Vaên khoá Toøa Thaùnh
môû cho caùc hoïc giaû nghieân cöùu
veà söï giuùp ñôõ ngöôøi Do Thaùi cuûa Ñöùc Pio XII
Vaên khoá Toøa Thaùnh môû cho caùc hoïc giaû nghieân cöùu veà söï giuùp ñôõ ngöôøi Do Thaùi cuûa Ñöùc Pio XII.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 17-01-2020) - Sau nhieàu thaäp kyû chuaån bò, Vaên khoá cuûa Vatican saün saøng chaøo ñoùn raát nhieàu hoïc giaû, baét ñaàu töø ngaøy 02 thaùng 03 naêm 2020, ñeán nghieân cöùu caùc taøi lieäu lieân quan ñeán trieàu ñaïi cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Pio XII trong thôøi theá chieán thöù hai. Hy voïng caùc taøi lieäu naøy seõ cung caáp theâm thoâng tin ñeå hieåu veà vieäc Ñöùc Giaùo hoaøng Pio XII giuùp ñôõ ngöôøi Do Thaùi trong theá chieán thöù hai.
85 nhaø nghieân cöùu ñaàu tieân
Hoâm 13 thaùng 01 naêm 2020, Ñöùc cha Sergio Pagano, Quaûn thuû Vaên khoá Toøa Thaùnh noùi vôùi haõng tin Coâng giaùo Hoa Kyø raèng taát caû 85 nhaø nghieân cöùu ñaõ ñaêng kyù truy caäp Vaên khoá seõ ñöôïc pheùp ñeán vaø saøng loïc taát caû caùc taøi lieäu trong giai ñoaïn töø naêm 1939 ñeán 1958.
Caùc hoïc giaû ñeán töø hôn 10 quoác gia. Nhoùm caùc nhaø nghieân cöùu ñaàu tieân bao goàm 10 chuyeân gia ñeán töø Hoa Kyø, trong ñoù coù hai chuyeân gia töø Baûo taøng Töôûng nieäm dieät chuûng ôû thuû ñoâ Washington. Baûo taøng naøy ñaõ laøm vieäc vôùi Vaên khoá cuûa Vatican trong hôn moät thaäp kyû, keå töø khi Ñöùc Giaùo hoaøng Bieån Ñöùc XVI cho pheùp môû sôùm caùc taøi lieäu lieân quan ñeán trieàu ñaïi giaùo hoaøng tröôùc Theá chieán thöù hai cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Pio XI.
Ñöùc cha Pagano cho bieát, cho ñeán nay, 7 chuyeân gia seõ ñeán töø Israel, 14 töø Ñöùc, 16 töø YÙ, 20 töø Ñoâng AÂu, bao goàm Nga, vaø phaàn coøn laïi töø Phaùp, Taây Ban Nha vaø Myõ Latinh ñeå nghieân cöùu taøi lieäu löu tröõ thôøi Ñöùc Pio XII. Nhöng ngaøi tin raèng sau ngaøy 02 thaùng 03 naêm 2020, soá ngöôøi ñaêng kyù tham khaûo seõ gia taêng. Caùc phoøng ñoïc vaø nhaân vieân vaên khoá coù theå hoã trôï toái ña 60 ngöôøi moãi ngaøy.
Caùc hoà sô vaø hieän vaät cuûa Vaên khoá coù nieân ñaïi hôn 1,000 naêm vaø ñöôïc saép xeáp treân caùc keä coù ñoä daøi toång coäng hôn 80 caây soá. Phaûi caàn hôn 12 naêm ñeå saép xeáp, toå chöùc vaø laäp danh muïc soá löôïng thoâng tin khoång loà töø trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Pio XII; caùc taøi lieäu thuoäc khoaûng thôøi gian ñoù cuõng ñöôïc thu thaäp töø vaên khoá cuûa Phuû Quoác vuï khanh Vatican, töø Boä Giaùo lyù Ñöùc tin vaø caùc toøa söù thaàn cuûa Vatican treân khaép theá giôùi.
Ñöùc Pio XII khoâng im laëng tröôùc naïn dieät chuûng
Ñeà caäp ñeán nhöõng lôøi caùo buoäc cuûa moät soá söû gia vaø caùc nhoùm Do Thaùi cho raèng Ñöùc Pio XII vaø nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ khoâng laøm ñuû ñeå ngaên chaën söï troãi daäy cuûa Ñöùc Quoác xaõ vaø naïn dieät chuûng, Ñöùc cha Pagano noùi raèng Ñöùc Giaùo hoaøng "ñaõ noùi baèng nhöõng noã löïc cuûa mình vaø sau ñoù ngaøi ñaõ leân tieáng baèng lôøi noùi, vì vaäy söï thaät khoâng phaûi laø ngaøi hoaøn toaøn im laëng."
Hoaït ñoàng töø thieän cuûa Ñöùc Pio XII
Boä söu taäp môû cuõng bao goàm haøng ngaøn ghi chuù lieân quan ñeán hoaït ñoäng töø thieän cuûa Ñöùc Pio XII ôû YÙ vaø nöôùc ngoaøi. Ñöùc cha Pigano hy voïng caùc hoïc giaû seõ nghieân cöùu chuyeân saâu veà soá löôïng vieän trôï quan troïng vaø khoång loà maø Ñöùc Pio XII ñaõ daønh cho nhöõng ngöôøi ñau khoå trong vaø sau chieán tranh. Söï giuùp ñôõ to lôùn ñoù phaàn lôùn nhôø vaøo söï quyeân goùp quaûng ñaïi cuûa ngöôøi daân Myõ. Quoác tòch hoaëc toân giaùo cuûa nhöõng ngöôøi xin vieän trôï khoâng phaûi laø tieâu chí xem xeùt cuûa Ñöùc giaùo hoaøng, nhöng chæ caàn xaùc minh raèng nhu caàu ñoù laø hôïp phaùp.
Theo Ñöùc cha Pagano, caùc lónh vöïc nhöõng nhaø nghieân cöùu môùi quan taâm chaéc chaén taäp trung vaøo Theá chieán thöù hai, naïn dieät cuûng, vieäc baùch haïi ngöôøi Do Thaùi, vieäc quaân ñoäi Ñöùc quoác xaõ saùt haïi ngöôøi daân YÙ ôû Roma vaø lieân heä giöõa Toøa Thaùnh vôùi ñaûng xaõ hoäi chuû nghóa quoác gia cuûa Ñöùc Quoác xaõ vaø vôùi chuû nghóa coäng saûn. Nhöng cuõng coù moät soá seõ nghieân cöùu veà caùc taøi lieäu do Ñöùc Pio XII vieát; moät soá khaùc ñoïc caùc thoâng tin cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø xem Ñöùc Pio XII ñaõ giuùp nhöõng ngöôøi tò naïn vaø ngöôøi Do Thaùi, vaø giuùp hoï aån naáu trong caùc doøng tu theá naøo. Duø vaäy, döïa treân nhöõng gì ngaøi ñaõ thaáy, Ñöùc cha Pagano tin raèng caùc nhaø nghieân cöùu seõ khoâng tìm thaáy baát cöù ñieàu gì "cöïc kyø môùi" hoaëc baát cöù ñieàu gì seõ laøm "ñaûo loän lòch söû".
Hy voïng ñònh kieán veà Ñöùc Pio XII seõ ñöôïc thay ñoåi
Ñöùc cha Pagano noùi raèng trong nhieàu naêm, caùc söû gia ñaõ nghieân cöùu thoâng tin töø caùc vaên khoá tö, vaên khoá ñòa phöông vaø quoác gia. Baây giôø, caùc taøi lieäu cuûa Vaên khoá Toøa Thaùnh seõ cung caáp theâm chi tieát vaø giuùp caùc söû gia "phaân tích caùch thöùc caùc quy trình ñöôïc thöïc hieän, caùch Ñöùc Giaùo hoaøng nghieân cöùu moät soá vaán ñeà, ai ñaõ phaân tích chuùng, ñieàu gì ngöôøi ta ñaõ ñoùng goùp" vaøo caùch tieán haønh cuûa Ñöùc Pio XII, nhö vai troø coá vaán cuûa caùc tu só doøng Teân lieân quan ñeán caùc vaán ñeà theá giôùi vaø caû caùc thoâng ñieäp cuûa ngaøi. Cuøng vôùi caùc taøi lieäu töø vaên khoá quoác gia, caùc ñònh kieán veà Ñöùc Pio XII seõ bieán maát, nhöng chaéc chaén laø khoâng theå trong moät hay hai naêm; coù theå laø caàn 10 naêm ñeå coù moät aán töôïng môùi veà trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa ngaøi. (CNS 15/01/2020)