Taûn maïn thaùng Möôøi Moät:

thaêm nghóa trang, thaêm laïi chính mình

Taûn maïn thaùng Möôøi Moät: thaêm nghóa trang, thaêm laïi chính mình.

Khaéc Baù, SJ - CTV

Roma (Vatican News 13-11-2019) - "Laïy Chuùa, xin daïy chuùng con ñeám thaùng ngaøy mình soáng, Ngoõ haàu taâm trí ñöôïc khoân ngoan." (Tv 90)

Ta vaãn thöôøng noùi veà chöõ 'ñôøi soáng' moät caùch töï nhieân maø khoâng caàn phaûi nghó ngôïi nhieàu. Nhöng vaán ñeà laø soáng nhö theá naøo? Ñöùc Gieâ-su noùi: "toâi ñeán ñeå cho chieân ñöôïc soáng, vaø soáng doài daøo" (Ga 10:10). Vaâng, ñieàu quan troïng laø 'soáng doài daøo'! Ñoù laø ôn goïi cuûa con ngöôøi. Ta ñöôïc sinh ra khoâng phaûi chæ ñeå toàn taïi, maø laø ñeå traûi roäng ñôøi mình, vöôn leân nhöõng khaû theå ñem laïi yù nghóa toái haäu cho cuoäc hieän höõu naøy. Trong ñöùc tin, khaû theå lôùn nhaát chính laø söï keát hôïp vôùi Ñaáng laø nguoàn cuûa söï soáng; vaø trong söï keát hôïp ñoù, ñôøi soáng ta trôû neân phong phuù vaø sinh nhieàu hoa traùi.

Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra: laøm sao ñeå höôùng veà nguoàn cuûa söï soáng, hay laøm theá naøo ñeå ta bieát caùch soáng doài daøo? "Haõy quay veà vôùi chính mình". Ñoù laø lôøi cuûa ngöôøi yeâu noùi vôùi ngöôøi yeâu trong saùch Dieãm ca (2,10). Lôøi naøy maïc khaûi veà maàu nhieäm lôùn lao maø taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñi tôùi : ñi vaøo chính mình ñeå laø mình caùch troïn veïn. Nhöng ñi vaøo chính mình khoâng coù nghóa laø töï thu mình laïi vaø chæ höôùng veà chính caùi toâi cuûa baûn thaân, maø laø tìm veà mình trong caùc töông quan vôùi nhöõng gì khaùc beân ngoaøi - vôùi tha nhaân, vôùi Thieân Chuùa - môû ra vôùi nhöõng ñieàu trôï giuùp soi toû yù nghóa cho ñôøi soáng. Thieát töôûng, moät trong nhöõng trôï giuùp ñoù chính laø vieäc thaêm vieáng nghóa trang.

Nghóa trang thöôøng gôïi leân nôi ta hình aûnh veà maûnh ñaát cuûa söï cheát, veà nôi choán cuûa buoàn phieàn vaø ñau khoå. Ta khoâng muoán nhaéc ñeán nghóa trang vì noù khieán ta nghó ñeán söï bieät ly cuûa nhöõng ngöôøi thaân yeâu. Vaøo Thaùng Möôøi Moät naøy, nghóa trang caøng mang neùt hoang hoaûi hôn, vì ñaây laø giai ñoaïn nöûa cuoái Thu, vôùi khí haäu se laïnh, ñaát trôøi aâm u, nhö veû ñöôïm buoàn phaûng phaát treân khuoân maët cuûa Meï Thieân Nhieân. Vì vaäy, theo leõ thöôøng tình, thaêm vieáng nghóa trang döôøng nhö khoâng phaûi laø lôøi môøi goïi thích hôïp cho nhieàu ngöôøi, ngoaøi nhöõng ai muoán theå hieän nieàm thöông nhôù ñeán thaân nhaân ñaõ qua ñôøi, hoaëc nhöõng taâm hoàn u hoaøi vaø khaéc khoaûi. Tuy nhieân, thaêm vieáng vuøng ñaát cuûa söï cheát naøy laïi coù theå mang ñeán nhieàu söùc soáng cho ta hôn mình vaãn nghó.

Chuyeän keå raèng, coù moät vò aån syõ ñöôïc tieáng laø thaùnh thieän. OÂng coù khaû naêng ñöa ra nhöõng lôøi khuyeân ñaày khoân ngoan cho moïi ngöôøi; vaø hôn theá nöõa, taát caû nhöõng ai tieáp xuùc ñeàu caûm nhaän ñöôïc nguoàn bình an, neùt vui töôi vaø nhieät huyeát toaùt leân töø vò aån syõ. Laàn noï, coù ngöôøi hoûi oâng: "xin ngaøi cho con bieát bí quyeát tu taäp cuûa ngaøi laø gì?" Vò aån syõ traû lôøi: "toâi ñaët moät chieác quan taøi trong am cuûa mình, vaø thöôøng xuyeân nhìn ñeán noù ñeå suy nieäm." Vaâng, bí quyeát cuûa moät söùc soáng traøo traøn coù theå ñeán töø vieäc chieâm ngaém söï cheát.

Thöïc ra, ñieàu noùi treân khoâng phaûi xa laï vôùi Ki-toâ giaùo, nhaát laø vôùi truyeàn thoáng thieâng lieâng cuûa Taây Phöông thôøi Trung Coå. Thôøi ñoù, caùc nghóa trang ñöôïc xaây caïnh ngay nhaø thôø. Muïc ñích tröôùc heát laø ñeå ngöôøi cheát ñöôïc keà caän thaùnh tích cuûa caùc thaùnh, cuõng nhö ñöôïc gaàn guõi vôùi caùc cöû haønh phuïng vuï vaø kinh nguyeän cuûa ngöôøi soáng; nhöng ñieàu naøy cuõng nhaèm muïc ñích ñeå ngöôøi soáng coù cô hoäi caûm nhaän veà söï hieän dieän cuûa caùc tieàn nhaân ñaõ cheát ngay giöõa coäng ñoàng ngöôøi soáng, ñoàng thôøi nhaéc nhôû hoï veà thaân phaän aét töû cuûa moãi ngöôøi. Loái tieáp caän nhö theá khoâng chæ giuùp con ngöôøi nghó veà caùi cheát moät caùch bình thaûn, maø coøn laø neàn taûng ñeå höôùng veà moät loái soáng phong phuù vaø giaøu yù nghóa.

Nôi khung caûnh nghóa trang, ta ñöôïc nhaéc nhôû veà söï soáng höõu haïn cuûa ñôøi mình. Theo taäp tuïc cuûa La Maõ coå ñaïi, khi moät chieán binh thaéng traän trôû veà giöõa tieâng tung hoâ cuûa daân chuùng, anh seõ daét beân mình moät noâ leä; vaø ngöôøi noâ leä naøy chæ coù moät nhieäm vuï duy nhaát: thöôøng xuyeân noùi vôùi ngöôøi chieán binh caâu 'memento mori' (haõy nhôù, anh seõ cheát). Muïc ñích cuûa ñieàu naøy laø ñeå ngöôøi chieán binh khoâng bò 'cheát chìm' treân vinh quang, vì roát cuïc, duø coù ñaït thaønh töïu lôùn theá naøo, anh cuõng chæ mang nôi mình thaân phaän aét töû ñaày giôùi haïn.

YÙ thöùc veà söï giôùi haïn cuûa phaän ngöôøi chính laø ñieàu caên baûn ñeå ta bieát caùch soáng sao cho ñeïp vaø yù nghóa. Noùi theo kieåu trieát gia Heidegger, chuùng ta chæ thöïc söï soáng tö caùch con ngöôøi khi ñaûm nhaän yù thöùc veà söï höõu haïn vaø aét töû cuûa mình. Caûm thöùc veà söï ngaén nguûi cuûa kieáp ngöôøi khieán ta bieát traân troïng cuoäc ñôøi vaø soáng chaân thaät vôùi chính mình, cuõng nhö bieát cö xöû ñeïp vôùi tha nhaân hôn. Ta hieåu raèng, roài seõ ñeán giôø phuùt maø ta phaûi boû laïi taát caû. Ñieàu ta coù theå mang theo khoâng phaûi laø vinh hoa phuù quyù hay tieàn taøi danh voïng, maø laø moät taâm hoàn ñaõ keát thuùc haønh trình traàn theá.

Hôn nöõa, yù thöùc veà caùi cheát giuùp ta bieát truy vaán veà yù nghóa cuoäc soáng naøy, ñoàng thôøi khôi leân nieàm hy voïng veà ñôøi soáng vónh cöûu. Ñöùng tröôùc vuøng ñaát cuûa söï cheát, ta töï hoûi: chaúng leõ cuoäc soáng con ngöôøi chaám döùt hoaøn toaøn ôû nôi naøy sao? Chaúng leõ taát caû nhöõng mang vaùc cuûa toâi, taát caû nhöõng coá gaéng, nhöõng tranh ñaáu trong vui möøng laãn thaát voïng, roài cuõng chæ ñeán theá hay sao? Söï phi lyù toät cuøng cuûa moät khaû theå nhö theá khieán ta höôùng veà Ñaáng ñaõ ñöa ta vaøo hieän dieän trong cuoäc ñôøi naøy. Ta nhaän ra raèng, chæ ôû nôi vieãn töôïng cuûa 'söï soáng ñôøi sau', ta môùi coù theå goïi söï soáng luùc naøy laø 'cuoäc ñôøi', vaø ta môùi ñuû lyù do ñeå soáng sung maõn, soáng doài daøo.

Vì theá, thaêm nghóa trang khoâng phaûi chæ laø ñeå vieáng nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, maø laø ñeå thaêm chính baûn thaân mình. Ñoù laø cô hoäi tuyeät vôøi ñeå chuùng ta hoïc bieát söï khoân ngoan ñích thöïc, nhö lôøi môøi goïi cuûa Thaùnh vònh 90: "Laïy Chuùa, xin daïy chuùng con ñeám thaùng ngaøy mình soáng, ngoõ haàu taâm trí ñöôïc khoân ngoan" (Tv 90). Khoân ngoan ñoù giuùp ta bieát soáng phong phuù vaø trieån nôû ngay trong cuoäc ñôøi naøy. Taét moät lôøi, söï soáng aån chöùa caùi cheát vaø caùi cheát coù theå ñònh hình laïi cuoäc soáng.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page