Ñöùc Phanxicoâ treân ñöôøng veà Roâma:
khoâng sôï ly giaùo, nhöng caàu xin noù ñöøng xaåy ra
Ñöùc Phanxicoâ treân ñöôøng veà Roâma: khoâng sôï ly giaùo, nhöng caàu xin noù ñöøng xaåy ra.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 11-09-2019) - Gerard O'Connell cuûa tôø taïp chí America vaø Edward Pentin cuûa National Catholic Register ñeàu loan tin: Treân chuyeán bay töø Phi Chaâu trôû veà Roâma, Ñöùc Phanxicoâ cho hay ngaøi khoâng sôï ly giaùo nhöng ngaøi caàu xin noù ñöøng xaåy ra.
Ngaøi noùi theá ñeå traû lôøi moät caâu hoûi: ngaøi coù sôï moät cuoäc ly giaùo dieãn ra trong Giaùo Hoäi Hoa Kyø hay khoâng, xeùt vì trong Giaùo Hoäi naøy, moät soá ngöôøi, goàm moät soá nhoû giaùo só vaø caùc laõnh ñaïo giaùo daân, ñaõ coâng khai vaø nhaát quaùn chæ rrích ngaøi trong caùc phöông tieän truyeàn thoâng caû theá tuïc laãn Coâng Giaùo.
Caâu hoûi ñoù laø cuûa kyù giaû Jason Horowitz cuûa tôø New York Times. Caâu hoûi ñoù nguyeân vaên nhö sau:
Horowitz: Chaøo Ñöùc Thaùnh Cha buoåi saùng, thöa Ñöùc Thaùnh Cha. Treân chuyeán maùy bay tôùi Maputo, Ñöùc Thaùnh Cha thöøa nhaän ñang bò taán coâng bôûi moät soá giôùi trong Giaùo hoäi Hoa Kyø. Roõ raøng, coù nhöõng lôøi chæ trích maïnh meõ, vaø thaäm chí coù moät soá Hoàng Y vaø giaùm muïc, ñaøi truyeàn hình, ngöôøi Coâng Giaùo, caùc trang maïng cuûa Myõ - nhieàu lôøi chæ trích. Thaäm chí moät soá ñoàng minh raát thaân thieát ñaõ noùi veà moät aâm möu choáng laïi Ñöùc Thaùnh Cha, moät soá ñoàng minh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ôû giaùo trieàu YÙ. Coù ñieàu gì maø nhöõng nhaø pheâ bình naøy khoâng hieåu veà trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, hoaëc coù ñieàu gì Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ hoïc ñöôïc töø nhöõng lôøi chæ trích [ñeán töø] Hoa Kyø? Moät ñieàu nöõa, Ñöùc Thaùnh Cha coù sôï moät söï ly giaùo trong Giaùo hoäi Hoa Kyø vaø neáu coù, coù ñieàu gì Ñöùc Thaùnh Cha coù theå laøm, ñoái thoaïi ñeå giuùp traùnh ñieàu ñoù khoâng?
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ: Tröôùc heát, nhöõng lôøi chæ trích luoân luoân höõu ích, luoân luoân, khi ngöôøi ta nhaän ñöôïc moät lôøi chæ trích, ngay laäp töùc hoï neân thöïc hieän moät cuoäc töï pheâ vaø noùi ñieàu naøy: vôùi toâi, ñieàu ñoù ñuùng hay khoâng ñuùng, cho ñeán möùc naøo? Ñoái vôùi caùc lôøi chæ trích, toâi luoân nhìn thaáy nhöõng lôïi ñieåm. Ñoâi khi baïn töùc giaän, nhöng caùc lôïi ñieåm coù ôû ñoù.
Roài, trong chuyeán bay tôùi Maputo, moät trong soá caùc baïn ñaõ ñeán ... chính oâng laø ngöôøi ñaõ ñöa toâi cuoán saùch? ... Moät trong soá caùc baïn ñaõ cho toâi cuoán saùch ñoù ... baèng tieáng Phaùp ... cuûa oâng? Baèng tieáng Phaùp ... Giaùo hoäi Myõ taán Coâng Giaùo hoaøng ... ngöôøi Myõ ... Khoâng, giaùo hoaøng bò ngöôøi Myõ taán coâng ... [Ban bieân taäp löu yù: ngaøi ñeà caäp ñeán cuoán saùch tieáng Phaùp "Nöôùc Myõ muoán thay ñoåi Ñöùc Giaùo Hoaøng Ra Sao" cuûa Nicolas Seneze thuoäc tôø La Croix]. [Moät gioïng noùi cuûa moät phoùng vieân: Tieáng Anh laø "How the Americans want to change the Pope"]. Ñaây laø cuoán saùch maø oâng ñaõ cho toâi moät baûn, toâi ñaõ nghe noùi veà cuoán saùch naøy, toâi ñaõ nghe veà noù, nhöng toâi chöa ñoïc noù. Nhöõng lôøi chæ trích khoâng chæ töø ngöôøi Myõ, maø coøn töø moïi nôi, ngay caû ôû giaùo trieàu, ít nhaát laø nhöõng ngöôøi noùi vôùi toâi, nhöõng ngöôøi coù lôïi theá trung thöïc ñeå noùi ñieàu ñoù, vaø toâi thích ñieàu aáy. Toâi khoâng thích khi caùc ngöôøi pheâ bình naáp döôùi baøn. Hoï mæm cöôøi, hoï cho baïn thaáy haøm raêng cuûa hoï vaø roài hoï ñaâm sau löng baïn. Ñieàu ñoù khoâng phaûi laø trung thaønh, khoâng phaûi laø nhaân baûn. Pheâ bình laø moät yeáu toá xaây döïng vaø neáu lôøi pheâ bình cuûa baïn khoâng ñuùng, baïn [phaûi] saün saøng nhaän caâu traû lôøi vaø ñoái thoaïi, [coù] moät cuoäc thaûo luaän vaø ñi ñeán moät ñieåm hôïp tình hôïp lyù. Ñoù laø naêng ñoäng tính cuûa vieäc chæ trích thöïc söï thay vì nhöõng loái chæ trích duøng thuoác thaïch tín (arsenic), maø baøi baùo maø toâi ñöa cho ChaVuela ñaây ñang noùi veà - neùm ñaù nhöng giaáu tay. Ñieàu naøy khoâng caàn thieát, noù khoâng giuùp ích chi, chæ giuùp caùc nhoùm nhoû kheùp kín voán khoâng muoán nghe caâu traû lôøi cho caùc lôøi chæ trích. Moät lôøi chæ trích khoâng muoán nghe caâu traû lôøi laø neùm ñaù giaáu tay. Thay vaøo ñoù, moät lôøi chæ trích hôïp tình hôïp lyù, toâi nghó theá naøy, theá noï ... Noù chaøo ñoùn moät caâu traû lôøi, vaø baïn xaây döïng, giuùp ñôõ.
Ñoái vôùi tröôøng hôïp Ñöùc Giaùo Hoaøng, "Nhöng toâi khoâng thích ñieàu naøy cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng", toâi chæ trích vaø ñôïi caâu traû lôøi, toâi rôøi xa ngaøi vaø toâi noùi vaø toâi vieát moät baøi baùo vaø toâi yeâu caàu ngaøi traû lôøi. Ñieàu naøy hôïp tình hôïp lyù, ñoù laø tình yeâu daønh cho Giaùo hoäi. Chæ trích maø khoâng muoán nghe caâu traû lôøi vaø khoâng ñoái thoaïi laø khoâng muoán ñieàu toát cuûa Giaùo hoäi. Ñoù laø ñi trôû laïi vôùi moät yù töôûng coá ñònh, thay ñoåi giaùo hoaøng, thay ñoåi phong caùch, taïo ra söï ly giaùo, ñieàu naøy roõ raøng, khoâng phaûi sao? Moät lôøi chæ trích hôïp tình hôïp lyù luoân ñöôïc ñoùn nhaän, ít nhaát laø bôûi toâi.
Thöù hai, vaán ñeà ly giaùo: trong Giaùo hoäi ñaõ [coù] nhieàu cuoäc ly giaùo. Sau Vatican I, laàn boû phieáu cuoái cuøng, veà söï voâ ngoä, moät nhoùm quan troïng ñaõ ly khai. Hoï taùch khoûi Giaùo hoäi, thaønh laäp Nhöõng Coâng Giaùo Cuõ, ñeå thöïc söï trung thöïc vôùi caùc truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi. Roài, ngöôøi ta phaùt hieän moät söï phaùt trieån khaùc vaø baây giôø phong chöùc cho phuï nöõ, nhöng trong thôøi ñieåm ñoù, hoï cöùng ngaéc. Hoï ñaõ trôû laïi vôùi moät thöù chính thoáng maø hoï nghó coâng ñoàng ñaõ sai laàm. Moät nhoùm khaùc ra ñi maø khoâng boû phieáu, im laëng, im laëng, nhöng khoâng muoán boû phieáu.
Vatican II ñaõ taïo ra nhöõng thöù naøy, coù leõ cuoäc ly khai noåi tieáng hôn caû laø cuûa Lefeøbvre. Luoân luoân coù haønh ñoäng ly giaùo trong Giaùo hoäi, luoân luoân, khoâng phaûi sao? Ñoù laø moät trong nhöõng haønh ñoäng maø Chuùa luoân ñeå laïi cho töï do cuûa con ngöôøi. Toâi khoâng sôï caùc vuï ly giaùo, toâi caàu nguyeän ñeå chuùng ñöøng hieän höõu vì ta coù söùc khoûe taâm linh cuûa nhieàu ngöôøi [ñeå xem xeùt], phaûi khoâng? [Toâi caàu nguyeän] cho coù ñoái thoaïi, cho coù söï ñieàu chænh neáu coù moät soá sai laàm, nhöng con ñöôøng ly giaùo khoâng thuoäc Kitoâ giaùo.
Nhöng haõy nghó lui trôû laïi buoåi ñaàu cuûa Giaùo hoäi, Giaùo hoäi ñaõ baét ñaàu nhö theá naøo vôùi nhieàu cuoäc ly giaùo, heát cuoäc naøy ñeán cuoäc khaùc, chæ caàn ñoïc lòch söû cuûa Giaùo hoäi laø ñuû. Phaùi Arioâ, phaùi ngoä ñaïo, phaùi nhaát tính, taát caû nhöõng thöù aáy. Roài, ñeán löôït toâi nhôù moät giai thoaïi maø toâi ñaõ keå moät vaøi laàn: ñoù laø nhöõng ngöôøi cuûa Chuùa ñaõ cöùu [Giaùo hoäi] khoûi caùc ly giaùo. Nhöõng ngöôøi ly giaùo luoân coù moät ñieåm chung: hoï taùch [baûn thaân] khoûi ngöôøi ta, khoûi ñöùc tin cuûa ngöôøi ta, khoûi ñöùc tin cuûa daân Chuùa. Vaø khi, taïi Coâng ñoàng EÂpheâsoâ, coù moät cuoäc thaûo luaän veà chöùc laøm meï cuûa Ñöùc Maria, giaùo daân - ñaây laø lòch söû - ñöùng ôû loái vaøo cuûa nhaø thôø chính toøa vaø khi caùc giaùm muïc vaøo Coâng ñoàng, hoï coù gaäy, hoï ñaõ cho caùc ngaøi xem gaäy vaø heùt leân: "Meï Thieân Chuùa, Meï Thieân Chuùa". Nhö muoán noùi, neáu quùy vò khoâng laøm ñieàu naøy, ñaây laø ñieàu ñang chôø quùy vò. daân Chuùa luoân söûa chöõa vaø giuùp ñôõ.
Ly giaùo luoân laø moät tình huoáng duy öu tuù cuûa moät yù thöùc heä taùch rôøi khoûi tín lyù. Moät yù thöùc heä coù theå ñuùng, nhöng noù laïi ñi vaøo tín lyù roài taùch ra vaø trôû thaønh "tín lyù" trong trích daãn, nhöng chæ trong moät thôøi gian thoâi. Vì vaäy, toâi caàu xin ñeå ñöøng coù ly giaùo naøo. Nhöng toâi khoâng sôï.
Ñeå giuùp ñôõ, nhöng ñieàu toâi saép noùi baây giôø, baïn khoâng sôï toâi traû lôøi vieäc chæ trích, toâi laøm taát caû nhöõng ñieàu naøy, coù theå neáu ai ñoù ñeán vôùi anh ta, moät ñieàu toâi phaûi laøm, toâi seõ laøm ñieàu ñoù. Giuùp ñôõ.
Nhöng ñaây laø moät trong nhöõng keát quaû cuûa Vatican II. Khoâng phaûi töø vò Giaùo hoaøng naøy hay töø vò Giaùo hoaøng kia. Chaúng haïn, nhöõng vaán ñeà xaõ hoäi maø toâi noùi gioáng nhö nhöõng gì Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi, gioáng heät nhau. Toâi sao cheùp ngaøi. "Nhöng Ñöùc Giaùo Hoaøng naøy raát coäng saûn, haû?" Caùc yù thöùc heä vaø tín lyù dính vaøo, vaø khi tín lyù laïc vaøo yù thöùc heä, ngöôøi ta coù khaû theå ly giaùo.
Vaø coøn coù yù thöùc heä duy taùc phong nöõa, nghóa laø tính öu vieät cuûa neàn luaân lyù khoâ caèn so vôùi neàn luaân lyù cuûa daân Chuùa, Daân maø ngay caùc muïc töû cuõng neân höôùng daãn, ñoaøn chieân, giöõa aân suûng vaø toäi loãi. Ñaây laø neàn luaân lyù tin möøng.
Thay vaøo ñoù, neàn luaân lyù cuûa yù thöùc heä, chaúng haïn nhö chuû nghóa Peâlagioâ, coù theå noùi theá naøy, laøm cho baïn cöùng ngaéc vaø ngaøy nay chuùng ta coù nhieàu, nhieàu tröôøng phaùi cöùng ngaéc trong Giaùo hoäi. Hoï khoâng phaûi laø ly giaùo, nhöng hoï laø nhöõng ly giaùo giaû maø cuoái cuøng keát thuùc caùch toài teä. Khi baïn thaáy caùc Kitoâ höõu, caùc giaùm muïc, linh muïc cöùng ngaéc, thì ñaèng sau hoï luoân coù vaán ñeà; ôû ñaáy, khoâng coù söï thaùnh thieän cuûa Tin Möøng. Vì vaäy, chuùng ta neân hieàn laønh, khoâng neân nghieâm khaéc, vôùi nhöõng ngöôøi ñang bò caùm doã bôûi caùc cuoäc taán coâng naøy, vì hoï ñang traûi qua moät vaán ñeà, vaø chuùng ta neân ñoàng haønh vôùi hoï moät caùch hieàn laønh.
O'Connell vaø Pentin ñeàu nhaéc laïi söï kieän, ngaøy 4 thaùng 9, treân chuyeán bay töø Roâma qua Mozambique, nhaø baùo Nicolas Seneøze taëng Ñöùc Phanxicoâ cuoán saùch töïa ñeà nhö treân cuûa oâng. Dòp naøy, Ngaøi noùi vôùi oâng raèng "thaät laø moät vinh döï khi ñöôïc ngöôøi Myõ taán coâng". Nhaän ñònh treân chuyeán bay töø Mozambique trôû veà Roâma laø tieáp noái doøng suy tö naøy, duø O'Connell cho ñaây laø nhöõng nhaän ñònh "môùi meû veà baûn chaát" (substantially new).
Coù ngöôøi cho raèng nhaø baùo Phaùp döôøng nhö khoâng maáy thieän caûm vôùi moät soá giôùi Coâng Giaùo Myõ neân môùi ñaët vaán ñeà ly giaùo coù theå xaåy ra trong Giaùo Hoäi Hoa Kyø. Chöù thöïc ra, vieãn töôïng ly giaùo coù cô phaùt trieån ôû nhöõng nôi khaùc nhieàu hôn, cuï theå nhö Ñöùc chaúng haïn.