Töø Maùng coû ñeán Thaäp giaù:
Gieâsu mæm cöôøi
Töø Maùng coû ñeán Thaäp giaù: Gieâsu mæm cöôøi.
Lm Giuse Vi Höõu
Saøigoøn (WHÑ 23-12-2019) - Maàu Nhieäm aån chöùa trong nuï cöôøi Haøi Nhi Gieâsu. Haønh ñoäng nhaân vaên ñaàu tieân cuûa con ngöôøi chính laø mæm cöôøi.
Ñuùng vaäy, khi nhu caàu ñoäng vaät cuûa treû thô ñöôïc ñaùp öùng - beù ñaõ ñöôïc buù söõa no neâ vaø nguû ngon, moïi söï ñaõ haøi hoøa eâm aám roài - thì haønh ñoäng nhaân vaên ñaàu tieân cuûa beù thô chính laø mæm cöôøi (chöù khoâng phaûi laø huùt vaø buù nhö thöïc vaät vaø ñoäng vaät).
Toâi khoâng coù yù noùi ñeán nhöõng luùc treû sô sinh ñang nguû vôùi khuoân maët gioáng nhö ñang mæm cöôøi haïnh phuùc, hoaëc ñoâi khi coù nhöõng nuï cöôøi 'vu vô thoaùng qua'. Ñieàu toâi muoán noùi veà nuï cöôøi nhaân vaên, ñoù laø khi beù thô ñaõ lôùn hôn moät chuùt, ôû hai hoaëc ba thaùng tuoåi, ñaõ coù theå taäp trung ñoâi maét cuûa mình ñuû laâu ñeå nhìn vaøo maét meï vaø mæm cöôøi vôùi meï mình.
Khi aáy, raát chính xaùc, ñaây chính laø haønh vi nhaân vaên ñaàu tieân maø moät treû sô sinh ñaõ thöïc hieän ñöôïc. Khoâng phaûi cöû chæ giô tay, khoâng phaûi gioïng noùi, khoâng phaûi caùi gaät ñaàu hay caùi nhaùy maét, maø chính laø haønh vi mæm cöôøi vôùi ngöôøi khaùc. Phaûi noùi raèng, thaät ñuùng laø moät bieán coá ñaùng kinh ngaïc khi moïi ngöôøi ñang ñöùng xung quanh beù, baát ngôø thoát leân: "Nhìn kìa, beù mæm cöôøi vôùi baïn kìa!" Chuùng ta thaáy raèng nuï cöôøi cuûa beù khi aáy chính laø neùt ñaëc tröng cuûa con ngöôøi, do söï tinh teá cuûa noù, nhöng cuõng do nhöõng gì seõ ñöôïc phaùt trieån leân sau naøy.
Nuï cöôøi treû thô mang ñaäm nhieàu yù nghóa. Noù khoâng chæ laø moät phaûn xaï ñôn thuaàn, bôûi vì noù coù muïc ñích vaø dieãn ra trong moät boái caûnh cuï theå. Quaû laø noù coù moät 'phaàn cöùng', nghóa laø khoâng caàn luyeän taäp hoïc hoûi, beù thô cuõng coù theå mæm cöôøi ñöôïc. Nuï cöôøi cuûa beù xuaát hieän raát töï nhieân, nhöng töï nhieân caùch thoâng minh vaø nhanh nhaïy.
Neáu nuï cöôøi treû thô coù yù nghóa, thì yù nghóa ñoù ñeán töø baûn chaát con ngöôøi - vaø do ñoù ñeán töø Ñaáng Taïo Hoùa, bôûi vì nuï cöôøi cuûa treû thô khoâng phaûi laø haønh vi cuï theå cuûa rieâng noù - gioáng nhö nhöõng caâu noùi maø beù seõ thoát ra sau naøy.
Haõy laéng nghe Ñaáng Taïo Hoùa noùi veà yù nghóa nuï cöôøi cuûa treû thô: "Khi sinh con, ngöôøi ñaøn baø lo buoàn vì ñeán giôø cuûa mình; nhöng sinh con roài, thì khoâng coøn nhôù ñeán côn gian nan nöõa, bôûi ñöôïc chan chöùa nieàm vui vì moät con ngöôøi ñaõ sinh ra trong theá gian" (Ga 16,21). Chuùng ta coù theå thaáy raèng nieàm vui cuûa meï vaø cuûa con raát gioáng nhau. Vaø ñieàu chuùng ta thaáy ñöôïc trong nuï cöôøi cuûa treû sô sinh chính laø nieàm vui cuûa moät con ngöôøi vöøa môùi chaøo ñôøi.
Nieàm vui cuûa moät con ngöôøi vöøa môùi chaøo ñôøi, khoâng phaûi laø vì moät caùi 'Toâi' vöøa môùi ñöôïc sinh ra - bôûi leõ, nieàm vui ñoù naèm trong söï toát laønh cuûa baûn chaát vaø hieän höõu con ngöôøi, chöù khoâng phaûi naèm trong caù vò cuûa treû beù ñoù. Moät treû beù xem ra coù veû ích kyû theo nghóa laø noù luoân coá gaéng tìm thoûa maõn nhu caàu cuûa mình. Nhöng treû beù ñoù laïi hoaøn toaøn queân mình bôûi vì beù khoâng heà nghó veà baûn thaân mình nhö laø moät thöïc theå ñoái khaùng vôùi ngöôøi khaùc; beù hoaøn toaøn hoøa nhaäp vôùi moïi ngöôøi.
Ñaây chính laø nieàm vui vì moät ngöôøi ñaõ ñöôïc sinh ra "treân theá giôùi". Caâu noùi naøy mang caû hai nghóa: treû sô sinh "ñeán töø theá giôùi" vaø "ñeán vôùi theá giôùi". Vaø caû hai yù nghóa naøy ñeàu thaáy ñöôïc trong nuï cöôøi cuûa treû sô sinh.
"Nuï cöôøi ñeán töø moät theá giôùi": Trong nuï cöôøi treû thô, chuùng ta thaáy raèng treû beù naøy ñaõ ñeán töø moät nôi naøo ñoù, khoâng phaûi töø buïng meï, maø laø töø Cha treân trôøi.
Trong nuï cöôøi cuûa mình, treû sô sinh chia seû vôùi chuùng ta moät ñieàu aån giaáu. Nuï cöôøi cuûa beù cho thaáy moái quan heä ñaëc bieät vôùi Ñaáng Taïo Hoùa maø beù ñang vui höôûng trong tö caùch moät nhaân vaät môùi meû ñaày thô ngaây vaø töôi môùi (nhö lôøi cuûa Thaùnh Jose María Escrivaù). Ñoù laø lyù do taïi sao nuï cöôøi treû thô thaäm chí coù theå khieán chuùng ta töï caûm thaáy xaáu hoå vaø coù caûm giaùc mình khoâng xöùng ñaùng vôùi moät nuï cöôøi xinh ñeïp vaø thaùnh thieän nhö theá.
"Nuï cöôøi ñeán vôùi theá giôùi": Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, nuï cöôøi treû thô laø moät nieàm vui ñöôïc chia seû vôùi ngöôøi khaùc vaø mang xaõ hoäi tính. Noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi ñaùp laïi baèng nuï cöôøi vui möøng töông töï - vaø chuùng ta ñaõ laøm nhö theá.
Söï 'sieâu vieät noäi taïi' naøy - maø nhaø trieát hoïc ngöôøi Do Thaùi Emmanuel Levinas ñaõ nhaän ra treân khuoân maët con ngöôøi - ñöôïc nhìn thaáy tröôùc heát trong nuï cöôøi treû thô.
Vaø haõy nghó ñeán nuï cöôøi cuûa Haøi nhi Gieâsu, nuï cöôøi dieãn taû nieàm vui cuûa moät 'Thieân Chuùa laøm ngöôøi' ñaõ ñeán trong theá giôùi.
Trong Tin Möøng Gioan, Chuùa Gieâsu ñaõ moâ taû cuoäc khoå naïn cuûa Ngaøi nhö vieäc chaøo ñôøi cuûa moät treû thô. Ta haõy cuøng laøm nhö vaäy.
Vôùi nhieàu vò thaùnh, haønh ñoäng cuoái cuøng cuõng nhö ñaàu tieân trong ñôøi cuûa hoï chính laø mæm cöôøi. Khoâng phaûi laø Chuùa cuûa hoï cuõng ñaõ laøm nhö theá vaø ñaõ mæm cöôøi treân thaäp giaù hay sao? Ngaøi ñaõ mæm cöôøi, ngay trong côn ñau, khi nhìn Meï Maria vaø noùi vôùi Gioan: "Naøy laø Meï con!"
Thaùnh Toâma Aquinoâ keát noái lôøi naøy treân thaäp giaù vôùi tieäc cöôùi Cana: "Trong tieäc cöôùi Cana, khi Meï Maria noùi: 'Hoï heát röôïu roài' (Ga 2, 3), Ñöùc Gieâsu ñaùp: 'Thöa Baø, chuyeän ñoù can gì ñeán Baø vaø Toâi? Giôø cuûa Toâi chöa ñeán.' Giôø cuûa Toâi laø Giôø thöông khoù, khi Toâi chòu ñau khoå nôi thaân xaùc ñaõ nhaän ñöôïc töø nôi Baø. Giôø ñoù chöa ñeán. Nhöng khi Giôø ñoù ñeán, Toâi seõ 'xaùc nhaän' Baø. Vaø baây giôø ñaõ ñeán Giôø aáy, Chuùa ñaõ giôùi thieäu Meï mình: 'Naøy laø Meï con!'"
Vì coù moät sôïi chæ tröïc tieáp noái töø maùng coû ñeán thaäp giaù - nhö Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ xaùc ñònh trong moät baøi giaûng Giaùng Sinh - neân caâu noùi naøy treân thaäp giaù cuõng keát noái vôùi Beâlem. Keát noái qua ñoâi maét cuûa Meï Maria. Laø ngöôøi moân ñeä toát laønh cuûa Chuùa, haún Meï vaãn nhôù lôøi daïy cuûa Con mình maø nhìn Thaùnh giaù Chuùa nhö moät cuoäc sinh nôû.
Vaø, neáu chuùng ta cho raèng Chuùa chuùng ta ñaõ mæm cöôøi vôùi Meï mình töø ñænh cao thaäp giaù, thì haõy töôûng töôïng raèng, Meï cuõng ñaõ nhìn thaáy, trong nuï cöôøi aáy, coù nuï cöôøi cuûa Haøi nhi Gieâsu luùc môùi chaøo ñôøi. YÙ nghóa cuûa caû hai nuï cöôøi raát gioáng nhau. Trong caû hai nuï cöôøi, Meï thaáy nieàm vui cuûa baûn tính nhaân loaïi - maø Ñöùc Gieâsu ñaõ nhaän laáy töø Meï ñeå maïc khaûi thieân tính cuûa Ngaøi - ñaõ ñeán trong theá giôùi ñeå cöùu ñoä vôùi cuoäc khoå naïn cuûa Ngaøi.
Vì theá, ñaây chính laø lieàu thuoác giaûi ñoäc cho chuû nghóa caûm tính veà Giaùng Sinh, ñöôïc tìm thaáy trong nuï cöôøi cuûa Haøi nhi Gieâsu. Vì nhö Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi, nuï cöôøi aáy giaûi thích maàu nhieäm Giaùng Sinh - "moät maàu nhieäm khoâng ngöøng chaát vaán chuùng ta, cuõng laø maàu nhieäm cuûa nieàm hy voïng vaø noãi saàu muoän."
Ta coù theå hieåu hôn veà yù nghóa nuï cöôøi cuûa Haøi nhi Gieâsu trong 2 baøi thô döôùi ñaây:
Khi Gieâsu Mæm Cöôøi Vôùi Toâi
Hoàn u aùm trong ñeâm toäi loãi,
Khoâng aùnh saùng cuûa Chuùa chieáu soi
Nhöng Cöùu Chuùa ñaõ ñeán tìm toâi
OÂi hoàn toâi thaéng ñöôïc boùng toái
Vì Gieâsu mæm cöôøi vôùi toâi.
Khi Gieâsu mæm cöôøi,
ngaøy taêm toái cuõng thaønh töôi saùng.
Khi Gieâsu mæm cöôøi
tim chóu naëng cuõng hoùa dòu eâm,
Khi Gieâsu mæm cöôøi
toâi chaúng sôï duø ngaøy hay ñeâm.
OÂi Gieâsu mæm cöôøi vôùi toâi...
Ñöôøng toâi ñi aâm u laïc loaøi,
Lang thang trong meâ cung voâ voïng
Toâi vaãn haùt nhöõng lôøi ca tuïng
Vì Gieâsu mæm cöôøi vôùi toâi.
Khi Thaàn Cheát goïi toâi ñi vôùi noù
Daãn toâi vaøo coõi laïnh leõo giaù baêng
Vaãn thaáy Ngaøi neân toâi vaãn haân hoan
Ngaøi vaãn mæm cöôøi vôùi toâi nôi ñoù... [2]
Gieâsu Mæm Cöôøi
Khi Gieâsu mæm cöôøi, trong nuï cöôøi aáy coù tình yeâu. Coù yeân vui. Coù hoøa bình.
Khi Gieâsu mæm cöôøi, trong nuï cöôøi aáy coù söï ñoùn nhaän vaø hieäp nhaát. Coù söï khieâm toán vaø dòu daøng nhö nuï cöôøi cuûa moät ngöôøi meï taëng cho con mình. Ñoù laø nuï cöôøi gioáng nhö khi ngöôøi meï quay sang nhìn con trong taám thaân hoàng haøo quaán taõ.
Khi Gieâsu mæm cöôøi,
Hôõi baïn laø nhöõng ngöôøi hieàn laønh, nhöõng ngöôøi khoâng ghen gheùt, töï baûn chaát baïn laø theá, baïn chæ bieát yeâu thöông moïi loaøi. OÂi ngay caû caùc baïn, nhöõng ngöôøi thuoäc moïi theá giôùi ñang traân troïng tình yeâu, hoøa bình vaø yeân vui, haõy ñeå nuï cöôøi Gieâsu thaám saâu vaøo trong baïn vaø haõy mæm cöôøi.
Gieâsu mæm cöôøi. Trong nuï cöôøi naøy laø söï hoøa ñieäu.
Chuùng ta cuõng haõy mæm cöôøi nhö theá.
Ñöøng ñeå nhöõng khaéc nghieät xen vaøo giöõa chuùng ta. Vì nuï cöôøi naøy laø tình yeâu. Ñöøng xeùt ñoaùn, ñöøng buoäc toäi; ñöøng ñeå baát kyø suy nghó khoâng töû teá naøo ñeán giöõa chuùng ta, ngay caû khi chuùng ta xa nhau, hoaëc khi chuùng ta ôû moät mình.
Duø baïn soáng ôû phía beân kia theá giôùi, coøn toâi soáng ôû phía beân naøy, chuùng ta cuõng haõy mæm cöôøi.
Duø baïn soáng ôû phía beân kia haøng raøo, coøn toâi ngoài ôû ñaây, chuùng ta haõy mæm cöôøi.
Gieâsu mæm cöôøi. Xin ñöøng ñeå cho 'caùi toâi' ñi vaøo trong nuï cöôøi aáy. Vì ôû ñaây khoâng caàn dieãn vaên uyeân baùc, caâu noùi voâ tình, yù ñoà ngang ngaïnh. Hoaëc söï kieâu caêng nhaèm chöùng toû mình ñuùng ñaén.
Luoân chæ coù nuï cöôøi. Vaø hoøa bình.
Ñöøng xuùc phaïm nhau vì chæ coù tình yeâu khi coù nuï cöôøi.
Khi Gieâsu mæm cöôøi,
Nuï cöôøi naøy laø nuï cöôøi cuûa tình yeâu hoaøn haûo voâ vò lôïi, mang ñeán cho ngöôøi khaùc nhöõng gì hoï ñang mong ñôïi. Trong nuï cöôøi naøy, xin ñöøng ñeå nhöõng khaéc nghieät vaø ích kyû ñeán giöõa chuùng ta.
Khi Gieâsu mæm cöôøi,
Haõy gaëp nhau nhö theå chuùng ta haèng luoân hieåu bieát nhau. Haõy gaëp vaø toân kính tình yeâu trong nhau. Haõy mæm cöôøi vì kìa, Gieâsu ñang mæm cöôøi.
Haõy gaëp nhau vaø khôûi haønh trong hoøa bình. Haõy gaëp nhau vaø khôûi haønh vôùi tình yeâu. Vì nuï cöôøi thaäm chí ñaõ phuû ñaày ngay caû nhöõng taâm hoàn khaéc nghieät nhaát. Haõy ñeå nuï cöôøi ñoù traøn ngaäp taâm hoàn baïn.
Nhö Gieâsu mæm cöôøi. Mæm cöôøi luoân maõi.
Lm Giuse Vi Höõu chuyeån ngöõ & toång hôïp (Saùch Nhòp Soáng Tin Möøng soá 36)
- - - - - - - -
Chuù thích:
[1] Vi Höõu chuyeån ngöõ töø baøi vieát 'The Mystery in the Christ Child's Smile' cuûa Michael Pakaluk,
[2] Vi Höõu dòch thaønh thô, töø baøi thaùnh ca 'When Jesus smiles on me' cuûa nhaïc só Thomas Curtis Clark.
[3] Vi Höõu chuyeån ngöõ thô 'Jesus smiles' cuûa Raj Arumugam