Giaùo hoäi Thaùi Lan tröôùc ngöôõng cöûa
chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Giaùo hoäi Thaùi Lan tröôùc ngöôõng cöûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Hoàng Thuûy
Bangkok (Vatican News 18-11-2019) - Duø laø moät coäng ñoaøn nhoû beù, Giaùo hoäi Coâng giaùo Thaùi Lan ñöôïc ñaùnh giaù cao bôûi caùc hoaït ñoäng trong lónh vöïc y teá, giaùo duïc vaø xaõ hoäi. Tìm kieám nhöõng con ñöôøng môùi ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng vaø thaêng tieán caùc giaù trò cuûa gia ñình vaø söï soáng laø caùc thaùch ñoá chính vaø öu tieân cuûa Giaùo hoäi Thaùi Lan hieän nay.
Toái thöù ba 19 thaùng 11 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ rôøi Roma baét ñaàu chuyeán vieáng thaêm Thaùi Lan vaø Nhaät Baûn, keùo daøi töø ngaøy 20 ñeán 26 thaùng 11 naêm 2019. Ñaây seõ laø chuyeán vieáng thaêm nöôùc ngoaøi laàn thöù 32 cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, vaø laø chuyeán vieáng thaêm AÙ chaâu laàn thöù tö. Tröôùc ñoù, ngaøi ñaõ thaêm Nam Haøn vaøo naêm 2014, Sri Lanka vaø Philippines naêm 2015, vaø Myanmar vaø Bangladesh naêm 2017.
Ñaây seõ laø laàn ñaàu tieân Ñöùc Thaùnh Cha thaêm Thaùi Lan, quoác gia coù 69 trieäu daân, trong ñoù soá tín höõu Coâng giaùo chæ coù 389 ngaøn, chieám 0.59% daân soá. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ laø vò Giaùo hoaøng thöù 2 thaêm Thaùi Lan; tröôùc ñoù, thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ thaêm Thaùi Lan vaøo naêm 1984. Laàn naøy, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñeán Thaùi Lan nhaân dòp kyû nieäm 350 naêm thaønh laäp Mieàn truyeàn giaùo Xieâm La, Thaùi Lan ngaøy nay, vaøo naêm 1669. Khaåu hieäu chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi nöôùc naøy, "Caùc moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ, caùc moân ñeä truyeàn giaùo", coù yù nghóa raèng truyeàn giaûng Tin Möøng laø troïng taâm cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Lòch söû Giaùo hoäi Thaùi Lan
Kitoâ giaùo ñeán Vöông quoác Xieâm La töø giöõa theá kyû XVI vaø XVII. Naêm 1567, hai tu só doøng Ñaminh ngöôøi Boà Ñaøo Nha laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo ñaàu tieân ñaët chaân ñeán nöôùc naøy; caû hai bò saùt haïi vaøo naêm 1569. Tieáp ñeán laø caùc thöøa sai doøng Phanxicoâ vaøo naêm 1589. Naêm 1607, caùc tu só doøng Teân ñeán Xieâm La vaø ñaõ xaây döïng nhaø cöûa, tröôøng hoïc vaø nhaø thôø. Naêm 1662, caùc linh muïc thuoäc Hoäi Thöøa sai Paris ñeán nöôùc naøy vaø 7 naêm sau, naêm 1669, Mieàn truyeàn giaùo Xieâm La ñöôïc thaønh laäp vaø ñöôïc uûy thaùc cho caùc thöøa sai cuûa Hoäi Thöøa sai Paris. Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ cöû haønh 350 naêm söï kieän naøy.
Naêm 1673, Mieàn truyeàn giaùo Xieâm La ñöôïc naâng leân thaønh Haït Ñaïi dieän Toâng toøa, bao goàm quyeàn taøi phaùn caû Malaysia, Sumatra vaø Nam Birmania. Mieàn truyeàn giaùo phaùt trieån döôùi thôøi vua Narai ñeä nhaát, khi oâng cho caùc nhaø truyeàn giaùo ñöôïc töï do truyeàn ñaïo. Nhöng loøng nhaân töø cuûa oâng ñaõ bieán thaønh thuø gheùt vaøo cuoái ñôøi, vaø baét ñaàu cuoäc baùch haïi keùo daøi cho ñeán naêm 1782, vôùi söï leân ngoâi cuûa vua Rama I, ngöôøi mong muoán thuùc ñaåy lieân minh vôùi caùc cöôøng quoác phöông Taây.
Trong theá kyû XIX, Giaùo hoäi ñöôïc cuûng coá taïi Xieâm La. Naêm 1841, Haït Ñaïi dieän Toâng toøa ñöôïc chia thaønh hai phaàn: Mieàn truyeàn giaùo Taây Xieâm La, bao goàm Malaysia, ñaûo Sumatra vaø Nam Birmania; vaø Mieàn truyeàn giaùo Ñoâng Xieâm La, bao goàm Vöông quoác Xieâm vaø Laøo.
Sang theá kyû XX, vôùi cuoäc chieám ñoùng cuûa Nhaät Baûn trong thôøi gian theá chieán thöù hai, moät cuoäc baùch haïi môùi baét ñaàu. Caùc linh muïc bò baét, caùc cöù ñieåm truyeàn giaùo bò phaù huûy. Sau chieán tranh, khi khoâng coøn söï chieám ñoùng cuûa Nhaät, Giaùo hoäi coù theå taùi laäp caùc hoaït ñoäng vaø cuûng coá: caùc giaùo phaän môùi ñöôïc thaønh laäp. Naêm 1957, Vaên phoøng Ñaïi dieän Toøa Thaùnh ñöôïc thaønh laäp, chuaån bò cho vieäc thaønh laäp quan heä ngoaïi giao ôû möùc Söù thaàn vaøo naêm 1968, vaø haøng giaùo phaåm Coâng giaùo ñöôïc thaønh laäp naêm 1965.
5 naêm sau chuyeán vieáng thaêm vaøo naêm 1984, ngaøy 22 thaùng 10 naêm 1989, thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ tuyeân phong chaân phöôùc cho 7 vò töû ñaïo ngöôøi Thaùi: giaùo lyù vieân Philip Siphong Onphitake, hai nöõ tu vaø 4 giaùo daân; hoï bò gieát vì söï thuø gheùt ñöùc tin vaøo naêm 1940 taïi laøng Songkhon, giaùp bieân giôùi vôùi Laøo.
Giaùo hoäi Thaùi Lan hieän nay
Ngaøy nay, caùc Kitoâ höõu Thaùi vaãn laø moät thieåu soá raát beù nhoû taïi Thaùi Lan: chæ hôn 1% giöõa hôn 90% Phaät töû vaø 4-5% Hoài giaùo. Tín höõu Coâng giaùo chieám khoaûng 0.59%, phaàn lôùn thuoäc caùc boä toäc thieåu soá ñòa phöông vaø caùc di daân ngöôøi Vieät vaø Trung Quoác. Soá Kitoâ höõu coøn laïi thuoäc caùc giaùo hoäi khaùc vaø caùc giaùo hoäi Tin Laønh.
Giaùo hoäi Coâng giaùo coù hai toång giaùo phaän Bangkok vaø Thare-Nonseng vaø 9 giaùo phaän, vôùi 502 giaùo xöù, 566 trung taâm muïc vuï, 16 giaùm muïc, 835 linh muïc, trong ñoù coù 523 linh muïc trieàu vaø 312 linh muïc doøng, 1,461 nöõ tu vaø 123 nam tu khoâng phaûi laø linh muïc, 221 thöøa sai giaùo daân vaø 1,901 giaùo lyù vieân.
Töông quan giöõa Giaùo hoäi vaø Nhaø nöôùc
Giaùo hoäi vaø Nhaø nöôùc coù töông quan toát ñeïp, ngay caû trong nhöõng naêm 1980, khi caùc tu só Phaät giaùo lo laéng veà hoaït ñoäng cuûa caùc thöøa sai. Phaät giaùo luoân ñöôïc baûo veä nhöng khoâng phaûi laø quoác giaùo vaø do ñoù töï do toân giaùo ñöôïc baûo ñaûm. Theo Hieán phaùp, Nhaø nöôùc coå voõ söï hoøa hôïp giöõa caùc tín höõu cuûa caùc toân giaùo vaø khuyeán khích aùp duïng caùc nguyeân taéc toân giaùo "ñeå phaùt trieån phaåm chaát cuoäc soáng."
Cuoäc caûi caùch hieán phaùp ñöôïc thoâng qua vaøo thaùng 04 naêm 2017 ñaõ theâm vaøo moät ñieàu khoaûn gaây tranh caõi; ñoù laø Nhaø nöôùc buoäc coå voõ cho Phaät giaùo vaø thoâng qua caùc quy taéc "ñeå ngaên ngöøa söï baùng boå ñoái vôùi Phaät giaùo döôùi baát cöù hình thöùc naøo." Ñieàu söûa ñoåi naøy taïo neân lo laéng ñoái vôùi caùc nhoùm thieåu soá Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo, bôûi vì moãi haønh ñoäng bò cho nhö laø söï ñe doïa hay khinh thöôøng Phaät giaùo coù theå bò phaït.
Hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi Thaùi Lan
Tuy laø coäng ñoaøn thieåu soá, Giaùo hoäi ñöôïc ñaùnh giaù cao bôûi caùc hoaït ñoäng trong lónh vöïc y teá, giaùo duïc vaø xaõ hoäi. Taïi Thaùi Lan coù 426 tröôøng Coâng giaùo vôùi hôn 450 ngaøn hoïc sinh. Caùc cô sôû giaùo duïc cuûa Coâng giaùo ñöôïc nhìn nhaän veà phaåm chaát giaùo duïc cao, ñöôïc nhieàu hoïc sinh ngoaøi Kitoâ giaùo theo hoïc. Söï daán thaân cuûa Giaùo hoäi daønh cho ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát, trong ñoù coù nhöõng ngöôøi tò naïn vaø di daân, cuõng ñöôïc ghi nhaän. Ñaëc bieät, töø nhieàu naêm, Giaùo hoäi ñöùng ñaàu trong caùc trôï giuùp nhaân ñaïo giuùp ngöôøi Hoài giaùo Rohingya tò naïn töø Myanmar, vaø caû caùc Kitoâ höõu Pakistan xin tò naïn, nhöõng naïn nhaân cuûa ngöôøi Hoài giaùo cöïc ñoan. Caritas Thaùi Lan coäng taùc vôùi cô quan cöùu trôï Coâng giaùo cuûa caùc giaùm muïc Hoa Kyø thöïc hieän caùc chöông trình cung caáp chöõa trò y khoa, thöïc phaåm vaø trôï giuùp taïi caùc trung taâm ñoùn tieáp. Caùc dòch vuï naøy cuõng trôï giuùp cho raát nhieàu phuï nöõ vaø treû em, naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi; nhöõng naïn nhaân naøy tìm ñöôïc choõ cö truù an toaøn vaø tìm laïi ñöôïc phaåm giaù taïi caùc cô sôû cuûa Coâng giaùo.
Daán thaân vì hoøa bình vaø ñoái thoaïi
Tröôùc caùc xung ñoät taùi dieãn vaø söï phaân cöïc chính trò , giaùo hoäi nhieàu laàn keâu môøi ñoái thoaïi, keâu goïi toân troïng töï do toân giaùo caàn thieát ñeå thöïc hieän caùc hoaït ñoäng thôø phöôøng, muïc vuï, giaùo duïc vaø baùc aùi ñeå ñoùng goùp cho thieän ích chung cuûa quoác gia. Ñoái thoaïi, hoøa bình, caàu nguyeän vaø treân heát, baát baïo ñoäng laø con ñöôøng cuûa Giaùo hoäi trong moïi thôøi khaéc khoù khaên cuûa ñaát nöôùc. Ñoàng thôøi caùc giaùm muïc cuõng khaúng ñònh raèng goác reã cuûa caùc caêng thaúng laø nhöõng baát bình ñaúng cao ñoä vaø baát coâng xaõ hoäi vaø veát thöông cuûa naïn tham nhuõng.
Tìm kieám nhöõng con ñöôøng môùi ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng
Tìm kieám nhöõng con ñöôøng môùi ñeå truyeàn giaûng Tin Möøng vaø thaêng tieán caùc giaù trò cuûa gia ñình vaø söï soáng laø caùc thaùch ñoá chính vaø öu tieân cuûa Giaùo hoäi Thaùi Lan ngaøy nay. Kyû nieäm 350 naêm thaønh laäp Mieàn truyeàn giaùo Xieâm La laø cô hoäi ñeå taùi truyeàn giaûng Tin Möøng. Giaùo hoäi Thaùi Lan ñaõ daønh 3 naêm, 2019-2019, chuaån bò cho bieán coá naøy, "ñeå taùi khaùm phaù ñöùc tin, coå voõ loan baùo Tin Möøng vaø laøm chöùng cho Tin Möøng trong caùc coäng ñoaøn nhoû beù vaø ñaøo saâu ñoái thoaïi lieân toân, nhaát laø vôùi Phaät giaùo. Coâng nghò caùc Giaùm muïc Thaùi Lan vôùi chuû ñeà "caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ soáng vieäc taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, laø cô hoäi ñeå nhôù laïi quaù khöù nhöng cuõng ñeå canh taân caùi nhìn veà töông lai. Trong taøi lieäu chung keát cuûa Coâng nghò, caùc Giaùm muïc ñöa ra nhöõng ñöôøng höôùng hoaït ñoäng muïc vuï cho Giaùo hoäi trong nhöõng naêm tôùi. Taøi lieäu vieát: "Caùc tín höõu Coâng giaùo tìm kieám nhöõng con ñöôøng môùi ñeå ñöa Tin Möøng nhaäp theå vaøo ñaát nöôùc vaø soáng Tin Möøng trong xaõ hoäi, trong neàn kinh teá, chính trò, ñeå ñoùng goùp cho ích chung cuûa quoác gia". Giaùo hoäi daán thaân thaêng tieán caùc giaù trò cuûa gia ñình vaø phaåm giaù cuûa söï soáng con ngöôøi.