Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI beânh vöïc luaät ñoäc thaân
choáng laïi giôùi truyeàn thoâng,
khoâng choáng Ñöùc Phanxicoâ
Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI beânh vöïc luaät ñoäc thaân choáng laïi giôùi truyeàn thoâng, khoâng choáng Ñöùc Phanxicoâ.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 14-01-2020) - Baát cöù ñoäng thaùi naøo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng höu trí Beâneâñíctoâ XVI ñeàu ñöôïc dö luaän löu yù, nhaát laø luùc ngaøi cuøng Ñöùc Hoàng Y Sarah, moät vò giaùo phaåm coù tieáng baûo thuû vaø khoâng aên khôùp bao nhieâu vôùi ñöôøng höôùng cuûa Ñöùc Ñöông Kim Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, vieát chung moät taùc phaåm noùi veà chöùc linh muïc. Moät vò Giaùo Hoaøng höu trí vaø moät vò Hoàng Y vieát veà chöùc linh muïc haún khoâng coù gì caàn gaây chaán ñoäng. Nhöng Reuters vaø nhieàu cô quan thoâng taán khaùc khoâng ngaàn ngaïi coi ñoù laø moät traùi bom. Chaéc chaén vì thôøi ñieåm coâng boá noù nhaèm ñuùng luùc Ñöùc Ñöông Kim Giaùo Hoaøng Phanxicoâ saép cho coâng boá Toâng Huaán Haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Vuøng Amazon, trong ñoù, coù ngöôøi phoûng ñoaùn ngaøi seõ cho pheùp truyeàn chöùc linh muïc cho caùc ngöôøi ñaøn oâng hieän coù gia ñình (viri probati). Ñoäng thaùi cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, vì theá, bò moät soá ngöôøi coi laø moät phaûn khaùng choáng laïi möu toan aáy.
Taïp chí Catholic World Report (https://www.catholicworldreport.com/2020/01/12/pope-emeritus-benedict-cardinal-sarah-author-new-book-on-priesthood-celibacy) tuy cho raèng taùc phaåm naøy ñöôïc hình thaønh trong muøa heø vaø muøa thu naêm 2019, luùc ñang dieãn ra Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà vuøng Amazon, nhöng nhaán maïnh: trong phaàn daãn nhaäp, hai taùc giaû vieát raèng caùc ngaøi "trong tình anh em, cung hieán caùc suy tö naøy cho daân Chuùa vaø, dó nhieân, trong tinh thaàn vaâng lôøi con thaûo, vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ".
Neàn giaûi thích "giaùn ñoaïn"
Duø Ñöùc Giaùo Hoaøng höu trí Beâneâñíctoâ XVI voán khoâng öa thích neàn giaûi thích "giaùn ñoaïn", nhöng nhieàu ngöôøi vaãn cöù muoán ngaøi trôû thaønh ngöôøi "giaùn ñoaïn" ñoái vôùi vò keá nhieäm, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ. Moät trong soá ngöôøi naøy laø Nicole Winfield cuûa A.P. (xem Pope Benedict XVI breaks silence to reaffirm priest celibacy).
Nöõ kyù giaû treân goïi ñaây laø "cuoán saùch gaây chaán ñoäng vaøo ñuùng luùc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñang caân nhaéc coù neân cho pheùp nhöõng ngöôøi ñaøn oâng coù vôï ñöôïc taán phong ñeå giaûi quyeát naïn thieáu linh muïc hay khoâng".
Windfield cuõng cho raèng vieäc leân tieáng cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ laø moät ñieàu "ngoaïi thöôøng, vì ngaøi töøng höùa seõ giöõ 'im laëng tröôùc theá giôùi' khi töø nhieäm naêm 2013, vaø theà höùa vaâng lôøi vò taân Giaùo Hoaøng". Ñoäng thaùi naøy "ñuïng ngay vaøo traùi tim cuûa moät vaán ñeà ñaày chính saùch hieän ngöôøi ta ñang mong Ñöùc Phanxicoâ caân nhaéc trong nhöõng tuaàn leã tôùi, vaø coù theå ñöôïc xem nhö moät möu toan coâng khai cuûa vò cöïu Giaùo Hoaøng nhaèm xoay chieàu suy nghó cuûa vò ñöông kim".
Kyù giaû naøy nhaän ñònh theâm: "heä luaän cuûa moät can thieäp nhö theá khaù nghieâm troïng, vì söï choáng ñoái hieän nay ñoái vôùi Ñöùc Phanxicoâ bôûi phe baûo thuû vaø duy truyeàn thoáng luoân tieác nuoái neàn chính thoáng cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ, moät soá ngöôøi trong soá hoï thaäm chí coøn coi vieäc ngaøi töø nhieäm laø baát hôïp phaùp.
"Chaéc chaén vieäc naøy seõ gaây lo aâu trôû laïi ñoái vôùi söï khoân ngoan trong quyeát ñònh cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ trôû thaønh "Giaùo Hoaøng höu trí" chöù khoâng phaûi chæ laø moät Giaùm Muïc höu trí, vaø tình huoáng voâ tieàn khoaùng haäu ngaøi ñaõ taïo ra qua vieäc coù ñeán hai Giaùo Hoaøng, moät höu trí vaø moät cai trò, soáng caïnh nhau taïi Vatican".
Windfield thaäm chí coøn pheâ phaùn luoân caû aán baûn tieáng Anh cuûa cuoán saùch, trong ñoù lieät keâ taùc giaû laø "Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI" maø khoâng heà nhaéc ñeán töôùc "höu trí" gì caû.
Sandro Magister (xin xem A Bombshell Book. Ratzinger and Sarah Ask Francis Not to Make an Opening for Married Priests) cuõng naèm trong soá nhöõng ngöôøi thích neàn "giaûi thích giaùn ñoaïn". Kyù giaû naøy minh nhieân noái keát tröôùc taùc naøy vôùi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon vaø nhaát laø vieäc saép coâng boá toâng huaán döïa vaøo caùc nghò baøn taïi Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy.
OÂng quaû quyeát: khi roõ raøng vaø maïnh meõ bieän luaän ñeå uûng hoä luaät ñoäc thaân cuûa linh muïc, caùc vò ñaõ "ngoû vôùi ñöùc ñöông kim Giaùo Hoaøng gaàn nhö baèng caùc lôøi leõ cuûa moät toái haäu thö". OÂng trích daãn (lôøi cuûa Ñöùc Hoàng Y Sarah): "Coù moät moái noái keát höõu theå hoïc vaø bí tích giöõa chöùc linh muïc vaø luaät ñoäc thaân. Baát cöù söï giaûm bôùt naøo ñoái vôùi moái noái keát naøy ñeàu coù nghóa laø nghi vaán huaán quyeàn cuûa Coâng Ñoàng vaø cuûa caùc vò Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, Gioan Phaoloâ II, vaø Beâneâñíctoâ XVI. Con khieâm cung naøi xin Ñöùc Giaùo Hoaøng che chôû chuùng con moät caùch döùt khoaùt khoûi moät bieán coá nhö theá, baèng caùch phuû quyeát choáng laïi baát cöù vieäc laøm suy yeáu naøo luaät ñoäc thaân linh muïc, duø chæ giôùi haïn taïi vuøng naøy hay vuøng noï".
Ñieàu lyù thuù, khoâng nhöõng ñoàng yù vôùi Taïp chí Catholic World Report, khi cho raèng taùc phaåm naøy ñöôïc soaïn thaûo nhaân dòp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon, Sandro Magister coøn lieät keâ ngaøy vieát cuûa töøng baøi moät. Nhö baøi ñaàu tieân, töùc baøi daãn nhaäp, do caû hai taùc giaû kyù teân, vieát hoài thaùng 9 naêm 2019. Baøi hai cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ vieát ngaøy 17 thaùng 9. Baøi ba do Ñöùc Hoàng Y Sarah vieát ngaøy 25 thaùng 11, baøi 4 do hai taùc giaû vieát ngaøy 3 thaùng 12... Nghóa laø tröôùc hoaëc ngay sau Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon.
Edward Pentin (xin xem Pope Benedict Co-Authors New Book With Cardinal Sarah on the Priesthood) cuõng nhaán maïnh ñeán vieäc hai taùc giaû xin "Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñöøng cho pheùp vieäc phong chöùc linh muïc cho caùc ngöôøi ñaøn oâng coù vôï trong Giaùo Hoäi Latinh". Neáu khoâng, seõ ñaët "töông lai Giaùo Hoäi vaøo theá nguy hieåm".
Choáng caùc phöông tieän truyeàn thoâng khoâng choáng Ñöùc Phanxicoâ
Tuy nhieân, Pentin trích daãn baøi baùo cuûa kyù giaû Gueønois, thuoäc tôø Figaro, vieát raèng cuoán saùch khoâng chöùa "baát cöù lôøi gaây haán hay buùt chieán" naøo choáng Ñöùc Phanxicoâ. "Traùi laïi", kyù giaû naøy cho hay caû hai taùc giaû "ñeàu töï trình baày mình nhö hai Giaùm Muïc" vaâng phuïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, "traân quùi söï thaät" vaø haønh ñoäng "trong tinh thaàn yeâu thöông ñoái vôùi söï hôïp nhaát cuûa Giaùo Hoäi".
Caùc ngaøi cuõng nhaán maïnh caùc ngaøi khoâng heà haønh ñoäng theo "yù thöùc heä" voán chæ "chia reõ" hay theo "nhöõng cuoäc caõi coï giöõa ngöôøi ta, caùc ma-nôùp chính trò, caùc troø chôi quyeàn löïc, caùc thao tuùng yù thöùc heä vaø caùc chæ trích cay ñaéng voâ tình sa vaøo baøn tay ma quûy, keû chia reõ, cha caùc gian doái".
Nhaân dòp naøy, theo Pentin, Gueønois giaûi thích dieãn trình hoaøn thaønh cuoán saùch. Theo oâng, caû Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI laãn Ñöùc Hoàng Y Sarah ñeàu ñaõ khai trieån ñöôïc moät lieân keát maïnh meõ trong maáy naêm qua. Ñöùc Hoàng Y thöôøng tôùi thaêm Ñöùc Giaùo Hoaøng höu trí taïi Ñan vieän Mater Ecclesiae. YÙ töôûng veà moät coâng trình chung naåy sinh caùch nay moät naêm, nhöng hình thöùc cuûa coâng trình thì chæ xuaát hieän trong thôøi gian Thöôïng Hoäi Ñoàng Amazon, trong ñoù, Ñöùc Hoàng Y Sarrah laø moät thaønh vieân vaø laø nôi 2/3 caùc nghò phuï uûng hoä vieäc phong chöùc linh muïc cho caùc viri probati taïi Amazon.
Gueønois cho raèng: khaû theå Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coù theå pheâ chuaån ñeà nghò cuûa caùc nghò phuï Thöôïng Hoäi Ñoàng Amazon laø "moät trong caùc ngoøi noå phaùt sinh ra döï aùn naøy" duø Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ "soaïn moät soá nhaän ñònh cho moät taøi lieäu coù theå coù veà 'cuoäc khuûng hoaûng chöùc linh muïc'. "Cuoái cuøng, ngaøi boû cuoäc vì 'meät moûi', vaø Ñöùc Hoàng Y Sarah quyeát ñònh tieáp noái.
Gueønois cho bieát theâm "qua vieäc trao ñoåi taøi lieäu vaø trong caùc buoåi laøm vieäc, caùc ngaøi noùi tieáng Phaùp vaø tieáng YÙ, caùc ngaøi ñaõ tinh chænh hai baûn vaên lieân heä vaø vieát phaàn daãn nhaäp vaø phaàn keát luaän chung vôùi nhau".
Rieâng Charles Collins cuûa taïp chí Crux (xin xen Benedict is defending celibacy from the media, not from Francis), cho raèng khi vöøa nghe tin cuoán saùch, "Twitter buøng noå, vôùi yù kieán chung cho raèng Ñöùc Beâneâñíctoâ coá gaéng ñieàu khieån baøn tay Ñöùc Phanxicoâ veà luaät ñoäc thaân linh muïc". Nhöng theo oâng, coù leõ khoâng phaûi nhö vaäy.
Lyù do laø caû Ñöùc Beâneâñíctoâ, Ñöùc Hoàng Y Sarah laãn Ñöùc Phanxicoâ ñeàu nhaát trí: seõ khoâng coù kieåu "ñoäc thaân nhieäm yù" (optional celibacy) cho caùc linh muïc. Collins tröng daãn lôøi Ñöùc Phanxicoâ treân ñöôøng töø Panama trôû veà Roâma ñaàu naêm 2019: Ñoäc thaân laø moät hoàng phuùc Chuùa ban cho Giaùo Hoäi, vaø "toâi khoâng ñoàng yù cho pheùp ñoäc thaân nhieäm yù"...
Thöù hai, yù nieäm luaät tröø vì lyù do muïc vuï (thieáu linh muïc) nhö taïi caùc hoøn ñaûo xa xoâi cuûa Nam Thaùi Bình Döông vaø vuøng Amazon cuûa Ñöùc Phanxicoâ khoâng haún xa laï ñoái vôùi Ñöùc Beâneâñíctoâ vì ngaøi ñaõ cho pheùp caùc muïc söï Anh giaùo coù vôï ñöôïc taán phong linh muïc khi trôû laïi Coâng Giaùo. Chính ngaøi laäp ra 3 toøa baûn quyeàn ñeå quaûn trò caùc coäng ñoàng töø Anh giaùo trôû laïi Coâng Giaùo.
Vaäy thì taïi sao laïi baän taâm xuaát baûn moät cuoán saùch nhö theá trong boái caûnh hieän nay? Collins cho hay: theo caùc trích ñoaïn ñaêng treân taïp chí America, caùc taùc giaû bieåu loä quan ngaïi raèng "thöù Thöôïng Hoäi Ñoàng kyø laï cuûa truyeàn thoâng ñaõ thaéng theá so vôùi Thöôïng Hoäi Ñoàng ñích thöïc" neân caùc taùc giaû keâu goïi Giaùo Hoäi "khoâng neân bò aán töôïng" bôûi "caùc vaän ñoäng xaáu xa, nhöõng doái traù ma quûy, nhöõng caùch theá sai laïc chuùng muoán duøng ñeå haï giaù luaät ñoäc thaân linh muïc" trong caùc töôøng trình cuûa truyeàn thoâng veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Amazon.
Thaønh thöû theo, Collins, toâ veõ tröôùc taùc naøy nhö moät cuoäc taán coâng vaøo Ñöùc Phanxicoâ laø vieäc cuûa truyeàn hình caùp chöù khoâng phaûn aûnh thöïc taïi.
Bình luaän chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh
Treân trang maïng chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh, Vatican News, Andrea Tornielli, giaùm ñoác xaõ luaän cuûa Boä Truyeàn Thoâng Toøa Thaùnh (xem A contribution on priestly celibacy in filial obedience to the Pope), cuõng nhaéc laïi cam keát cuûa nhò vò taùc giaû taùc phaåm treân trong vieäc "vaâng phuïc con thaûo ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ", luoân tìm kieám söï thaät trong "tinh thaàn yeâu meán tình hôïp nhaát cuûa Giaùo Hoäi".
Tornielli cuõng nhaéc laïi luaät tröø töøng ñöôïc Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI aùp duïng trong Toâng hieán Anglicanorum coetibus, daønh cho caùc muïc sö Anh Giaùo tìm caùch hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. OÂng cuõng nhaéc laïi caùc tuyeân boá coâng khai cuûa Ñöùc Phanxicoâ veà luaät ñoäc thaân linh muïc ñeå nhaán maïnh vieäc ngaøi nhaát quyeát khoâng thay ñoåi luaät naøy.
Theo Tornielli, ngay luùc coøn laø Toång Giaùm Muïc Buenos Aires, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ trieät ñeå ñeà cao luaät ñoäc thaân linh muïc. Roài cuoäc hoïp baùo treân ñöôøng töø Panama trôû veà Roâma, vôùi caâu noùi thôøi danh ñöôïc Tornielli trích daãn: "Toâi ñöôïc nhaéc nhôû caâu noùi cuûa Thaùnh Phaoloâ VI: 'toâi thaø cheát coøn hôn thay ñoåi luaät ñoäc thaân... Baûn thaân toâi, toâi nghó luaät ñoäc thaân laø moät hoàng phuùc daønh cho Giaùo Hoäi. Thöù hai, toâi khoâng ñoàng yù cho pheùp soáng ñoäc thaân nhieäm yù, khoâng". Tuy nhieân, cuøng moät luùc, ngaøi cho thaáy khaû theå truyeàn chöùc cho caùc viri probati ôû nhöõng vuøng xa xoâi heûo laùnh kinh nieân thieáu linh muïc. Tuy nhieân "chöa coù quyeát ñònh veà phía toâi. Quyeát ñònh cuûa toâi hieän laø: ñoäc thaân nhieäm yù tröôùc chöùc phoù teá, khoâng. Ñoù laø moät ñieàu ñoái vôùi toâi, moät ñieàu thieát thaân, toâi seõ khoâng laøm vaäy, ñieàu naøy vaãn coøn roõ raøng. Toâi coù theå 'ñoùng [vaán ñeà]' ñöôïc khoâng? Coù leõ. Nhöng toâi khoâng muoán xuaát hieän tröôùc maët Thieân Chuùa vôùi quyeát ñònh nhö theá".
Coøn veà caùc baøn luaän vaø quyeát ñònh trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Amazon, Tornielli cho hay: coù nhöõng Giaùm Muïc yeâu caàu phong chöùc linh muïc cho caùc viri probati. Tuy nhieân, ngaøy 26 thaùng 10 naêm 2019, trong dieãn vaên beá maïc cuûa ngaøi, sau khi theo doõi moïi giai ñoaïn baøn thaûo, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ khoâng nhaéc gì tôùi ñeà taøi phong chöùc cho caùc viri probati, duø laø thoaùng qua. Thay vaøo ñoù, ngaøi nhaéc laïi 4 chieàu kích cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng: hoäi nhaäp vaên hoùa, sinh thaùi, xaõ hoäi vaø cuoái cuøng, chieàu kích muïc vuï. Vaø ngaøi yeâu caàu giôùi truyeàn thoâng neân taäp chuù vaøo 4 khía caïnh ñoù khi phoå bieán tin töùc veà Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Amazon, traùnh sa vaøo nguy cô chæ taäp chuù vaøo vieäc 'beân naøo thaéng beân naøo thua'...
OÂng Matteo Bruni, Giaùm ñoác Phoøng Baùo Chí Toøa Thaùnh, trong tuyeân boá ngaøy 13 thaùng 1 naêm 2020, cuõng ñaõ chính thöùc nhaéc laïi lôøi leõ cuûa Ñöùc Phanxicoâ treân chuyeán bay töø Panama trôû veà Roâma ñeå ñaùp öùng vieäc coâng boá tröôùc taùc cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI vaø Ñöùc Hoàng Y Sarah: " 'Toâi thaø cheát hôn laø thay ñoåi luaät ñoäc thaân'. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, khi trích daãn lôøi leõ noåi tieáng cuûa thaùnh Phaoloâ VI, ñaõ phaùt bieåu roõ raøng laäp tröôøng cuûa ngaøi..."
Nguyeân vaên tuyeân boá cuûa OÂng Matteo Bruni:
Traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa caùc nhaø baùo, Giaùm ñoác Phoøng Baùo chí Toøa Thaùnh, Matteo Bruni, tuyeân boá nhö sau:
Laäp tröôøng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha veà luaät ñoäc thaân ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi bieát. Trong cuoäc ñaøm thoaïi vôùi caùc nhaø baùo treân chuyeán trôû veà töø Panama, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ noùi raèng "Moät caâu cuûa Thaùnh Phaoloâ VI xuaát hieän trong ñaàu toâi: 'Toâi thaø cheát coøn hôn thay ñoåi luaät ñoäc thaân'". Vaø ngaøi noùi theâm: "Baûn thaân toâi, toâi nghó luaät ñoäc thaân laø moät hoàng phuùc cho Giaùo Hoäi. Toâi khoâng ñoàng yù cho pheùp vieäc ñoäc thaân nhieäm yù, khoâng. Chæ moät ít khaû theå coù theå coù taïi nhöõng ñòa ñieåm xa xoâi heûo laùnh - toâi nghó tôùi caùc ñaûo Thaùi Bình Döông... [...] khi coù nhu caàu muïc vuï, ôû ñoù, muïc töû phaûi nghó ñeán caùc tín höõu".
Lieân quan tôùi cung caùch trong ñoù chuû ñeà naøy thích öùng vôùi vieäc laøm toång quaùt hôn cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc môùi ñaây veà Toaøn vuøng Amazon vaø vieäc rao giaûng Tin möøng cuûa noù, trong phieân hoïp cuoái cuøng, Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng "toâi raát haøi loøng khi chuùng ta khoâng sa vaøo choã bò caàm tuø bôûi caùc nhoùm löïa loïc chuyeân chæ nhìn nhöõng gì Thöôïng Hoäi Ñoàng quyeát ñònh veà ñieåm naøy hay ñieåm noï thuoäc noäi boä Giaùo Hoäi, vaø baùc boû toaøn boä [vieäc laøm] cuûaThöôïng Hoäi Ñoàng voán laø caùc chaån ñoaùn maø chuùng ta ñaõ thöïc hieän trong boán chieàu kích" (muïc vuï, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø sinh thaùi)".