Thaûm kòch 39 ngöôøi cheát treân ñöôøng di cö

vaø nhöõng daáu chaám hoûi

Thaûm kòch 39 ngöôøi cheát treân ñöôøng di cö vaø nhöõng daáu chaám hoûi.

Khaéc Baù, SJ - CTV

London (Vatican News 27-10-2019) - Duø chöa coù keát luaän chính thöùc cuûa cô quan ñieàu tra, nhöng dieãn tieán vaø caùc thoâng tin ñang cho thaáy raèng caùc naïn nhaân cuûa thaûm hoaï 39 di daân cheát trong container ñoâng laïnh haàu chaéc laø ngöôøi Vieät Nam.

Tröôùc moãi bieán coá ñau thöông, coù leõ ñieàu quan troïng nhaát chuùng ta coù theå laøm laø thinh laëng ñeå caûm nhaän söï maát maùt, caàu nguyeän cho naïn nhaân, vaø nhaát laø hieäp thoâng vôùi noãi ñau cuûa nhöõng thaân nhaân hoï. Tuy nhieân, nhöõng thaûm kòch thö theá naøy luoân chöùa ñöïng moät tieáng keâu gaøo maïnh meõ ñoái vôùi baát cöù ai coøn nhaïy beùn vôùi löông taâm cuûa mình, thuùc ñaåy ta truy vaán veà traùch nhieäm lieân ñôùi, vaø ñaët ra nhöõng caâu hoûi cho toaøn xaõ hoäi. Vì theá, duø bieát vieäc vieát laùch phaân tích luùc naøy chöa haún laø ñieàu neân laøm, vì nhieàu khi con chöõ khoâng thích hôïp tröôùc moät noãi ñau, nhöng ngöôøi vieát vaãn maïo muoäi chia seû nhöõng suy nghó mình trong tö caùch laø moät ngöôøi ñoàng loaïi vaø ñaëc bieät laø ñoàng baøo.

Caùc em mang nhöõng gì khi ra ñi?

Caùc naïn nhaân, nhöõng ngöôøi coøn raát treû, ra ñi töø mieàn ñaát Mieàn Trung khaéc nghieät veà ñieàu kieän töï nhieân, nôi ñaát ñaù khoâ caèn, vaø thieân tai gheù thaêm thöôøng kyø. Caùi ngheøo cuûa maûnh ñaát naøy ñaõ nung naáu nhöõng yù chí vöôït khoù vaø caû nhöõng giaác moäng ñoåi ñôøi, khoâng phaûi chæ töø theá heä cuûa caùc em, maø ñaõ truyeàn ñôøi töø tinh thaàn cuûa oâng baø cha meï ñeå laïi. Vì theá, caùc em ñaõ phaûi mang vaùc treân nhöõng ñoâi vai coøn nhoû beù nhöõng öôùc mô cuøng söï traên trôû cuûa cha meï, cuûa anh chò em mình. Coù nhöõng mong öôùc raát giaûn dò nhö ñeå caûi thieän taøi chính cho gia ñình, coù tieàn cho caùc em aên hoïc. Coù nhöõng mong öôùc töï nhieân theo tö duy cuûa ngöôøi thoân queâ chaân chaát, nhö 'xaây caên nhaø lôùn lôùn cho baèng ngöôøi ta'. Vaø cuõng coù nhöõng döï tính ñöôøng xa nhö tìm caùch ñònh cö ôû moät ñaát nöôùc ñaûm baûo töông lai töôi saùng hôn.

Haønh trang cuûa caùc em chöùa nhieàu öôùc mô vaø khao khaùt, nhöng laïi thieáu huït voán lieáng giaùo duïc vaø taàm nhìn cuoäc soáng. Ba töø 'ñi nöôùc ngoaøi' ñaõ phuû soùng moâi tröôøng lôùn leân nôi mieàn queâ caùc em. ÔÛ ñoù, neáu ñöôïc hoûi 'öôùc mong cuûa con laø gì?', moät em beù seõ traû lôøi: 'con mong ñöôïc lôùn nhanh ñeå ñi nöôùc ngoaøi nhö caùc anh chò trong xoùm!' Neáu hoûi phuï huynh: 'taïi sao ñeå con caùi nghæ hoïc sôùm?', nhieàu ngöôøi seõ traû lôøi: 'hoïc nhieàu coù ñöôïc ích gì ñaâu; roài cuõng coù kieám ñöôïc vieäc ñaâu! Daønh tieàn cho tuïi noù ñi nöôùc ngoaøi laøm coøn hôn!'.

Caùc em mang nôi taâm trí mình nhöõng hình aûnh lung linh veà moät cuoäc soáng giaøu sang nôi ñaát khaùch queâ ngöôøi, vaø moät vieãn töôïng laøm coâng daân cuûa moät ñaát nöôùc töôi ñeïp, daân chuû vaø hieän ñaïi. Neùt oai veä cuûa nhöõng vò Vieät Kieàu veà thaêm queâ ñaõ huùt hoàn caùc em; vaø caùc hình aûnh xinh ñeïp, khoeû maïnh töø nhöõng baïn beø ñaõ qua ñöôïc ngoaïi quoác khieán caùc em traàm troà moãi khi leân maïng xaõ hoäi. Noù thaät söï quaù ñoái nghòch vôùi hình aûnh hieän taïi cuûa queâ nhaø vaø vieãn töôïng töông lai cuûa ñaát nöôùc naøy.

Ai ñaõ xeáp 'haønh trang' cuûa caùc em?

Noùi cho cuøng, di cö laø moät hieän töôïng raát töï nhieân cuûa con ngöôøi, theo quy luaät 'ñaát laønh chim ñaäu'. Vì theá, raát khoù traùch moùc hay ñoå heát toäi loãi cho nhöõng ñöôøng daây ñöa ngöôøi ñi, vì coù caàu aét coù cung. Nhöng ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø coù nhöõng vuøng ñaát ñang khoâng laønh, hoaëc ñöôïc nhìn laø khoâng laønh. Vì theá, ñieàu chuùng ta caàn traên trôû laø veà 'caàu': taïi sao caùc em baát chaáp hieåm nguy ñeå ra ñi? Ai ñoù coù theå traùch moùc raèng tính voïng ngoaïi vaø söï thieáu huït tri thöùc ñaõ laøm haïi caùc em. Nhöng ai ñaõ xeáp vaøo haønh trang caùc em nhöõng ñieàu ñoù?

Xeùt treân thöïc teá, nhöõng mieàn queâ ngheøo chöa khi naøo thöïc söï trôû thaønh troïng taâm cuûa caùc chính saùch kinh teá vaø phuùc lôïi xaõ hoäi. Chöõ 'lôïi nhuaän' ñaõ ñaåy moïi öu tieân trong caùc chính saùch vaø chöông trình phaùt trieån kinh teá daønh cho nhöõng vuøng coù saün caùc öu theá voán coù, nhö cô sôû haï taàng, nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä, vv. Vì theá, ngöôøi daân ôû queâ ngheøo khoâng theå thaáy moät khaû naêng caïnh tranh khaû quan naøo daønh cho con em cuûa mình ôû thò tröôøng vieäc laøm trong nöôùc; vaø söï baát bình ñaúng cô hoäi naøy coù khaû naêng ngaøy moät taêng cao. Vì vaäy, di cö ra nöôùc ngoaøi, nôi söùc lao ñoäng phoå thoâng ñöôïc traû xöùng ñaùng, döôøng nhö laø höôùng ñi duy nhaát maø hoï coù theå nhìn thaáy.

Voán haønh trang cuûa caùc em cuõng chæ ra raèng heä thoáng giaùo duïc cuûa chuùng ta ñang thaát baïi trong söù maïng caên baûn cuûa noù. Neáu moät neàn giaùo duïc khieán cho ngöôøi daân chæ nhìn thaáy ích lôïi cuûa noù ôû khía caïnh kinh teá, thì roõ raøng neàn giaùo duïc ñoù ñaõ trôû neân leäch laïc! Thieát töôûng, ñieåm caên baûn cuûa giaùo duïc phaûi naèm ôû khaû naêng khai saùng cuûa noù, töùc giuùp con ngöôøi coù khaû naêng bieän phaân nhöõng giaù trò mang tính nhaân vaên cuûa cuoäc soáng, vaø ñöa ra nhöõng löïa choïn phuø hôïp vôùi caùc giaù trò ñoù.

Hôn nöõa, cuõng ñöøng voäi keát luaän raèng vaán ñeà laø do caùc em vaø gia ñình ñaõ coù nhöõng taàm nhìn aûo töôûng vaø leäch laïc veà ñôøi soáng ôû ngoaïi quoác. Vaán ñeà caên baûn khoâng phaûi ôû choã aûo aûnh cuûa hoï veà ñôøi soáng ngoaïi quoác, duø ñieàu naøy laø coù thaät, maø laø caûm nhaän cuûa hoï veà söï baáp beânh cho ñôøi soáng töông lai neáu hoï ôû laïi trong nöôùc. Neáu chaân thaønh vôùi nhau, chuùng ta khoâng theå choái boû thöïc teá naøy: hieän nay, suy nghó vaø caûm nhaän cuûa ngöôøi daân noùi chung veà ñaát nöôùc ñang ôû möùc raát aûm ñaïm. Taát caû nhöõng yeáu toá tieâu cöïc nhö möùc ñoä oâ nhieãm (khieán cho beänh taät gia taêng, nhaát laø ung thö), giaùo duïc yeáu keùm, nôï coâng taêng cao, tham nhuõng traøn lan, vv., ñang laøm cho daân chuùng caûm giaùc veà moät töông lai beáp beânh. Vaán ñeà nghieâm troïng tôùi möùc ngöôøi daân khoâng coøn caûm thaáy mình phaûi coù traùch nhieäm xaây döïng, caûi taïo ñaát nöôùc nöõa, vì hoï khoâng caûm giaùc veà khaû theå thay ñoåi cuûa noù. Vì theá, nhieàu ngöôøi hieän nay ñaõ khoâng coøn coi ñaát nöôùc naøy laø "meï"; vaø khi khoâng coøn caûm thöùc thuoäc veà ngöôøi meï, hoï chaúng coøn taâm tình gaén boù caùch soáng cheát vôùi queâ höông nöõa. Chuùng ta coù theå goïi ñoù laø hieän töôïng bi quan taäp theå, nhöng khoâng phaûi laø thöù bi quan phi lyù. Vì theá, khi dieãn ra taâm lyù 'chaïy troán' queâ nhaø, tìm veà vuøng ñaát môùi - duø chöa haún nôi môùi thaät söï toát laønh hôn - thì traùch nhieäm chính khoâng phaûi ôû phía nhöõng ngöôøi daân thoân daõ naøy, maø laø cuûa xaõ hoäi, vì ñaõ khoâng taïo ñöôïc moät moâi tröôøng tin caäy cho coâng chuùng. Ngöôøi daân coù söï khoân ngoan cuûa hoï! Neáu taàng lôùp khaù giaû coøn caûm nhaän ñöôïc tính khoâng an toaøn cho töông lai, maø baèng chöùng laø ña phaàn ñeàu cho con ñònh cö ôû ngoaïi quoác neáu coù ñieàu kieän, thì taàng lôùp daân ngheøo caøng coù caûm thöùc naøy maïnh hôn khi hoï yù thöùc veà nhöõng thieät thoøi vaø cô hoäi caïnh tranh nhoû beù cuûa con caùi mình.

Nhö moät lôøi töôûng nieäm

Haún taát caû moïi ngöôøi daân Vieät Nam ñeàu ñang xoùt xa vaø ñau ñôùn tröôùc bieán coá ñau thöông naøy. Chaúng ai muoán moät ñieàu nhö vaäy dieãn ra. Chuùng ta cuõng chaúng theå traùch moùc hay ñoå loãi cho moät nhoùm hay moät caù nhaân cuï theå naøo. Tuy nhieân, ñeå nhöõng ngöôøi treû ra ñi vôùi haønh trang nhö noùi treân laø ñieàu maø caû xaõ hoäi naøy phaûi chòu traùch nhieäm. Coù theå chuùng ta chöa tìm ra nhöõng giaûi ñaùp töùc thì cho nhöõng baên khoaên maø tieáng noùi löông taâm mình thuùc ñaåy tröôùc thaûm kòch naøy, nhöng chuùng ta phaûi khaéc ghi vaø traên trôû vôùi nhöõng nhaéc nhôû ñoù. Phía sau moãi thaân phaän di daân laø caû moät caâu chuyeän daøi; vaø chuùng ta phaûi laéng nghe, tìm hieåu vaø suy nghó veà chuùng, nhaát laø khi nhöõng ngöôøi cheát ñaõ khoâng coøn cô hoäi keå ra caâu chuyeän ñôøi mình.

Nhöõng lôøi cuoái maø coâ gaùi treû Phaïm Thò Traø My nhaén tin laø, "con xin loãi boá meï nhieàu. Con ñöôøng ñi nöôùc ngoaøi khoâng thaønh. Con cheát vì khoâng thôû ñöôïc." Coù theå noùi, em laø ñaïi dieän tieâu bieåu cho nhöõng baïn treû ñang baát chaáp tính maïng ñeå vöôït bieân vaøo vuøng ñaát höùa. Cho taän nhöõng giaây phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc ñôøi, em vaãn laø moät con ngöôøi raát Vieät Nam, mang nôi mình ñaëc tính hieáu thaûo ñaëc tröng cuûa daân toäc. Em xin loãi boá meï, coøn ñaát nöôùc naøy nôï em moät lôøi xin loãi!

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page