Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Christus Vivit - Ñöùc Kitoâ ñang soáng
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
göûi ngöôøi treû vaø toaøn theå daân Chuùa
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Vuõ Vaên An)
Chöông 7
Thöøa taùc vuï tuoåi treû
202. Thöøa taùc vuï tuoåi treû, nhö ñöôïc thi haønh trong truyeàn thoáng, ñaõ bò aûnh höôûng ñaùng keå bôûi nhöõng thay ñoåi xaõ hoäi vaø vaên hoùa. Ngöôøi treû thöôøng khoâng tìm thaáy nôi caùc chöông trình thoâng thöôøng cuûa chuùng ta moät ñaùp öùng cho moái quan taâm, nhu caàu, caùc nan ñeà vaø vaán ñeà cuûa hoï. Söï lan traøn vaø taêng tröôûng caùc nhoùm vaø phong traøo lieân heä moät caùch chuû yeáu vôùi giôùi treû coù theå ñöôïc coi laø coâng trình cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng lieân tuïc chæ cho chuùng ta nhöõng neûo ñöôøng môùi ñeå ñi. Maëc duø vaäy, vaãn caàn phaûi xem xeùt caùch caùc nhoùm nhö vaäy tham gia vaøo vieäc chaêm soùc muïc vuï toång theå cuûa Giaùo hoäi, cuõng nhö phaûi hieäp thoâng nhieàu hôn giöõa hoï vaø phoái hôïp toát hôn caùc hoaït ñoäng cuûa hoï. Duø tieáp caän ngöôøi treû khoâng bao giôø deã daøng, hai ñieàu ngaøy caøng trôû neân hieån nhieân: vieäc nhaän ra raèng toaøn boä coäng ñoàng phaûi tham gia vaøo vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng cho hoï, vaø ñoøi hoûi caáp baùch hoï phaûi ñaûm nhaän moät vai troø lôùn hôn trong vieäc noái voøng tay lôùn (outreach) muïc vuï.
Moät neàn chaêm soùc muïc vuï coù tính ñoàng nghò (synodal)
203. Toâi muoán noùi roõ raèng chính ngöôøi treû laø taùc nhaân cuûa thöøa taùc vuï tuoåi treû. Chaéc chaén hoï caàn ñöôïc giuùp ñôõ vaø höôùng daãn, nhöng ñoàng thôøi, ñöôïc töï do phaùt trieån caùc phöông thöùc môùi, ñaày saùng taïo vaø taùo baïo. Vì vaäy, ôû ñaây , toâi seõ khoâng coá gaéng ñeà ra moät loaïi thuû baûn thöøa taùc vuï giôùi treû hoaëc moät höôùng daãn muïc vuï thöïc teá. Toâi quan taâm nhieàu hôn ñeán vieäc giuùp ngöôøi treû söû duïng söï hieåu bieát thoâng saùng, taøi kheùo leùo vaø kieán thöùc cuûa hoï ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà vaø moái quan taâm cuûa ngöôøi treû khaùc baèng ngoân ngöõ rieâng cuûa hoï.
204. Giôùi treû khieán chuùng ta nhìn thaáy nhu caàu phaûi coù phong caùch môùi vaø chieán löôïc môùi. Ví duï, trong khi ngöôøi lôùn thöôøng lo laéng veà vieäc moïi söï phaûi ñöôïc leân keá hoaïch thích ñaùng, vôùi caùc cuoäc hoïp thöôøng xuyeân vaø thôøi gian coá ñònh, haàu heát ngöôøi treû ngaøy nay ít quan taâm ñeán caùch tieáp caän muïc vuï naøy. Thöøa taùc vuï giôùi treû caàn trôû neân linh hoaït hôn: môøi ngöôøi treû tham gia caùc bieán coá hoaëc caùc dòp mang ñeán cô hoäi khoâng chæ ñeå hoïc hoûi maø coøn ñeå troø chuyeän, cöû haønh, ca haùt, laéng nghe nhöõng caâu chuyeän coù thaät vaø traûi nghieäm cuoäc gaëp gôõ chung vôùi Thieân Chuùa haèng soáng.
205. Ñoàng thôøi, chuùng ta neân xem xeùt nhieàu hôn caùc thöïc haønh ñaõ chöùng toû laø coù giaù trò - caùc phöông phaùp, ngoân ngöõ vaø muïc ñích ñaõ chöùng toû laø thöïc söï höõu hieäu trong vieäc ñöa nhöõng ngöôøi treû ñeán vôùi Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi. Khoâng quan troïng hoï phaùt xuaát töø ñaâu hoaëc hoï ñaõ nhaän ñöôïc nhaõn hieäu naøo, baát keå laø ngöôøi "baûo thuû", hay ngöôøi "tieán boä", ngöôøi "truyeàn thoáng" hay ngöôøi "caáp tieán". Ñieàu quan troïng laø chuùng ta taän duïng moïi ñieàu töøng ñaõ sinh ra traùi toát vaø truyeàn ñaït höõu hieäu nieàm vui Tin Möøng.
206. Thöøa taùc vuï giôùi treû phaûi coù tính ñoàng nghò; noù neân laø "moät cuoäc haønh trình vôùi nhau" bieát traân quùi "caùc ñaëc suûng maø Chuùa Thaùnh Thaàn ban phaùt phuø hôïp vôùi ôn goïi vaø vai troø cuûa moãi thaønh vieân trong Giaùo hoäi, qua dieãn trình ñoàng traùch nhieäm ... Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi tinh thaàn naøy, chuùng ta coù theå tieán tôùi moät Giaùo hoäi coù tính tham gia vaø ñoàng traùch nhieäm, moät Giaùo hoäi coù khaû naêng ñaùnh giaù cao söï ña daïng phong phuù cuûa rieâng mình, chaáp nhaän moät caùch bieát ôn söï ñoùng goùp cuûa tín höõu giaùo daân, bao goàm caû ngöôøi treû vaø phuï nöõ, caùc ngöôøi thaùnh hieán, cuõng nhö caùc nhoùm, hieäp hoäi vaø phong traøo. Khoâng neân loaïi tröø ai vaø khoâng ai neân töï loaïi tröø chính hoï" [111].
207. Theo caùch ñoù, nhôø vieäc hoïc hoûi laãn nhau, chuùng ta coù theå phaûn aùnh toát hôn thöïc taïi ña dieän tuyeät vôøi maø Chuùa Kitoâ ñaõ ñònh cho Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi. Giaùo Hoäi seõ coù theå thu huùt ngöôøi treû, vì söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø ñoäc khoái (monolithic), maø ñuùng hôn, laø moät maïng löôùi goàm caùc hoàng phuùc ña daïng maø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng tuoân ñoå treân Giaùo Hoäi, ñoåi môùi Giaùo Hoäi vaø giuùp Giaùo Hoäi thoaùt khoûi söï ngheøo naøn.
208. Taïi Thöôïng hoäi ñoàng, nhieàu ñeà nghò cuï theå ñaõ xuaát hieän ñeå ñoåi môùi thöøa taùc vuï giôùi treû vaø giaûi phoùng noù khoûi caùc phöông phaùp khoâng coøn höõu hieäu vì chuùng khoâng coù khaû naêng böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi neàn vaên hoùa giôùi treû ñöông thôøi. Ñöông nhieân, toâi khoâng theå lieät keâ taát caû caùc ñeà nghò naøy ôû ñaây. Moät soá ñeà nghò naøy coù theå ñöôïc tìm thaáy trong Taøi lieäu Sau cuøng cuûa Thöôïng hoäi ñoàng.
Caùc dieãn trình haønh ñoäng chính
209. Toâi chæ muoán nhaán maïnh raèng thöøa taùc vuï giôùi treû bao goàm hai dieãn trình haønh ñoäng chính. Moät laø vôùi tay ra (outreach), caùch chuùng ta thu huùt ngöôøi treû môùi caûm nghieäm ñöôïc Chuùa. Dieãn trình kia laø lôùn leân, caùch chuùng ta giuùp nhöõng ngöôøi ñaõ coù kinh nghieäm ñoù roài tröôûng thaønh trong ñoù.
210. Veà vieäc vôùi tay ra, toâi tin töôûng raèng chính ngöôøi treû bieát caùch toát nhaát trong vieäc tìm ra nhöõng caùch haáp daãn ñeå ñeán vôùi nhau. Hoï bieát caùch toå chöùc caùc bieán coá, caùc cuoäc thi ñua theå thao vaø caùch truyeàn giaûng Tin Möøng baèng caùch söû duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, qua tin nhaén, baøi haùt, video vaø caùc caùch khaùc. Hoï chæ caàn ñöôïc khuyeán khích vaø daønh cho töï do ñeå ñöôïc phaán khôûi maø truyeàn giaûng Tin Möøng cho caùc ngöôøi treû khaùc baát cöù hoï ôû ñaâu. Khi söù ñieäp ñöôïc ñem ñeán laàn ñaàu, duø laø trong moät khoùa tónh taâm cuûa giôùi treû, moät cuoäc troø chuyeän trong moät quaùn bar, vaøo nhöõng kyø nghæ hoïc, hoaëc trong baát cöù caùch maàu nhieäm naøo cuûa Thieân Chuùa, noù coù theå ñaùnh thöùc kinh nghieäm saâu saéc veà ñöùc tin. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng nhaát laø moãi ngöôøi treû coù theå ñuû taùo baïo ñeå gieo haït gioáng cuûa söù ñieäp treân maûnh ñaát maøu môõ laø traùi tim cuûa moät ngöôøi treû khaùc.
211. Trong vieäc vôùi tay ra naøy, chuùng ta caàn söû duïng tröôùc nhaát caùc ngoân ngöõ gaàn guõi, ngoân ngöõ yeâu thöông quaûng ñaïi, coù tính töông quan vaø hieän sinh coù theå ñaùnh ñoäng traùi tim, taùc ñoäng ñeán cuoäc soáng vaø ñaùnh thöùc hy voïng vaø öôùc muoán. Ngöôøi treû caàn ñöôïc tieáp caän baèng ngöõ phaùp tình yeâu, chöù khoâng phaûi baèng caùch giaûng giaûi. Ngoân ngöõ maø nhöõng ngöôøi treû hieåu ñöôïc noùi bôûi nhöõng ngöôøi toûa söùc soáng, bôûi nhöõng ngöôøi hieän dieän ôû ñoù vì hoï vaø vôùi hoï. Vaø nhöõng ngöôøi, vôùi moïi haïn cheá vaø ñieåm yeáu, vaãn coá gaéng soáng ñöùc tin cuûa hoï moät caùch troïn veïn. Chuùng ta cuõng phaûi daønh suy nghó nhieàu hôn ñeå tìm ra caùc caùch nhaäp thaân söù ñieäp sô truyeàn (kerygma) vaøo ngoân ngöõ cuûa giôùi treû ngaøy nay.
212. Ñoái vôùi vieäc lôùn leân, toâi xin ñöa ra moät ñieåm quan troïng. ÔÛ moät soá nôi, ngöôøi treû ñöôïc giuùp ñôõ ñeå coù ñöôïc moät caûm nghieäm maïnh meõ veà Thieân Chuùa, moät cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Gieâsu coù theå ñaùnh ñoäng traùi tim cuûa hoï. Nhöng chæ coù ñieàu phaûi theo doõi laø moät loaït caùc cuoäc hoäi hoïp "huaán luyeän" chuû yeáu noùi ñeán caùc vaán ñeà tín lyù vaø luaân lyù, caùc teä naïn cuûa theá giôùi ngaøy nay, Giaùo hoäi, hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi, ñöùc khieát tònh, hoân nhaân, kieåm soaùt sinh ñeû, v.v. Keát quaû laø, nhieàu ngöôøi treû buoàn naûn, maát ñi ngoïn löûa buøng cuûa cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ vaø nieàm vui ñöôïc theo Ngöôøi; nhieàu ngöôøi boû cuoäc vaø nhieàu ngöôøi khaùc trôû neân chaùn naûn hoaëc tieâu cöïc. Thay vì quaù quan taâm ñeán vieäc truyeàn ñaït raát nhieàu hoïc thuyeát, tröôùc tieân chuùng ta haõy coá gaéng ñaùnh thöùc vaø cuûng coá caùc caûm nghieäm tuyeät vôøi coù theå naâng ñôõ ñôøi soáng Kitoâ höõu. Theo lôøi cuûa Romano Guardini, "khi chuùng ta caûm nghieäm moät tình yeâu vó ñaïi... moïi söï khaùc seõ trôû thaønh moät phaàn cuûa noù" [112].
213. Baát cöù döï aùn giaùo duïc naøo hoaëc neûo ñöôøng lôùn maïnh naøo ñoái vôùi giôùi treû chaéc chaén phaûi bao goàm vieäc huaán luyeän veà tín lyù vaø luaân lyù Kitoâ giaùo. Nhöng ñieàu cuõng quan troïng töông töï laø noù coù hai muïc tieâu chính. Moät laø söï phaùt trieån söù ñieäp sô truyeàn (kerygma), töùc caûm nghieäm neàn taûng cuûa cuoäc gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa qua caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu. Hai laø söï taêng tröôûng trong tình yeâu huynh ñeä, cuoäc soáng coäng ñoàng vaø phuïc vuï.
214. Ñaây laø ñieàu maø toâi ñaõ nhaán maïnh trong Nieàm Vui Tin Möøng (Evangelii Gaudium), vaø toâi coi noù ñaùng ñeå nhaéc laïi ôû ñaây. Seõ laø moät sai laàm nghieâm troïng khi nghó raèng trong thöøa taùc vuï giôùi treû, "söù ñieäp sô truyeàn neân nhöôøng choã cho moät vieäc huaán luyeän ñöôïc cho laø 'vöõng chaéc' hôn. Khoâng coù gì vöõng chaéc, saâu saéc, an toaøn, coù yù nghóa vaø ñaày khoân ngoan hôn vieäc coâng boá luùc ban ñaàu ñoù. Moïi vieäc huaán luyeän Kitoâ giaùo heä ôû vieäc ñi vaøo söù ñieäp sô truyeàn saâu hôn" [113] vaø nhaäp thaân noù moãi ngaøy moät ñaày ñuû hôn vaøo cuoäc soáng cuûa chuùng ta. Do ñoù, thöøa taùc vuï giôùi treû phaûi luoân luoân bao goàm caùc dòp ñeå ñoåi môùi vaø ñaøo saâu caûm nghieäm baûn thaân cuûa chuùng ta veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø Chuùa Kitoâ haèng soáng. Noù coù theå laøm ñieàu naøy nhieàu caùch khaùc nhau: chöùng töø, baøi haùt, khoaûnh khaéc thôø laïy, thôøi gian suy nieäm thieâng lieâng veà Kinh thaùnh vaø thaäm chí caû vieäc söû duïng caùc maïng xaõ hoäi moät caùch thoâng minh. Tuy nhieân, khoâng bao giôø neân thay theá caûm nghieäm vui möøng naøy veà cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa baèng moät loaïi "nhoài soï lyù thuyeát" (indoctrination).
215. Maët khaùc, baát cöù chöông trình naøo cuûa thöøa taùc vuï giôùi treû cuõng caàn keát hôïp roõ raøng caùc phöông tieän vaø nguoàn löïc ña daïng coù theå giuùp ngöôøi treû lôùn leân trong tình huynh ñeä, soáng nhö anh chò em, giuùp ñôõ laãn nhau, xaây döïng coäng ñoàng, phuïc vuï ngöôøi khaùc, gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo. Neáu tình yeâu huynh ñeä laø "ñieàu raên môùi" (Ga 13:34), laø "söï vieân maõn cuûa Leà Luaät" (Rm 13:10) vaø laø caùch toát nhaát ñeå bieåu loä tình yeâu cuûa chuùng ta ñoái vôùi Thieân Chuùa, thì noù phaûi coù moät vò trí chính yeáu trong moïi döï aùn huaán luyeän giôùi treû vaø lôùn maïnh cuûa hoï ñeán tuoåi tröôûng thaønh.
Caùc moâi tröôøng thích hôïp
216. Chuùng ta caàn laøm cho taát caû caùc ñònh cheá cuûa chuùng ta ñöôïc trang bò toát hôn ñeå chaøo ñoùn nhieàu hôn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi treû tuoåi, vì raát nhieàu ngöôøi trong soá hoï coù caûm giaùc thöïc söï laø treû moà coâi. ÔÛ ñaây toâi khoâng ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà gia ñình maø laø moät ñieàu gì ñoù ñöôïc caùc thieáu nieân nam nöõ, ngöôøi treû vaø ngöôøi lôùn, caû cha meï laãn con caùi, caûm nghieäm. Ñoái vôùi moïi treû moà coâi naøy - bao goàm caû chính chuùng ta - caùc coäng ñoàng nhö giaùo xöù hoaëc tröôøng hoïc neân cung caáp caùc khaû theå ñeå caûm nghieäm söï côûi môû vaø tình yeâu, söï khaúng ñònh vaø taêng tröôûng. Nhieàu ngöôøi treû ngaøy nay caûm thaáy hoï phaûi thöøa höôûng caùc giaác mô thaát baïi cuûa cha meï vaø oâng baø cuûa hoï, nhöõng giaác mô bò phaûn boäi bôûi söï baát coâng, baïo löïc xaõ hoäi, loøng ích kyû vaø thieáu quan taâm ñeán ngöôøi khaùc. Toùm moät lôøi, hoï caûm thaáy bò böùng reã. Neáu ngöôøi treû lôùn leân trong moät theá giôùi tro taøn, hoï seõ khoù coù theå giöõ ñöôïc ngoïn löûa cuûa nhöõng giaác mô vaø döï aùn lôùn. Neáu hoï lôùn leân trong moät sa maïc khoâng coøn yù nghóa, hoï seõ phaùt trieån öôùc muoán coáng hieán cuoäc ñôøi mình ñeå gieo haït gioáng ôû ñaâu? Caûm nghieäm ñöùt ñoaïn, böùng goác vaø söï suïp ñoå caùc xaùc tín caên baûn, ñöôïc neàn vaên hoùa truyeàn thoâng ngaøy nay thuùc ñaåy, ñang taïo ra moät caûm thöùc moà coâi saâu saéc maø chuùng ta phaûi ñaùp öùng baèng caùch taïo ra moät moâi tröôøng huynh ñeä loâi cuoán nôi ngöôøi khaùc coù theå soáng vôùi moät caûm thöùc veà muïc ñích.
217. Noùi toùm laïi, taïo ra moät "maùi nhaø" laø taïo ra moät "gia ñình". Ñaây laø vieäc hoïc caùch caûm thaáy mình ñöôïc keát noái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc hôn laø nhöõng moái lieân heä thöïc duïng vaø thöïc tieãn, ñöôïc hôïp nhaát theo caùch chuùng ta caûm thaáy cuoäc soáng cuûa mình coù tính nhaân baûn hôn moät chuùt. Taïo ra moät maùi nhaø laø ñeå cho lôøi tieân tri maëc laáy xöông thòt vaø laøm cho naêm thaùng ngaøy giôø cuûa chuùng ta bôùt laïnh leõo, bôùt thôø ô vaø voâ danh. Ñoù laø taïo ra caùc daây noái keát baèng nhöõng haønh ñoäng ñôn giaûn, haøng ngaøy maø taát caû chuùng ta ñeàu coù theå thöïc hieän. Nhö chuùng ta bieát, maùi nhaø ñoøi hoûi moïi ngöôøi phaûi laøm vieäc vôùi nhau. Khoâng ai coù theå thôø ô hay ñöùng caùch xa nhau, vì moãi ngöôøi laø moät vieân ñaù caàn thieát ñeå xaây döïng maùi nhaø. Ñieàu naøy cuõng bao haøm vieäc caàu xin Chuùa ban cho chuùng ta ôn bieát hoïc caùch kieân nhaãn, tha thöù cho nhau, baét ñaàu laïi moãi ngaøy. Toâi neân tha thöù vaø baét ñaàu laïi bao nhieâu laàn? Baûy möôi laàn baûy, baát keå bao nhieâu laàn neáu caàn thieát. Vieäc taïo ra caùc moái daây lieân keát maïnh meõ ñoøi hoûi söï töï tin vaø tín thaùc ñöôïc nuoâi döôõng haøng ngaøy baèng söï kieân nhaãn vaø tha thöù. Vaø ñoù laø caùch pheùp laï dieãn ra: chuùng ta caûm thaáy ôû ñaây chuùng ta ñöôïc taùi sinh, ôû ñaây taát caû chuùng ta ñöôïc taùi sinh, vì chuùng ta caûm thaáy söï aâu yeám cuûa Thieân Chuùa giuùp chuùng ta coù khaû naêng mô veà moät theá giôùi nhaân baûn hôn, vaø do ñoù moät theá giôùi thieân baûn hôn [114].
218. Doïc theo nhöõng ñöôøng höôùng naøy, caùc ñònh cheá cuûa chuùng ta neân cung caáp cho ngöôøi treû caùc nôi hoï coù theå bieán thaønh cuûa rieâng, nôi hoï coù theå ñeán vaø ñi töï do, caûm thaáy ñöôïc chaøo ñoùn vaø saün saøng gaëp gôõ nhöõng ngöôøi treû khaùc, baát keå luùc khoù khaên vaø thaát voïng, hay haân hoan vaø cöû haønh. Moät soá ñieàu naøy ñaõ xaûy ra ôû caùc nguyeän ñöôøng vaø caùc trung taâm thanh thieáu nieân khaùc, maø trong nhieàu tröôøng hôïp voán cung öùng moät khung caûnh thaân thieän vaø thoaûi maùi, nôi caùc tình baïn coù theå phaùt trieån, nôi caùc ngöôøi treû nam nöõ coù theå gaëp nhau, nôi hoï coù theå chia seû aâm nhaïc, troø chôi, theå thao, vaø caû suy nieäm vaø caàu nguyeän nöõa. ÔÛ nhöõng nôi nhö vaäy, nhieàu ñieàu coù theå ñöôïc cung öùng, maø khoâng phaûi chi phí lôùn. Cuõng vaäy, vieäc tieáp xuùc khoâng theå thieáu giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi ñeå truyeàn ñaït söù ñieäp coù theå dieãn ra, moät ñieàu maø vò trí cuûa noù khoâng theå do baát cöù taøi nguyeân hoaëc chieán löôïc muïc vuï naøo coù theå thöïc hieän ñöôïc.
219. "Tình baïn vaø vieäc thaûo luaän, thöôøng coù maët trong caùc nhoùm ít nhieàu ñöôïc cô caáu hoùa, cung öùng cô hoäi ñeå cuûng coá caùc kyõ naêng xaõ hoäi vaø töông quan trong moät boái caûnh nôi ngöôøi ta khoâng bò phaân tích cuõng khoâng bò pheâ phaùn. Kinh nghieäm nhoùm cuõng taïo neân moät taøi nguyeân tuyeät vôøi ñeå chia seû ñöùc tin vaø giuùp ñôõ laãn nhau trong vieäc laøm chöùng. Ngöôøi treû coù khaû naêng höôùng daãn ngöôøi treû khaùc vaø thöïc thi moät vieäc laøm toâng ñoà chaân thöïc giöõa caùc baïn beø cuûa hoï" [115].
220. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø hoï neân trôû neân coâ laäp vaø maát moïi lieân laïc vôùi caùc coäng ñoàng giaùo xöù, caùc phong traøo vaø caùc toå chöùc giaùo hoäi khaùc. Nhöng hoï seõ ñöôïc hoøa nhaäp toát hôn vaøo caùc coäng ñoàng côûi môû, soáng ñöùc tin, mong muoán raïng rôõ Chuùa Kitoâ, vui veû, töï do, huynh ñeä vaø taän taâm. Caùc coäng ñoàng naøy coù theå laø caùc khung caûnh nôi hoï caûm thaáy coù theå vun sôùi caùc moái quan heä quyù giaù.
Thöøa taùc vuï tuoåi treû trong caùc ñònh cheá giaùo duïc
221. Tröôøng hoïc chaéc chaén laø moät dieãn ñaøn thu huùt treû em vaø ngöôøi treû. Chính vì chuùng laø nhöõng nôi ñaëc phuùc ñeå phaùt trieån baûn thaân nhö vaäy, neân coäng ñoàng Kitoâ höõu luoân quan taâm ñeán vieäc ñaøo taïo caùc giaùo vieân vaø caùc quaûn trò vieân, vaø thieát laäp caùc tröôøng hoïc cuûa rieâng mình vôùi nhieàu loaïi vaø trình ñoä khaùc nhau. Trong lónh vöïc giaùo duïc giôùi treû naøy, Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ laøm xuaát hieän voâ soá ñaëc suûng vaø göông saùng thaùnh thieän. Tuy nhieân, caùc tröôøng hoïc ñang raát caàn vieäc töï pheâ, neáu chuùng ta xem xeùt caùc keát quaû cuûa vieäc noái voøng tay lôùn muïc vuï cuûa hoï, moät vieäc, trong nhieàu tröôøng hôïp, taäp trung vaøo moät loaïi giaùo duïc toân giaùo chöùng toû thöôøng khoâng coù khaû naêng nuoâi döôõng caùc caûm nghieäm ñöùc tin laâu daøi. Moät soá tröôøng Coâng Giaùo döôøng nhö chæ ñöôïc caáu truùc vì muïc ñích töï baûo toàn. Vieäc sôï thay ñoåi khieán hoï coá thuû vaø phoøng ngöï tröôùc caùc nguy hieåm, coù thaät hay töôûng töôïng, maø baát cöù thay ñoåi naøo cuõng coù theå mang laïi. Tröôøng hoïc naøo trôû thaønh "moät phaùo ñaøi" (bunker), baûo veä caùc hoïc sinh cuûa mình khoûi nhöõng loãi laàm "töø beân ngoaøi", quaû laø moät böùc tranh bieám hoïa cuûa xu höôùng naøy. Theá nhöng, hình aûnh naøy phaûn aùnh, moät caùch ôùn laïnh, ñieàu nhieàu ngöôøi treû kinh qua khi hoï toát nghieäp töø moät soá ñònh cheá giaùo duïc naøo ñoù: maát söï keát noái khoâng theå vöôït qua giöõa nhöõng gì hoï ñöôïc daïy vaø theá giôùi maø hoï ñang soáng. Caùch hoï ñöôïc daïy doã veà caùc giaù trò toân giaùo vaø luaân lyù ñaõ khoâng chuaån bò ñeå hoï ñeà cao caùc giaù trò ñoù trong moät theá giôùi ñöa chuùng ra cheá gieãu, hoï cuõng khoâng hoïc ñöôïc caùch caàu nguyeän vaø thöïc haønh ñöùc tin coù theå deã daøng ñöôïc naâng ñôõ giöõa nhòp ñoä choùng maët cuûa xaõ hoäi hoâm nay. Vì moät trong nhöõng nieàm vui lôùn nhaát maø baát cöù nhaø giaùo duïc naøo cuõng coù theå coù laø nhìn thaáy moät hoïc sinh bieán thaønh moät ngöôøi maïnh meõ, hoøa nhaäp troïn veïn, moät nhaø laõnh ñaïo vaø moät con ngöôøi saün saøng cho ñi.
222. Caùc tröôøng Coâng Giaùo vaãn laø nôi thieát yeáu cho vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng cho giôùi treû. Caàn phaûi löu yù moät soá nguyeân taéc höôùng daãn ñöôïc quy ñònh trong Veritatis Gaudium (Nieàm Vui Söï Thaät) cho vieäc ñoåi môùi vaø hoài sinh vieäc noái voøng tay lôùn truyeàn giaùo cuûa caùc tröôøng hoïc vaø ñaïi hoïc. Chuùng bao goàm moät traûi nghieäm môùi meû veà söù ñieäp sô truyeàn (kerygma), ñoái thoaïi roäng raõi, caùc caùch tieáp caän lieân ngaønh vaø ña ngaønh (inter and cross disciplinary), coå vuõ neàn vaên hoùa gaëp gôõ, khaån tröông taïo ra caùc maïng löôùi vaø moät phöông thöùc coù lôïi cho nhöõng ngöôøi nhoû beù nhaát, nhöõng ngöôøi maø xaõ hoäi loaïi boû [116]. Quan troïng töông töï laø khaû naêng tích hôïp kieán thöùc cuûa ñaàu, tim vaø tay chaân.
223. Maët khaùc, chuùng ta khoâng theå taùch bieät vieäc ñaøo luyeän thieâng lieâng khoûi vieäc ñaøo luyeän vaên hoùa. Giaùo hoäi luoân coá gaéng khai trieån caùc caùch cung caáp cho giôùi treû moät neàn giaùo duïc toát nhaát coù theå. Luùc naøy, Giaùo hoäi cuõng khoâng neân döøng laïi, vì ngöôøi treû coù quyeàn ñoøi hoûi vieäc naøy. "Ngaøy nay, treân heát, quyeàn coù moät neàn giaùo duïc toát coù nghóa phaûi baûo veä ñöùc khoân ngoan, nghóa laø, kieán thöùc phaûi mang tính nhaân baûn vaø nhaân baûn hoùa. Chuùng ta quaù thöôøng xuyeân bò qui ñònh bôûi caùc moâ hình taàm thöôøng vaø phuø du veà cuoäc soáng khieán chuùng ta theo ñuoåi thaønh coâng vôùi giaù reû, haï giaù hy sinh laøm maát uy tín vaø nhoài nheùt yù töôûng cho raèng giaùo duïc laø ñieàu khoâng caàn thieát tröø khi noù cung caáp keát quaû cuï theå ngay laäp töùc. Khoâng, giaùo duïc laøm chuùng ta neâu ra caùc caâu hoûi, giöõ cho chuùng ta khoûi bò gaây meâ bôûi söï taàm thöôøng vaø thuùc ñaåy chuùng ta theo ñuoåi yù nghóa trong cuoäc soáng. Chuùng ta caàn ñoøi laïi quyeàn khoâng bò laïc loái bôûi nhöõng myõ nhaân ngö hieän ñang laøm chuùng ta phaân taâm trong cuoäc theo ñuoåi naøy. Ulysses, ñeå khoâng ñaàu haøng tröôùc baøi haùt myõ nhaân ngö ñaõ laøm say meâ caùc thuûy thuû cuûa oâng vaø khieán taàu cuûa hoï ñaâm vaøo ñaù, ñaõ coät mình vaøo coät buoàm cuûa taøu vaø yeâu caàu baïn ñoàng haønh bòt tai. Orpheus, maët khaùc, ñaõ laøm moät ñieàu khaùc ñeå phaûn coâng baøi haùt myõ nhaân ngö: oâng ñaõ haùt moät giai ñieäu thaäm chí coøn hay hôn theá, laøm meâ meät caû caùc myõ nhaân ngö. Do ñoù, ñaây laø thaùch thöùc lôùn cuûa caùc baïn: ñaùp öùng caùc ñieäp khuùc laøm teâ lieät cuûa chuû nghóa tieâu thuï vaên hoùa baèng caùc quyeát ñònh coù suy nghó vaø vöõng chaéc, vôùi nghieân cöùu, kieán thöùc vaø chia seû" [117].
Caùc phaïm vi caàn ñöôïc khai trieån
224. Nhieàu ngöôøi treû ñaõ tieán ñeán choã bieát ñaùnh giaù cao söï im laëng vaø gaàn guõi vôùi Thieân Chuùa. Caùc nhoùm tuï taäp ñeå toân thôø Thaùnh Theå hoaëc caàu nguyeän baèng lôøi Chuùa cuõng ñaõ gia taêng. Chuùng ta ñöøng bao giôø ñaùnh giaù thaáp khaû naêng cuûa ngöôøi treû trong vieäc hoï côûi môû ñoái vôùi lôøi caàu nguyeän chieâm nieäm. Chuùng ta chæ caàn tìm ra caùc caùch thöùc vaø phöông tieän thích hôïp ñeå giuùp hoï baét tay vaøo caûm nghieäm quyù giaù naøy. Khi noùi ñeán vieäc thôø phöôïng vaø caàu nguyeän, "trong nhieàu khung caûnh, ngöôøi Coâng Giaùo treû ñang yeâu caàu coù nhöõng cô hoäi caàu nguyeän vaø cöû haønh bí tích coù khaû naêng noùi vôùi cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa hoï qua moät phuïng vuï töôi môùi, chaân thöïc vaø haân hoan" [118]. Ñieàu quan troïng laø taän duïng toái ña nhöõng khoaûnh khaéc vó ñaïi cuûa naêm phuïng vuï, nhaát laø Tuaàn Thaùnh, Leã Nguõ Tuaàn vaø Giaùng Sinh. Nhöng caùc dòp leã hoäi khaùc coù theå cung caáp moät giaùn ñoaïn ñaùng hoan nghinh trong thoùi quen cuûa hoï vaø giuùp hoï caûm nghieäm nieàm vui ñöùc tin.
225. Nghi thöùc Kitoâ giaùo töôïng tröng cho moät cô hoäi ñoäc ñaùo ñeå lôùn leân vaø côûi môû ñoái vôùi caùc hoàng aân ñöùc tin vaø ñöùc aùi cuûa Thieân Chuùa. Nhieàu ngöôøi treû bò thu huùt bôûi khaû theå giuùp ñôõ ngöôøi khaùc, nhaát laø treû em vaø ngöôøi ngheøo. Nghi thöùc naøy thöôøng laø böôùc ñaàu tieân ñeå khaùm phaù hoaëc taùi khaùm phaù cuoäc soáng trong Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi. Nhieàu ngöôøi treû trôû neân meät moûi ñoái vôùi caùc chöông trình ñaøo taïo tín lyù vaø thieâng lieâng cuûa chuùng ta, vaø ñoâi khi ñoøi coù cô hoäi tham gia tích cöïc vaøo caùc hoaït ñoäng coù lôïi cho ngöôøi khaùc.
226. Chuùng ta cuõng khoâng theå boû qua taàm quan troïng cuûa ngheä thuaät, nhö thoaïi kòch, hoäi hoïa vaø nhöõng thöù khaùc. "AÂm nhaïc ñaëc bieät quan troïng, noùi leân moät moâi tröôøng ñích thöïc, trong ñoù giôùi treû khoâng ngöøng ñaém mình vaøo, cuõng nhö moät neàn vaên hoùa vaø ngoân ngöõ coù khaû naêng khôi daäy caûm xuùc vaø ñònh hình baûn saéc. Ngoân ngöõ aâm nhaïc cuõng ñaïi dieän cho moät nguoàn taøi nguyeân muïc vuï coù lieân quan ñaëc bieät ñeán phuïng vuï vaø vieäc ñoåi môùi noù" [119]. Ca haùt coù theå laø moät ñoäng löïc tuyeät vôøi cho ngöôøi treû khi hoï löõ haønh qua cuoäc soáng. Nhö Thaùnh Augustinoâ ñaõ noùi: "Haõy ca haùt, nhöng haõy tieáp tuïc cuoäc haønh trình cuûa caùc baïn. Ñöøng trôû neân löôøi bieáng, nhöng haõy ca haùt ñeå laøm con ñöôøng trôû neân thuù vò hôn. Haõy ca haùt, nhöng haõy tieáp tuïc böôùc ñi... Neáu tieán boä, baïn seõ tieáp tuïc cuoäc haønh trình cuûa mình, nhöng haõy chaéc maåm raèng söï tieán boä cuûa baïn laø tieán boä trong nhaân ñöùc, trong ñöùc tin thöïc söï vaø trong vieäc soáng ñuùng ñaén. Do ñoù, haõy ca haùt, nhöng haõy tieáp tuïc böôùc ñi" [120].
227. Cuõng coù yù nghóa khoâng keùm laø vieäc ngöôøi treû nhaán maïnh ñeán theå thao; Giaùo hoäi khoâng neân ñaùnh giaù thaáp tieàm naêng cuûa theå thao ñoái vôùi giaùo duïc vaø ñaøo taïo, nhöng thay vaøo ñoù, duy trì moät söï hieän dieän maïnh meõ ôû ñoù. Theá giôùi theå thao caàn ñöôïc giuùp ñôõ ñeå khaéc phuïc moät soá khía caïnh coù vaán ñeà cuûa noù, chaúng haïn nhö thaàn töôïng hoùa caùc nhaø voâ ñòch, tuøng phuïc lôïi ích thöông maïi vaø yù thöùc heä thaønh coâng vôùi baát cöù gía naøo" [121]. Troïng taâm cuûa traûi nghieäm theå thao laø "nieàm vui: nieàm vui cuûa vieäc luyeän taäp, ñöôïc ôû beân nhau, ñöôïc soáng ñoäng vaø haân hoan trong nhöõng hoàng phuùc maø Taïo hoùa ñaõ ban taëng cho chuùng ta moãi ngaøy" [122]. Moät soá Giaùo phuï ñaõ söû duïng ñieån hình ñaøo taïo caùc löïc só ñeå khuyeán khích ngöôøi treû phaùt trieån söùc maïnh cuûa hoï vaø vöôït qua söï bieáng nhaùc vaø buoàn chaùn. Thaùnh Basileâoâ Caû, khi vieát cho nhöõng ngöôøi treû tuoåi, ñaõ söû duïng coá gaéng ñoøi hoûi nôi caùc löïc só ñeå minh hoïa giaù trò cuûa söï hy sinh baûn thaân nhö moät phöông tieän taêng tröôûng trong nhaân ñöùc: "nhöõng ngöôøi naøy chòu ñau khoå khoâng keå xieát, hoï söû duïng nhieàu phöông tieän ñeå boài ñaép söùc maïnh cuûa hoï. Hoï ñoå moà hoâi lieân tuïc luùc hoï luyeän taäp ... toùm moät lôøi, hoï töï kyû luaät baûn thaân hoï ñeán möùc caû cuoäc soáng tröôùc khi thi ñaáu laø moät söï chuaån bò cho noù ... Nhö theá, laøm theá naøo chuùng ta, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc höùa nhöõng phaàn thöôûng kyø dieäu veà soá löôïng vaø söï huy hoaøng ñeán noãi khoâng mieäng löôõi naøo coù theå ñeám ñöôïc, coù theå ngay caû nghó ñeán vieäc thaéng ñöôïc chuùng neáu chuùng ta khoâng laøm gì khaùc hôn laø chæ bieát daønh cuoäc soáng cuûa mình ñeå giaûi trí vaø thöïc hieän nhöõng noã löïc nöûa vôøi?" [123].
228. Thieân nhieân coù moät söùc haáp daãn ñaëc bieät ñoái vôùi nhieàu thieáu nieân vaø ngöôøi treû bieát nhaän ra nhu caàu phaûi chaêm soùc moâi tröôøng. Ñoù laø tröôøng hôïp caùc phong traøo höôùng ñaïo vaø caùc nhoùm khaùc nhaèm khuyeán khích söï gaàn guõi vôùi thieân nhieân, caùc chuyeán ñi caém traïi, ñi boä ñöôøng daøi, thaùm hieåm vaø caùc chieán dòch caûi thieän moâi tröôøng. Theo tinh thaàn cuûa Thaùnh Phanxicoâ Assisi, nhöõng kinh nghieäm naøy coù theå laø moät khai taâm thöïc söï ñeå böôùc vaøo tröôøng huaán luyeän tình huynh ñeä phoå quaùt vaø caàu nguyeän chieâm nieäm.
229. Nhöõng kinh nghieäm treân vaø nhieàu cô hoäi ña daïng khaùc ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng cho giôùi treû khoâng neân khieán chuùng ta queân raèng, baát chaáp thôøi kyø ñang thay ñoåi vaø caùc nhaïy caûm cuûa ngöôøi treû, vaãn coù nhöõng hoàng phuùc cuûa Thieân Chuùa khoâng bao giôø giaø coãi, vì chuùng chöùa moät söùc maïnh vöôït moïi thôøi gian vaø khoâng gian. Coù lôøi Chuùa, luoân soáng ñoäng vaø höõu hieäu, söï hieän dieän nuoâi döôõng cuûa Chuùa Kitoâ trong Bí tích Thaùnh Theå, vaø bí tích Hoøa giaûi, mang laïi cho chuùng ta töï do vaø söùc maïnh. Chuùng ta cuõng coù theå nhaéc ñeán söï giaøu coù thieâng lieâng voâ taän ñöôïc Giaùo hoäi baûo toàn trong chöùng taù cuûa caùc vò thaùnh cuûa mình vaø söï daïy doã cuûa caùc baäc thaày thieâng lieâng vó ñaïi. Maëc duø chuùng ta phaûi kính troïng caùc giai ñoaïn taêng tröôûng khaùc nhau vaø ñoâi khi caàn kieân nhaãn chôø ñôïi thôøi ñieåm thích hôïp, chuùng ta vaãn khoâng theå khoâng môøi ngöôøi treû uoáng töø nhöõng gieáng khôi söï soáng môùi naøy. Chuùng ta khoâng coù quyeàn töôùc ñoaït ñieàu toát ñeïp vó ñaïi naøy cuûa hoï.
Moät thöøa taùc vuï tuoåi treû "bình daân"
230. Ngoaøi thöøa taùc muïc vuï thoâng thöôøng, ñöôïc leân keá hoaïch ñaøng hoaøng maø caùc giaùo xöù vaø phong traøo voán thöïc hieän, ñieàu cuõng quan troïng laø phaûi daønh choã cho moät thöøa taùc vuï giôùi treû "bình daân", vôùi moät phong caùch, lòch trình, nhòp ñoä vaø phöông phaùp khaùc. Bao quaùt hôn vaø linh hoaït hôn, noù ñi tôùi nhöõng nôi ôû ñaáy, ngöôøi treû thöïc söï tích cöïc, vaø coå vuõ caùc phaåm tính laõnh ñaïo töï nhieân vaø caùc ñaëc suûng ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn gieo vaõi. Noù coá gaéng traùnh vieäc aùp ñaët caùc trôû ngaïi, caùc quy taéc, caùc kieåm soaùt vaø caùc cô caáu baét buoäc leân nhöõng tín höõu treû tuoåi naøy, voán laø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo töï nhieân trong caùc khu phoá cuûa hoï vaø trong caùc khung caûnh khaùc. Chuùng ta chæ caàn ñoàng haønh vaø khích leä hoï, tin töôûng hôn moät chuùt vaøo thieân taøi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng haønh ñoäng tuøy yù Ngöôøi.
231. Chuùng ta ñang noùi tôùi caùc nhaø laõnh ñaïo thöïc söï "bình daân", chöù khoâng phaûi nhöõng ngöôøi öu tuù hay nhöõng ngöôøi töï ñoùng kín vaøo caùc nhoùm nhoû goàm caùc caù nhaân ñöôïc choïn loïc. Ñeå coù theå phaùt sinh ra moät thöøa taùc vuï "bình daân" cho tuoåi treû, "hoï caàn hoïc caùch laéng nghe caûm thöùc cuûa ngöôøi ta, ñeå trôû thaønh ngöôøi phaùt ngoân cuûa hoï vaø laøm vieäc cho vieäc coå vuõ hoï" [124]. Khi noùi veà "ngöôøi ta", chuùng ta khoâng noùi veà caùc cô caáu cuûa xaõ hoäi hay Giaùo hoäi, nhöng noùi veà taát caû nhöõng ai treân ñöôøng löõ haønh, khoâng phaûi nhö caùc caù nhaân, maø nhö moät coäng ñoàng gaén boù chaët cheõ vôùi moïi ngöôøi, moät coäng ñoàng baùc boû vieäc boû rôi ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông. "Nhöõng ngöôøi muoán moïi ngöôøi chia seû lôïi ích chung vaø do ñoù ñoàng yù ñoàng nhòp vôùi caùc thaønh vieân nhoû beù nhaát cuûa noù, ñeå moïi ngöôøi coù theå ñaït ñeán ích chung cuøng vôùi nhau" [125]. Do ñoù, caùc nhaø laõnh ñaïo "bình daân" laø nhöõng ngöôøi coù khaû naêng laøm moïi ngöôøi, keå caû ngöôøi ngheøo, ngöôøi yeáu theá, ngöôøi yeáu ñuoái vaø ngöôøi bò thöông toån, trôû neân moät thaønh phaàn cuûa cuoäc dieãn haønh tieán veà phía tröôùc cuûa tuoåi treû. Hoï khoâng troán traùnh hoaëc sôï nhöõng ngöôøi treû töøng kinh qua toån thöông hoaëc chòu ñöïng söùc naëng cuûa thaäp giaù.
232. Töông töï nhö theá, nhaát laø trong tröôøng hôïp ngöôøi treû khoâng phaùt xuaát töø caùc gia ñình hoaëc caùc ñònh cheá Kitoâ giaùo, vaø ñang tröôûng thaønh moät caùch chaäm chaïp, chuùng ta phaûi khuyeán khích moïi ñieàu toát theo khaû naêng cuûa chuùng ta [126]. Chuùa Kitoâ ñaõ caûnh caùo chuùng ta ñöøng chæ thaáy caùc haït luùa toát maø thoâi (x. Mt 13: 24-30). Ñoâi khi, trong noã löïc phaùt trieån moät thöøa taùc vuï giôùi treû thuaàn tuùy vaø hoaøn haûo, ñöôïc ñaùnh daáu baèng nhöõng yù töôûng tröøu töôïng, ñöôïc che chôû khoûi theá giôùi vaø khoâng coù sai soùt naøo, chuùng ta coù theå bieán Tin Möøng thaønh moät ñeà nghò buoàn teû, voâ nghóa vaø khoâng loâi cuoán. Moät thöøa taùc vuï giôùi treû nhö vaäy keát cuïc ñaõ bò hoaøn toaøn loaïi khoûi theá giôùi cuûa ngöôøi treû vaø chæ phuø hôïp vôùi moät tuoåi treû Kitoâ giaùo öu tuù, töï coi mình laø khaùc bieät, trong khi soáng trong moät söï coâ laäp troáng roãng vaø khoâng sinh hoa traùi. Khi loaïi tröø coû daïi, chuùng ta cuõng nhoå reã hoaëc boùp ngheït baát cöù soá choài naøo ñang coá gaéng moïc leân baát chaáp caùc haïn cheá cuûa chuùng.
233. Thay vì "aùp ñaûo ngöôøi treû baèng moät boä quy taéc khieán Kitoâ giaùo coù hình daùng thu goïn vaø daïy ñôøi (moralistic), chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñaàu tö vaøo tính khoâng bieát sôï cuûa hoï vaø ñaøo taïo hoï nhaän traùch nhieäm cuûa hoï, trong khi bieát chaéc raèng loãi laàm, thaát baïi vaø khuûng hoaûng laø nhöõng kinh nghieäm coù theå cuûng coá nhaân tính cuûa hoï" [127].
234. Thöôïng hoäi ñoàng keâu goïi vieäc khai trieån moät Thöøa taùc vuï tuoåi treû coù khaû naêng bao goàm, daønh choã cho moïi loaïi ngöôøi treû, ñeå chöùng toû raèng chuùng ta laø moät Giaùo hoäi môû roäng cöûa. Ngöôøi ta cuõng khoâng phaûi chaáp nhaän ñaày ñuû moïi tín lyù cuûa Giaùo hoäi môùi coù theå tham gia vaøo moät soá hoaït ñoäng cuûa chuùng ta daønh cho ngöôøi treû tuoåi. Chæ caàn coù moät taâm trí côûi môû ñoái vôùi taát caû nhöõng ai coù mong muoán vaø saün loøng ñöôïc söï thaät maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa gaëp gôõ. Moät soá hoaït ñoäng muïc vuï cuûa chuùng ta coù theå giaû thieát raèng moät haønh trình ñöùc tin ñaõ baét ñaàu, nhöng chuùng ta caàn moät thöøa taùc vuï giôùi treû "bình daân" coù theå môû caùc caùnh cöûa vaø daønh choã cho moïi ngöôøi, vôùi caùc nghi ngôø vaø thaát voïng cuûa hoï, caùc vaán ñeà vaø noã löïc tìm ra chính hoï, caùc laàm laãn trong quaù khöù, caùc kinh nghieäm toäi loãi vaø moïi khoù khaên cuûa hoï.
235. Cuõng neân daønh choã cho "Taát caû nhöõng ngöôøi coù vieãn kieán khaùc veà cuoäc soáng, nhöõng ngöôøi thuoäc caùc toân giaùo khaùc hoaëc nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn xa caùch vôùi toân giaùo. Taát caû nhöõng ngöôøi treû tuoåi, khoâng tröø ai, ñeàu ôû trong traùi tim Thieân Chuùa, vaø do ñoù, trong traùi tim cuûa Giaùo hoäi. Chuùng ta thaúng thaén thöøa nhaän raèng caâu tuyeân boá treân moâi mieäng chuùng ta naøy khoâng phaûi luùc naøo cuõng tìm thaáy bieåu thöùc chaân thöïc trong caùc haønh ñoäng muïc vuï cuûa chuùng ta: chuùng ta thöôøng kheùp kín trong caùc moâi tröôøng cuûa chuùng ta, nôi gioïng noùi cuûa hoï khoâng nghe thuûng, hoaëc neáu khoâng, chuùng ta cuõng chæ löu taâm tôùi caùc hoaït ñoäng ít ñoøi hoûi vaø nhieàu thích thuù hôn, loaïi boû söï boàn choàn muïc vuï laønh maïnh voán thoâi thuùc chuùng ta ra khoûi ñieàu ñöôïc coi laø nôi an toaøn cuûa chuùng ta. Tin Möøng cuõng yeâu caàu chuùng ta phaûi taùo baïo, vaø chuùng ta muoán ñöôïc nhö vaäy, khoâng cao ngaïo vaø khoâng tìm caùch caûi ñaïo, laøm chöùng cho tình yeâu cuûa Chuùa vaø dang roäng ñoâi tay vôùi moïi ngöôøi treû treân theá giôùi" [128].
236. Thöøa taùc vuï tuoåi treû, khi khoâng coøn duy öu tuù vaø saün loøng trôû thaønh "bình daân" laø moät dieãn trình tieäm tieán, toân troïng, kieân nhaãn, hy voïng, khoâng meät moûi vaø ñaày caûm thöông. Thöôïng hoäi ñoàng ñeà nghò laáy ñieån hình cuûa caùc moân ñeä Emmau (x. Lc 24: 13-35) laøm moät moâ hình cho nhöõng gì dieãn ra trong thöøa taùc vuï giôùi treû.
237. "Chuùa Gieâsu böôùc ñi vôùi hai moân ñeä chöa naém ñöôïc yù nghóa cuûa moïi ñieàu ñaõ xaûy ra vôùi Ngöôøi vaø hoï ñang rôøi khoûi Gieârusalem vaø coäng ñoàng cuûa hoï. Muoán ñoàng haønh vôùi hoï, Ngöôøi ñaõ cuøng saùnh böôùc vôùi hoï. Ngöôøi hoûi han hoï vaø kieân nhaãn laéng nghe loái töôøng thuaät caùc bieán coá cuûa hoï, vaø baèng caùch naøy, giuùp hoï nhaän ra ñieàu hoï ñaõ caûm nghieäm. Roài, moät caùch trìu meán vaø traøn ñaày naêng löïc, Ngöôøi coâng boá Lôøi Chuùa cho hoï, baèng caùch daãn daét hoï giaûi thích caùc bieán coá hoï ñaõ traûi nghieäm döôùi aùnh saùng Saùch Thaùnh. Ngöôøi chaáp nhaän lôøi môøi ôû laïi vôùi hoï khi maøn ñeâm buoâng xuoáng: Ngöôøi böôùc vaøo ñeâm toái cuûa hoï. Khi laéng nghe Ngöôøi, traùi tim hoï aám leân vaø taâm trí hoï môû ra; roài hoï nhaän ra Ngöôøi luùc beû baùnh. Chính hoï choïn vieäc tieáp noái cuoäc haønh trình ngay laäp töùc theo höôùng ngöôïc laïi, trôû veà vôùi coäng ñoàng vaø chia seû vôùi hoï caûm nghieäm veà cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñaáng Phuïc sinh cuûa mình" [129].
238. Nhöõng bieåu hieän khaùc nhau cuûa loøng ñaïo bình daân, ñaëc bieät laø nhöõng cuoäc haønh höông, ñang thu huùt nhöõng ngöôøi treû chöa saün saøng caûm thaáy nhö ôû nhaø ñoái vôùi caùc cô caáu giaùo hoäi vaø ñaïi dieän cho moät daáu hieäu cuï theå cuûa nieàm tín thaùc vaøo Thieân Chuùa. Nhöõng caùch tìm kieám Thieân Chuùa naøy ñöôïc nhìn thaáy ñaëc bieät nôi nhöõng ngöôøi treû ngheøo, nhöng cuõng ôû nôi nhöõng ngöôøi treû trong caùc lónh vöïc khaùc cuûa xaõ hoäi. Khoâng neân xem thöôøng hoï, nhöng neân khuyeán khích vaø coå vuõ hoï. Loøng ñaïo bình daân "laø moät caùch soáng ñöùc tin hôïp phaùp" [130] vaø laø moät bieåu thöùc cuûa hoaït ñoäng truyeàn giaùo töï phaùt cuûa daân Chuùa" [131].
Luoân luoân laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo
239. ÔÛ ñaây toâi muoán nhaán maïnh raèng khoâng maát nhieàu coâng söùc laém ñeå bieán ngöôøi treû trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo. Ngay caû nhöõng ngöôøi yeáu ôùt, haïn cheá vaø gaëp raéc roái nhaát cuõng coù theå laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo theo caùch rieâng cuûa hoï, vì söï toát laønh luoân coù theå ñöôïc chia seû, ngay caû luùc noù hieän höõu beân caïnh nhieàu haïn cheá. Moät ngöôøi treû ñi haønh höông ñeå caàu xin Ñöùc Meï giuùp ñôõ vaø môøi moät ngöôøi baïn hoaëc moät ngöôøi ñoàng haønh cuøng ñi, do cöû chæ duy nhaát naøy maø thoâi, cuõng ñaõ laø moät nhaø truyeàn giaùo toát roài. Khoâng theå taùch bieät khoûi thöøa taùc vuï giôùi treû "bình daân" laø hoaït ñoäng truyeàn giaùo khoâng theå kìm haõm ñöôïc, ñoù laø söï phaù vôõ caùc moâ hình vaø caùch suy nghó theo thoùi quen cuûa chuùng ta. Chuùng ta haõy ñoàng haønh vaø khuyeán khích hoaït ñoäng naøy, nhöng ñöøng coù cao ngaïo muoán qui ñònh noù moät caùch quaù ñaùng.
240. Neáu chuùng ta coù theå nghe ñöôïc ñieàu Chuùa Thaùnh Thaàn ñang noùi vôùi chuùng ta, chuùng ta phaûi nhaän ra raèng thöøa taùc vuï giôùi treû luoân coù tính truyeàn giaùo. Ngöôøi treû ñöôïc laøm giaøu raát nhieàu khi hoï vöôït qua söï deø daët vaø daùm ñeán thaêm vieáng caùc maùi nhaø, vaø baèng caùch naøy, tieáp xuùc vôùi cuoäc soáng ngöôøi ta. Hoï hoïc caùch nhìn xa hôn gia ñình vaø nhoùm baïn cuûa hoï, vaø hoï coù ñöôïc moät vieãn kieán roäng hôn veà cuoäc soáng. Ñoàng thôøi, ñöùc tin vaø caûm thöùc ñöôïc laø moät phaàn cuûa Giaùo hoäi ngaøy caøng lôùn maïnh hôn. Caùc söù meänh cuûa tuoåi treû, nhöõng söù meänh thöôøng dieãn ra trong caùc kyø nghæ hoïc sau moät thôøi gian chuaån bò, coù theå daãn ñeán moät caûm nghieäm ñöùc tin ñoåi môùi vaø thaäm chí caùc suy nghó nghieâm tuùc veà ôn goïi.
241. Ngöôøi treû coù theå tìm thaáy caùc lónh vöïc môùi ñaûm nhieäm söù meänh trong caùc khung caûnh ña daïng nhaát. Ví duï, vì voán quen thuoäc vôùi caùc maïng xaõ hoäi, neân hoï ñöôïc khuyeán khích laøm chuùng traøn ñaày Chuùa, tình huynh ñeä vaø söï daán thaân.
Vieäc ñoàng haønh cuûa ngöôøi tröôûng thaønh
242. Ngöôøi treû caàn töï do cuûa hoï ñöôïc toân troïng, nhöng hoï cuõng caàn ñöôïc ñoàng haønh. Gia ñình neân laø nôi ñaàu tieân cuûa vieäc ñoàng haønh. Thöøa taùc vuï giôùi treû coù theå trình baøy lyù töôûng soáng trong Chuùa Kitoâ nhö dieãn trình xaây döïng moät ngoâi nhaø treân ñaù (x. Mt 7: 24-25). Ñoái vôùi haàu heát nhöõng ngöôøi treû tuoåi, ngoâi nhaø ñoù, töùc cuoäc soáng cuûa hoï, seõ ñöôïc xaây döïng döïa treân hoân nhaân vaø tình yeâu vôï choàng. Ñoù laø lyù do taïi sao thöøa taùc vuï giôùi treû vaø vieäc chaêm soùc muïc vuï caùc gia ñình neân ñöôïc phoái hôïp vaø tích hôïp, vôùi muïc ñích ñaûm baûo vieäc ñoàng haønh lieân tuïc vaø thích ñaùng trong dieãn trình ôn goïi.
243. Coäng ñoàng coù moät vai troø quan troïng trong vieäc ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû; coäng ñoàng neân caûm thaáy coù traùch nhieäm taäp theå trong vieäc chaáp nhaän, coå ñoäng, khuyeán khích vaø thaùch thöùc hoï. Moïi ngöôøi neân nhìn ngöôøi treû moät caùch hieåu bieát, ñaùnh giaù cao vaø aâu yeám, vaø khoâng ngöøng traùnh phaùn xeùt hoï hoaëc ñoøi hoûi nôi hoï moät söï hoaøn haûo vöôït quaù tuoåi ñôøi cuûa hoï.
244. Taïi Thöôïng hoäi ñoàng, "nhieàu vò neâu leân vieäc thieáu caùc chuyeân gia chuyeân vieäc ñoàng haønh. Vieäc tin vaøo giaù trò thaàn hoïc vaø muïc vuï cuûa laéng nghe nguï yù phaûi nghó laïi vaø ñoåi môùi caùc caùch thöùc qua ñoù, thöøa taùc vuï linh muïc thöôøng ñöôïc thi haønh, cuõng nhö phaûi duyeät laïi caùc öu tieân cuûa noù. Thöôïng hoäi ñoàng cuõng nhaän ra söï caàn thieát phaûi huaán luyeän caùc ngöôøi thaùnh hieán vaø caùc giaùo daân, caû ñaøn oâng laãn ñaøn baø, ñeå hoï ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû. Ñaëc suûng laéng nghe, maø Chuùa Thaùnh Thaàn keâu goïi trong caùc coäng ñoàng, cuõng coù theå nhaän ñöôïc moät hình thöùc coâng nhaän coù tính ñònh cheá nhö moät hình thöùc phuïc vuï giaùo hoäi" [132].
245. Cuõng caàn phaûi ñaëc bieät ñoàng haønh vôùi ngöôøi treû nam nöõ chöùng toû coù tieàm naêng laõnh ñaïo, ñeå hoï coù theå ñöôïc ñaøo taïo vaø coù ñuû caùc tö caùch caàn thieát. Ngöôøi treû gaëp nhau tröôùc Thöôïng hoäi ñoàng ñaõ leân tieáng keâu goïi phaûi coù caùc chöông trình ñaøo taïo vaø tieáp tuïc phaùt trieån cho caùc nhaø laõnh ñaïo treû. Moät soá phuï nöõ treû caûm thaáy thieáu caùc hình maãu phuï nöõ ñoùng vai troø laõnh ñaïo trong Giaùo hoäi vaø hoï cuõng muoán hieán taëng caùc taøi naêng trí tueä vaø chuyeân nghieäp cho Giaùo hoäi. Chuùng ta cuõng tin raèng caùc chuûng sinh vaø tu só neân coù khaû naêng ngaøy moät lôùn hôn ñeå ñoàng haønh vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo treû tuoåi" [133].
246. Cuõng nhöõng ngöôøi treû treân ñaõ moâ taû cho chuùng ta caùc ñöùc tính maø hoï hy voïng tìm thaáy nôi moät nhaø dìu daét (mentor), vaø hoï phaùt bieåu ñieàu naøy moät caùch khaù roõ raøng. "Nhöõng ñöùc tính cuûa moät nhaø dìu daét nhö vaäy bao goàm: laø moät Kitoâ höõu trung thaønh daán thaân vôùi Giaùo hoäi vaø theá giôùi; moät ngöôøi khoâng ngöøng tìm kieám söï thaùnh thieän; moät ngöôøi baïn taâm tình maø khoâng phaùn xeùt. Töông töï nhö vaäy, moät ngöôøi tích cöïc laéng nghe nhu caàu cuûa ngöôøi treû vaø ñaùp öùng chuùng moät caùch tích cöïc; moät ngöôøi yeâu thöông saâu saéc vaø töï giaùc; moät ngöôøi thöøa nhaän caùc giôùi haïn cuûa mình vaø bieát caùc nieàm vui vaø noãi buoàn cuûa cuoäc haønh trình thieâng lieâng. Moät ñöùc tính ñaëc bieät quan troïng nôi nhöõng nhaø dìu daét laø vieäc thöøa nhaän nhaân tính cuûa chính hoï - töùc söï kieän hoï laø nhöõng con ngöôøi maéc laàm loãi: khoâng phaûi laø ngöôøi hoaøn haûo nhöng laø toäi nhaân ñöôïc tha thöù. Ñoâi khi nhöõng nhaø dìu daét ñöôïc ñaët leân beä cao, vaø khi hoï ngaõ, thì ñieàu naøy quaû gaây taùc ñoäng taøn haïi ñoái vôùi khaû naêng ngöôøi treû trong vieäc tieáp tuïc daán thaân vôùi Giaùo hoäi. Caùc nhaø dìu daét khoâng neân daãn daét ngöôøi treû nhö nhöõng ngöôøi theo mình moät caùch thuï ñoäng, maø ñi beân caïnh hoï, cho pheùp hoï trôû thaønh nhöõng ngöôøi tham gia tích cöïc vaøo cuoäc haønh trình. Hoï neân toân troïng söï töï do voán xuaát hieän trong dieãn trình bieän phaân cuûa ngöôøi treû vaø trang bò cho hoï caùc coâng cuï ñeå laøm toát ñieàu ñoù. Moät nhaø dìu daét neân heát loøng tin töôûng vaøo khaû naêng ngöôøi treû coù theå tham gia vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi. Do ñoù, moät nhaø dìu daét neân nuoâi döôõng haït gioáng ñöùc tin nôi nhöõng ngöôøi treû, maø khoâng mong ñôïi ñöôïc thaáy ngay nhöõng thaønh quaû cuûa coâng trình Chuùa Thaùnh Thaàn. Vai troø naøy khoâng phaûi vaø khoâng theå giôùi haïn vaøo caùc linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán, nhöng tín höõu giaùo daân cuõng neân ñöôïc trao quyeàn ñeå ñaûm nhaän moät vai troø nhö vaäy. Taát caû nhöõng nhaø dìu daét nhö vaäy seõ ñöôïc höôûng ôn ích töø vieäc ñöôïc ñaøo taïo toát, vaø tham gia vaøo vieäc ñaøo taïo lieân tuïc" [134].
247. Caùc ñònh cheá giaùo duïc cuûa Giaùo Hoäi chaéc chaén laø moät khung caûnh coäng ñoaøn cho vieäc ñoàng haønh; hoï coù theå cung caáp söï höôùng daãn cho nhieàu ngöôøi treû, ñaëc bieät khi hoï "tìm caùch chaøo ñoùn taát caû nhöõng ngöôøi treû tuoåi, baát keå caùc löïa choïn toân giaùo, nguoàn goác vaên hoùa vaø caùc tình huoáng caù nhaân, gia ñình hoaëc xaõ hoäi. Baèng caùch naøy, Giaùo hoäi thöïc hieän moät ñoùng goùp caên baûn vaøo vieäc giaùo duïc toaøn dieän giôùi treû ôû nhieàu nôi treân theá giôùi. [135] Hoï seõ haïn cheá vai troø naøy moät caùch khoâng thích ñaùng khi hoï ñöa ra caùc tieâu chuaån cöùng ngaéc ñeå sinh vieân gia nhaäp vaø ôû laïi vôùi hoï, vì hoï seõ töôùc cuûa nhieàu ngöôøi treû moät vieäc ñoàng haønh coù theå giuùp laøm phong phuù cuoäc soáng cuûa hoï.
- - - - - - - -
[111] FD 123.
[112] Das Wesen des Christentums. Die neue Wirklichkeit des Herrn, Mainz, in laàn thöù 7, 1991, 14.
[113] Soá 165: AAS 105 (2013), 1089.
[114] Dieãn vaên khi thaêm Nhaø ngöôøi Samaritan nhaân haäu, Panama, 27-1-2019: L'Osservatore Romano, 28-29 thaùng 1-2019, 10.
[115] FD 36.
[116] Xem Toâng hieán Veritatis Gaudium (8-12-2017), 4: AAS 110 (2018), 7-8.
[117] Dieãn vaên taïi cuoäc gaëp gôõ Sinh vieân vaø ñaïi bieåu cuûa Theá giôùi hoïc thuaät ôû Piazza San Domenico, Bologna (1-10-2017): AAS 109 (2017), 1115.
[118] FD 51.
[119] Nt, 47.
[120] Sermo 256, 3: PL 38, 1193.
[121] FD 47.
[122] Dieãn Vaên cho phaùi ñoaøn Theá vaän hoäi quoác teá ñaëc bieät (16-2-2017): L'Osservatore Romano, 17-2-2017, 8.
[123] Ad Adolescentes, VIII, 11-12: PG 31, 580.
[124] Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ARGENTINA, Declaracioùn de San Miguel, Buenos Aires, 1969, X, 1.
[125] RAFAEL TELLO, La nueva evangelizacioùn, II (phaàn phuï theâm I and II), Buenos Aires, 2013, 111.
[126] Xem Toâng huaán Evangelii Gaudium (24-11-2013), 44-45: AAS 105 (2013), 1038-1039.
[127] FD 70.
[128] Nt, 117.
[129] Nt, 4.
[130] Toâng huaán Evangelii Gaudium (24-11-2013), 124: AAS 105 (2013), 1072.
[131] Nt, soá 122, 1071.
[132] FD 9.
[133] Taøi lieäu cuûa Cuoäc Gaëp gôõ Tieàn Thöôïng ñoàng chuaån bò cho khoùa hoïp thöôøng leä laàn thöù 15 cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Roâma (24-3-2018), 12.
[134] Nt, 10.
[135] FD 15.