Baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ
taïi Ñaøi Töôûng nieäm Hoøa bình Hiroshima
Baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Ñaøi Töôûng nieäm Hoøa bình Hiroshima.
Vuõ Vaên An
Hiroshima (VietCatholic News 24-11-2019) - "Vì tình yeâu anh chò em vaø baïn beø cuûa toâi, toâi noùi: Bình an cho anh chò em!" (Tv 122: 8).
Laïy Thieân Chuùa cuûa loøng thöông xoùt vaø Chuùa cuûa lòch söû, chuùng con ngöôùc maét leân Chuùa, töø nôi naøy, nôi söï cheát vaø söï soáng, maát maùt vaø taùi sinh, ñau khoå vaø caûm thöông gaëp nhau.
Taïi ñaây, trong moät buøng noå choùi loïi ñaày seùt vaø löûa, raát nhieàu ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø, raát nhieàu giaác mô vaø hy voïng, ñaõ bieán maát, chæ coøn laïi boùng toái vaø im laëng. Ngay laäp töùc, moïi thöù bò nuoát chöûng bôûi moät loã hoång ñen ngoøm cuûa huûy dieät vaø cheát choùc. Töø vöïc thaúm im laëng naøy, caû hoâm nay nöõa, chuùng ta vaãn tieáp tuïc nghe thaáy nhöõng tieáng than khoùc cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coøn nöõa. Hoï ñeán töø nhöõng nôi khaùc nhau, coù teân khaùc nhau vaø moät soá ngöôøi noùi caùc ngoân ngöõ khaùc nhau. Tuy nhieân, taát caû ñaõ ñöôïc hôïp nhaát trong cuøng moät soá phaän, trong moät giôø phuùt kinh hoaøng ñeå laïi daáu aán muoân thuôû khoâng chæ trong lòch söû cuûa ñaát nöôùc naøy, maø coøn treân khuoân maët cuûa caû nhaân loaïi.
ÔÛ ñaây, toâi xin baøy toû loøng toân kính vôùi taát caû caùc naïn nhaân, vaø toâi cuùi ñaàu tröôùc söùc maïnh vaø phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi soáng soùt nhöõng giaây phuùt ban ñaàu aáy, trong nhieàu naêm veà sau coøn mang trong da thòt mình nhöõng noãi ñau khoân cuøng, vaø trong tinh thaàn mình haït gioáng cheát choùc töøng ruùt heát naêng löïc soáng cuûa hoï.
Toâi caûm thaáy coù boån phaän phaûi ñeán ñaây nhö moät khaùch haønh höông hoøa bình, ñöùng im trong lôøi caàu nguyeän thaàm laëng, nhôù laïi nhöõng naïn nhaân voâ toäi cuûa moät baïo löïc nhö theá vaø mang trong traùi tim mình nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø khaùt mong cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø thôøi ta, nhaát laø giôùi treû, nhöõng ngöôøi khaùt mong hoøa bình, laøm vieäc cho hoøa bình vaø töï hy sinh cho hoøa bình. Toâi ñaõ ñeán nôi ñaày kyù öùc vaø hy voïng cho töông lai naøy, mang theo vôùi toâi tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo, nhöõng ngöôøi luoân laø naïn nhaân baát löïc nhaát cuûa thuø haän vaø xung ñoät.
Mong muoán khieâm toán cuûa toâi laø trôû thaønh tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi, nhöõng ngöôøi quan taâm vaø lo laéng chöùng kieán caùc caêng thaúng ñang gia taêng trong thôøi ñaïi chuùng ta: caùc baát bình ñaúng vaø baát coâng khoâng theå chaáp nhaän ñang ñe doïa söï chung soáng cuûa con ngöôøi, söï baát löïc traàm troïng khoâng theå chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, vaø vieäc lieân tuïc buøng noå xung ñoät vuõ trang, nhö theå nhöõng ñieàu naøy coù theå baûo ñaûm moät töông lai hoøa bình.
Vôùi nieàm xaùc tín saâu saéc, toâi muoán moät laàn nöõa ñöôïc tuyeân boá raèng vieäc söû duïng naêng löôïng nguyeân töû cho caùc muïc ñích chieán tranh ngaøy nay, hôn bao giôø heát, laø moät toäi aùc khoâng chæ choáng laïi phaåm giaù con ngöôøi maø coøn choáng laïi baát cöù töông lai khaû höõu naøo cho ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Vieäc söû duïng naêng löôïng nguyeân töû cho muïc ñích chieán tranh laø voâ luaân, gioáng nhö vieäc sôû höõu vuõ khí haït nhaân cuõng laø voâ luaân, nhö toâi ñaõ noùi hai naêm tröôùc ñaây. Chuùng ta seõ bò phaùn xeùt veà ñieàu naøy. Caùc theá heä töông lai seõ ñöùng daäy leân aùn söï thieáu soùt cuûa chuùng ta neáu chuùng ta noùi ñeán hoøa bình nhöng khoâng haønh ñoäng ñeå ñem noù vaøo giöõa loøng caùc daân toäc treân traùi ñaát. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå noùi ñeán hoøa bình trong khi chuùng ta cheá taïo vuõ khí chieán tranh môùi ñaùng sôï? Laøm theá naøo chuùng ta coù theå noùi veà hoøa bình khi chuùng ta bieän minh cho caùc haønh ñoäng phi phaùp baèng nhöõng baøi phaùt bieåu ñaày kyø thò vaø haän thuø?
Toâi tin raèng hoøa bình chæ laø moät haïn töø troáng roãng, tröø khi noù ñöôïc thieát laäp treân söï thaät, ñöôïc xaây döïng trong coâng lyù, ñöôïc ñöùc aùi sinh ñoäng hoùa vaø hoaøn thieän, vaø ñaït ñöôïc trong töï do (x. Thaùnh Gioan XXIII, Pacem in Terris, 37).
Xaây döïng hoøa bình trong söï thaät vaø coâng lyù ñoøi hoûi phaûi thöøa nhaän raèng "ngöôøi ta thöôøng khaùc nhau veà kieán thöùc, ñöùc haïnh, trí thoâng minh vaø söï giaøu coù" (ibid., 87), vaø ñieàu naøy khoâng bao giôø coù theå bieän minh cho möu toan muoán aùp ñaët caùc lôïi ích ñaëc thuø cuûa chuùng ta leân ngöôøi khaùc. Thaät vaäy, nhöõng khaùc bieät ñoù ñoøi hoûi moät traùch nhieäm vaø moät loøng toân troïng lôùn hôn. Caùc coäng ñoàng chính trò coù theå khaùc bieät moät caùch hôïp leõ veà maët vaên hoùa hoaëc phaùt trieån kinh teá, nhöng taát caû ñeàu ñöôïc keâu goïi daán thaân laøm vieäc "cho chính nghóa chung", vì lôïi ích cuûa moïi ngöôøi (sñd., 88).
Thaät vaäy, neáu chuùng ta thöïc söï muoán xaây döïng moät xaõ hoäi coâng baèng vaø an toaøn hôn, chuùng ta phaûi buoâng vuõ khí. "Khoâng ai coù theå yeâu trong khi tay caàm vuõ khí taán coâng" (Thaùnh Phaoloâ VI, Dieãn vaên tröôùc Lieân Hôïp Quoác, ngaøy 4 thaùng 10 naêm 1965, 10). Khi chuùng ta nhöôïng boä luaän lyù hoïc vuõ khí vaø traùnh xa vieäc thöïc haønh ñoái thoaïi, chuùng ta queân ñeán coù haïi cho mình raèng, tröôùc khi taïo ra caùc naïn nhaân vaø söï huûy hoaïi, vuõ khí coù theå taïo ra nhöõng côn aùc moäng; "Chuùng ñoøi caùc khoaûn chi phí khoång loà, laøm giaùn ñoaïn caùc döï aùn lieân ñôùi vaø lao ñoäng coù ích, vaø laøm meùo moù quan ñieåm cuûa caùc quoác gia" (ibid.). Laøm theá naøo chuùng ta coù theå ñeà xuaát hoøa bình neáu chuùng ta lieân tuïc vieän daãn moái ñe doïa chieán tranh haïch nhaân nhö moät caùch chính ñaùng ñeå giaûi quyeát caùc cuoäc xung ñoät? Mong sao vöïc thaúm ñau ñôùn ñaõ chòu ñöïng ôû ñaây nhaéc nhôû chuùng ta coù nhöõng ranh giôùi khoâng bao giôø ñöôïc vöôït qua. Moät neàn hoøa bình thöïc söï chæ coù theå laø moät neàn hoøa bình khoâng vuõ trang. Vì "hoøa bình, khoâng chæ ñôn thuaàn laø söï vaéng maët cuûa chieán tranh ... maø phaûi ñöôïc xaây döïng khoâng ngöøng" (Gaudium et Spes, 78). Ñoù laø thaønh quaû cuûa coâng lyù, phaùt trieån, lieân ñôùi, chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta vaø coå vuõ lôïi ích chung, nhö chuùng ta ñaõ hoïc ñöôïc töø nhöõng baøi hoïc lòch söû.
Töôûng nhôù, cuøng böôùc ñi vôùi nhau, baûo veä. Ñoù laø ba meänh leänh luaân lyù maø ôû ñaây taïi Hiroshima naøy mang moät yù nghóa maïnh meõ vaø thaäm chí phoå quaùt hôn, vaø coù theå môû ra neûo ñöôøng daãn ñeán hoøa bình. Vì lyù do naøy, chuùng ta khoâng theå ñeå caùc theá heä hieän taïi vaø töông lai maát kyù öùc veà nhöõng gì ñaõ xaûy ra ôû ñaây. Ñoù laø moät kyù öùc baûo ñaûm vaø khuyeán khích vieäc xaây döïng moät töông lai coâng baèng vaø huynh ñeä hôn; moät kyù öùc môû roäng, coù khaû naêng ñaùnh thöùc löông taâm cuûa moïi ngöôøi nam nöõ, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngaøy nay ñang ñoùng moät vai troø quan troïng trong vaän meänh cuûa caùc quoác gia; moät kyù öùc soáng ñoäng giuùp chuùng ta noùi trong moïi theá heä: Ñöøng bao giôø xaåy ra nöõa!
Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñoàng haønh vôùi nhau baèng moät aùnh maét thaáu hieåu vaø tha thöù, môû chaân trôøi cho hy voïng vaø mang ñeán moät tia saùng giöõa nhieàu ñaùm maây hieän ñang laøm toái ñen baàu trôøi. Chuùng ta haõy môû roäng coõi loøng ta cho hy voïng, vaø trôû thaønh coâng cuï hoøa giaûi vaø hoøa bình. Ñieàu naøy seõ luoân luoân khaû höõu neáu chuùng ta coù theå baûo veä laãn nhau vaø nhìn nhaän raèng chuùng ta ñöôïc noái keát vôùi nhau bôûi moät soá phaän chung. Theá giôùi cuûa chuùng ta, lieân keát qua laïi vôùi nhau khoâng nhöõng bôûi vieäc hoaøn caàu hoùa maø coøn bôûi chính traùi ñaát maø chuùng ta luoân chia seû, ñoøi hoûi, hieän nay hôn bao giôø heát, phaûi baùc boû caùc lôïi ích daønh rieâng cho moät soá nhoùm hoaëc lónh vöïc nhaát ñònh, ñeå ñaït ñöôïc söï vó ñaïi cuûa nhöõng ngöôøi ñaáu tranh moät caùch ñoàng traùch nhieäm ñeå baûo ñaûm moät töông lai chung.
Trong moät lôøi khaån khoaûn vôùi Thieân Chuùa vaø taát caû nhöõng ngöôøi nam nöõ coù thieän chí, nhaân danh moïi naïn nhaân cuûa caùc vuï ñaùnh bom vaø thí nghieäm nguyeân töû, vaø cuûa moïi cuoäc xung ñoät, chuùng ta haõy cuøng nhau keâu lôùn töø traùi tim chuùng ta: Ñöøng bao giôø coù chieán tranh nöõa, ñöøng bao giôø xaûy ra ñuïng ñoä vuõ trang nöõa, ñöøng bao giôø laïi gaây ñau khoå ñeán theá nöõa! Öôùc mong hoøa bình ñeán trong thôøi ta vaø theá giôùi ta. Laïy Thieân Chuùa, Chuùa ñaõ höùa vôùi chuùng con raèng "loøng thöông xoùt vaø loøng trung thaønh ñaõ gaëp nhau, coâng lyù vaø hoøa bình ñaõ oâm nhau; loøng trung thaønh seõ troå sinh töø traùi ñaát vaø coâng lyù töø thieân ñaøng nhìn xuoáng" (Tv 84: 11-12).
Laïy Chuùa, xin Chuùa haõy ñeán vì trôøi ñaõ xeá chieàu, vaø nôi söï huûy dieät ñaày raãy, xin cho hy voïng cuõng coù dö ñaày ngaøy hoâm nay ñeå chuùng con coù theå vieát vaø ñaït ñöôïc moät töông lai khaùc. Laïy Chuùa, xin Chuùa haõy ñeán, laïy Hoaøng töû hoøa bình! Xin Chuùa laøm cho chuùng con thaønh khí cuï vaø phaûn aùnh hoøa bình cuûa Chuùa!
"Vì tình yeâu anh chò em vaø baïn beø cuûa toâi, toâi noùi: Bình an cho anh chò em!" (Tv 122: 8).