Noã löïc caûi toå taøi chaùnh cuûa Toøa Thaùnh
Noã löïc caûi toå taøi chaùnh cuûa Toøa Thaùnh.
G. Traàn Ñöùc Anh OP
Vatican (Vatican News 30-12-2019) - Naêm cuøng thaùng taän laø luùc thích hôïp ñeå nhìn laïi nhöõng gì xaûy ra trong naêm saép keát thuùc vaø höôùng nhìn veà naêm tôùi. Trong chöông trình caûi toå taïi Toøa Thaùnh töø gaàn 7 naêm nay, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ khôûi xöôùng, con ñöôøng caûi toå kinh teá vaø taøi chaùnh cuûa Vatican döôøng nhö laø con ñöôøng cam go hôn caû vaø cho ñeán nay chöa ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû mong muoán, ít laø theo nhöõng nhaän ñònh cuûa giôùi baùo chí vaø taøi chaùnh.
Thöïc vaäy, töø khi leân laøm Giaùo Hoaøng hoài trung tuaàn thaùng 3 naêm 2013, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noã löïc ñaåy maïnh vieäc caûi toå giaùo trieàu Roma veà nhieàu maët, theo lôøi thænh caàu cuûa Hoàng Y ñoaøn tröôùc maät nghò hoàng y baàu Giaùo Hoaøng. Trong soá caùc caûi toå ñaàu tieân ngaøi tieán haønh, coù laõnh vöïc kinh teá taøi chaùnh, nhöng cho ñeán nay, ngöôøi ta chöa thaáy coù nhöõng keát quaû cuï theå, vaø thaäm chí coù kyù giaû cho raèng taøi chaùnh Vatican coù nguy cô "saäp tieäm" vaø "phaù saûn".
Vuï cuoán saùch cuûa kyù giaû G. Nuzzi
Ngaøy 21 thaùng 10 naêm 2019, kyù giaû Gianluigi Nuzzi cuûa baùo Espresso ôû Italia ñaõ xuaát baûn cuoán saùch töïa ñeà "Phaùn xeùt chung" (Giudizio Universale) vaø ñöa ra lôøi baùo ñoäng: Vatican saép bò phaù saûn! Kyù giaû naøy, ñaõ töøng "taán coâng" Vatican nhieàu laàn, quaû quyeát mình döïa treân "hôn 3 ngaøn taøi lieäu ñöôïc thu thaäp töø naêm 2013 ñeán nay, taát caû ñeàu laø vaên kieän maät vaø chöa heà ñöôïc coâng boá". Ñoù laø nhöõng bieân baûn caùc cuoäc hoïp cuûa caùc cô quan kinh teá cuûa Vatican, nhöõng trao ñoåi giöõa caùc cô quan naøy, nhöõng phuùc trình cuûa caùc cô quan ngoaøi Vatican thaåm ñònh, nhöõng can thieäp kín ñaùo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Töø nhöõng vaên kieän ñoù, ngöôøi ta thaáy moät tình traïng ñaùng lo aâu, nhöõng vuï xung ñoät, ñaëc bieät laø ñöôøng loái quaûn trò theo phöông thöùc "khaùch haøng" vaø tình traïng thieáu huït chöa töøng coù cuûa Cô quan quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh, gaëp taét laø Apsa.
Töø nhöõng döõ kieän treân ñaây, kyù giaû Nuzzi keát luaän raèng tình traïng taøi chaùnh cuûa Vatican ñang bò ñe doïa traàm troïng, soá tieàn thu nhaäp giaûm suùt raát nhieàu maø soá chi tieáp tuïc gia taêng. Soá tieàn goïi laø "Ñoàng tieàn thaùnh Pheâroâ" caùc tín höõu ñoùng goùp ñeå Ñöùc Giaùo Hoaøng laøm vieäc baùc aùi, chæ coù 20% ñöôïc duøng vaøo vieäc naøy, vaø phaàn lôùn coøn laïi ñöôïc duøng ñeå buø ñaép soá chi cuûa Toøa Thaùnh. Moät nguyeân do khaùc nöõa laø 4,400 baát ñoäng saûn cuûa Toøa Thaùnh ôû trong tình traïng quaûn lyù keùm, khoâng sinh lôïi, neân goùp phaàn taïo neân tình traïng thaâm thuûng ngaân saùch.
Phaûn öùng baùc boû cuûa Ñöùc Cha Galantino
Laäp tröôøng vaø keát luaän cuûa kyù giaû Nuzzi bò Ñöùc Cha Nunzio Galantino, Chuû tòch cô quan APSA baùc boû. Ñöùc Cha naêm nay 71 tuoåi (1948), nguyeân laø Toång thö kyù Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia trong 5 naêm tröôùc khi ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha boå nhieäm laøm Chuû tòch cô quan Apsa, töø ngaøy 26 thaùng 6 naêm 2018.
Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho baùo Coâng Giaùo Töông Lai (Avvenire) soá ra ngaøy 22 thaùng 10 naêm 2019, töùc laø ngay hoâm sau ngaøy cuoán saùch cuûa kyù giaû Nuzzi ñöôïc xuaát baûn, Ñöùc Cha Galantino cho bieát "tình traïng hieän nay trong vieäc quaûn trò cuûa Toøa Thaùnh khoâng coù gì khaùc so vôùi taát kyø gia ñình hoaëc quoác gia naøo ôû caùc ñaïi luïc khaùc. Ñeán luùc naøo ñoù caàn phaûi xeùt laïi nhöõng chi tieâu cuûa mình ñeå tìm caùch quaân bình ngaân saùch".
Ñöùc Cha Galatino nhìn nhaän raèng trong naêm 2018, vieäc quaûn trò taøi chaùnh bình thöôøng cuûa Toøa Thaùnh ñaõ keát thuùc vôùi soá thaëng dö laø hôn 22 trieäu Euro. Söï thieáu huït veà keá toaùn chæ do moät söï can thieäp ngoaïi thöôøng nhaém cöùu moät nhaø thöông Coâng Giaùo vaø coâng aên vieäc laøm cuûa caùc nhaân vieân nhaø thöông aáy.
Veà vieäc quaûn lyù caùc baát ñoäng saûn do cô quan APSA ñieàu haønh ôû Roma vaø Castel Gandolfo, coù hôn 2,400 caên hoä, vaø coù 600 cöûa tieäm vaø vaên phoøng. Coù nhieàu caên hoä khoâng mang laïi lôïi töùc vì ñöôïc duøng laøm vaên phoøng cho caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh vaø 60% ñöôïc daønh cho caùc nhaân vieân Toøa Thaùnh thueâ möôùn ñeå cö nguï.
Ñöùc Cha Galantino nhaéc nhôû raèng veà keát toaùn chi thu cuûa Vatican, caàn phaân bieät keát toaùn cuûa caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh phuïc vuï Giaùo Hoäi hoaøn vuõ, keát toaùn naøy thöôøng bò thieáu huït vì khoâng sinh lôïi, coøn keát toaùn cuûa Quoác gia thaønh Vatican thì coù soá thaëng dö, trong ñoù moät phaàn lôùn ñeán töø baûo taøng vieän Vatican.
Ñöùc Cha Chuû tòch cô quan Apsa keát luaän raèng: "Baùo chí thöôøng ñaët Ñöùc Giaùo Hoaøng vôùi giaùo trieàu Roma nhö hai cô quan ñoái laäp nhau, nhöng ñoù laø caùi troø cuõ kyõ cuûa baùo chí. Taát caû chuùng toâi ñeàu ñang tieáp tuïc laøm vieäc ñeå quaân bình chi thu vaø vì theå chuùng toâi tìm caùch thi haønh ñieàu Ñöùc Giaùo Hoaøng muoán". (Avvenire 22-10-2019)
Tieáp tuïc coù nhöõng "xì caêng ñan" ñöôïc khui ra
Nhöõng traán an treân ñaây cuûa Ñöùc Cha Galantino khoâng coù hieäu quaû laém, vì theá baùo chí tieáp tuïc noùi ñeán nhöõng khoù khaên vaø nhöõng thieáu soùt trong vieäc quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh, ñaëc bieät vuï Apsa bò thaát thoaùt 200 trieäu myõ kim khi ñaàu tö vaøo vieäc mua caên nhaø sang troïng ôû Luaân ñoân, hoaëc tin cuûa baùo Wall Street Journal chuyeân veà taøi chaùnh ôû Myõ, cho bieát: chæ coù 10% soá tieàn caùc tín höõu ñoùng goùp, quen goïi laø "Ñoàng tieàn thaùnh Pheâroâ" ñöôïc duøng vaøo vieäc giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo, vaø phaàn lôùn ñöôïc duøng cho caùc chi phí khaùc cuûa Toøa Thaùnh. Khoâng coù caûi chính naøo töø phía Toøa Thaùnh veà nhöõng tin naøy.
Theâm vaøo ñoù coù tình traïng töø 5 naêm nay, keát toaùn chi thu chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh khoâng ñöôïc coâng boá, khieán dö luaän ñöa ra nhöõng tin ñoàn ñaïi loaïi nhö theá.
Coù thieáu soùt, ít laø veà thoâng tin
Vì vaäy, hoài trung tuaàn thaùng 12 naêm 2019, Ñöùc Cha Nunzio Galantino ñaõ nhìn nhaän coù söï thieáu soùt cuûa caùc chöùc saéc Toøa Thaùnh trong vaán ñeà thoâng tin, khieán cho dö luaän coù moät hình aûnh xaáu veà Vatican trong nhöõng vaán ñeà taøi chaùnh.
Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho tuaàn baùo "Gia ñình Kitoâ" (Famiglia Cristiana), soá ra trung tuaàn thaùng 12 naêm 2019 ôû Italia, Ñöùc Cha Galantino noùi: Caùc vò laõnh ñaïo Giaùo Hoäi caàn thoâng tin toát hôn vaø nhieàu hôn veà caùc vaán ñeà taøi chaùnh... Nhöõng thoâng tin baùo chí taïo cho ngöôøi ta coù caûm töôûng Vatican thi haønh caùc dòch vuï taøi chaùnh moät caùch "vui veû, thieáu suy nghó, vaø ngaøy caøng coù nhöõng haäu quaû theâ thaûm... Thöïc teá raát khaùc. Nhöng chaân lyù nöûa chöøng roát cuoäc trôû thaønh nhöõng ñieàu phaûn söï thaät lan traøn trong laõnh vöïc naøy" (KNA 13-12-2019)
Hy voïng coù nhöõng caûi tieán
Moät ñieàu ñöôïc nhieàu ngöôøi chaøo möøng nhö moät söï kieän hy voïng, ñoù laø hoâm 14 thaùng 11 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ boå nhieäm cha Juan Antonio Guerrero Alves, Toång Coá Vaán Doøng Teân, laøm taân Boä tröôûng Boä Kinh Teá, thay theá Ñöùc Hoàng Y George Pell.
Töø sau khi Ñöùc Hoàng Y George Pell veà Australia ñeå chòu xöû aùn, ngaøi vaãn giöõ chöùc vuï Boä tröôûng Boä Kinh Teá, vaø nay Ñöùc Thaùnh Cha môùi boå ngöôøi thay theá Ñöùc Hoàng Y. Cha Guerro khoâng chòu chöùc Giaùm Muïc, ñeå sau khi thi haønh nhieäm vuï giuùp caûi tieán kinh teá vaø taøi chaùnh cuûa Vatican, cha seõ trôû laïi thi haønh caùc coâng taùc cuûa Doøng Teân.
Tröôùc ñoù, ngaøy 3 thaùng 10 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ boå nhieäm OÂng Giuseppe Pignatore, laøm Vieän tröôûng Vieän Kieåm saùt (Coâng toá vieän) ôû Reggio Calabria vaø Roma, laøm taân chaùnh aùn toøa aùn Vatican. OÂng coù tieáng laø thanh lieâm vaø nghieâm tuùc. OÂng ñaõ khoâng sôï caùc nhoùm mafia vaø seõ khoâng sôï caùc "Ñöùc OÂng". Chöùc vuï cuûa oâng khoâng lieân heä tröïc tieáp tôùi caùc vaán ñeà kinh teá, taøi chaùnh, nhöng vì taïi Vatican lieân tuïc coù nhöõng vuï kinh teá ñöôïc ñöa ra toøa, vaø coù theå bò eùm nheïm, neân söï kieän oâng ñöôïc boå nhieäm, coù theå laø moät caûi tieán.
Ngoaøi ra, ngaøy 27 thaùng 11 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ boå nhieäm taân Chuû tòch cô quan tình baùo taøi chaùnh (Aif) cuûa Vatican laø oâng Carmelo Barbagallo, ñaõ töøng laøm vieäc laâu naêm trong Ngaân Haøng Italia veà vaán ñeà naøy, vaø noåi tieáng laø ngöôøi coù taøi, vaø nghieâm tuùc, neân coù theå mang laïi söï caûi tieán cho ngaønh taøi chaùnh vaø kinh teá cuûa Vatican.