Khoâng coù Hieäp Nhaát
neáu khoâng coù Thaùnh Giaù
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Salvatore J. Cordileone cuûa San Francisco: Khoâng coù Hieäp Nhaát neáu khoâng coù Thaùnh Giaù.
J.B. Ñaëng Minh An dòch
Washington (VietCatholic News 01-12-2019) - Ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2019, taïi Vatican, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ cöû haønh leã Ñöùc Meï Guadalupe. Taïi caùc nöôùc Myõ Chaâu, leã naøy coù theå ñöôïc möøng sôùm hôn.
Tôø The First Things soá ra ngaøy 28 thaùng 11 naêm 2019 ñaõ ñaêng baøi giaûng cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Salvatore J. Cordileone cuûa toång giaùo phaän San Francisco trong "thaùnh leã caùc daân toäc Myõ Chaâu" taïi Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi ôû thuû ñoâ Washington.
Nguyeân baûn tieáng Anh coù nhan ñeà "No Unity without The Cross" - "Khoâng coù Hieäp Nhaát neáu khoâng coù Thaùnh Giaù".
Döôùi ñaây laø baûn dòch toaøn vaên sang Vieät Ngöõ:
Trong Nhaø thôø Thaùnh Moä ôû Gieârusalem, ngay taïi vò trí nôi Thaùnh giaù cuûa Chuùa chuùng ta, coù moät baøn thôø nghi leã Ñoâng phöông. Ngay beân caïnh laø moät baøn thôø nghi leã Latinh, vaø ôû giöõa hai baøn thôø treo moät böùc aûnh Meï Thieân Chuùa. Ngay taïi ñòa ñieåm gaëp gôõ naøy, nôi Meï ñaõ ñöùng gaàn 2,000 naêm tröôùc döôùi chaân Thaùnh giaù, giôø ñaây Meï ñöùng keát hieäp giöõa Ñoâng vaø Taây, giöõa Ñoâng phöông vaø Latinh.
Meï laø Meï cuûa chuùng ta, laø ngöôøi maø taát caû chuùng ta toân kính, vaø Meï muoán caùc moân ñeä cuûa Con mình neân moät. Meï tieáp tuïc caàu baàu cho yù nguyeän, laø lôøi traên troái cuûa con Meï, coù theå ñöôïc hoaøn thaønh: "xin cho taát caû hoï neân moät, nhö Cha ôû trong con vaø con ôû trong Cha ñeå hoï cuõng ôû trong chuùng ta" (Ga 17: 21).
Thaùnh leã maø chuùng ta kyû nieäm ngaøy hoâm nay, "thaùnh leã cuûa caùc daân toäc Myõ chaâu" noùi leân quyeàn theá cuûa Meï trong vieäc hieäp nhaát taát caû chuùng ta, nhöõng ñöùa con cuûa Meï. Meï ñöùng ñoù giöõa moïi theá heä cuûa Giaùo Hoäi, caàu thay nguyeän giuùp cho con caùi Meï vaø tích cöïc daãn hoï ñeán vôùi Con Meï, ñeå chuùng coù theå ñöôïc hôïp nhaát neân moät trong Ngaøi. Trong suoát lòch söû, Meï ñaõ xuaát hieän ôû moïi nôi treân traùi ñaát, ñaëc bieät laø trong nhöõng thôøi khaéc hoãn loaïn vaø hoang mang, khieán Meï phaûi coù maët ñeå khuyeân nhuû vaø an uûi, ñeå hoâ haøo vaø maïc khaûi, ñeå keâu goïi caàu nguyeän vaø ñeàn toäi, ñeå taát caû con caùi Meï coù theå ñöôïc daãn saâu hôn vaøo traùi tim cuûa Con Meï.
Ai trong chuùng ta cuõng ñeàu bieát caâu chuyeän veà söï hieän ra cuûa Meï Voâ nhieãm cuûa chuùng ta treân luïc ñòa naøy vaøo naêm 1531 vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng baûn ñòa ngheøo khoå, muø chöõ vaø suøng ñaïo teân laø Juan Diego, cuõng nhö caâu chuyeän ñoâng ñaûo daân chuùng trôû laïi ñaïo, quay veà vôùi Con Meï sau khi Meï hieän ra taïi Tepeyac. Meï hieän ra vaøo thôøi ñieåm coù nhöõng xung ñoät lôùn, hoãn loaïn vaø ñoå maùu, ñeå thaønh laäp moät daân Kitoâ môùi cho Con Meï khoâng phaûi baèng nhöõng thanh kieám cuõng khoâng phaûi bôûi söï hy sinh cuûa con ngöôøi, maø bôûi tình yeâu cuûa moät ngöôøi meï töï ñoàng hoùa vôùi nhöõng con caùi cuûa mình. Ngöôøi Aztec ñaõ nhìn thaáy nôi hình aûnh cuûa ngöôøi phuï nöõ treân chieác tilma cuûa Juan Diego hình aûnh cuûa chính hoï: Meï maëc moät chieác aùo choaøng maøu ngoïc lam, laø moät vinh döï daønh cho caùc vò thaàn Aztec vaø hoaøng gia Aztec, vaø Meï ñöôïc röôùc ñi, nhö moät daáu hieäu danh döï khaùc ñöôïc trao cho gia ñình hoaøng toäc cuûa ñeá cheá Aztec.
Nhöng Meï coøn hôn caû moät naøng coâng chuùa: Nhöõng ngoâi sao trang trí aùo choaøng cuûa Ñöùc Meï Guadalupe, vaø Meï ñöùng treân maët traêng löôõi lieàm. Ñaàu Meï cuùi xuoáng vaø hai tay khoanh laïi trong söï caàu xin khieâm nhöôøng, maëc duø Meï vöôït leân treân taát caû nhöõng ngöôøi khaùc, Meï toân suøng moät Ñaáng uy theá hôn mình. Vaø Meï ñeo moät daûi baêng maøu toái cuûa saûn phuï, chæ ra raèng Meï ñang mang moät haøi nhi. Chieác traâm caøi cuûa Meï laø moät caây thaùnh giaù. Ngöôøi phuï nöõ cao caû nhöng khieâm nhöôøng naøy laø Meï cuûa Con Thieân Chuùa, "laø nöõ tyø cuûa Chuùa", Ñaáng moïi loaøi ngôïi khen laø Thieân Chuùa duy nhaát vaø chaân thaät.
Ngöôøi Taây Ban Nha cuõng ñaõ chaáp nhaän ngöôøi phuï nöõ hieän ra naøy laø Meï cuûa Thieân Chuùa nhaäp theå cuûa hoï, bôûi vì hoï nhìn thaáy nôi Meï moät hình aûnh cuûa Ñaáng Voâ nhieãm Nguyeân toäi. Hoï nhìn thaáy trong hình aûnh naøy, ngöôøi phuï nöõ trong Saùch Saùng theá ñaõ nghieàn naùt ñaàu con raén. Hoï cuõng nhìn thaáy trong ñoù ngöôøi phuï nöõ trong Saùch Khaûi Huyeàn, ngöôøi phuï nöõ maëc aùo maët trôøi, chaân ñaïp maët traêng vaø treân ñaàu coù vöông mieän möôøi hai ngoâi sao vaø saép haï sinh moät haøi nhi (Kh 12: 1-2). Ngöôøi Taây Ban Nha nhìn thaáy trong hình aûnh naøy, Ngöôøi phuï nöõ maø hoï toân suøng laø Ñaáng Voâ nhieãm Nguyeân toäi, moät giaùo ñieàu maø caùc nhaø thaàn hoïc cuûa hoï ñaõ tuyeân xöng vaø caùc ngheä só cuûa hoï ñaõ mieâu taû vôùi veû ñeïp saâu saéc trong nhieàu theá kyû tröôùc khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Pius IX tuyeân boá nhö theá vaøo naêm 1854.
Sau Tepeyac, Meã Taây Cô trôû thaønh quoác gia Coâng Giaùo. Ñöùc Meï Guadalupe hôïp nhaát Theá giôùi cuõ vaø môùi, vaø do ñoù, moät daân Kitoâ môùi ñöôïc hình thaønh töø hai daân toäc neân moät daân mestizo [Danh töø chæ daân toäc pha troän giöõa Taây Ban Nha vaø baûn ñòa. Tónh töø laø mestiza - chuù thích cuûa ngöôøi dòch]. Moät neàn vaên minh Kitoâ giaùo môùi ñöôïc sinh ra töø söï keát hôïp naøy vaø Meï ñöôïc toân kính vôùi caû hai danh hieäu La Morenita vaø La Inmaculada.
Taàm quan troïng cuûa söï kieän lòch söû voâ song naøy, ñaëc bieät laø ôû Myõ chaâu, ñaõ khoâng bò queân laõng ñoái vôùi Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II. Trong Toâng huaán Giaùo Hoäi Myõ Chaâu, ngaøi vieát:
Vieäc Ñöùc Maria hieän ra vôùi Juan Diego, moät ngöôøi baûn ñòa, treân ngoïn ñoài Tepeyac naêm 1531 coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán vieäc truyeàn giaùo. AÛnh höôûng cuûa cuoäc hieän ra naøy vöôït qua raát nhieàu ranh giôùi cuûa Meã Taây Cô, lan roäng ra toaøn luïc ñòa. Myõ Chaâu, nôi veà maët lòch söû maø noùi ñaõ laø vaø vaãn laø moät noài hoøa nhaäp cuûa caùc daân toäc, ñaõ ñöôïc coâng nhaän nôi göông maët mestiza cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Tepeyac, nôi Ñöùc Maria Guadalupe nhö moät ví duï ñaày aán töôïng veà vieäc loan baùo Tin Möøng moät caùch hoäi nhaäp vaên hoùa hoaøn haûo.
Trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây, nhieàu söï chuù yù ñaõ taäp trung vaøo Ñöùc Meï nhö moät hình aûnh, hay moät bieåu töôïng cuûa Giaùo Hoäi. Coâng ñoàng Vatican II ñaõ nhaán maïnh giaùo huaán cuûa Thaùnh Ambrose veà chuû ñeà naøy. Coâng ñoàng noùi trong Hieán Cheá Tín Lyù veà Giaùo Hoäi nhö sau:
Nhö thaùnh Ambrose ñaõ daïy, Meï Thieân Chuùa laø moät göông maãu cuûa Giaùo Hoäi veà ñöùc tin, ñöùc aùi vaø söï keát hôïp hoaøn toaøn vôùi Chuùa Kitoâ.. . . Thöïc theá, Giaùo Hoäi trôû thaønh moät ngöôøi meï khi chieâm ngöôõng söï thaùnh thieän cuûa Meï, baét chöôùc ñöùc aùi cuûa Meï vaø trung thaønh thöïc hieän thaùnh yù Chuùa Cha, baèng caùch ñoùn nhaän lôøi Chuùa trong ñöùc tin. Baèng lôøi rao giaûng, Giaùo Hoäi mang ñeán moät cuoäc soáng môùi vaø baát töû cho nhöõng ngöôøi con ñöôïc sinh ra cho Giaùo Hoäi trong bí tích röûa toäi, ñöôïc thuï thai bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc sinh ra bôûi Thieân Chuùa. Giaùo Hoäi laø moät trinh nöõ, giöõ gìn ñöùc tin ñöôïc trao cho mình bôûi vò Hoân Phu moät caùch troïn veïn vaø toaøn boä. Baét chöôùc meï Thieân Chuùa vaø nhôø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi giöõ moät ñöùc tin thuaàn khieát trinh nguyeân, moät nieàm hy voïng vöõng chaéc vaø moät ñöùc aùi chaân thaønh.
Giaùo Hoäi laø meï cuûa chuùng ta: Moät ngöôøi meï chaøo ñoùn, nuoâi döôõng, an uûi vaø hieäp nhaát. Ñaâu laø nôi nhöõng ngöôøi môùi ñeán moät vuøng ñaát xa laï höôùng veà khi hoï caûm thaáy maát phöông höôùng, sôï haõi hoaëc khoâng ñöôïc chaêm soùc? Ñoù laø Giaùo Hoäi. Caùch rieâng, ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo, Giaùo Hoäi laø maùi nhaø ôû baát cöù nôi naøo hoï coù maët treân theá giôùi. Vaø nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, ñau khoå hoaëc ñang trong thôøi kyø khuûng hoaûng traàm troïng, ngay caû vôùi nhöõng ngöôøi hieám khi böôùc chaân tôùi cöûa nhaø thôø, khi ñeán luùc hoï tìm kieám söï giaûi thoaùt hoï seõ ñeán vôùi Giaùo Hoäi. Hoï bieát nhöõng ngöôøi ôû ñoù seõ khoâng quay ñaàu laïi vôùi hoï maø boû ñi, nhöng naâng ñôõ hoï trong caùc nhu caàu cuûa hoï.
Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, coù veû nhö ñaïo ñöùc giaû khi noùi veà vieäc chaêm soùc ngöôøi ngheøo trong moät ngoâi nhaø thôø trang hoaøng loäng laãy nhö theá naøy. Chuùng ta phaûi nhôù caâu chuyeän veà ngöôøi phuï nöõ vôùi loï daàu thôm, laø ngöôøi ñaõ ñoå thuoác thôm ñaét tieàn treân ñaàu cuûa Chuùa Gieâsu. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi phaûn ñoái, nhöõng ngöôøi phaøn naøn raèng daàu thôm aáy coù theå baùn ñöôïc tieàn maø boá thí cho ngöôøi ngheøo, Chuùa Gieâsu ñaùp laïi: "Ngöôøi ngheøo thì luùc naøo anh em cuõng coù vôùi anh em; coøn Thaày, thì khoâng phaûi luùc naøo anh em cuõng coù ñaâu" (Mt 26:11)
Laø moät ngöôøi ñeán töø San Francisco, moät ví duï khaùc loeù leân trong taâm trí toâi. Ñaàu nhöõng naêm 1970, chæ vaøi thaùng sau khi nhaø thôø chính toøa Ñöùc Maria môùi tinh ñöôïc thaùnh hieán, khoâng ai khaùc maø chính laø sô Dorothy Day ñaõ ñeán ñoù ñeå tham gia moät cuoäc hoïp ñöôïc toå chöùc taïi trung taâm hoäi nghò beân döôùi nhaø thôø. Khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân, moät ngöôøi hay baét beû ñaõ leân tieáng phaøn naøn raèng cuoäc hoïp cuûa hoï nhaèm thaûo luaän veà nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo laïi ñang dieãn ra trong moät toøa nhaø xa hoa sang troïng. Nhieàu ngöôøi coå vuõ cho anh ta, nhöng sô Dorothy Day khoâng naèm trong soá hoï. Sô aáy noùi:
Giaùo Hoäi coù nghóa vuï nuoâi soáng ngöôøi ngheøo vaø chuùng ta khoâng theå tieâu heát tieàn vaøo caùc toøa nhaø. Tuy nhieân, coù nhieàu loaïi ñoùi. Coù moät söï ñoùi khaùt cuûa aên, vaø chuùng ta phaûi cung caáp cho moïi ngöôøi thöïc phaåm. Nhöng cuõng coù moät söï khao khaùt veà caùi ñeïp vaø coù raát ít nôi ñeïp maø ngöôøi ngheøo coù theå vaøo ñöôïc. Ñaây laø moät nôi coù veû ñeïp sieâu vieät, vaø ngöôøi voâ gia cö ôû Tenderloin cuõng coù theå vaøo ñöôïc nhö ngaøi thò tröôûng San Francisco.
Chuùng ta phaûi laøm nhieàu vieäc ñeå phuïc vuï ngöôøi ngheøo, vaø chaéc chaén ñaùp öùng nhu caàu vaät chaát cuûa hoï laø moät trong soá ñoù. Nhöng nhö sô Dorothy Day chæ ra, chuùng ta cuõng phaûi nuoâi soáng linh hoàn cuûa hoï. Coù leõ ñieàu maø ngöôøi ngheøo thieáu nhaát trong cuoäc soáng cuûa hoï laø veû ñeïp: veû ñeïp ñoù laøm say meâ vaø naâng cao taâm hoàn, baûo ñaûm cho hoï veà phaåm giaù cuûa hoï nhö nhöõng ñöùa con cuûa Thieân Chuùa maø Ngaøi taïo ra theo hình aûnh vaø chaân dung cuûa Ngöôøi. Nhö theá, hoaøn toaøn khoâng phaûi laø cöôøng ñieäu, khi noùi raèng nhöõng gì chuùng ta laøm ngaøy hoâm nay laø moät dòch vuï daønh cho ngöôøi ngheøo. Nhö sô Dorothy Day ñaõ töøng noùi, ngöôøi ngheøo nhaát treân ñöôøng phoá thuû ñoâ cuûa ñaát nöôùc chuùng ta cuõng coù quyeàn böôùc vaøo ngoâi nhaø thôø traùng leä naøy ñöôïc xaây döïng ñeå toân vinh Thieân Chuùa, tieáp caän vôùi aâm nhaïc tuyeät ñeïp, tieáp caän vôùi veû ñeïp cuûa caùc nghi leã.
Giaùo Hoäi trong söï khoân ngoan cuûa mình luoân hieåu raèng söï thaät, veû ñeïp vaø loøng toát laø taát caû nhöõng ñieàu caàn thieát ñeå söûa chöõa moät xaõ hoäi tan vôõ vaø xaây döïng moät neàn vaên minh höng thònh. Ñaây thöïc söï laø ba truï coät maø Giaùo Hoäi xaây döïng trong neàn vaên minh phöông Taây vaø ñaõ coáng hieán raát nhieàu cho theá giôùi. Loøng toát maø thoâi thì khoâng ñi ñeán ñaâu, vì neáu khoâng coù söï thaät noù seõ chæ laøm dòu caùc trieäu chöùng ñau khoå, nhöng khoâng ñi ñeán cuøng taän nguyeân nhaân goác reã; söï thaät maø thoâi cuõng khoâng ñuû, vì söï thaät caàn phaûi ñöôïc chuyeån thaønh haønh ñoäng cuï theå vaø ñöôïc theå hieän thoâng qua söùc maïnh cuûa caùi ñeïp.
Caû ba ñeàu laø caàn thieát, bôûi vì con ngöôøi laø moät chænh theå: Loøng toát nuoâi soáng thaân xaùc, söï thaät nuoâi döôõng taâm trí vaø veû ñeïp nuoâi soáng taâm hoàn. Coù leõ ñoù laø veû ñeïp thieáu nhaát treân theá giôùi hieän nay, ñieàu naøy giaûi thích cho söï baát oån veà tinh thaàn maø chính chuùng ta coù theå thaáy. Chuùng ta phaûi coáng hieán heát mình cho veû ñeïp, ñoøi laïi söùc maïnh cuûa noù trong vieäc chöõa laønh vaø ñoaøn keát.
Hoâm nay chuùng ta ñeán vôùi nhau ñeå daâng moät ñieàu gì ñoù ñeïp ñeõ leân Thieân Chuùa vaø baøy toû tình yeâu cuûa chuùng ta daønh cho Meï cuûa Con Ngaøi. Vaø ôû ñaây, Ñöùc Meï cuûa chuùng ta moät laàn nöõa hôïp nhaát chuùng ta: nhöõng ngöôøi ngheøo vôùi nhöõng ngöôøi thöôïng löu giaøu coù vaø nhöõng ngöôøi trung löu, töø moïi quoác gia, chuûng toäc, daân toäc vaø tieáng noùi.
Caùch ñaây raát laâu vaø xa xoâi, Meï ñöùng döôùi chaân Thaùnh giaù khi Con Meï hieán daâng cuoäc ñôøi mình ñeå mang laïi söï hoøa giaûi lôùn nhaát cho taát caû: ñoù laø hoaø giaûi nhaân loaïi toäi loãi vôùi Ñaáng Taïo Hoùa. Meï ñaõ moâ hình hoùa nhöõng gì Con Meï ñaõ daïy: ñoù laø khoâng coù söï hieäp nhaát neáu khoâng coù Thaùnh giaù. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù con maét ñöùc tin, veû ñeïp troâng raát khaùc bieät. Noù coù daùng veû khieâm toán, töï hy sinh, ñaët troïng taâm nôi ngöôøi khaùc vaø xaû kyû. Ñöùc Meï raát ñeïp bôûi vì Meï phaûn aùnh veû ñeïp cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, Con Meï. Meï laø göông maãu cuûa söï khieâm nhu maø chuùng ta caàn ngoõ haàu coù theå thöïc hieän di nguyeän cuûa con Meï "xin cho taát caû hoï neân moät, nhö Cha ôû trong con vaø con ôû trong Cha ñeå hoï cuõng ôû trong chuùng ta" (Ga 17: 21).
(Source: The First ThingsNo Unity Without the Cross - by Salvatore J. Cordileone)