Tieáng Cöôøi Trong Kinh Thaùnh
Tieáng Cöôøi Trong Kinh Thaùnh.
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính
Quy Nhôn (WHÑ 18-01-2020) - "Noãi ñaéng cay chæ rieâng loøng mình bieát, nieàm haân hoan ñaâu chia seû ñöôïc vôùi ngöôøi ngoaøi" - (Cn 14, 10). "Taâm trí haân hoan laø lieàu thuoác toát" - (Cn 17,22)
Khi ñoïc saùch II Söû Bieân Nieân, 21,20, ta gaëp thaáy moät ñoaïn chi cheùp buoàn cöôøi: "Vua Giôhoâram leân ngoâi khi ñöôïc ba möôi hai tuoåi, vaø trò vì taùm naêm ôû Gieârusalem. Vua ra ñi maø khoâng ai thöông khoùc. OÂng ñöôïc choân caát trong Thaønh Ñavít, nhöng khoâng ñöôïc ñaët trong phaàn moä caùc vua". Thieät tình maø noùi, nhaø cheùp söû ñaõ laøm cho caùi cheát cuûa vò quaân vöông naøy bôùt caêng thaúng. Thöïc teá laø vua Giôhoâram chaúng ñöôïc ai yeâu thích. Caâu bieân taäp naøy theâm moät chi tieát khoâi haøi vaøo coâng thöùc trang troïng ñeán chaùn ngaét cuûa saùch Bieân Nieân Söû.
Khi ñoïc Kinh Thaùnh chaäm raõi, nhieàu luùc ta thaáy töùc cöôøi. Ta caûm nhaän ñöôïc söï khoâi haøi trong ñoù. Ta ñi töø buoàn saàu, thoâng caûm hay vui möøng khi ñoàng caûm vôùi caùc nhaân vaät gaëp thaáy qua töøng trang saùch. Ñoâi khi ta chôït cöôøi tuûm tæm duø bieát raèng noù chöùa ñöïng nhöõng noãi buoàn. Ta coù theå baét gaëp nhieàu caâu ñoaïn, nhöõng caâu chuyeän vaø ngay caû nhöõng cuoán saùch trong Kinh Thaùnh qua laêng kính khoâi haøi vaø thaät söï nhieàu phaàn trong Kinh Thaùnh coù vieát vôùi yù vui vaø lôøi ñaùp traû thích ñaùng chính laø tieáng cöôøi. Vaäy thì ta coù theå keát luaän: Khoâi haøi laø moät tieåu ñeà cô baûn trong Kinh Thaùnh: caû Cöïu Öôùc laãn Taân Öôùc.
Tieáng cöôøi trong Cöïu Öôùc
Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi caâu trích trong saùch Giaûng Vieân 3,4: "Coù thôøi ñeå khoùc loùc vaø coù thôøi ñeå vui cöôøi, moät thôøi ñeå than van, moät thôøi ñeå muùa nhaûy". Baûn vaên Kinh Thaùnh luoân thöïc tieãn khi nhìn nhaän nhöõng caûm xuùc cuûa con ngöôøi vaø vaïch ra giôùi haïn cho chuùng.
Tieáng cöôøi cuûa Thieân Chuùa trong Cöïu Öôùc
Vaø ñaây laø tieáng cöôøi cuûa Thieân Chuùa, duø sao Ngaøi cuõng laø Ñaáng taïo döïng maø!
Haõy xem Thaùnh Vònh 37,12-13: "Keû gian aùc möu haïi ngöôøi coâng chính, vaø haäm höïc nghieán raêng. Nhöng Chuùa cöôøi vaøo noù, vì thaáy noù ñaõ ñeán ngaøy taøn". Tieáng cöôøi ôû ñaây cho thaáy söï baát löïc cuûa keû gian aùc cuõng nhö söï voâ ích trong möu ñoà cuûa hoï choáng laïi nhöõng ngöôøi coâng chính. Taïi sao? Nhö thaùnh vònh ñaõ traû lôøi, nhöõng ngöôøi tin vaøo Thieân Chuùa seõ ñöôïc thöøa höôûng ñaát höùa laøm gia nghieäp vaø keû gian aùc phaûi ñeàn toäi.
Thieân Chuùa cuõng cöôøi vaøo keû ngaïo maïn hoang töôûng veà söùc maïnh cuûa mình. Thaùnh Vònh 2,2.4 noùi raèng khi "Vua chuùa traàn gian cuøng noåi daäy raäp möu ñoà choáng laïi Ñöùc Chuùa, choáng laïi Ñaáng Ngöôøi ñaõ xöùc daàu phong vöông" thì luùc aáy "Chuùa ngöï trôøi cao thaáy theá baät cöôøi, Ngöôøi cheá nhaïo boïn chuùng".
Theá nhöng Soâphoânia 3,17 laïi minh hoïa moät khía caïnh khaùc cuûa tieáng cöôøi vaø tính caùch cuûa Thieân Chuùa, khaùc hôn ñieàu ñöôïc dieãn taû suoát trong Kinh Thaùnh: "Vì ngöôi, Chuùa seõ vui möøng hoan hyû,... Vì ngöôi, Chuùa seõ nhaûy muùa töng böøng". Nieàm vui ñöôïc theå hieän baèng hoaït ñoäng theå lyù. Caâu naøy noùi leân ñieàu khaû theå: söï hoan hæ laøm Thieân Chuùa ca haùt vaø nhaûy muùa!
Ai chòu traùch nhieäm?
Moät caâu chuyeän coù theå khieán ta baät cöôøi chính laø maãu ñoái thoaïi treân nuùi Sinai giöõa Thieân Chuùa vaø oâng Moâiseâ. Nhöõng ngöôøi noâ leä Do Thaùi vöøa môùi ñöôïc giaûi thoaùt ñang phaïm toäi thôø laïy boø vaøng vaø cho raèng chính thaàn boø chöù khoâng phaûi Thieân Chuùa ñaõ daãn ñöa hoï ra khoûi ñaát Ai Caäp (Xh 32,4-6). Caû Thieân Chuùa laãn oâng Moâiseâ ñeàu khoâng muoán nhöõng keû gaây roái vaøo luùc naøy. Gioáng nhö moät cuû khoai noùng, traùch nhieäm veà nhöõng ngöôøi noâ leä tröôùc ñaây ñöôïc ñuøn ñaåy qua laïi giöõa Thieân Chuùa vaø oâng Moâiseâ.
Thieân Chuùa neùm traùch nhieäm tröôùc, noùi vôùi oâng Moâiseâ raèng nhöõng ngöôøi Do Thaùi hö hoûng kia laø "daân cuûa ngöôi" (c. 7). Nhöng Moâiseâ ñaõ nhanh choùng baét baøi. OÂng phuû nhaän lieân heä vôùi hoï. Nhöõng ngöôøi naøy khoâng phaûi cuûa oâng! Haún nhieân vôùi gioïng ñieäu kính caån vaø beânh vöïc, oâng Moâiseâ ñaùp laïi: "Laïy Ñöùc Chuùa, taïi sao Ngaøi laïi böøng böøng noåi giaän vôùi daân Ngaøi, daân maø Ngaøi ñaõ giô caùnh tay maïnh meõ uy quyeàn ñöa ra khoûi ñaát Ai Caäp" (c. 11). OÂng nhaéc nhôû Thieân Chuùa veà lôøi höùa vôùi caùc toâi tôù Ngaøi laø Abraham, Isaac, vaø Israel laø laøm cho doøng doõi hoï "ñoâng ñuùc nhö sao treân trôøi" (c. 13). Caûnh khoâi haøi ñaõ laøm dòu nheï ñi chöông naøy, moät chöông coù caùi keát buoàn. Toäi loãi cuûa daân Israel ñaõ nhanh choùng ñöa ñeán caùi cheát cuûa nhieàu ngöôøi ôû cuoái chöông (Xh 32,35). Caáu truùc cuûa chöông laø söï keát hôïp cuûa ñoái thoaïi, phaûn loaïn, khuûng hoaûng vaø hình phaït.
Khoâi haøi qua lôøi boùng gioù
Haõy xem laïi saùch Saùng Theá Kyù 18, 10-15, khi Thieân Chuùa baùo cho oâng Abraham vaø baø Sara raèng hoï seõ coù con trai vaøo "giôø naøy naêm sau" (c. 10). Baø Sara baät cöôøi, nghó raèng mình ñaõ caèn coãi roài maø giôø laïi seõ phaûi neám muøi xaùc thòt nöõa sao (c. 11). Daãu sao baø cuõng ñaõ xaáp xæ 89 tuoåi! Coøn oâng Abraham coù leõ cuõng khoaûng 99 tuoåi. Song oâng tin raèng Thieân Chuùa coù theå ban cho oâng vaø baø Sara coù con noái doõi vaø laøm cho hoï trôû thaønh cha meï duø xeùt veà baûn lónh ñaøn oâng thì oâng "coù soáng cuõng nhö cheát" (Dt 11,11-12). YÙ nghó laøm cha moät ñöùa treû ôû ñoä tuoåi naøy khieán oâng vui.
Nhöõng cuoán saùch khoâi haøi trong Cöïu Öôùc
Toaøn boä nhöõng cuoán saùch trong Cöïu Öôùc ñeàu coù nhöõng yeáu toá khoâi haøi maïnh meõ. Yeáu toá khoâi haøi trong saùch EÙtte laø con soá nhöõng böõa tieäc. Coù ít nhaát laø 10 böõa tieäc vaø nhö vaäy chuùng hình thaønh neân caáu truùc cuõng nhö chieám nhieàu hoaït ñoäng cuûa cuoán saùch. Ta cöù nghó xem: nhöõng nhaø laõnh ñaïo naøy coù laøm gì khaùc hôn laø aên tieäc vaø uoáng röôïu, möu ñoà vaø leø nheø?
Chuùng ta cöôøi suoát nôi saùch Gioâna. Ta cöôøi veà söï coâng khai baát tuaân thöôïng leänh cuûa Giona khi oâng ñi veà höôùng taây ñeán Taùcsít trong khi Chuùa baûo oâng ñi veà höôùng ñoâng baéc ñeán thaønh Niniveâ (Gn 1,1-3); veà chuyeän oâng Gioâna bò "phaït nheï" ñeå suy nghó veà moïi chuyeän trong buïng con caù lôùn; chuyeän oâng nhaên nhoù, cöùng ñaàu im laëng trong ba ngaøy khi bò tieâu hoùa trong buïng caù; chuyeän oâng bò caù möûa ra treân ñaát caïn - moät nôi naøo ñoù ôû vuøng Ñòa Trung (2,11); chuyeän baøi giaûng coäc loác cuûa oâng chæ coù baûy töø cho daân thaønh Niniveâ (3,4); chuyeän oâng noåi giaän vì söï thaønh coâng cuûa baøi giaûng khieán caû thaønh phoá aên naên hoaùn caûi (4,1). Nhöng tieáng cöôøi ñoâi khi thoaùng ñaãm neùt buoàn vì Gioâna cöù giaän vaø giaän maø khoâng bao giôø hieåu ñöôïc loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa daønh cho nhöõng ngöôøi khoâng bieát ñeán Ngaøi vaø caû suùc vaät trong thaønh aáy nöõa (4,11). Thaät vaäy, moïi söï trong saùch Gioâna - caùc thuûy thuû, con caù lôùn, daây baàu, côn gioù noùng vaø daân Niniveâ - ñeàu tuaân phuïc Thieân Chuùa. Moïi söï vaø moïi ngöôøi ñeàu tuaân phuïc Thieân Chuùa chæ tröø coù moät: oâng Gioâna. Thieân Chuùa toû baøy nhöõng saéc maøu caûm thöông vaø loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi - coøn oâng Gioâna thì baát caàn ñeán chuùng.
Khoâi haøi trong Taân Öôùc
Töông töï, Taân Öôùc cuõng ngaäp traøn tieáng cöôøi. Ñöùc Gieâsu phaûi coù moät caù tính haáp daãn laém môùi thu huùt ñöôïc söï chuù yù cuûa ñaùm ñoâng töø ngaøy naøy sang ngaøy khaùc cuõng nhö söï trung thaønh ñeàu ñaën cuûa ít nhaát möôøi hai toâng ñoà trong ba naêm. Theâm vaøo ñoù, ngoaøi vieäc laø moät thaày daïy haáp daãn maø lôøi noùi mang laïi söï soáng, coù veû nhö ngaøi coøn laø moät ngöôøi khoâi haøi noåi baät.
Chaúng haïn, moät ñaùm ñoâng coù ñeán 5.000 ngöôøi ñi theo ngaøi vaøo nôi hoang vaéng (Mc 6,30-44). Haún nhieân lôøi daïy cuûa Ñöùc Gieâsu khieán hoï queân aên, queân mang theo löông thöïc hoaëc chaúng maøng gì ñeán coâng vieäc.
Trong taùc phaåm The Humor of Christ (Söï khoâi haøi cuûa Ñöùc Kitoâ), Elton Trueblood ñaõ lieät keâ 30 ñoaïn vaên khoâi haøi trong caùc Tin Möøng Nhaát Laõm. Duï ngoân vaø nhöõng caâu chuyeän maø Ñöùc Gieâsu keå, chuùng ñeàu deã hieåu. Khaùn giaû cuûa Ñöùc Gieâsu seõ cöôøi vôùi hình aûnh nhöõng ngöôøi khua chieâng ñaùnh troáng ñeå baùo cho ngöôøi khaùc bieát veà nhöõng haønh ñoäng coâng chính cuûa mình (Mt 6,2) vì noù khaù thònh haønh luùc aáy. Ñaùm ñoâng seõ thaáy loá bòch khi caùc quan chöùc laõnh ñaïo töï goïi mình laø nhöõng ngöôøi haûo taâm (Lc 22,25) - bôûi vì quaàn chuùng lao ñoäng bieát quaù roõ raèng thaät ra khoâng phaûi theá. Chaéc haún cöû toïa seõ cöôøi thaàm khi Ñöùc Gieâsu khen baø goùa oàn aøo, ngoã ngöôïc khi kieân trì quaáy raày oâng quan toøa baát coâng vaø ñeà cöû baø nhö moät maãu göông caàu nguyeän thaønh coâng (Lc 18,1-8).
Thaùnh Phaoloâ söû duïng söï khoâi haøi trong thö gôûi cho giaùo hoäi môùi Coârintoâ (1 Cr 12,12-27). Ngaøi baøn ñeán vaøi vaán ñeà ñöôïc baùo caùo cho mình. Nhöõng vaán ñeà naøy - tính töï phuï, loaïi tröø vaø thaùi ñoä "Toâi baát caàn anh" - coù theå phaù huûy giaùo hoäi môùi, vì chuùng ñi ngöôïc vôùi tình yeâu maø Ñöùc Gieâsu daïy. Thay vì neâu teân nhöõng keû gaây roái ôû Coârintoâ, ngaøi noùi boùng gioù veà tình traïng naøy moät caùch haøi höôùc, nheï nhaøng: "Maét khoâng coù theå baûo tay: "Tao khoâng caàn ñeán maøy"; ñaàu cuõng khoâng theå baûo hai chaân: "Tao khoâng caàn chuùng maøy" (c. 12,21). Phaoloâ khaúng ñònh caùc thaønh phaàn ñeàu caàn thieát vaø caàn phaûi thoáng nhaát hoaït ñoäng, trong thaân theå Ñöùc Kitoâ.
Trong nhaø oâng Giairoâ, vieân tröôûng hoäi ñöôøng, Ñöùc Gieâsu ñaõ söû duïng kieán thöùc thöïc tieãn ñeå phaù vôõ moät tình traïng caêng thaúng. Coâ con gaùi 12 tuoåi cuûa oâng Giaia vöøa môùi cheát. Ñöùc Gieâsu, ba moân ñeä vaø cha meï coâ gaùi vaøo nôi noù naèm (Mc 5,40). Ñöùc Gieâsu caàm tay ñöùa beù vaø noùi, "Talitha koum!" nghóa laø "Naøy coâ beù, ta noùi vôùi chaùu ñoù, haõy choãi daäy!" (c. 41). Coâ beù laäp töùc choãi daäy vaø ñi laïi quanh caên phoøng (c. 42a). Marcoâ ghi nhaän phaûn öùng cuûa nhöõng ngöôøi ôû trong phoøng laø "kinh ngaïc söõng sôø" (c. 42b); noùi caùch khaùc, coù leõ hoï söûng soát vaø im laëng. Ñöùc Gieâsu môùi laøm moät ñieàu gì ñoù khaù thöïc tieãn: Ngaøi baûo hoï cho con beù aên (c. 43). Khi noãi buoàn boãng döng bieán thaønh moät nieàm vui baát ngôø nhö khi moät coâ gaùi cheát ñöôïc cho soáng laïi thì phaûn öùng töï nhieân cuûa con ngöôøi laø phaù cöôøi lôùn tieáng hay la to leân. ÔÛ ñaây, Ñöùc Gieâsu noùi ñuøa moät caâu baèng caùch nhaéc moïi ngöôøi raèng coâ gaùi ñaõ bò beänh, kinh nghieäm ñöôïc caùi cheát, roài baây giôø laø moät ngöôøi soáng laïi ñang ñoùi buïng! Haún nhieân con beù caàn phaûi aên! Moïi ñöùa beù 12 tuoåi ñeàu haùu aên! Caâu noùi töû teá, ñuùng luùc vaø thöïc tieãn naøy cuûa Ñöùc Gieâsu ñaõ phaù vôõ moïi caêng thaúng, phaù moïi noãi buoàn bò doàn neùn vaø söï kinh ngaïc hieän dieän khaép caên phoøng giöõa cha meï ñöùa beù vaø ba moân ñeä Ñöùc Gieâsu. Vaø khi Ñöùc Gieâsu noùi boâng ñuøa moät caâu thì söï ñaùp traû ñuùng ñaén haún nhieân laø nhöõng tieáng cöôøi raát vui!
Robin Gallaher Branch
Giaùo sö Kinh Thaùnh, Victory University, Memphis
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính chuyeån ngöõ
(Nguoàn: gpquinhon.org)