Toùm taét Taøi lieäu chung keát
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon
Toùm taét Taøi lieäu chung keát Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon.
Vaên Yeân, SJ
Vatican (Vatican News 29-10-2019) - Chieàu ngaøy 26 thaùng 10 naêm 2019, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Amazon ñaõ boû phieáu thoâng qua Taøi lieäu chung keát cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng. Taøi lieäu ñaõ ñöôïc coâng boá vôùi yù muoán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Hoaùn caûi laø sôïi chæ xuyeân suoát daãn daét Taøi lieäu chung keát cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng veà Amazon, vôùi nhöõng yù nghóa khaùc nhau: toaøn dieän, muïc vuï, vaên hoaù, sinh thaùi vaø coâng nghò.
Chöông I - Hoaùn caûi toaøn dieän
Chöông ñaàu tieân môøi goïi moät söï "hoaùn caûi toaøn dieän", vôùi moät cuoäc soáng ñôn sô theo loái cuûa thaùnh Phanxicoâ Assisi, haøi hoaø vôùi "ngoâi nhaø chung".
Baûn vaên cuõng noùi leân noãi ñau vaø söï taøn phaù ngaøy nay laøm thöông toån Amazon. Naïn phaù röøng leân ñeán 17% toaøn vuøng; söï oâ nhieãm do caùc ngaønh coâng nghieäp khai thaùc gaây ra; bieán ñoåi khí haäu; buoân baùn ma tuùy; buoân ngöôøi; haønh hung nhöõng nhaø laõnh ñaïo vaø nhöõng ngöôøi baûo veä laõnh thoå; caùc nhoùm vuõ trang baát hôïp phaùp.
Vaán ñeà di cö ñoøi hoûi moät söï chaêm soùc muïc vuï trong moät khu vöïc roäng lôùn. Hôn nöõa, caàn thieát laäp vieäc muïc vuï thöôøng tröïc cho nhöõng ngöôøi di cö laø naïn nhaân cuûa naïn buoân ngöôøi.
Chöông II - Hoaùn caûi muïc vuï
Vieäc truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi khoâng phaûi laø ñieàu tuyø choïn nhöng laø baûn chaát, bôûi vì Giaùo hoäi laø truyeàn giaùo vaø haønh ñoäng truyeàn giaùo laø moâ hình toaøn theå coâng vieäc cuûa Giaùo hoäi. Sau ñoù, ñieàu quan troïng laø chuyeån töø muïc vuï "vieáng thaêm" sang muïc vuï "hieän dieän thöôøng tröïc" vaø vì lyù do naøy, Taøi lieäu Thöôïng hoäi ñoàng ñeà nghò raèng caùc Doøng tu treân theá giôùi thieát laäp ít nhaát moät coäng ñoaøn truyeàn giaùo ôû baát kyø quoác gia naøo cuûa vuøng Amazon.
Söï hy sinh cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo töû ñaïo
Thöôïng Hoäi ñoàng khoâng queân nhieàu nhaø truyeàn giaùo ñaõ hy sinh maïng soáng cuûa mình ñeå loan baùo Tin Möøng ôû Amazon. Ñoàng thôøi, Taøi lieäu cuõng nhaéc nhôù raèng vieäc loan baùo Chuùa Kitoâ trong khu vöïc thöôøng ñöôïc thöïc hieän trong moái lieân heä vôùi caùc quyeàn löïc aùp böùc daân chuùng. Vì lyù do naøy, ngaøy nay, Giaùo hoäi coù "cô hoäi lòch söû" ñeå traùnh xa caùc theá löïc thöïc daân môùi, laéng nghe caùc daân toäc Amazon vaø thi haønh söù maïng tieân tri cuûa mình moät caùch "minh baïch".
Söï caáp baùch cuûa muïc vuï baûn ñòa vaø muïc vuï giôùi treû
Taøi lieäu cuõng nhaéc laïi söï caáp baùch cuûa vieäc chaêm soùc muïc vuï baûn ñòa coù vò trí ñaëc bieät trong Giaùo hoäi vôùi "moät löïa choïn öu tieân cho ngöôøi baûn ñòa", cuõng caàn ñaåy maïnh vieäc tìm kieám ôn goïi baûn xöù, bôûi vì Amazon cuõng phaûi ñöôïc truyeàn giaùo bôûi ngöôøi Amazon.
Keá ñeán, caàn coù khoâng gian cho ngöôøi treû Amazon. Ñaëc bieät, Taøi lieäu gôïi yù "moät muïc vuï giôùi treû taùo baïo vaø ñoåi môùi". Do ñoù, vieäc coå vuõ nhöõng hình thöùc truyeàn giaùo môùi cuõng thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi vaø giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi treû baûn ñòa tieáp caän.
Chaêm soùc muïc vuï ñoâ thò vaø gia ñình
Thöôïng Hoäi ñoàng sau ñoù taäp trung vaøo chuû ñeà chaêm soùc muïc vuï ñoâ thò, ñaëc bieät taäp trung vaøo caùc gia ñình: ôû vuøng ngoaïi oâ cuûa thaønh phoá, hoï phaûi chòu caûnh ngheøo ñoùi, thaát nghieäp, thieáu nhaø ôû, cuõng nhö nhieàu vaán ñeà söùc khoûe. Caàn thieát laäp "söù vuï ñoùn tieáp" ñeå hoã trôï nhöõng ngöôøi di cö, tò naïn vaø nhöõng ngöôøi voâ gia cö soáng taïi caùc ñoâ thò.
Chöông III - Hoaùn caûi vaên hoùa
Hoäi nhaäp vaên hoaù vaø lieân vaên hoaù laø nhöõng coâng cuï quan troïng ñeå ñaït ñöôïc moät söï hoaùn caûi vaên hoùa, töø ñoù Kitoâ giaùo gaëp gôõ ngöôøi khaùc vaø hoïc hoûi töø hoï. Giaùo hoäi daán thaân trôû thaønh moät ñoàng minh cuûa caùc daân toäc baûn ñòa.
Baûo veä traùi ñaát laø baûo veä söï soáng
"Baûo veä traùi ñaát khoâng coù muïc ñích naøo khaùc ngoaøi vieäc baûo veä söï soáng" vaø döïa treân nguyeân taéc Tin Möøng veà baûo veä phaåm giaù con ngöôøi. Do ñoù, chuùng ta phaûi toân troïng quyeàn töï quyeát, xaùc ñònh laõnh thoå vaø tham vaán tröôùc, töï do vaø ñöôïc thoâng baùo tröôùc cho ngöôøi baûn ñòa.
Thaàn hoïc baûn ñòa vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân
Töø quan ñieåm hoäi nhaäp vaên hoaù vaø laøm cho Tin Möøng hieän dieän trong caùc neàn vaên hoùa baûn ñòa, caàn daønh khoâng gian cho thaàn hoïc baûn ñòa vaø loøng ñaïo ñöùc bình daân, nhöõng dieãn taû caàn phaûi ñöôïc ñaùnh giaù cao, ñoàng haønh, coå voõ vaø ñoâi khi caàn "thanh taåy", vì chuùng laø giaây phuùt ñaëc bieät giuùp daãn ñeán moät cuoäc gaëp gôõ vôùi Chuùa Kitoâ.
Do ñoù, caàn loaïi boû loái "truyeàn giaùo theo kieåu thuoäc ñòa" vaø "aùp ñaët", nhöng taïo neân Giaùo hoäi coù khuoân maët cuûa ngöôøi Amazon, hoaøn toaøn toân troïng vaø bình ñaúng vôùi lòch söû, vaên hoùa vaø loái soáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông.
Taïo ra moät maïng löôùi truyeàn thoâng giaùo hoäi lieân Amazon
Ngoaøi ra Thöôïng Hoäi ñoàng coøn môøi goïi veà moät vaên hoaù truyeàn thoâng, thuùc ñaåy ñoái thoaïi, gaëp gôõ vaø chaêm soùc "ngoâi nhaø chung". Cuï theå, vaên baûn chung keát ñeà nghò taïo ra moät maïng löôùi truyeàn thoâng giaùo hoäi lieân Amazon; moät maïng löôùi tröôøng hoïc giaùo duïc song ngöõ vaø thaäm chí caùc hình thöùc giaùo duïc töø xa.
Chöông IV - Hoaùn caûi sinh thaùi
Ñoái maët vôùi "moät cuoäc khuûng hoaûng xaõ hoäi vaø moâi tröôøng chöa töøng coù", Thöôïng Hoäi ñoàng keâu goïi moät Giaùo hoäi Amazon coù khaû naêng thuùc ñaåy moät heä sinh thaùi toaøn dieän vaø hoaùn caûi sinh thaùi, theo ñoù "moïi thöù ñeàu ñöôïc lieân keát maät thieát". Sinh thaùi hoïc toaøn dieän khoâng phaûi laø moät con ñöôøng phuï maø Giaùo hoäi coù theå choïn cho töông lai, nhöng laø con ñöôøng duy nhaát coù theå.
Baûo veä quyeàn con ngöôøi laø nhu caàu ñöùc tin
Ñeå baûo veä vaø thuùc ñaåy quyeàn con ngöôøi, cuõng nhö nghóa vuï chính trò vaø nhieäm vuï xaõ hoäi, thì caàn coù ñöùc tin. Caùc quoác gia ñöôïc yeâu caàu ngöøng coi khu vöïc naøy laø moät kho voâ taän. Caàn khuyeán nghò raèng caùc tieâu chí thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït leân treân caùc tieâu chí veà moâi tröôøng vaø quyeàn con ngöôøi.
Giaùo hoäi phoái hôïp vôùi caùc coäng ñoàng Amazon
Nhaân vaät chính cuûa vieäc chaêm soùc, baûo veä vaø gìn giöõ caùc daân toäc laø chính caùc coäng ñoàng ngöôøi Amazon. Giaùo hoäi laø ñoàng minh cuûa hoï, ñoàng haønh cuøng hoï, maø khoâng aùp ñaët moät hình thöùc haønh ñoäng ñaëc thuø naøo.
Baûo veä söï soáng
Taøi lieäu naøy taùi khaúng ñònh söï daán thaân cuûa Giaùo hoäi trong vieäc baûo veä söï soáng "töø khi thuï thai ñeán luùc cheát töï nhieân" vaø trong vieäc thuùc ñaåy ñoái thoaïi, lieân vaên hoùa vaø ñaïi keát.
Toäi loãi sinh thaùi vaø quyeàn coù nöôùc uoáng
Ñònh nghóa veà "toäi loãi sinh thaùi" ñöôïc ñeà xuaát laø "moät haønh ñoäng hoaëc moät thieáu soùt choáng laïi Thieân Chuùa, choáng laïi ngöôøi thaân caän, moâi tröôøng". Ñeå söûa chöõa khoaûn nôï sinh thaùi maø caùc quoác gia coù vôùi Amazon, chuùng toâi ñeà nghò laäp ra moät quyõ toaøn caàu cho coäng ñoàng Amazon. Thöôïng hoäi ñoàng keâu goïi "caáp thieát xaây döïng caùc chính saùch naêng löôïng giuùp giaûm ñaùng keå löôïng khí thaûi carbon dioxide (CO2) vaø caùc loaïi khí khaùc lieân quan ñeán bieán ñoåi khí haäu", thuùc ñaåy naêng löôïng saïch vaø chuù yù ñeán vieäc tieáp caän nöôùc uoáng.
Khuyeán khích taùi söû duïng vaø taùi cheá, giaûm söû duïng nhieân lieäu hoùa thaïch vaø nhöïa, thay ñoåi thoùi quen aên uoáng nhö tieâu thuï quaù nhieàu thòt vaø caù, troàng caây. Trong loái nhìn naøy, Thöôïng Hoäi ñoàng ñeà xuaát coù moät cô quan quan saùt xaõ hoäi vaø muïc vuï Amazon.
Chöông V - Nhöõng con ñöôøng môùi veà söï hoaùn caûi toaøn dieän
Coâng nghò tính, söù vuï, vai troø tích cöïc cuûa giaùo daân vaø ñôøi soáng thaùnh hieán
Söï tham gia cuûa giaùo daân phaûi ñöôïc taêng cöôøng vaø môû roäng baét ñaàu töø vieäc giao caùc söù vuï cho nam vaø nöõ moät caùch ngang baèng. Thöôïng Hoäi ñoàng cuõng muoán nhìn thaáy ñôøi soáng thaùnh hieán vôùi khuoân maët cuûa ngöôøi Amazon, baét ñaàu töø vieäc cuûng coá caùc ôn goïi baûn xöù. Do ñoù, caàn taäp trung ñaøo taïo veà lieân vaên hoaù, hoäi nhaäp vaø ñoái thoaïi giöõa caùc linh ñaïo vaø caùc vuõ truï quan Amazon.
Thôøi gian cuûa phuï nöõ
Moät phaàn lôùn trong Taøi lieäu daønh ñaëc bieät noùi veà söï hieän dieän vaø thôøi gian cuûa phuï nöõ. Nhö söï khoân ngoan cuûa caùc daân toäc toå tieân cho thaáy, ñaát meï coù khuoân maët nöõ tính vaø trong theá giôùi baûn ñòa, phuï nöõ laø "söï hieän dieän soáng ñoäng vaø coù traùch nhieäm trong vieäc thaêng tieán con ngöôøi".
Thöôïng hoäi ñoàng yeâu caàu tieáng noùi cuûa phuï nöõ phaûi ñöôïc laéng nghe, raèng hoï ñöôïc tham vaán vaø tham gia moät caùch quyeát lieät hôn. Caàn chaân nhaän"söù vuï" ñöôïc Chuùa Gieâsu trao phoù cho phuï nöõ, ñoàng thôøi hy voïng seõ coù moät "söûa ñoåi Töï Saéc Ministeria qu#dam cuûa thaùnh Giaùo hoaøng Phaoloâ VI, ñeå caùc phuï nöõ cuõng ñöôïc ñaøo taïo vaø chuaån bò ñaày ñuû haàu coù theå nhaän caùc chöùc ñoïc saùch vaø giuùp leã, trong soá nhöõng ñieàu khaùc maø hoï coù theå ñaûm nhaän."
Thöôïng hoäi ñoàng cuõng neâu ra yeâu caàu "chöùc phoù teá vónh vieãn daønh cho nöõ".
Phoù teá vónh vieãn
Tröôùc tình traïng caáp baùch, Thöôïng Hoäi hoàng xaùc ñònh caàn ñaøo taïo vaø hoã trôï caùc phoù teá vónh vieãn. Do ñoù, caàn phaûi xaây döïng moät moâ hình ñaøo taïo, hoïc hoûi vaø thöïc haønh muïc vuï, trong ñoù vôï vaø caùc con cuûa öùng vieân cuõng tham gia.
Tham döï Bí tích Thaùnh Theå vaø chöùc linh muïc
Trung taâm cho coäng ñoàng Kitoâ giaùo laø tham döï Bí tích Thaùnh Theå. Tuy nhieân, nhieàu coäng ñoàng giaùo hoäi ôû Amazon gaëp khoù khaên raát lôùn trong vieäc tieáp caän.
Vaãn ñaùnh giaù cao tình traïng ñoäc thaân nhö moät moùn quaø töø Thieân Chuùa, taøi lieäu chung keát ñeà xuaát "thieát laäp caùc tieâu chí vaø quy ñònh cuûa thaåm quyeàn giaùo hoäi, ñeå phong chöùc linh muïc cho nhöõng ngöôøi nam coù ñuû phaåm caùch vaø ñöôïc coâng nhaän töø coäng ñoàng, nhöõng ngöôøi ñaõ soáng chöùc phoù teá vónh vieãn toát laønh vaø ñöôïc ñaøo taïo töông xöùng vôùi chöùc linh muïc, trong khi vaãn coù theå coù moät gia ñình xaây döïng hôïp phaùp vaø oån ñònh, ñeå duy trì ñôøi soáng cuûa coäng ñoàng Kitoâ giaùo qua vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa vaø cöû haønh caùc bí tích ôû nhöõng vuøng xa xoâi nhaát cuûa Amazon".
Nghi leã Amazon
Ñaùp laïi thænh nguyeän cuûa coäng ñoàng Amazon moät caùch chaân thöïc coâng giaùo, caàn thieát laäp moät uyû ban coù thaåm quyeàn ñeå nghieân cöùu kyõ löôõng veà moät nghi leã Amazon "theå hieän di saûn phuïng vuï, thaàn hoïc, kyû luaät vaø linh ñaïo cuûa Amazon". Nghi leã seõ ñöôïc theâm vaøo 23 nghi leã ñaõ coù trong Giaùo hoäi Coâng giaùo, laøm phong phuù theâm coâng cuoäc Tin Möøng hoaù. Cuoái cuøng, ñeå thuùc ñaåy quaù trình hoäi nhaäp vaên hoaù cuûa ñöùc tin, Thöôïng hoäi ñoàng baøy toû söï caáp baùch cuûa vieäc thaønh laäp caùc uûy ban ñeå dòch vaø soaïn thaûo caùc baûn vaên Kinh thaùnh vaø phuïng vuï ra caùc ngoân ngöõ cuûa nhöõng nôi khaùc nhau. AÂm nhaïc vaø ca haùt cuõng ñöôïc khuyeán khích trong phuïng vuï.