Toâng saéc Aperuit Illis
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phan-xi-coâ
thieát laäp Ngaøy Chuùa Nhaät Lôøi Chuùa
Toâng saéc Aperuit Illis cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phan-xi-coâ thieát laäp Ngaøy Chuùa Nhaät Lôøi Chuùa.
Baûn dòch cuûa UBKT tröïc thuoäc HÑGMVN
Vatican (Vatican News 12-01-2020) - Toâng saéc Aperuit Illis cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phan-xi-coâ thieát laäp Ngaøy Chuùa Nhaät Lôøi Chuùa:
1/ "Vaäy Ngöôøi môû trí cho hoï hieåu veà Kinh Thaùnh" (Lc 24, 25). Ñoù laø moät trong nhöõng cöû chæ ñaõ ñöôïc Chuùa phuïc sinh hoaøn thaønh, tröôùc khi Ngöôøi leân trôøi. Ngöôøi ñaõ hieän ra cho caùc moân ñeä khi caùc ngaøi tuï hoïp ôû cuøng moät nôi, Ngöôøi beû baùnh vôùi caùc ngaøi vaø môû loøng caùc ngaøi hieåu veà Kinh Thaùnh. Vôùi nhöõng con ngöôøi hoaûng sôï vaø thaát voïng naøy, Ngöôøi toû cho thaáy yù nghóa cuûa maàu nhieäm phuïc sinh: nghóa laø, theo döï phoùng ngaøn ñôøi cuûa Chuùa Cha, Chuùa Gieâ-su phaûi chòu ñau khoå vaø phuïc sinh töø coõi cheát ñeå ban taëng söï hoaùn caûi vaø tha thöù toäi loãi (cf. Lc 24, 26.46-47) vaø höùa ban Thaùnh Thaàn, Ñaáng seõ ban cho caùc ngaøi söùc maïnh ñeå trôû neân nhaân chöùng veà Maàu Nhieäm cöùu roãi naøy (cf. Lc 24, 49).
Moái töông quan giöõa Ñaáng Phuïc Sinh, coäng ñoaøn caùc tín höõu vaø Kinh Thaùnh thaät laø caàn thieát cho caên tính cuûa chuùng ta. Neáu Chuùa khoâng daãn chuùng ta vaøo trong moái töông quan naøy, khoâng theå naøo hieåu Kinh Thaùnh moät caùch saâu xa. Tuy nhieân, ñieàu ngöôïc laïi cuõng raát ñuùng: khoâng coù Kinh Thaùnh, thì nhöõng bieán coá trong söù meänh cuûa Chuùa Gieâ-su vaø Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi trong theá giôùi khoâng theå giaûi thích ñöôïc. Noùi moät caùch trung thöïc, thaùnh Gieâ-roâ-ni-moâ ñaõ vieát: "Khoâng bieát Kinh Thaùnh laø khoâng bieát Chuùa Kitoâ" (Trong Is., prologue: PL 24, 17).
2/ Trong phaàn keát thuùc naêm thaùnh ngoaïi thöôøng veà Loøng Thöông Xoùt, toâi ñaõ yeâu caàu raèng chuùng ta nghó ñeán "moät chuùa nhaät daønh rieâng cho Lôøi Chuùa, ñeå hieåu ñöôïc söï phong phuù khoâng theå taùt caïn ñeán töø söï ñoái thoaïi beàn vöõng cuûa Thieân Chuùa vôùi daân Ngöôøi" (Misericordia et misera, n. 7). Thaùnh hieán theo caùch theá rieâng bieät moät ngaøy chuùa nhaät trong Naêm phuïng vuï cho Lôøi Chuùa cho pheùp, treân taát caû, laøm cho Giaùo Hoäi soáng laïi cöû chæ cuûa Ñaáng Phuïc Sinh, cuõng môû cho chuùng ta kho taøng cuûa Lôøi Ngöôøi ñeå chuùng ta coù theå laø nhöõng ngöôøi loan baùo veà söï phong phuù khoâng theå taùt caïn naøy trong theá giôùi. Theo quan ñieåm naøy, nhöõng lôøi daïy cuûa thaùnh EÂ-phrem ñeán trong taâm trí toâi: "Vaäy, ai coù khaû naêng hieåu taát caû söï phong phuù töø moät lôøi cuûa Ngaøi, laïy Chuùa? Ñieàu maø chuùng toâi hieåu veà Lôøi Ngaøi thì keùm hôn laø ñieàu maø chuùng toâi boû qua, nhö nhöõng keû khaùt nöôùc uoáng töø moät nguoàn suoái. Nhöõng chieàu kích cuûa Lôøi Ngaøi thì daøo daãy nhö nhieàu khuynh höôùng cuûa nhöõng ngöôøi hoïc hoûi Lôøi Ngaøi. Thieân Chuùa ñaõ toâ ñieåm lôøi cuûa mình baèng muoân veû ñeïp, ñeå moãi ngöôøi nghieân cöùu Lôøi cuûa Ngaøi coù theå chieâm ngaém ñieàu maø hoï yeâu meán. Vaø trong lôøi cuûa mình, Ngaøi aån giaáu taát caû moïi kho taøng, ñeå moãi ngöôøi trong chuùng toâi tìm thaáy söï phong phuù trong ñieàu maø hoï chieâm nieäm (Commentaires sur le Diatessaron, 1, 18).
Vaäy, qua laù thö naøy, toâi muoán traû lôøi cho nhieàu ñeà nghò ñeán töø daân Chuùa, ñeå trong toaøn theå Giaùo Hoäi, chuùng ta coù theå cöû haønh chuùa nhaät Lôøi Chuùa trong söï hieäp nhaát cuûa nhieàu yù höôùng. Töø nay, noù trôû thaønh moät thöïc haønh cuï theå ñeå soáng nhöõng giaây phuùt maø coäng ñoaøn tín höõu taäp trung veà giaù trò quan troïng maø Lôøi Chuùa chieám höõu trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy. Trong nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông khaùc nhau, nhieàu saùng kieán laøm cho ngöôøi tín höõu tieáp xuùc deã daøng vôùi Thaùnh Kinh, ñieàu naøy giuùp hoï soáng taâm tình bieát ôn veà moät aân hueä nhö theá, daán thaân ñeå soáng aân hueä naøy trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy vaø coù traùch nhieäm laøm chöùng veà ñieàu ñoù moät caùch haøi hoøa.
Coâng Ñoàng Vatican II ñaõ coù aûnh höôûng quan troïng trong vieäc taùi khaùm phaù Lôøi Chuùa qua Hieán cheá tín lyù Dei Verbum. Töø nhöõng trang naøy, luoân xöùng ñaùng ñöôïc suy gaãm vaø soáng, gôïi leân moät caùch roõ neùt baûn chaát cuûa Kinh Thaùnh, thoâng truyeàn töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc (ch. II), söï linh höùng thaàn linh (ch. III) oâm laáy Cöïu vaø Taân Öôùc (ch. IV vaø V) vaø taàm quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng Giaùo Hoäi (ch. VI). Ñeå laøm gia taêng giaùo huaán naøy, naêm 2008, Ñöùc Thaùnh Cha Beâ-neâ-ñic-toâ XVI ñaõ trieäu taäp moät coâng nghò caùc giaùm muïc veà chuû ñeà "Lôøi Chuùa trong ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Giaùo Hoäi", tieáp theo sau coâng nghò ñoù ngaøi ñaõ coâng boá Toâng huaán Verbum Domini, taïo neân huaán giaùo quan troïng cho coäng ñoaøn chuùng ta [1]. Trong taøi lieäu naøy, ñaëc tính hieäu naêng cuûa Lôøi Chuùa ñöôïc ñaøo saâu moät caùch ñaëc bieät, khi maø trong ñoäng taùc phuïng vuï, noåi leân tính caùch thaùnh thieâng rieâng bieät cuûa noù [2].
Vaäy, thaät laø toát raèng ñöøng bao giôø thieáu trong ñôøi soáng cuûa daân Chuùa moái töông quan quyeát ñònh naøy vôùi Lôøi soáng ñoäng maø Chuùa khoâng ngöøng ngoû lôøi vôùi vò Hoân theâ cuûa mình, ñeå vò hoân theâ coù theå taêng tröôûng trong tình yeâu vaø trong lôøi chöùng veà ñöùc tin.
3/ Vì theá, toâi aán ñònh ngaøy chuùa nhaät thöù III muøa thöôøng nieân ñöôïc daønh rieâng ñeå cöû haønh, ñeå suy tö vaø ñeå coâng boá Lôøi Chuùa. Vaäy, Chuùa nhaät Lôøi Chuùa naøy seõ ñöôïc ñònh vaøo luùc thích hôïp cuûa giai ñoaïn naøy trong naêm, khi maø chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå cuûng coá nhöõng moái lieân heä vôùi coäng ñoaøn do thaùi vaø caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát caùc kitoâ höõu. Khoâng phaûi chæ laø söï truøng hôïp veà thôøi gian: cöû haønh Chuùa nhaät Lôøi Chuùa dieãn taû moät giaù trò phoå quaùt, bôûi vì Kinh Thaùnh chæ cho nhöõng ngöôøi bieát laéng nghe con ñöôøng phaûi theo ñeå ñaït ñeán söï hieäp nhaát ñích thöïc vaø vöõng chaéc.
Caùc coäng ñoaøn seõ tìm thaáy phöông tieän ñeå soáng Chuùa nhaät naøy nhö moät ngaøy troïng theå. Trong moïi tröôøng hôïp, thaät laø quan troïng trong cöû haønh thaùnh theå, ngöôøi ta coù theå ñöa vaøo nhöõng baûn vaên thaùnh, theo caùch laøm cho coäng ñoaøn tham döï thaáy roõ giaù trò quy phaïm cuûa Lôøi Chuùa. Caùch ñaëc bieät, trong Chuùa Nhaät naøy, caàn nhaán maïnh ñeán vieäc coâng boá Lôøi Chuùa vaø thích öùng baøi giaûng ñeå laøm cho vieäc phuïc vuï Lôøi Chuùa trôû neân roõ raøng hôn. Trong chuùa nhaät naøy, caùc Giaùm muïc coù theå cöû haønh nghi thöùc cho ngöôøi laõnh taùc vuï ñoïc saùch hay trao moät söù vuï töông öùng, ñeå nhaéc ñeán taàm quan troïng cuûa vieäc coâng boá Lôøi Chuùa trong phuïng vuï. Thöïc vaäy, thaät laø caên baûn ñeå thöïc hieän nhöõng coá gaéng caàn thieát ñeå huaán luyeän moät soá tín höõu trôû thaønh nhöõng ngöôøi coâng boá thöïc söï cuûa Lôøi Chuùa vôùi moät söï chuaån bò töông xöùng, nhö ñieàu ñoù xaûy ñeán theo caùch thöùc quen thuoäc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi giuùp leã hay nhöõng thöøa taùc vieân ngoaïi thöôøng cho röôùc leã. Cuõng vaäy, caùc linh muïc ôû giaùo xöù coù theå tìm ra hình thöùc töông xöùng nhaát ñeå ñaët cuoán Kinh Thaùnh, hay moät trong caùc saùch cuûa boä Kinh Thaùnh, cho toaøn theå coäng ñoaøn, ñeå laøm noåi baät taàm quan troïng cuûa vieäc tieáp tuïc ñoïc baûn vaên trong ñôøi soáng haøng ngaøy, ñeå ñaøo saâu baûn vaên vaø ñeå caàu nguyeän vôùi Kinh Thaùnh, trong khi tham chieáu baèng caùch theá ñaëc bieät theo caùch ñoïc Lectio Divina.
4/ Vieäc daân Israel trôû veà queâ höông, sau thôøi gian löu ñaøy ôû Babylone, ñöôïc ñaùnh daáu moät caùch coù yù nghóa baèng vieäc ñoïc saùch Luaät. Kinh thaùnh taëng cho chuùng ta baûn vaên moâ taû thaät caûm ñoäng veà giaây phuùt ñoù trong saùch Neâ-heâ-mie. Daân chuùng tuï hoïp ôû Gieâ-ru-sa-lem, treân coâng tröôøng Cöûa Nöôùc ñeå nghe saùch Luaät. Bò phaân taùn do cuoäc löu ñaøy, baây giôø hoï thaáy mình ñöôïc quy tuï chung quanh Kinh Thaùnh nhö hoï chæ laø "moät ngöôøi" (Ne 8, 1). Khi ñoïc saùch thaùnh, daân chuùng "nghe" (Ne 8, 3) trong khi bieát raèng hoï tìm laïi ñöôïc trong lôøi naøy yù nghóa cuûa nhöõng bieán coá maø hoï ñaõ soáng. Phaûn öùng tröôùc vieäc coâng boá nhöõng lôøi naøy laø caûm xuùc vaø nhöõng gioït nöôùc maét: Esdras ñoïc moät ñoaïn trong saùch luaät cuûa Chuùa, roài nhöõng vò leâ-vi thoâng dòch, giaûi thích yù nghóa, vaø ngöôøi ta coù theå hieåu. Nehemie quan toång ñoác, Esdras laø tö teá vaø kyù luïc, vaø nhöõng vò leâ-vi laø nhöõng ngöôøi giaûi thích luaät, noùi cuøng daân chuùng: "Ngaøy hoâm nay ñöôïc thaùnh hieán cho Chuùa, Thieân Chuùa cuûa anh chò em! Ñöøng mang tang cheá, ñöøng khoùc nöõa!" Vì hoï khoùc suoát trong luùc nghe nhöõng lôøi cuûa Leà Luaät. [...] Ñöùng buoàn phieàn nöõa: nieàm vui cuûa Thieân Chuùa laø thaønh luõy cuûa anh chò em!" (Ne 8, 8-10).
Nhöõng töø naøy chöùa ñöïng moät huaán giaùo quan troïng. Kinh Thaùnh khoâng theå chæ laø di saûn cuûa moät soá ngöôøi vaø cuõng khoâng phaûi laø moät boä söu taäp saùch vôùi moät soá ñaëc quyeàn. Tröôùc heát, Kinh Thaùnh thuoäc veà daân ñöôïc trieäu taäp ñeå laéng nghe vaø nhaän bieát trong Lôøi naøy. Thöôøng thì coù nhieàu khuynh höôùng muoán ñoäc quyeàn baûn vaên thaùnh trong khi vieän daãn noù theo moät soá phaïm vi hay nhöõng nhoùm choïn saün. Khoâng theå nhö vaäy ñöôïc. Kinh Thaùnh laø cuoán saùch cuûa daân Chuùa, maø trong khi laéng nghe, hoï vöôït qua ñöôïc söï phaân taùn vaø söï chia reõ ñeå tieán tôùi söï hieäp nhaát. Lôøi Chuùa hieäp nhaát caùc tín höõu vaø laøm cho hoï trôû thaønh moät daân duy nhaát.
5/ Trong söï hieäp nhaát ñöôïc taïo neân do söï laéng nghe naøy, caùc vò muïc töû tröôùc tieân coù traùch nhieäm lôùn ñeå giaûi thích vaø cho pheùp taát caû moïi ngöôøi hieåu Kinh Thaùnh. Vì noù laø cuoán saùch cuûa daân, nhöõng ai coù ôn goïi trôû thaønh thöøa taùc vieân cuûa Lôøi phaûi caûm nhaän vôùi söùc maïnh ñoøi hoûi laøm cho Lôøi Chuùa coù theå ñi vaøo ñôøi soáng coäng ñoaøn.
Caùch rieâng, baøi giaûng mang laáy moät nhieäm vuï raát ñaëc bieät, bôûi vì noù coù ñöôïc "moät ñaëc tính gaàn nhö laø bí tích" (EG, n.142). Daãn vaøo chieàu saâu trong Lôøi Chuùa, trong moät caùch noùi ñôn giaûn vaø phuø hôïp vôùi ngöôøi nghe, cuõng cho pheùp vò linh muïc laøm cho khaùm phaù "veû ñeïp cuûa nhöõng hình aûnh maø Thieân Chuùa duøng ñeå khuyeán khích thöïc haønh ñieàu thieän" (Ibid.). Ñoù laø moät cô hoäi muïc vuï khoâng ñöôïc boû qua.
Thöïc vaäy, ñoái vôùi nhieàu tín höõu, ñoù laø dòp duy nhaát maø hoï coù ñöôïc ñeå naém baét ñöôïc veû ñeïp cuûa Lôøi Chuùa vaø thaáy Lôøi Chuùa tham chieáu vaøo ñôøi soáng thöôøng ngaøy cuûa mình. Vaäy, phaûi daønh thôøi giôø caàn thieát cho vieäc doïn baøi giaûng. Ngöôøi ta khoâng theå öùng khaåu trong vieäc giaûi thích nhöõng baûn vaên thaùnh. Ñoái vôùi chuùng ta, nhö laø nhöõng ngöôøi thuyeát giaûng, phaûi ñöôïc yeâu caàu laø khoâng vöôït quaù giôùi haïn vôùi nhöõng baøi giaûng hay nhöõng laäp luaän xa laï. Khi chuùng ta döøng laïi ñeå chieâm nieäm vaø caàu nguyeän treân baûn vaên thaùnh, ngöôøi ta coù theå noùi chuyeän vôùi traùi tim ñeå ñuïng ñeán traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi ñang laéng nghe, ñeå dieãn taû ñieàu caên baûn ñöôïc laõnh nhaän vaø troå sinh hoa traùi. Ñöøng bao giôø nôi loûng vieäc daønh thôøi gian vaø caàu nguyeän vôùi Kinh Thaùnh, ñeå noù ñöôïc ñoùn nhaän "ñeå noù thöïc söï laø Lôøi cuûa Chuùa, chöù khoâng phaûi laø lôøi cuûa ngöôøi phaøm" (1 Th 2, 13).
Cuõng ñaùng öôùc ao raèng nhöõng giaùo lyù vieân, qua söù vuï maø hoï ñaõ nhaän laõnh, giuùp laøm lôùn leân trong ñöùc tin, trong khi caûm nhaän ñöôïc söï caáp baùch laøm môùi laïi qua söï quen thuoäc vaø hoïc hoûi Kinh Thaùnh, cho pheùp hoï deã daøng thöïc hieän moät cuoäc ñoái thoaïi thöïc söï giöõa nhöõng ngöôøi ñang nghe hoï vaø Lôøi Chuùa.
6/ Tröôùc khi toû mình cho caùc moân ñeä ñoùng kín trong nhaø tieäc ly vaø môû trí cho hoï hieåu Kinh Thaùnh (cf. Lc 24, 44-45), Ñaáng Phuïc Sinh hieän ra cho hai ngöôøi trong soá hoï treân ñöôøng töø Gieâ-ru-sa-lem veà Emmaus (cf. Lc 24, 13-35). Baûn töôøng thuaät cuûa thaùnh söû Luca ghi nhaän raèng ñoù laø ngaøy Phuïc Sinh, nghóa laø ngaøy chuùa nhaät. Hai moân ñeä naøy tranh luaän veà nhöõng bieán coá cuoái cuøng cuûa cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Chuùa Gieâ-su. Haønh trình cuûa hoï ñöôïc ghi daáu baèng söï buoàn baõ vaø thaát voïng veà keát cuïc ñaày thaûm kòch cuûa Chuùa Gieâ-su. Hoï ñaõ hy voïng nôi Ngöôøi trong khi xem Ngöôøi nhö laø Ñaáng Messie giaûi thoaùt, nhöng hoï bò ñaët tröôùc tai tieáng cuûa Ñaáng Chòu Ñoùng Ñinh. Moät caùch kín ñaùo, Ñaáng Phuïc Sinh tieán laïi gaàn vaø böôùc ñi vôùi caùc moân ñeä, nhöõng ngöôøi naøy khoâng nhaän ra Ngöôøi (cf. c. 16). Doïc ñöôøng, Chuùa hoûi hoï, khi bieát raèng hoï khoâng hieåu veà cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Ngöôøi; Ngöôøi goïi hoï laø "taâm trí khoâng hieåu bieát vaø chaäm tin" (c. 25), "vaø, khôûi ñi töø Moisen vaø taát caû caùc tieân tri, Ngöôøi giaûi thích cho hoï nhöõng ñieàu lieân quan ñeán Ngöôøi trong toaøn boä Kinh Thaùnh" (c. 27). Ñöùc Kitoâ laø nhaø chuù giaûi tieân khôûi! Khoâng chæ Kinh Thaùnh cöïu öôùc ñaõ ñi tröôùc ñieàu maø Ngöôøi seõ thöïc hieän, nhöng chính baûn thaân Ngöôøi cuõng muoán trung thaønh vôùi Lôøi naøy ñeå laøm roõ neùt lòch söû cöùu roãi duy nhaát tìm thaáy söï thaønh toaøn nôi Ñöùc Kitoâ.
7/ Nhôø ñoù, cuoán saùch Thaùnh Kinh (Bible) nhö laø Kinh Thaùnh (Ecriture Sainte), noùi veà Ñöùc Kitoâ vaø loan baùo Ngöôøi nhö laø Ñaáng phaûi traûi qua nhöõng ñau khoå ñeå böôùc vaøo trong vinh quang (cf. c. 26). Ñoù khoâng phaûi laø moät phaàn duy nhaát, nhöng toaøn boä Kinh Thaùnh noùi veà Ngöôøi. Caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ngöôøi khoâng theå giaûi thích ñöôïc maø khoâng coù toaøn boä Kinh Thaùnh. Vì theá, moät trong nhöõng lôøi tuyeân xöng ñöùc tin laâu ñôøi nhaát nhaán maïnh raèng: "Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát vì toäi loãi chuùng ta theo lôøi Kinh Thaùnh, vaø Ngöôøi ñöôïc choân caát trong moä; Ngöôøi soáng laïi vaøo ngaøy thöù ba theo lôøi Kinh Thaùnh, Ngöôøi ñaõ hieän ra vôùi Pheâ-roâ" (1 Co 15, 3-5). Bôûi vì Kinh Thaùnh noùi veà Ñöùc Kitoâ, chuùng cho pheùp tin raèng söï cheát vaø söï soáng laïi cuûa Ngöôøi khoâng thuoäc veà chuyeän thaàn thoaïi, nhöng coù tính lòch söû vaø ñöôïc tìm thaáy ôû trung taâm ñöùc tin cuûa caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi.
Moái lieân heä giöõa Kinh Thaùnh vaø ñöùc tin cuûa caùc tín höõu thaät laø saâu xa. Bôûi vì ñöùc tin ñeán töø vieäc laéng nghe vaø vieäc laéng nghe ñöôïc taäp trung vaøo Lôøi cuûa Ñöùc Kitoâ (cf. Rm 10, 17), lôøi môøi goïi hieän nay laø caáp thieát vaø taàm quan troïng maø caùc tín höõu phaûi daønh rieâng cho vieäc laéng nghe Lôøi Chuùa, trong cöû haønh phuïng vuï cuõng nhö trong lôøi caàu nguyeän vaø suy tö caù nhaân.
8/ Cuoäc "du haønh" cuûa Ñaáng Phuïc Sinh vôùi caùc moân ñeä treân ñöôøng Emmaus keát thuùc baèng böõa aên. Vò du khaùch bí aån chaáp nhaän söï naøi næ maø hai ngöôøi baïn ñöôøng ngoû vôùi Ngöôøi: "Haõy ôû laïi vôùi chuùng toâi, vì trôøi ñaõ chieàu vaø ngaøy saép heát" (Lc 24, 29). Trong khi ngoài ñoàng baøn vôùi hoï, Chuùa Gieâ-su caàm laáy baùnh, ñoïc lôøi chuùc tuïng, beû ra vaø trao cho hoï. Luùc ñoù, maét hoï môû ra vaø hoï nhaän ra Ngöôøi. (cf. c. 31).
Chuùng ta hieåu veà caûnh naøy, moái töông quan giöõa Kinh Thaùnh vaø Thaùnh Theå laø khoâng theå taùch rôøi. Coâng Ñoàng Vatican II daïy: "Giaùo Hoäi luoân toân kính Thaùnh Kinh nhö ñaõ toân kính Thaân Theå cuûa Chuùa; Giaùo Hoäi khoâng ngöøng, nhaát laø trong phuïng vuï thaùnh, laáy baùnh söï soáng töø baøn tieäc Lôøi Chuùa vaø baøn tieäc Thaân mình cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå ban taëng cho caùc tín höõu" (Dei Verbum, soá 21).
Vieäc tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi Kinh Thaùnh vaø vieäc cöû haønh Thaùnh Theå giuùp cho nhöõng ngöôøi thuoäc veà nhoùm nhaän ra. Nhö laø nhöõng tín höõu, chuùng ta laø moät daân duy nhaát böôùc ñi trong lòch söû, ghi daáu baèng söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa ôû giöõa chuùng ta, Ñaáng noùi vôùi chuùng ta vaø nuoâi döôõng chuùng ta. Ngaøy daønh rieâng cho Saùch Thaùnh muoán khoâng chæ laø "moät naêm moät laàn", nhöng laø moät bieán coá cho suoát caû naêm, bôûi væ chuùng ta coù nhu caàu caáp thieát ñeå trôû neân quen thuoäc vaø thaân maät vôùi Kinh Thaùnh vaø vôùi Ñaáng Phuïc Sinh, Ñaáng khoâng ngöøng beû Lôøi vaø Baùnh trong coäng ñoaøn caùc tín höõu. Vì theá, chuùng ta caàn luoân ñi vaøo söï tin töôûng vôùi Kinh Thaùnh, neáu khoâng thì traùi tim vaãn coøn laïnh vaø nhöõng con maét vaãn coøn ñoùng kín, bò ghi daáu nhö voâ soá hình thöùc cuûa söï muø loøa.
Kinh Thaùnh vaø caùc Bí Tích khoâng theå phaân chia. Khi caùc bí tích ñöôïc daãn nhaäp vaø soi saùng baèng Lôøi, chuùng ñöôïc bieåu loä moät caùch roõ hôn nhö muïc ñích cuûa haønh trình maø chính Ñöùc Kitoâ môû taâm trí vaø traùi tim ñeå nhaän ra haønh ñoäng cöùu roãi cuûa Ngöôøi. Trong boái caûnh naøy, caàn nhôù ñeán lôøi daïy doã ñeán töø saùch Khaûi Huyeàn. Ñieàu ñöôïc noùi ôû ñaây laø Chuùa ñang ñöùng ôû ngoaøi cöûa vaø Ngöôøi goõ. Neáu ai nghe tieáng Ngöôøi vaø môû cöûa, Ngöôøi seõ vaøo duøng böõa toái vôùi hoï (cf. 3, 20). Ñöùc Kitoâ Gieâ-su, qua Kinh Thaùnh, ñang goõ cöûa chuùng ta; neáu chuùng ta nghe vaø môû cöûa taâm trí cuõng nhö traùi tim, thì Ngöôøi seõ böôùc vaøo cuoäc soáng vaø ôû laïi vôùi chuùng ta.
9/ Trong thö thöù hai gôûi Ti-moâ-teâ, gioáng nhö laø baûn di chuùc tinh thaàn, thaùnh Phao-loâ daën doø ngöôøi coäng taùc trung tín cuûa mình thöôøng xuyeân ñoïc Kinh Thaùnh. Vò Toâng ñoà xaùc tín raèng "toaøn boä Kinh Thaùnh ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng"; ñöôïc duøng ñeå daïy doã, toá caùo ñieàu xaáu, ñieàu chænh, giaùo duïc trong söï coâng chính" (cf. 3, 16). Lôøi daën doø cuûa thaùnh Phao-loâ daønh cho Ti-moâ-teâ taïo neân moät neàn taûng, döïa vaøo ñoù Hieán cheá coâng ñoàng Dei Verbum ñeà caäp ñeán chuû ñeà quan troïng veà linh höùng trong Kinh Thaùnh, moät neàn taûng maø caùch rieâng nhöõng chuû ñeà nhö cuøng ñích cöùu roãi, chieàu kích tinh thaàn vaø nguyeân taéc nhaäp theå ñoái vôùi Kinh Thaùnh ñöôïc ñaët ra.
Tröôùc heát, trong khi nhaéc laïi lôøi daën doø cuûa Phao-loâ daønh cho Ti-moâ-teâ, Dei Verbum nhaán maïnh raèng "caùc saùch Kinh Thaùnh daïy moät caùch chaéc chaén, trung tín vaø khoâng sai laàm chaân lyù maø Thieân Chuùa muoán thaáy ñeà caäp ñeán trong caùc Thö thaùnh vì phaàn roãi cuûa chuùng ta" (soá 11). Bôûi vì caùc thö naøy daïy veà ôn cöùu roãi veà ñöùc tin trong Ñöùc Kitoâ (2 Tm 3, 15), caùc chaân lyù maø noù chöùa ñöïng phuïc vuï cho ôn cöùu roãi cuûa chuùng ta. Saùch thaùnh (bible) khoâng phaûi laø boä söu taäp caùc saùch lòch söû hay bieân nieân söû, nhöng noù hoaøn toaøn höôùng veà toaøn boä ôn cöùu roãi cuûa con ngöôøi (personne). Söï baùm reã vaøo lòch söû khoâng theå choái caõi ñöôïc cuûa nhöõng saùch ñöôïc chöùa ñöïng trong baûn vaên thaùnh khoâng ñöôïc laøm queân ñi cuøng ñích caên baûn naøy: ôn cöùu ñoä cuûa chuùng ta. Taát caû ñöôïc höôùng veà cuøng ñích ñöôïc ghi trong chính baûn chaát (nature) cuûa Saùch thaùnh (Bible), ñöôïc soaïn thaûo nhö lòch söû ôn cöùu roãi, trong ñoù Thieân Chuùa noùi vaø haønh ñoäng ñeå ñi ñeán gaëp gôõ moïi ngöôøi, ñeå cöùu hoï khoûi söï döõ vaø söï cheát.
Ñeå ñaït tôùi muïc ñích cöùu roãi naøy, Kinh Thaùnh, döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuyeån lôøi cuûa con ngöôøi ñöôïc vieát theo caùch nhaân loaïi thaønh Lôøi Chuùa (cf. DV 12). Vai troø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong Thaùnh Kinh raát neàn taûng. Khoâng coù söï taùc ñoäng cuûa Ngaøi, nguy cô bò ñoùng kín trong baûn vaên coù theå luoân laø moät nguy hieåm, deã rôi vaøo caùch giaûi thích quaù khích (fondamentaliste) maø chuùng ta phaûi traùnh ñeå khoâng laøm leäch laïc tính caùch ñöôïc linh höùng, naêng ñoäng vaø thuoäc veà thaùnh thaàn maø baûn vaên thaùnh voán coù. Nhö vò Toâng ñoà nhaéc laïi ñieàu naøy, "chöõ vieát gieát cheát, nhöng tinh thaàn laøm cho soáng" (2 Co 3, 6). Vaäy, Thaùnh Thaàn laøm cho Thaùnh Kinh bieán thaønh Lôøi soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc soáng vaø thoâng truyeàn trong ñöùc tin cuûa daân thaùnh Ngaøi.
10/ Taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng chæ lieân quan ñeán söï hình thaønh Kinh Thaùnh, nhöng cuõng haønh ñoäng nôi nhöõng ngöôøi ñaët mình laéng nghe Lôøi Chuùa. Khaúng ñònh cuûa caùc Giaùo phuï thaät laø quan troïng, theo ñoù Kinh Thaùnh phaûi "ñöôïc ñoïc vaø giaûi thích döôùi aùnh saùng cuûa cuøng moät Thaùnh Thaàn maø noù ñöôïc vieát ra" (DV 12). Vôùi Chuùa Gieâ-su Kitoâ, maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa ñaït ñeán söï thaønh toaøn vaø sung maõn; tuy nhieân, Thaùnh Thaàn tieáp tuïc haønh ñoäng cuûa mình. Thöïc vaäy, thaät laø giaûn löôïc ñeå giôùi haïn taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn chæ vaøo baûn tính thaàn linh ñöôïc linh höùng cuûa Kinh Thaùnh vaø cuûa nhöõng taùc giaû khaùc nhau. Vaäy, thaät laø caàn thieát ñeå ñaët nieàm tin vaøo taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng tieáp tuïc thöïc hieän hình thöùc rieâng bieät cuûa Ngaøi veà linh höùng khi Giaùo Hoäi giaûng daïy Kinh Thaùnh, khi Huaán quyeàn giaûi thích Kinh Thaùnh moät caùch chính thöùc (cf. Ibidem 10) vaø khi moãi ngöôøi tín höõu ruùt ra töø ñoù quy phaïm thieâng lieâng cuûa mình. Theo nghóa naøy, chuùng ta coù theå hieåu lôøi cuûa Chuùa Gieâ-su noùi vôùi caùc moân ñeä, laø nhöõng ngöôøi ñaõ khaúng ñònh laø ñaõ hieåu yù nghóa cuûa caùc duï ngoân, khi Ngaøi noùi: "Vì theá, caùc kyù luïc trôû neân moân ñeä cuûa Nöôùc trôøi coù theå so saùnh vôùi ngöôøi chuû nhaø bieát ruùt ra nhöõng ñieàu cuõ, môùi töø kho taøng cuûa mình" (Mt 13, 52).
11/ Cuoái cuøng, Dei Verbum xaùc ñònh raèng "lôøi Chuùa, ngang qua ngoân ngöõ nhaân loaïi, ñaõ trôû neân gioáng nhö ngoân ngöõ cuûa con ngöôøi, cuõng gioáng nhö töø muoân ñôøi Ngoâi Lôøi cuûa Cha haèng höõu, ñaõ gaùnh laáy söï baát toaøn cuûa thaân xaùc chuùng ta, vaø trôû neân gioáng nhö loaøi ngöôøi" (soá 13). Ñoù cuõng nhö noùi raèng söï Nhaäp Theå cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa trao ban hình thöùc vaø yù nghóa cho moái töông quan giöõa Lôøi Chuùa vaø ngoân ngöõ con ngöôøi, vôùi nhöõng ñieàu kieän lòch söû vaø vaên hoùa. Chính trong bieán coá naøy maø Truyeàn Thoáng ñöôïc thaønh hình, ñaây cuõng laø Lôøi Chuùa (cf. Ibidem soá 9). Ngöôøi ta thöôøng coù nguy cô taùch rieâng Kinh Thaùnh vaø Truyeàn Thoáng, maø khoâng hieåu raèng caû hai coù cuøng moät nguoàn duy nhaát laø Maïc Khaûi. Ñaëc tính ñöôïc vieát ra cuûa Kinh Thaùnh khoâng laøm suy giaûm gì söï kieän noù hoaøn toaøn laø lôøi soáng ñoäng; cuõng gioáng nhö truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi, khoâng ngöøng thoâng truyeàn Kinh Thaùnh suoát nhieàu theá kyû, töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc, chieám höõu cuoán saùch thaùnh naøy nhö "luaät toái thöôïng cuûa ñöùc tin" (Ibidem 21). Hôn nöõa, tröôùc khi trôû thaønh baûn vaên vieát, Lôøi Chuùa ñaõ ñöôïc truyeàn baèng mieäng vaø ñöôïc gìn giöõ soáng ñoäng baèng ñöùc tin cuûa moät daân nhaän bieát Lôøi Chuùa nhö lòch söû vaø nguyeân taéc veà caên tính cuûa mình giöõa bao nhieâu daân toäc khaùc. Vaäy, ñöùc tin thuoäc veà kinh thaùnh ñöôïc xaây döïng treân Lôøi soáng ñoäng vaø khoâng phaûi treân moät cuoán saùch.
12/ Khi Kinh Thaùnh ñöôïc ñoïc trong cuøng moät tinh thaàn maø noù ñaõ ñöôïc vieát ra, noù luoân luoân môùi meû. Cöïu Öôùc khoâng bao giôø cuõ moät khi ngöôøi ta ñöa noù vaøo trong Taân öôùc, bôûi vì taát caû ñeàu ñöôïc bieán ñoåi do Thaùnh Thaàn duy nhaát laø Ñaáng linh höùng cho noù. Toaøn boä baûn vaên thaùnh coù ñöôïc nhieäm vuï tieân tri: noù khoâng lieân quan ñeán töông lai, nhöng laø ngaøy hoâm nay cuûa ngöôøi ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi naøy. Chính Chuùa Gieâ-su khaúng ñònh ñieàu ñoù moät caùch roõ raøng luùc khôûi ñaàu söù vuï: "Hoâm nay ñaõ hoaøn thaønh ñoaïn Kinh Thaùnh maø anh chò em vöøa nghe" (Lc 4, 21). Keû ñöôïc nuoâi döôõng moãi ngaøy baèng Lôøi Chuùa, cuõng gioáng nhö Chuùa Gieâ-su, laøm cho mình trôû thaønh ngöôøi ñoàng thôøi vôùi nhöõng con ngöôøi maø mình gaëp gôõ; noù khoâng bò caùm doã rôi vaøo nhöõng noãi nhôù khoâ caèn cuûa quaù khöù, cuõng nhö nhöõng aûo voïng khoâng töôûng höôùng veà töông lai.
Kinh Thaùnh laøm cho hoaøn thaønh taùc ñoäng tieân tri tröôùc heát ñoái vôùi ngöôøi nghe noù. Noù gôïi leân söï dòu daøng vaø cay ñaéng. Haõy nhôù laïi lôøi cuûa tieân tri Ezekiel khi Chuùa môøi goïi oâng ta aên cuoán saùch, oâng ta cho bieát: "trong mieäng toâi, ngoït ngaøo nhö maät" (cf. 3, 3). Chính thaùnh söû Gioan treân ñaûo Patmos ñaõ soáng laïi chính kinh nghieäm maø Ezekiel ñaõ aên cuoán saùch, nhöng oâng theâm vaøo moät vaøi ñieàu ñaëc bieät hôn: "Trong mieäng toâi, dòu daøng nhö maät, nhöng khi toâi ñaõ aên roài, loøng toâi traøn ñaày cay ñaéng" (Ap 10, 10).
Hieäu quaû dòu daøng cuûa Lôøi Chuùa thuùc ñaåy chuùng ta chia seû vôùi nhöõng ngöôøi maø chuùng ta gaëp gôõ trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy ñeå dieãn taû cho hoï söï chaéc chaén veà nieàm hy voïng maø Lôøi Chuùa chöùa ñöïng (cf. 1 P 3, 15-16). Ngöôïc laïi, söï cay ñaéng thöôøng ñöôïc ban taëng khi ngöôøi ta naém giöõ ôû moät ñieåm naøo ñoù maø chuùng ta khoù soáng lôøi theo moät caùch theá thích hôïp, hay ngay caû thaáy bò töø choái duïng ngoùn tay bôûi vì noù khoâng giöõ ñöôïc giaù trò ñeå mang laïi yù nghóa cho cuoäc soáng. Vaäy, thaät laø caàn thieát ñeå ñöøng bao giôø coi mình nhö quen thuoäc vôùi Lôøi Chuùa, nhöng phaûi ñöôïc Lôøi Chuùa nuoâi döôõng ñeå khaùm phaù vaø soáng moät caùch saâu xa moái töông quan cuûa chuùng ta vôùi Chuùa vaø vôùi anh chò em.
13/ Moät thaùch thöùc khaùc ñeán töø Kinh Thaùnh laø thaùch thöùc lieân quan ñeán baùc aùi. Lôøi Chuùa thöôøng xuyeân nhaéc nhôû tình yeâu thöông xoùt cuûa Chuùa Cha, Ñaáng ñoøi hoûi con caùi mình soáng trong tình baùc aùi. Cuoäc soáng cuûa Chuùa Gieâ-su laø caùch dieãn taû troøn ñaày vaø hoaøn haûo cuûa tình yeâu thaàn linh naøy, khoâng giöõ gì laïi cho rieâng mình, nhöng hoaøn toaøn hieán daâng cho taát caû moïi ngöôøi. Trong duï ngoân veà Lazaro ngheøo khoù, chuùng ta tìm thaáy moät chæ daãn quyù giaù. Khi Lazaro vaø ngöôøi giaøu coù cheát, ngöôøi naøy, trong khi thaáy ngöôøi ngheøo naèm trong loøng Abraham, xin cho mình ñöôïc sai veà vôùi caùc anh em ñeå caûnh baùo hoï phaûi soáng tình yeâu vôùi ngöôøi thaân caän, ñeå traùnh phaûi chòu nhöõng hình phaït rieâng cuûa mình. Caâu traû lôøi cuûa Abraham nhö quaát vaøo maët: "Chuùng coù Moi-sen vaø caùc tieân tri, chuùng phaûi nghe caùc ngaøi" (Lc 16, 29). Nghe lôøi Thaùnh Kinh ñeå thöïc thi loøng thöông xoùt: ñoù laø moät thaùch ñoá lôùn trong ñôøi soáng chuùng ta. Lôøi Chuùa laø thöôùc ño môû maét chuùng ta ñeå cho pheùp chuùng ta ra khoûi tính caù nhaân chuû nghóa, daãn ñeán söï ngaït thôû vaø söï caèn coãi, ñoàng thôøi môû ra con ñöôøng cuûa chia seû vaø tình lieân ñôùi.
14/ Moät trong nhöõng giai ñoaïn coù yù nghóa nhaát trong moái töông quan giöõa Chuùa Gieâ-su vaø caùc moân ñeä laø trình thuaät veà söï Bieán Hình. Chuùa Gieâ-su leân nuùi ñeå caàu nguyeän vôùi Pheâ-roâ, Gia-coâ-beâ vaø Gioan. Caùc thaùnh söû nhaéc laïi raèng, trong khi khuoân maët vaø y phuïc cuûa Chuùa Gieâ-su röïc saùng, hai ngöôøi ñaøm ñaïo vôùi Ngöôøi: Moi-sen vaø Elie, nhöõng vò nhaäp vai Leà Luaät vaø caùc Tieân Tri, nghóa laø Thaùnh Kinh. Khi thaáy ñieàu naøy, phaûn öùng cuûa Pheâ-roâ ñöôïc traøn ñaày nieàm vui tuyeät vôøi: "Thöa Thaày, chuùng ta ôû ñaây thaät laø tuyeät! Chuùng con seõ laøm 3 leàu: moät cho Thaày, moät cho Moi-sen, vaø moät cho Elie" (Lc 9, 33). Vaøo luùc ñoù, moät ñaùm maây bao phuû hoï vaø caùc moân ñeä thaáy sôï haõi.
Söï Bieán Hình nhaéc nhôù ñeán leã leàu, khi Esdras vaø Nehemie ñoïc baûn vaên thaùnh cho daân, sau khi töø löu ñaøy trôû veà. Ñoàng thôøi, noù ñi tröôùc vinh quang cuûa Chuùa Gieâ-su trong khi chuaån bò cho söï tai tieáng cuûa bieán coá khoå naïn, vinh quang thaàn linh cuõng ñöôïc gôïi leân bôûi ñaùm maây bao phuû caùc moân ñeä, daáu hieäu veà söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa. Söï Bieán Hình naøy gioáng nhö söï bieán hình cuûa Kinh Thaùnh, vöôït leân treân taát caû khi noù nuoâi döôõng ñôøi soáng caùc tín höõu. Nhö Verbum Domini nhaéc nhôû: "Trong khi naém baét veà caùch lyù luaän giöõa nhöõng yù nghóa khaùc nhau cuûa Kinh Thaùnh, ñieàu coù tính caùch quyeát ñònh laø hieåu ñoaïn vaên töø chöõ vieát ñeán tinh thaàn. Khoâng phaûi laø töø moät ñoaïn vaên töï ñoäng vaø töï phaùt, nhöng phaûi xuyeân qua chöõ vieát" (soá 38).
15/ Treân haønh trình ñoùn nhaän Lôøi Chuùa, Meï Thieân Chuùa ñoàng haønh vôùi chuùng ta. Meï ñöôïc bieát ñeán nhö Ñaáng ñöôïc chuùc phuùc bôûi vì Meï ñaõ tin vaøo söï thaønh toaøn cuûa nhöõng ñieàu maø Chuùa ñaõ noùi vôùi Meï (cf. Lc 1, 45). Söï chuùc phuùc cuûa Meï ñi tröôùc taát caû nhöõng moái phuùc ñöôïc Chuùa Gieâ-su coâng boá cho ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi buoàn saàu, nhöõng ngöôøi khoù ngheøo, nhöõng ngöôøi xaây döïng hoøa bình vaø nhöõng ngöôøi bò baùch haïi, bôûi vì ñoù laø ñieàu kieän caàn thieát cho toaøn boä moái phuùc khaùc. Chaúng coù ngöôøi ngheøo naøo ñöôïc chuùc phuùc vì ngöôøi ñoù ngheøo; ngöôøi ñoù trôû neân keû ngheøo, nhö Meï Maria, neáu ngöôøi ñoù tin vaøo söï thaønh toaøn cuûa Lôøi Chuùa. Ñoù laø ñieàu maø moät moân ñeä quan troïng vaø laø baäc thaày veà Kinh Thaùnh, thaùnh Au-gus-ti-noâ nhaéc nhôû: "Coù ngöôøi ôû giöõa ñaùm ñoâng, caùch rieâng bò thuùc ñaåy bôûi loøng nhieät thaønh, keâu leân: Phuùc cho loøng daï ñaõ cöu mang Thaày. Vaø Ngöôøi traû lôøi: phuùc hôn cho nhöõng ai laéng nghe vaø gìn giöõ Lôøi Chuùa. Theá coù nghóa nhö noùi raèng: meï toâi, maø baïn goïi laø coù phuùc, thaät laø coù phuùc, chính xaùc bôûi vì baø gìn giöõ Lôøi Chuùa, khoâng phaûi bôûi vì Ngoâi Lôøi ñaõ nhaäp theå nôi baø vaø ñaõ soáng giöõa chuùng ta, nhöng bôûi vì baø gìn giöõ chính Lôøi cuûa Chuùa, nhôø Ngöôøi maø baø ñaõ ñöôïc taïo döïng, vaø trong baø Ngöôøi ñaõ maëc laáy xaùc phaøm" (Comm. L'ev. De Jn, 10, 3).
Öôùc gì Chuùa nhaät Lôøi Chuùa coù theå laøm lôùn leân trong daân Chuùa loøng suøng ñaïo vaø söï chaêm chæ quen thuoäc vôùi Thaùnh Kinh, nhö taùc giaû thaùnh ñaõ daïy trong thôøi xöa "Lôøi naøy ôû gaàn ngöôi, Lôøi ôû trong mieäng ngöôi vaø trong tim ngöôi, ñeå ngöôi ñem ra thöïc haønh" (Tl 30, 14).
Coâng boá taïi Roâ-ma, beân caïnh ñeàn thôø thaùnh Gioan La-teâ-ra-noâ, ngaøy 30 thaùng 09 naêm 2019
Trong ngaøy leã kính thaùnh Gieâ-roâ-ni-moâ, khôûi ñaàu höôùng ñeán vieäc kyû nieäm 1,600 naêm ngaøy qua ñôøi cuûa ngaøi.
(Baûn dòch cuûa UÛy Ban Kinh Thaùnh tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)
- - - - - - -
[1] Cf. AAS 102 (2010), 692-787.
[2] Nhö theá, bí tích tính cuûa Lôøi coù theå hieåu caùch loaïi suy nhö söï hieän dieän ñích thöïc cuûa Chuùa Kitoâ döôùi hình baùnh vaø röôïu ñöôïc truyeàn pheùp. Baèng caùch ñeán baøn thôø vaø thoâng phaàn vaøo baøn tieäc Thaùnh Theå, chuùng ta thöïc söï thoâng hieäp vaøo Mình vaø Maùu Chuùa Kitoâ. Vieäc coâng boá Lôøi Thieân Chuùa trong khi cöû haønh bao haøm vieäc nhìn nhaän chính Chuùa Kitoâ hieän dieän vaø ngoû lôøi vôùi chuùng ta ñeå ñöôïc chuùng ta laéng nghe. (Verbum Domini 56).