaø coù theå tieáp tuïc ñöôïc thaûo luaän trong töông lai vì, "söï tieát duïc hoaøn toaøn vaø vónh vieãn" voán laø "ñieàu khoâng ñöôïc ñoøi hoûi bôûi chính baûn chaát chöùc linh muïc", nhö Coâng ñoàng Chung Vatican thöù hai ñaõ quaû quyeát. Veà nhöõng vaán ñeà nhö theá, Ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, sau khi caàu nguyeän vaø suy tö, ñaõ quyeát ñònh traû lôøi khoâng phaûi baèng caùch thaáy tröôùc nhöõng thay ñoåi hoaëc nhöõng khaû theå ngoaïi leä khaùc ñoái vôùi nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc döï lieäu bôûi kyû luaät giaùo hoäi hieän nay, nhöng baèng caùch yeâu caàu laáy nhöõng ñieàu chuû yeáu laøm khôûi ñieåm. Ngaøi yeâu caàu chuùng ta haõy baét ñaàu moät laàn nöõa vôùi moät ñöùc tin soâi noåi vaø nhaäp thaân, vôùi moät ñaø truyeàn giaùo ñoåi môùi baét nguoàn töø ôn thaùnh bieát daønh choã cho Thieân Chuùa haønh ñoäng thay vì caùc chieán löôïc tieáp thò hoaëc caùc kyõ thuaät truyeàn thoâng chæ döïa treân nhöõng ngöôøi gaây aûnh höôûng (influencers) toân giaùo.
"Amazon Thaân Yeâu" môøi goïi "moät vieäc suy nghó laïi ñaày chuyeân bieät vaø duõng caûm", cuûa caùc cô quan Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc thöøa taùc vuï trong giaùo hoäi. Noù yeâu caàu toaøn boä Giaùo Hoäi Coâng Giaùo nhaän traùch nhieäm cuûa mình, saün saøng tieáp nhaän laøm cuûa mình caùc veát thöông cuûa caùc daân toäc Amazon vaø caùc khoå cöïc cuûa nhöõng coäng ñoàng bò töôùc maát vieäc cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå Chuùa Nhaät; ñaùp öùng moät caùch quaûng ñaïi baèng caùch göûi nhöõng nhaø truyeàn giaùo môùi bieát ñaùnh giaù cao moïi hoàng ôn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn; taäp chuù tröôùc heát vaøo caùc vieäc phuïc vuï môùi, vaø caùc thöøa taùc vuï oån ñònh, khoâng thuï phong nhöng ñöôïc coâng nhaän, coù theå ñöôïc uûy thaùc cho haøng nguõ giaùo daân, nam giôùi vaø nöõ giôùi. Ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán söï ñoùng goùp khoâng theå thay theá cuûa phuï nöõ, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ nhaéc nhôù raèng, ôû vuøng Amazon, ñöùc tin ñaõ ñöôïc truyeàn tôùi vaø duy trì soáng ñoäng nhôø söï hieän dieän cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn baø "maïnh meõ vaø quaûng ñaïi, duø khoâng moät linh muïc naøo ñi theo con ñöôøng cuûa hoï".