Löông taâm vaø phaân ñònh thieâng lieâng
theo Giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Löông taâm vaø phaân ñònh thieâng lieâng theo Giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Ngoïc Yeán
Vatican (Vatican News 13-01-2020) - Trong caùc giaùo huaán gaàn ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, chuû ñeà veà phaân ñònh coù moät taàm quan troïng, noù khoâng chæ ñaïi dieän cho moät phöông phaùp muïc vuï, maø coøn taïo thaønh moät chæ daãn giaùo huaán thöïc söï. Chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc giaùo sö Maurizio Gronchi toång hôïp trong baøi vieát vôùi töïa ñeà "Löông taâm vaø phaân ñònh thieâng lieâng theo giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ".
Moái töông quan giöõa ñaïo ñöùc löông taâm vaø söï phaân ñònh thieâng lieâng ñöôïc hình thaønh trong moät chaân trôøi nhaân chuûng hoïc phoå quaùt, nôi maø caùc tín höõu coù moät khuoân maët noåi baät chieâm ngöôõng: Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Theo quan ñieåm Kitoâ giaùo, Thieân Chuùa bieát tröôùc, ñoàng haønh vaø theo saùt con ngöôøi trong vieäc phaân ñònh vaø haønh ñoäng. Moïi söï ñeàu phuï thuoäc vaøo saùng kieán Thieân Chuùa, nhöng ñoàng thôøi coøn phuï thuoäc vaøo töï do traùch nhieäm cuûa con ngöôøi.
Cuoäc gaëp gôõ vôùi saùng kieán cuûa Thieân Chuùa xaûy ra ôû ñaâu? Hay ñuùng hôn, toâi ñang ôû ñaâu; taïi nhöõng nôi, hoaøn caûnh vaø traûi nghieäm cuoäc soáng maø toâi caûm thaáy bò chaát vaán bôûi moät ñieàu khaùc. Coâng ñoàng Vatican II (Gaudium et spes, 16) chæ ra ñoù chính laø löông taâm.
Trong caùc giaùo huaán gaàn ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, chuû ñeà veà phaân ñònh coù moät taàm quan troïng, noù khoâng chæ ñaïi dieän cho moät phöông phaùp muïc vuï, maø coøn taïo thaønh moät chæ daãn giaùo huaán thöïc söï. Chuû ñeà naøy ñaõ ñöôïc giaùo sö Maurizio Gronchi toång hôïp trong baøi vieát vôùi töïa ñeà "Löông taâm vaø phaân ñònh thieâng lieâng theo giaùo huaán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ". Noäi dung chính bao goàm: Caùc yeáu toá neàn taûng cuûa phaân ñònh thieâng lieâng trong Toâng Huaán Nieàm vui Tin Möøng Evangelii gaudium; cuï theå hoùa vieäc phaân ñònh trong muïc vuï, theo quan ñieåm cuûa thaàn hoïc luaân lyù trong Toâng huaán Nieàm vui Yeâu thöông- Amoris laetitia; moät soá chi tieát ñaøo saâu vieäc phaân ñònh trong Toâng huaán Vui möøng vaø Hoan hæ - Gaudete et exsultate vaø Toâng huaán Ñöùc Kitoâ soáng - Christus vivit.
Toâng huaán Nieàm vui Tin Möøng - Evangelii gaudium noùi veà vieäc tham gia cuûa moãi Giaùo hoäi ñòa phöông trong quaù trình phaân ñònh. Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc giaùm muïc ñòa phöông coù traùch nhieäm "phaân ñònh taát caû caùc vaán ñeà phaùt sinh trong laõnh thoå cuûa mình, lieân quan ñeán toaøn theå daân Chuùa. Trong haønh trình naøy, caùc tín höõu phaûi ñoùng goùp tích cöïc bôûi vì, "nhö moät phaàn cuûa maàu nhieäm tình yeâu ñoái vôùi nhaân loaïi, Thieân Chuùa ban cho taát caû caùc tín höõu vôùi moät tröïc giaùc ñöùc tin giuùp hoï phaân ñònh nhöõng gì thöïc söï ñeán töø Thieân Chuùa" (119).
Ñôøi soáng Kitoâ höõu laø moät ñaùp traû cuûa tình yeâu töï do vaø coù traùch nhieäm ñoái vôùi tình yeâu nhöng khoâng, voâ ñieàu kieän cuûa Thieân Chuùa: moïi ñöùc tính ñeàu phuïc vuï cho vieäc ñaùp traû tình yeâu naøy. Khoâng tin töôûng vaøo tính öu vieät cuûa aân suûng, toân giaùo coù nguy cô trôû thaønh noâ leä. Vì vaäy, phaân ñònh trôû thaønh con ñöôøng chính cho moät haønh trình töøng böôùc, ñöôïc aân suûng hoã trôï, giuùp vöôït qua aùnh saùng vaø boùng toái ñan xen trong suoát cuoäc ñôøi (42).
Toâng huaán Nieàm vui Yeâu thöông - Amoris laetitia giao phoù vieäc phaân ñònh cho caùc vò muïc töû, qua vieäc ñoùn nhaän vaø ñoàng haønh, giuùp caùc tín höõu hoøa nhaäp vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi.
Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh, caùc tín höõu ñöôïc keâu goïi phaân ñònh caù nhaân, chöù khoâng phaûi caùc muïc töû. Toâng huaán ñöa ra moái töông quan yù nghóa giöõa caùc tín höõu vaø caùc vò muïc töû, ñoù laø moái töông quan giöõa haït gioáng Ngoâi Lôøi vaø tình traïng khoâng hoaøn haûo cuûa con ngöôøi. Do ñoù, chuû ñeà haït gioáng cuûa Lôøi cho pheùp chuùng ta coù caùi nhìn tích cöïc ñoái vôùi nhöõng traûi nghieäm gia ñình khoâng troïn veïn, khoâng hoaøn haûo, bò toån thöông. Toâng huaán chæ ra phöông phaùp sö phaïm cuûa Thieân Chuùa, theo ñoù Giaùo hoäi phaûi chæ ra khuoân maët kieân nhaãn vaø yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, ñoàng haønh vaø naâng ñôõ tính moûng doøn cuûa taát caû nhöõng ngöôøi con cuûa Giaùo hoäi treân ñöôøng ñôøi, ban cho hoï aân suûng. Vì theá, boån phaän phaûi haønh ñoäng vôùi söï phaân ñònh khoân ngoan thuoäc veà söï chaêm soùc muïc vuï cuûa Giaùo hoäi, ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi soáng trong hoaøn caûnh khoù khaên, ñaëc bieät caùc gia ñình bò thöông toån.
Trong chöông VIII cuûa Toâng huaán, ñoäng töø "phaân ñònh" ñöôïc saép xeáp laø ñoäng töø chính, ôû giöõa hai ñoäng töø khaùc: ñoàng haønh vaø hoøa nhaäp söï moûng doøn. Khi tình yeâu vôï choàng bò thöông toån, Giaùo hoäi chaêm soùc nhöõng ngöôøi ñang soáng trong ñau khoå, ñeå hoï coù theå tìm laïi con ñöôøng Tin Möøng. Ñeå ñoàng haønh vaø hoøa nhaäp nhöõng ngöôøi soáng trong hoaøn caûnh khoù khaên, ñieàu caàn thieát laø caùc vò muïc töû phaûi quan taâm ñeán töøng ngöôøi moät. Saùu tieâu chí trong vieäc phaân ñònh: 1) trình baøy vôùi Giaùo hoäi vaø saùm hoái; 2) traùch nhieäm cuûa cha meï; 3) moái töông quan môùi; 4) baùc aùi vaø coâng baèng ñoái vôùi caùc ngöôi phoái ngaãu tröôùc ñoù; 5) hieäu quaû coâng khai cuûa quan heä môùi; 6) chöùng taù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi chuaån bò ñính hoân.
Phaân ñònh caù nhaân phaûi ñi cuøng vôùi phaân ñònh coäng ñoaøn. Treân thöïc teá, khi tham gia vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi, caùc tín höõu soáng trong hoaøn caûnh khoù khaên coù theå tìm thaáy söï naâng ñôõ nôi coäng ñoaøn. Caùc tín höõu soáng trong moái quan heä thöù hai phaûi ñöôïc hoøa nhaäp vaø khoâng bò loaïi tröø. Boån phaän khoâng theå thay theá cuûa coäng ñoaøn Kitoâ giaùo laø naâng ñôõ vaø hoã trôï söï phaân ñònh caù nhaân. Vieäc naøy ñöôïc caùc tín höõu thöïc hieän vôùi linh muïc, qua söï tham gia tích cöïc cuûa hoï vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø qua vieäc thöïc haønh baùc aùi.
Toâng huaán Vui möøng vaø Hoan hæ - Gaudete et exsultate: Töø caùi nhìn thieâng lieâng, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi veà söï phaân ñònh. Ñôøi soáng Kitoâ höõu lieân quan ñeán moät cuoäc chieán lieân tuïc, choáng laïi caùm doã cuûa ma quyû, loan baùo Tin möøng vaø ñeå aên möøng chieán thaéng. Chieán ñaáu, tænh thöùc vaø phaân ñònh laø nhöõng coâng cuï coù söùc maïnh choáng laïi nhöõng caïm baãy cuûa keû aùc. Khoâng ñöôïc cho raèng "ma quæ laø moät huyeàn thoaïi, moät hình dung, moät bieåu töôïng, moät hình aûnh hay moät yù töôûng" (161).
Ñeå bieát moät ñieàu ñeán töø Thaùnh Thaàn hay töø theá gian hoaëc ma quyû thì caàn phaûi phaân ñònh. Vaø ñieàu naøy khoâng chæ thöïc haønh trong nhöõng luùc ñaëc bieät, nhöng laø haèng ngaøy, nhö laø coâng cuï chieán ñaáu ñeå theo Chuùa toát hôn.
Phaûi luoân luoân nhôù raèng phaân ñònh laø moät aân suûng. Vaø maëc duø, phaân ñònh bao haøm lyù trí vaø söï caån troïng, nhöng aân suûng vaãn vöôït treân chuùng. Vì vaäy, khoâng phaûi cuøng moät giaûi phaùp coù giaù trò trong moïi tình huoáng, vaø ñieàu höõu ích trong moät boái caûnh coù theå khoâng höõu ích trong moät hoaøn caûnh khaùc.
Toâng huaán Ñöùc Kitoâ soáng - Christus vivit keát thuùc vôùi chuû ñeà "phaân ñònh", noùi ñeán ôn goïi cuûa ngöôøi treû trong theá giôùi. Giôùi treû ngaøy nay phaûi soáng trong moät söï hoãn loaïn vôùi nhöõng töông taùc aûo, deã trôû thaønh nhöõng con roái trong tay ngöôøi khaùc. Do ñoù, huaán luyeän löông taâm, hoïc caùch phaân ñònh, ñeå nhaän ra haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong chính kinh nghieäm moãi ngaøy laø moät ñieàu caàn thieát. Thinh laëng, thöôøng ñöôïc cho laø khoâng taïo ra ñöôïc gì höõu ích, nhöng trong thöïc teá thinh laëng taïo ñieàu kieän laéng nghe, daønh khoâng gian cho Thieân Chuùa, Ñaáng ñang trao ban cho chuùng ta moät ñieàu gì ñoù nhieàu hôn vaø chuùng ta coù nguy cô khoâng nhaän ra Ngaøi vì söï xao laõng cuûa chính chuùng ta. Do ñoù, caàn phaûi töï hoûi: Toâi coù bieát chính baûn thaân mình? Ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa toâi laø gì? Toâi coù theå laøm gì cho xaõ hoäi? Toâi coù caùc kyõ naêng caàn thieát cho coâng vieäc toâi döï ñònh thöïc hieän khoâng? Ñaây laø nhöõng caâu hoûi chuyeån söï chuù yù töø baûn thaân toâi sang ngöôøi khaùc.
Ñeå phaân ñònh ôn goïi, chuùng ta phaûi bieát raèng ñoù laø lôøi môøi goïi cuûa moät ngöôøi baïn: Chuùa Gieâsu. Chuùa ban cho baïn höõu cuûa Ngaøi nhöõng ñieàu toát nhaát, Ngaøi ban cho chuùng ta aân suûng ñaày traøn ñeå chuùng ta laøm cho cuoäc soáng chuùng ta ñöôïc trieån nôû vaø ñeå chuùng ta coù theå laøm ñieàu höõu ích cho ngöôøi khaùc. Taát nhieân, ñoù laø moät aân ban ñoøi hoûi, ngöôøi nhaän phaûi coäng taùc vôùi aân suûng, nhöng khoâng phaûi laø moät ñieàu caàn thieát aùp ñaët töø beân ngoaøi, maø laø moät söï kích thích daãn ñeán vieäc trao chính mình cho ngöôøi khaùc. Ñoái vôùi nhöõng ai ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû trong vieäc phaân ñònh ôn goïi, vieäc laéng nghe laø khoâng theå thieáu, caàn phaûi coù ba caûm nhaän chính: quan taâm, phaân ñònh, laéng nghe nhöõng xung ñoäng maø caùc kinh nghieäm khaùc höôùng tôùi.