Muïc Vuï Gia Ñình Vaø Ôn Goïi
Muïc Vuï Gia Ñình Vaø Ôn Goïi.
Linh muïc Giuse Huyønh Vaên Syõ
Qui Nhôn (WHÑ 19-11-2019) - Muïc Vuï Gia Ñình Vaø Ôn Goïi.
Môû Ñaàu
Gia ñình coù moät vai troø heát söùc quan troïng trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi. Muïc vuï ôn goïi [1] trong Giaùo Hoäi khoâng theå taùch rôøi muïc vuï gia ñình vaø caû hai ñeàu caàn ñeán söï coäng taùc cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa.
Trong khaù nhieàu vaên kieän cuûa Giaùo Hoäi baøn veà ôn goïi, ít nhieàu ñeàu ñeà caäp ñeán vai troø cuûa caùc gia ñình, chaúng haïn nhö moät soá vaên kieän cuûa coâng ñoàng Vaticanoâ II, toâng huaán Familiaris Consortio (1981) vaø toâng huaán Pastores Dabo Vobis (1992) cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, boä Giaùo luaät 1983, huaán thò Xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ (2002) cuûa Boä ñôøi soáng thaùnh hieán vaø hieäp hoäi ñôøi soáng toâng ñoà, toâng huaán Evangelii Gaudium (2014), toâng huaán Amoris Laetitia (2016) cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, toâng thö Naêm ñôøi soáng thaùnh hieán (2015) cuõng cuûa Ngaøi, nhöõng söù ñieäp haøng naêm cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaân ngaøy theá giôùi caàu nguyeän cho ôn goïi#
Toâng huaán Amoris Laetitia, soá 200, löu yù raèng, "trong vieäc leân keá hoaïch muïc vuï, chæ toû quan taâm chung chung ñoái vôùi gia ñình laø ñieàu khoâng ñuû. Vieäc giuùp caùc gia ñình coù khaû naêng laõnh nhaän vai troø cuûa hoï nhö caùc taùc nhaân tích cöïc cuûa vieäc toâng ñoà gia ñình ñoøi phaûi coù moät coá gaéng truyeàn giaûng Tin Möøng vaø daïy giaùo lyù beân trong gia ñình".
Do vaäy, tröôùc heát, khi ñaët ra chöông trình muïc vuï gia ñình lieân quan ñeán ôn goïi, chuùng ta khoâng theå khoâng löu yù ñeán hoaøn caûnh hieän taïi, nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi. Tieáp ñeán, caàn hieåu raèng moïi thaønh phaàn Daân Chuùa ñeàu coù boån phaän coäng taùc trong muïc vuï ôn goïi, maø ñaëc bieät laø vai troø cuûa caùc gia ñình. Sau heát, coù theå noùi gia ñình ñoùng moät vai troø cöïc kyø quan troïng neáu khoâng muoán noùi laø chính yeáu trong muïc vuï ôn goïi. Vieäc ñaët ra nhöõng chöông trình muïc vuï ôn goïi neân öu tieân höôùng ñeán caùc gia ñình.
1. Nhöõng khoù khaên vaø thaùch ñoá
Huaán thò Xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ soá 12 ñaõ neâu ra vaøi ñieåm khoù khaên ñoái vôùi ñôøi soáng thaùnh hieán hoâm nay, dó nhieân trong ñoù coù ôn goïi linh muïc nöõa. Nhöõng khoù khaên naøy chaéc chaén aûnh höôûng raát lôùn ñeán muïc vuï ôn goïi ngaøy nay.
Khoù khaên deã nhaän ra tröôùc heát ñoù laø soá tu só suy giaûm vaø lôùn tuoåi trong caùc Hoäi doøng, töø ñoù ñaët ra caâu hoûi lieäu ñôøi soáng thaùnh hieán coøn laø chöùng taù khaû thò coù khaû naêng thu huùt ngöôøi treû nöõa khoâng. Thöïc teá, nhieàu Giaùo Hoäi ñòa phöông con soá linh muïc cuõng giaûm suùt trong khi ñoù linh muïc cao nieân cuõng taêng. Taïi Vieät Nam, thöïc teá cho thaáy ôn goïi vaãn doài daøo, soá tu só, linh muïc treû cuõng taêng. Nhöõng naêm saép tôùi khoâng lo laéng veà con soá tu só, linh muïc, nhöng caøng veà sau, khi maø caùc gia ñình ngaøy caøng ít con, chæ coù 1 hay 2 con, thì khoù khaên veà con soá ôn goïi laø ñieàu coù theå xaûy ra trong töông lai khoâng xa[2].
Khoù khaên tieáp theo ñoù laø ñôøi soáng tu trì hieän nay daàn daàn ñaõ khoâng ñöôïc traân troïng ñuùng möùc, nhieàu ngöôøi trong Giaùo Hoäi laãn xaõ hoäi daàn maát söï tin töôûng vaøo linh muïc, tu só.
Sau nöõa, ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán hoâm nay cuõng caûm nghieäm nhöõng ñe doïa cuûa söï taàm thöôøng trong ñôøi soáng thieâng lieâng, cuûa vieäc tröôûng giaû hoùa daàn daàn vaø naõo traïng tieâu thuï.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ nhaän ñònh raèng "ñôøi soáng thaùnh hieán ñang gaëp nhieàu khoù khaên döôùi moïi hình thöùc: ôn goïi suït giaûm, caùc thaønh vieân tuoåi cao, nhaát laø taïi caùc nöôùc Taây phöông, nhöõng vaán ñeà kinh teá tieáp theo cuoäc khuûng hoaûng taøi chính traàm troïng, nhöõng thaùch ñoá cuûa vieäc quoác teá hoùa vaø toaøn caàu hoùa, nhöõng nguy cô cuûa thuyeát töông ñoái, ñôøi tu bò gaït ra beân leà vaø khoâng ñöôïc xaõ hoäi traân troïng..." [3].
Coù theå noùi raèng "cuoäc khuûng hoaûng caùc ôn goïi linh muïc coù nhöõng caên reã saâu xa trong moâi tröôøng vaên hoaù, trong naõo traïng vaø trong caùch giöõ ñaïo cuûa caùc Kitoâ höõu"[4]. Hieän nay taïi Vieät Nam ñôøi soáng linh muïc tu só ñang phaûi ñoái dieän khaù nhieàu thaùch ñoá - khuûng hoaûng veà nhieàu maët[5].
Khuûng hoaûng veà luaân lyù
Döûng döng, voâ caûm vì söï an toaøn cho baûn thaân. Chuû nghóa tieâu thuï vaø neàn kinh teá thò tröôøng deã laøm ngöôøi ta tìm an nhaøn thö thaùi rieâng, vui thuù nhoùm nhoû, baèng loøng vôùi chính mình. Ích kyû, chæ bieát lo cho mình, nhoùm mình, lôùp mình,# töùc laø caùi gì thuoäc veà caù nhaân hay nhoùm.
Thieáu trung thöïc ôû nhieàu lónh vöïc, deã daøng vaø nhö moät phaûn xaï, nhieàu ngöôøi cho raèng ñoù laø söï khoân lanh, kheùo leùo.
Löông taâm sai leäch: Cho raèng trung thöïc thì bò thua thieät. Leäch laïc vaø deã daõi veà tính duïc: deã daøng xem phim, internet coù nhöõng noäi dung sex, deã daõi trong quen bieát nam nöõ, keå caû qua heä thoáng maïng xaõ hoäi nhö facebook, viber, zalo,#
Khuûng hoaûng veà vaên hoùa
Löôøi tö duy, khoâng muoán laøm vieäc tri thöùc, söû duïng internet ñeå aên caép password, PIN, Code, ñaùnh caép taøi khoaûn cuøng thoâng tin caù nhaân vaø cho raèng khoâng coù toäi. Löôøi bieáng veà tri thöùc, ngöôøi ta ít muoán tìm toøi maø chæ muoán löu tröõ ñeå roài ñem ra aùp duïng thuû thuaät copy vaø paste.
Kieán thöùc, söï hieåu bieát laïi khoâng gaén lieàn vôùi söï thaùnh thieän, ñaïo ñöùc. Ñuùng ra, khi lieân keát hai yeáu toá ñoù laïi, kieán thöùc môùi laø moät phöông tieän giuùp ta tìm ñöôïc söï khoân ngoan ñích thöïc.
Khuûng hoaûng veà con ngöôøi
Con ngöôøi ñeà cao quaù maïnh yù thöùc veà söï töï do, töï trò vaø chuû theå tính cuûa caù nhaân töø ñoù ñöa tôùi toân suøng caù nhaân moät caùch phi lyù. "Chuùng ta hoâm nay ñang thaáy nôi nhieàu ngöôøi hoaït ñoäng muïc vuï, goàm caû nhöõng ngöôøi thaùnh hieán nam cuõng nhö nöõ, moät söï quan taâm quaù möùc veà töï do vaø söï thoaûi maùi cuûa baûn thaân hoï, khieán hoï coi coâng vieäc cuûa hoï nhö chæ laø moät caùi gì phuï thuoäc chöù khoâng phaûi moät thaønh phaàn thuoäc caên tính cuûa hoï# hoï coù moät loái soáng raát caù nhaân chuû nghóa, moät söï khuûng hoaûng caên tính vaø nhieät tình trôû neân nguoäi laïnh" (Evangelii Gaudium soá 78).
2. Moät soá yeáu toá thuaän lôïi trong muïc vuï ôn goïi
Nhìn vaøo con soá linh muïc, tu só taïi Vieät Nam hoâm nay, chuùng ta coù theå raát laïc quan veà töông lai Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam. Ngöôøi ta cho raèng ôn goïi linh muïc, tu só taïi Vieät Nam doài daøo hôn so vôùi AÂu Myõ laø nhôø coù nhieàu yeáu toá thuaän lôïi[6].
Thaät vaäy, trong thöïc teá hieän nay linh muïc vaø tu só vaãn ñang ñöôïc phaàn lôùn coâng chuùng, coäng ñoaøn Giaùo Hoäi laãn xaõ hoäi quyù troïng, ñöôïc yeâu meán vaø daønh nhöõng öu tieân naøo ñoù nhaát ñònh.
Beân caïnh ñoù, khoâng chæ baûn thaân linh muïc, Giaùm muïc hay tu só maø gia ñình vaø doøng toäc cuûa hoï laáy laøm haõnh dieän, vinh döï, ñöôïc nhieàu söï quyù meán vì coù con chaùu ñöôïc nhö theá. Ñieàu naøy coøn aûnh höôûng bôûi moät giaù trò truyeàn thoáng cuûa vaên hoùa daân toäc Vieät Nam. Chaúng haïn ngöôøi ta cho raèng "cha meï hieàn laønh ñeå ñöùc cho con", neân gia ñình coù con laøm linh muïc, Giaùm muïc, tu só, laøm beà treân# ñöôïc coi laø "phuùc ñöùc" cuûa gia ñình, gia toäc.
Maët khaùc ngöôøi ñi tu coøn coù moái quan heä gia ñình linh toâng, linh toäc. Roài ngöôøi ñoù ñöôïc cha baûo trôï, cha xöù hoã trôï vaø gia ñình linh toâng linh toäc ñoù naâng ñôõ veà nhieàu phöông dieän.
Sau nöõa, hieän nay nhieàu gia ñình, nhaát laø gia ñình vuøng queâ, hoaëc gia ñình laøm ngheà töï do chöù khoâng laøm trong coâng ty hay coâng sôû nhaø nöôùc, neân vaãn coù nhieàu con. Do ñoù vieäc daâng con cho Chuùa trong ñôøi soáng tu trì vaãn coøn khaù doài daøo.
Treân ñaây ñöôïc coi laø moät soá yeáu toá thuaän lôïi nhöng chuùng cuõng coù theå trôû thaønh nhöõng caûn trôû, vì xeùt raèng nhöõng yeáu toá ñoù trôû neân aùp löïc raát lôùn ñoái vôùi ngöôøi muoán ñi tu, chaúng haïn coù nhöõng tröôøng hôïp khoâng xaùc tín ôn goïi caù nhaân, ñoäng löïc ôn goïi bò leäch laïc, choïn löïa quyeát ñònh cuûa caù nhaân bò lu môø tröôùc aûnh höôûng cuûa gia ñình, gia toäc, cha baûo trôï,...
Cuoäc soáng luoân coù nhöõng khoù khaên, nhöõng thaùch ñoá chuùng ta coù theå goïi chung laø nhöõng khuûng hoaûng. Nghóa tieâu cöïc cuûa khuûng hoaûng ôû choã ñoù laø nhöõng yeáu toá ñöa ñeán söï suy thoaùi vaø tan raõ, coøn theo nghóa tích cöïc thì ñoù laø nhöõng yeáu toá giuùp bieän phaân ñeå ñi ñeán nhöõng choïn löïa vaø thay ñoåi ñeå ñaït tôùi moät söùc soáng môùi, hay noùi khaùc ñi laø ñeå phaùt trieån vaø lôùn leân [7]. Moät khi hieåu nhö vaäy chuùng ta thaáy nhöõng thaùch ñoá, hay khuûng hoaûng cuõng vöøa laø cô may. Cô may ñoái vôùi ngöôøi tænh taùo bieän phaân ñeå traùnh rôi vaøo voøng xoaùy suy thoaùi vaø ñaùnh maát mình, maát caên tính, maát neáp soáng vaên hoùa ñeïp, maát söï phaân ñònh ñuùng ñaén giöõa bao ñieàu leäch laïc do soá ñoâng hay cô cheá taïo ra.
3. Moïi thaønh phaàn Daân Chuùa coù boån phaän lo vieäc muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi
Giaùo luaät ñieàu 233§1 minh ñònh raèng "toaøn theå coäng ñoàng Kitoâ giaùo coù boån phaän phaûi coå ñoäng caùc ôn goïi ñeå ñaùp öùng ñuû nhöõng nhu caàu cuûa thöøa taùc vuï thaùnh trong toaøn theå Giaùo Hoäi; boån phaän naøy boù buoäc caùch rieâng caùc gia ñình Kitoâ giaùo, caùc nhaø giaùo duïc, vaø ñaëc bieät laø caùc tö teá, nhaát laø caùc cha sôû. Caùc Giaùm Muïc giaùo phaän laø nhöõng ngöôøi quan taâm hôn caû veà vieäc coå ñoäng caùc ôn goïi, phaûi daïy cho giaùo daân cuûa mình bieát taàm quan troïng cuûa thöøa taùc vuï thaùnh vaø söï caàn thieát cuûa caùc thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh trong Giaùo Hoäi, caùc ngaøi phaûi khôi daäy vaø naâng ñôõ nhöõng saùng kieán coå ñoäng caùc ôn goïi, nhaát laø qua caùc cô sôû ñaõ ñöôïc thaønh laäp nhaèm muïc ñích aáy".
Noäi dung ñieàu 233§1 cho chuùng ta thaáy traùch nhieäm chaêm lo ôn goïi laø cuûa moïi thaønh phaàn daân Chuùa vaø ñöôïc xaây döïng theo caáp ñoä baäc thang hình kim töï thaùp, trong ñoù coù ñaùy laø gia ñình Kitoâ höõu, roài ñeán caùc nhaø giaùo duïc, vaø cao hôn laø caùc tö teá vaø ñaëc bieät laø caùc cha xöù, sau cuøng treân ñænh laø Giaùm muïc. Ñieàu naøy cho thaáy tieán trình thoâng thöôøng moät ôn goïi baét ñaàu töø döôùi cô sôû caên baûn laø gia ñình, cha meï roài sau ñoù lôùn daàn leân qua caùc cô sôû khaùc trong Giaùo Hoäi. Tuy nhieân boån phaän lo muïc vuï ôn goïi caàn phaûi thöïc thi trong suoát cuoäc soáng Kitoâ höõu, nhaát qua ñôøi soáng göông maãu cuûa moãi ngöôøi Kitoâ höõu, ñaëc bieät laø cuûa linh muïc vaø tu só.
a. Veà phöông dieän caù nhaân
Tröôùc heát, traùch nhieäm ñaàu tieân cuûa neàn muïc vuï höôùng veà caùc ôn goïi linh muïc, tu só ñoù laø traùch nhieäm cuûa Giaùm muïc, Giaùm muïc ñöôïc môøi goïi ñích thaân ñaûm nhaän traùch nhieäm aáy, ngay caû khi Ngaøi coù theå vaø phaûi coå voõ nhöõng nguoàn coäng taùc ña daïng# Giaùm muïc phaûi chaêm lo cho chieàu kích caùc ôn goïi luoân luoân hieän dieän trong toaøn boä muïc vuï bình thöôøng, hôn nöõa sao cho chieàu kích aáy ñöôïc hoäi nhaäp vaø ñöôïc ñoàng hoùa vôùi muïc vuï, chính Giaùm muïc coù traùch nhieäm coå voõ vaø ñieàu hôïp caùc saùng kieán dò bieät aáy ñeå möu ích cho caùc ôn goïi[8].
Tieáp ñeán, laø caùc linh muïc vôùi tö caùch laø nhöõng nhaø giaùo duïc ñöùc tin, caùc linh muïc coù traùch nhieäm chaêm lo sao cho moãi Kitoâ höõu, trong chuùa thaùnh thaàn, ñaït tôùi söï trieån nôû ôn goïi cuûa baûn thaân mình[9]. Beân caïnh ñoù, "caùc linh muïc vaø caùc nhaø giaùo duïc Kitoâ giaùo phaûi heát söùc coá gaéng ñeå coå ñoäng cho ôn goïi tu doøng ñöôïc theâm ñoâng, ñöôïc choïn löïa thaän troïng vaø thích ñaùng haàu ñaùp öùng ñaày ñuû vôùi nhu caàu cuûa Giaùo Hoäi"[10].
Ñaëc bieät laø caùc cha xöù, vì trong giaùo xöù cuûa mình, cha xöù coù vai troø ñaëc bieät neân Giaùo luaät chæ ñích danh boù buoäc cha xöù giöõ boån phaän chaêm lo muïc vuï ôn goïi[11]. Thöïc vaäy, cha xöù thöôøng laø ngöôøi bieát caùc gia ñình trong giaùo xöù, ngaøi coù theå ñoäng vieân gia ñình trong vieäc giaùo duïc vaø ñònh höôùng con ñöôøng tu trì cho con caùi. Cha xöù thöôøng laø ngöôøi chòu traùch nhieäm toå chöùc höôùng daãn caùc phong traøo, caùc hoäi ñoaøn vaø töø nôi ñoù phaùt sinh maàm ôn goïi ñöôïc nuoâi döôõng vaø phaùt trieån. Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam hieän nay cho thaáy aûnh höôûng cuûa cha xöù coøn raát lôùn ñoái vôùi ñôøi soáng caù nhaân vaø gia ñình trong giaùo xöù. Do ñoù, trong giaùo xöù coù nhieàu ngöôøi daán thaân trong ñôøi soáng tu trì hay khoâng phaàn lôùn laø do cha xöù coù chu toaøn thöïc söï toát boån phaän vaø saùng kieán muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi hay khoâng.
Noùi chung, ñoái vôùi linh muïc, boån phaän coå voõ ôn goïi laø "moät ñoøi hoûi khoâng theå thoaùi thaùc cuûa ñöùc aùi muïc töû"[12].
Ñoái vôùi caùc tu só thì caøng phaûi yù thöùc boån phaän chaêm soùc vaø nuoâi döôõng caùc ôn goïi, khoâng chæ cho Hoäi doøng cuûa mình nhöng coøn höôùng ñeán cho toaøn theå Giaùo Hoäi[13]. Thöôøng hieán chöông (hieán phaùp) cuûa töøng hoäi doøng ñeàu coù quy ñònh veà boån phaän naøy. Chaúng haïn hieán chöông doøng Meán Thaùnh Giaù Qui Nhôn, ñieàu 78 quy ñònh: "taát caû chò em, tuøy cöông vò ñeàu coù traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng ôn goïi maø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng khôi leân trong Hoäi Thaùnh". Tuy nhieân, "Hoäi doøng caàn coù moät hay nhieàu ngöôøi chuyeân traùch veà muïc vuï ôn goïi". Hieán chöông ñang ñöôïc aùp duïng cuûa Hoäi doøng nöõ Tyø Chuùa Gieâsu Tình Thöông giaùo phaän Qui Nhôn, ñieàu 134, quy ñònh raèng "taát caû chò em ñeàu coù boån phaän vaø traùch nhieäm ñeå coå ñoäng ôn goïi cho hoäi doøng mình cuõng nhö ôn goïi chung cho caû Giaùo Hoäi...". Giaùo luaät quy ñònh Hieán phaùp moãi Hoäi doøng phaûi ñònh nhöõng gì caàn thieát ñeå ñaït muïc ñích ôn goïi[14].
Ñoái vôùi giaùo daân vaø caùc nhaø giaùo duïc, "caùc tín höõu giaùo daân, caùch rieâng giaùo lyù vieân, nhöõng nhaø giaûng daïy, nhöõng nhaø giaùo duïc, nhöõng linh ñoäng vieân cuûa muïc vuï cho ngöôøi treû, moãi ngöôøi tuøy theo taøi nguyeân vaø khaû naêng rieâng cuûa mình, ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong muïc vuï ôn goïi linh muïc"[15].
b. Veà phöông dieän taäp theå
Boån phaän cuûa giaùo xöù trong ñoù coù caùc toå chöùc vaø hoäi ñoaøn phaûi lo muïc vuï ôn goïi bôûi vì "giaùo xöù laø nôi caùc thanh nieân tham döï vaøo ñôøi soáng phong phuù cuûa mình. Caùc giaùo chöùc vaø taát caû nhöõng ai, baèng baát cöù caùch naøo, lo vieäc giaùo duïc thieáu nhi vaø thanh nieân, nhaát laø nhöõng hoäi ñoaøn coâng giaùo phaûi chuù taâm ñaøo luyeän caùc thanh thieáu nieân ñöôïc uûy thaùc cho mình ñeå hoï coù theå nhaän ra ôn thieân trieäu vaø saün loøng böôùc theo"[16].
Trong giaùo phaän vaø giaùo xöù neân coù nhöõng nhoùm, hoäi ñoaøn hay nhöõng toå chöùc lo cho ôn goïi, caùc thaønh vieân trong caùc nhoùm aáy coáng hieán phaàn ñoùng goùp baèng caàu nguyeän vaø baèng khoå ñau cuûa mình cho nhöõng ôn goïi linh muïc vaø tu só, ñoàng thôøi naâng ñôõ caùc ôn goïi aáy veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát. Caùc toå chöùc giaùo daân aáy ñöôïc nhìn nhaän laø moät moâi tröôøng ñaëc bieät giaøu ôn goïi taän hieán vaø hoï coù theå ñoùng goùp phaàn mình vaøo söï phaùt trieån muïc vuï caùc ôn goïi [17].
Tuy nhieân, quan troïng hôn caû laø gia ñình, nhö ñaõ noùi, caáp ñoä quan troïng vaø neàn taûng cho vieäc muïc vuï ôn goïi baét ñaàu töø gia ñình, trong ñoù cha meï vaø caùc thaønh vieân khaùc coù vai troø ñaëc bieät. Thaät vaäy, "caùc gia ñình soáng tinh thaàn ñöùc tin, ñöùc meán vaø ñaïo haïnh trôû neân nhö chuûng vieän tieân khôûi" [18]. Caùc tín höõu phaûi nhôø gia ñình hoaït ñoäng ñeå xaây döïng Giaùo Hoäi [19] vaø gia ñình buoäc taùn trôï caùc ôn goïi thaùnh [20]. Gia ñình, "Giaùo hoäi taïi gia" (Lumen Gentium, soá 11), luoân coáng hieán vaø coøn tieáp tuïc coáng hieán nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï hình thaønh caùc ôn goïi khaùc nhau trong Giaùo Hoäi [21].
Chuùng ta xeùt cuï theå hôn veà muïc vuï gia ñình vaø muïc vuï ôn goïi.
4. Muïc vuï gia ñình vaø muïc vuï ôn goïi
Trong toâng huaán Familiaris Consortio ñaëc bieät laø phaàn thöù tö (muïc vuï gia ñình), cho thaáy gia ñình Kitoâ höõu vöøa laø "ñoái töôïng" vaø laø "chuû theå" cuûa öu tö muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi. Gia ñình vöøa laø ñích ñieåm vaø laø nguyeân lyù sinh ñoäng vaø coù traùch nhieäm veà söï soáng vaø cho söï taêng tröôûng cuûa Giaùo Hoäi.
Trong gia ñình kitoâ höõu, moïi thaønh vieân phaûi thöïc thi Phuùc aâm hoùa vaø cuõng ñöôïc Phuùc aâm hoùa nhôø ñôøi soáng yeâu thöông vaø trung thaønh vôùi Thieân Chuùa[22]. Ñoái vôùi caùc baäc laøm cha meï, "qua bí tích hoân phoái, söù maïng giaùo duïc ñöôïc naâng leân thaønh phaåm giaù vaø ôn goïi cuûa moät "thöøa taùc vuï" ñích thöïc trong Giaùo Hoäi ñeå phuïc vuï vieäc xaây döïng caùc chi theå cuûa Giaùo Hoäi. Thöøa taùc vuï giaùo duïc cuûa caùc cha meï Kitoâ höõu thaät lôùn lao vaø thaät ñeïp" [23].
Trong toâng huaán Amoris Laetitia, soá 202, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ löu yù söï lieân heä giöõa muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi xeùt vì vieäc muïc vuï chuyeân bieät nhaèm vaøo caùc gia ñình cho thaáy nhu caàu phaûi coù moät neàn ñaøo taïo caùc linh muïc, phoù teá, nam nöõ tu só, giaùo lyù vieân vaø caùc nhaân vieân muïc vuï khaùc moät caùch thích ñaùng hôn.
Caùch rieâng trong soá 203 vaø 204 cuûa toâng huaán naøy, giuùp ta coù ñònh höôùng khaù chi tieát trong moái töông quan maät thieát vôùi gia ñình trong vieäc huaán luyeän caùc chuûng sinh noùi chung vaø coù theå môû roäng ñoái vôùi caùc öùng sinh tu só.
Thöù nhaát, phaûi giuùp caùc öùng sinh coù ñöôïc söï quaân bình taâm lyù, vì coù theå hieän taïi trong quaù trình ñaøo taïo moät soá öùng sinh ñang chòu aûnh höôûng naëng neà kinh nghieäm cuûa moät gia ñình bò thöông tích, chaúng haïn nhö khoâng coù cha hoaëc meï (ví duï, meï ñôn thaân), cha meï chia li, baïo haønh, laøm cho hoï rôi vaøo tình traïng caûm xuùc thieáu oån ñònh...
Thöù hai, ñeå coù loøng töï troïng laønh maïnh, caùc öùng sinh phaûi cuûng coá caùc moái lieân heä trong gia ñình cuûa mình. Coù khi moái töông quan naøy ngaàm raïn nöùt vì nhieàu lyù do khaùc nhau, giöõa con caùi vôùi cha hay meï, giöõa ngöôøi cao nieân vaø con chaùu...
Thöù ba, ñeå giuùp caùc öùng sinh kieân vöõng trong ôn goïi tu trì tröôùc nhöõng thaùch ñoá vaø caùm doã trong ñôøi soáng, caàn coù söï ñoàng haønh lieân tuïc cuûa caùc gia ñình, khoâng nhöõng trong quaù trình huaán luyeän, maø trong suoát caû cuoäc ñôøi linh muïc sau naøy. Kinh nghieäm thöïc teá cho thaáy raèng, sau khi chòu chöùc, linh muïc naøo bieát daønh thôøi gian thaêm gia ñình ruoät thòt, thì ñôøi soáng linh muïc cuûa hoï ñöôïc naâng ñôõ raát nhieàu vaø deã daøng hôn trong vieäc vöôït qua nhöõng thaùch ñoá vaø caùm doã.
Thöù tö, neân coù söï keát hôïp haøi hoøa giöõa thôøi gian trong chuûng vieän vaø nhöõng thôøi gian khaùc trong giaùo xöù. Ñieàu ñoù giuùp öùng sinh tieáp xuùc nhieàu hôn vôùi thöïc teá cuï theå cuûa caùc gia ñình. Ñaây cuõng laø ñieàu heát söùc löu yù. Vaøo nhöõng kyø nghæ teát, nghæ heø neân ñeå caùc öùng sinh soáng trong gia ñình cuûa hoï chöù khoâng baét buoäc ôû trong nhaø xöù, trong chuûng vieän. Sau khi ñaõ böôùc vaøo ñôøi tu, thôøi gian caùc öùng sinh ôû vôùi gia ñình trong caùc kyø nghæ, seõ giuùp hoï coù caûm nghieäm khaùc hôn vaø saâu saéc hôn veà ôn goïi cuûa mình. Vieäc naøy cuõng giuùp hoï quaân bình vaø xaùc tín hôn vaøo söï löïa choïn daán thaân trong ñôøi tu trì cuûa mình, cuõng nhö raát höõu ích trong vieäc tích luõy kinh nghieäm cho muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi sau naøy.
Neân nhôù, suoát cuoäc ñôøi muïc vuï, linh muïc gaëp gôõ caùc gia ñình nhieàu nhaát vôùi nhöõng hoaøn caûnh khaùc bieät. Hôn nöõa, söï hieän dieän cuûa giaùo daân, gia ñình, thaäm chí cuûa ngöôøi nöõ, giuùp caùc linh muïc bieát quyù troïng söï ña daïng cuûa nhöõng ôn goïi khaùc nhau trong Giaùo Hoäi.
Thöù naêm, caàn thieát ñaøo taïo taùc vieân giaùo daân cuûa muïc vuï gia ñình, vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc nhaø taâm lyù giaùo duïc, baùc só gia ñình, baùc só coäng ñoàng, nhaân vieân xaõ hoäi, luaät sö cho treû em vaø gia ñình.
Thöù saùu, caàn toân troïng vaø tìm kieám söï ñoùng goùp cuûa caùc khoa taâm lyù hoïc, xaõ hoäi hoïc, tính duïc hoïc, vaø caû khoa tham vaán - linh höôùng (counseling).
Keát Luaän
Phaûi noùi raèng, nhöõng phöông theá muïc vuï gia ñình vaø muïc vuï ôn goïi ñöôïc moät soá vaên kieän cuûa Giaùo Hoäi ñeà nghò thì nhieàu vaø trong thöïc teá cuõng coù nhieàu saùng kieán raát hay töø nhöõng Giaùo Hoäi ñòa phöông, keå caû töø caùc giaùo xöù, caùc hoäi doøng. Chuùng ta caàn tìm hieåu vaø chia seû ñeå aùp duïng thích hôïp vôùi nhöõng hoaøn caûnh cuï theå.
Trong hoaøn caûnh nhieàu khoù khaên vaø thaùch ñoá hieän nay, muoán ñöôïc nhieàu ôn goïi coù phaåm chaát ñeå sau naøy trôû neân nhöõng "muïc töû nhö loøng Chuùa mong öôùc" vaø nhöõng tu só thaùnh thieän, ngoaøi ñôøi soáng göông maãu caù nhaân, chuùng ta caàn phaûi ñaàu tö raát nhieàu vôùi söï coäng taùc cuûa caùc giaùo xöù, giaùo haït, giaùo phaän, caùc Hoäi doøng cuõng nhö ñoàng traùch nhieäm cuûa caùc baäc cha meï, caùc thaày coâ giaùo, caùc giaùo lyù vieân, caùc nhaø giaùo duïc, caùc nhaø haûo taâm, nhöõng ngöôøi thieän nguyeän, caùc linh muïc, tu só nam nöõ#. Trong ñoù phaûi öu tieân chöông trình muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi.
Muïc vuï gia ñình vaø ôn goïi phaûi ñi ñoâi vôùi nhau vaø caàn ñöôïc quan taâm nhieàu hôn, caàn phaûi "ñaàu tö" thích ñaùng hôn veà thôøi giôø, tieàn baïc, nhaân söï vôùi bao hy sinh ñeå khôi maàm, nuoâi döôõng nhöõng ôn goïi linh muïc vaø tu só.
Chuùng ta caàn trung thaønh vôùi nhöõng chæ daãn ñaày kinh nghieäm vaø söï khoân ngoan cuûa Giaùo Hoäi, ñoàng thôøi cuõng caàn kieân nhaãn trong lónh vöïc naøy bôûi vì "trong thôøi ñaïi voäi vaõ nhö chuùng ta hieän nay, hôn bao giôø heát caàn coù söï kieân trì vaø nhaãn naïi chôø ñôïi ñeå thöïc hieän muïc tieâu cuûa vieäc huaán luyeän. Trong nhöõng hoaøn caûnh maø söï nhanh choùng vaø noâng caïn chieám öu theá, thì chuùng ta caàn coù söï thanh thaûn vaø thaâm traàm, vì treân thöïc teá con ngöôøi ñöôïc hình thaønh raát chaäm" [24].
Chuûng Vieän Qui Nhôn
Linh muïc Giuse Huyønh Vaên Syõ
(Nguoàn: Giaùo phaän Qui Nhôn)
- - - - - - -
[1] Thöôøng khi duøng haïn töø ôn goïi hay ôn thieân trieäu chuùng ta nghó ñeán ôn goïi laøm linh muïc, tu só nhieàu hôn laø veà ôn goïi noùi chung theo nghóa roäng. Haïn töø "ôn goïi" ñöôïc hieåu vöøa theo nghóa roäng aùp duïng cho moïi ngöôøi ñoàng thôøi cuõng hieåu theo nghóa heïp laø ôn goïi rieâng daønh cho moãi ngöôøi vôùi nhöõng baäc soáng khaùc nhau. Theo khaùi nieäm naøy chuùng ta thaáy coù nhieàu loaïi ôn goïi: ôn goïi laøm ngöôøi, ôn goïi laøm con Chuùa töùc laø laøm ngöôøi Kitoâ höõu, ôn goïi soáng thaùnh thieän, ôn goïi tu trì, linh muïc, ôn goïi soáng ñôøi hoân nhaân; theo moät ngheà nghieäp naøo ñoù ñeå sinh soáng cuõng laø ôn goïi. Trong baøi naøy, khi duøng haïn töø "ôn goïi", neáu khoâng noùi roõ theâm, thì ngaàm hieåu laø veà ôn goïi linh muïc vaø tu só.
[2] Ñoù cuõng laø nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Pheâroâ Nguyeãn Soaïn vaø Ñöùc Cha Mattheâoâ Nguyeãn Vaên Khoâi ñoái vôùi ôn goïi linh muïc vaø tu só trong giaùo phaän Qui Nhôn. Xem Thö hai Ñöùc Giaùm Muïc giaùo phaän Qui Nhôn gôûi caùc linh muïc, tu só nam nöõ, chuûng sinh vaø anh chò em tín höõu giaùo phaän Qui Nhôn nhaân ngaøy caàu nguyeän cho ôn thieân trieäu linh muïc vaø tu só, 05.05.2011, trong Baûn Thoâng Tin giaùo phaän Qui Nhôn soá 157, thaùng 5. 2011, tr. 376.
[3] Phanxicoâ, Toâng thö Naêm ñôøi soáng Thaùnh hieán (21.11.2014), soá I,3.
[4] Gioan Phaoloâ Ii,Toâng huaán Pastores Dabo Vobis, soá 37.
[5] Xem F.x Vuõ Phan Long, Tu só treû Vieät Nam nhöõng thaùch ñoá vaø nhöõng cô may, trong Hieäp Thoâng, Baûn tin cuûa HÑGM Vieät Nam, soá 88 (thaùng 5&6 naêm 2015), tr. 72-84.
[6] Xem Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam, Ñaøo taïo linh muïc, ñònh höôùng vaø chæ daãn (goïi taét laø Ratio). NXB Toân Giaùo, 2012. tr. 61-63.
[7] Xem F.X Vuõ Phan Long, Tu só treû Vieät nam nhöõng thaùch ñoá vaø nhöõng cô may, trong Hieäp Thoâng, Baûn tin cuûa HÑGM Vieät Nam, soá 88 (thaùng 5&6 naêm 2015), tr. 84.
[8] Toâng huaán Pastores Dabo Vobis soá 41 vaø xem Giaùo luaät, ñieàu 385.
[9] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, saéc leänh linh muïc, Presbyterorum Ordinis soá 11.
[10] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, saéc leänh ñôøi soáng tu trì, Perfectae Caritatis soá 24.
[11] Giaùo Luaät, ñieàu 233.
[12] Pastores Dabo Vobis soá 74.
[13] Xem Perfectae Caritatis soá 24, vaø Huaán thò Xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ, soá 16.
[14] Xem giaùo luaät ñieàu 670.
[15] Pastores Dabo Vobis soá 41
[16] Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, saéc leänh ñaøo taïo linh muïc, Optatam Totius soá 2.
[17] Xem Pastores Dabo Vobis soá 41 vaø xem theâm chæ daãn cuï theå vai troø cuûa giaùo xöù, hoäi ñoaøn, nhoùm ngöôøi treû, hieäp hoäi trong muïc vuï ôn goïi, xem Pastores Dabo Vobis soá 68.
[18] Optatam Totius soá 2.
[19] Giaùo luaät ñieàu 226.
[20] Giaùo luaät ñieàu 233§1.
[21] Pastores Dabo Vobis soá 41. Veà taàm quan troïng vaø vai troø giaùo duïc cuûa gia ñình, xem toâng huaán Familiaris Consortio soá 36-39.
[22] Phaoloâ VI, Toâng huaán Evangelii Nuntiandi, 8-12, 1975, AAS, 58 (1976) soá 71.
[23] Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán veà gia ñình, Familiaris consortio soá 38.
[24] Huaán thò Xuaát phaùt laïi töø Ñöùc Kitoâ, soá 18.