Dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
taïi Dinh Toång Thoáng Mozambique
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ taïi Dinh Toång Thoáng Mozambique.
Vuõ Vaên An
Maputo (VietCatholic News 05-09-2019) - Saùng Thöù naêm ngaøy 5 thaùng 9 naêm 2019, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ tôùi Dinh "Ponte Vermelha" ôû Maputo, chaøo thaêm Toång Thoáng, Thuû Töôùng, caùc nhaø caàm quyeàn, ngoaïi giao ñoaøn vaø caùc ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï. Ngaøi ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên sau ñaây:
Thöa Toång thoáng,
Thaønh vieân Chính phuû, Quoác hoäi vaø Ngoaïi giao ñoaøn,
Quí Nhaø Caàm quyeàn,
Quí Ñaïi dieän xaõ hoäi daân söï,
Thöa quyù baø vaø quùy oâng,
Toâi caûm ôn ngaøi, thöa OÂng Toång thoáng, vì nhöõng lôøi chaøo möøng vaø lôøi môøi toát ñeïp cuûa ngaøi ñeán thaêm ñaát nöôùc naøy. Toâi sung söôùng moät laàn nöõa ñöôïc ñeán Chaâu Phi vaø khai maïc Haønh trình Toâng ñoà naøy ôû ñaát nöôùc cuûa ngaøi, ñöôïc chuùc phuùc baèng veû ñeïp töï nhieân cuûa noù vaø baèng söï phong phuù vaên hoùa lôùn lao phaùt sinh töø nieàm vui hieån nhieân trong ñôøi soáng ngöôøi daân cuûa ngaøi vaø nieàm hy voïng cuûa hoï vaøo moät töông lai toát ñeïp hôn.
Toâi thaân aùi chaøo caùc thaønh vieân Chính phuû, Quoác hoäi vaø Ngoaïi giao ñoaøn, vaø caùc Ñaïi dieän cuûa xaõ hoäi daân söï coù maët ôû ñaây. Qua quùy vò, toâi muoán tieáp caän vaø trìu meán chaøo thaêm toaøn theå ngöôøi daân Mozambique, töø Rovuma ñeán Maputo, nhöõng ngöôøi ñaõ môû cöûa cho chuùng toâi ñeå phaùt huy moät töông lai hoøa bình vaø hoøa giaûi.
Toâi muoán nhöõng lôøi gaàn guõi vaø lieân ñôùi ñaàu tieân cuûa toâi ñöôïc ngoû cuøng taát caû nhöõng ai bò caùc traän baõo Idai vaø Kenneth ñaùnh phaù, maø caùc haäu quaû taøn phaù tieáp tuïc ñöôïc caûm nhaän bôûi raát nhieàu gia ñình, ñaëc bieät ôû nhöõng nôi chöa theå xaây döïng laïi, bôûi vì chuùng khoâng theå xaây döïng laïi, bôûi vì chuùng ñoøi hoûi söï chuù yù ñaëc bieät naøy. Ñaùng buoàn thay, toâi seõ khoâng theå ñích thaân ñeán thaêm caùc baïn, nhöng toâi muoán caùc baïn bieát söï tham gia cuûa rieâng toâi vaøo noãi thoáng khoå vaø ñau khoå cuûa caùc baïn, vaø cam keát cuûa coäng ñoàng Coâng Giaùo ñeå ñaùp öùng tình huoáng khoù khaên nhaát naøy. Trong boái caûnh thaûm khoác vaø hoang taøn, toâi caàu nguyeän ñeå, nhôø söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa, söï quan taâm thöôøng xuyeân seõ ñöôïc baày toû bôûi taát caû caùc nhoùm daân söï vaø xaõ hoäi, nhöõng nhoùm coi moïi ngöôøi nhö öu tieân cuûa hoï vaø ñang ôû caùc vò theá coù theå coå vuõ vieäc taùi thieát caàn thieát.
Toâi cuõng muoán baøy toû loøng bieát ôn cuûa baûn thaân toâi vaø cuûa coäng ñoàng quoác teá lôùn hôn, vì nhöõng noã löïc thöïc hieän trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây ñeå baûo ñaûm raèng hoøa bình moät laàn nöõa laø chuaån möïc, vaø hoøa giaûi laø con ñöôøng toát nhaát ñeå ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên vaø thaùch thöùc maø quùy vò gaëp phaûi trong tö caùch moät quoác gia. Trong tinh thaàn naøy vaø vôùi yù höôùng naøy, moät thaùng tröôùc, quùy vò ñaõ kyù vaøo Serra da Gorongosa, Thoûa öôùc chaám döùt döùt khoaùt caùc thuø ñòch quaân söï giöõa ngöôøi Mozambique anh em. Moät coät moác ñöôïc chuùng ta chaøo ñoùn vôùi nieàm hy voïng raèng noù seõ chöùng minh moät böôùc tieán quyeát ñònh vaø duõng caûm nöõa treân con ñöôøng hoøa bình baét ñaàu vôùi Thoûa öôùc hoøa bình chung naêm 1992 taïi Rome.
Bao nhieâu ñieàu ñaõ xaûy ra keå töø ngaøy kyù hieäp öôùc lòch söû voán ñoùng aán hoøa bình vaø daàn daàn baét ñaàu coù keát quaû! Nhöõng thaønh quaû ñaàu tieân ñoù duy trì nieàm hy voïng vaø quyeát taâm bieán töông lai cuûa quùy vò khoâng phaûi thaønh moät töông lai xung ñoät, maø laø moät töông lai bieát thöøa nhaän raèng quùy vò taát caû ñeàu laø anh chò em, con trai con gaùi cuûa moät laõnh thoå duy nhaát, nhöõng ngöôøi quaûn lyù coù moät soá phaän chung. Can ñaûm mang laïi hoøa bình! Loøng can ñaûm thöïc söï: khoâng phaûi laø loøng can ñaûm cuûa vuõ löïc vaø baïo löïc, nhöng moät loøng can ñaûm phaùt bieåu cuï theå trong vieäc theo ñuoåi ích chung moät caùch khoâng meät moûi vì (xem Ñöùc Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp cho Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi naêm 1973).
Quùy vò ñaõ traûi qua ñau khoå, saàu buoàn vaø phieàn naõo, nhöng Quùy vò ñaõ töø choái ñeå caùc moái lieân heä nhaân baûn bò chi phoái bôûi söï baùo thuø hoaëc ñaøn aùp, hoaëc cho pheùp thuø haän vaø baïo löïc coù lôøi noùi quyeát ñònh cuoái cuøng. Nhö ngöôøi tieàn nhieäm, Thaùnh Gioan Phaoloâ II, ñaõ nhaéc nhôû trong chuyeán vieáng thaêm ñaát nöôùc cuûa Quùy vò vaøo naêm 1988: "Nhieàu ngöôøi ñaøn oâng, ñaøn baø vaø treû em bò thieáu nhaø ôû, thöùc aên ñaày ñuû, tröôøng hoïc ñeå ñöôïc huaán giaùo, beänh vieän ñeå chaêm soùc söùc khoûe, nhaø thôø ñeå gaëp gôõ vaø caàu nguyeän vaø caùc lónh vöïc ñeå cung caáp vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Haøng ngaøn ngöôøi buoäc phaûi dôøi cö ñeå tìm an ninh vaø phöông tieän sinh toàn; nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ laùnh naïn ôû caùc quoác gia laân caän... Haõy noùi khoâng vôùi baïo löïc, vaø haõy noùi coù vôùi hoøa bình!" (Ñeán thaêm Toång thoáng Coäng hoøa, 16 thaùng 9 naêm 1988, 3).
Trong suoát nhöõng naêm naøy, Quùy vò ñaõ nhaän ra vieäc theo ñuoåi hoøa bình laâu daøi - moät söù meänh ñaët leân vai moïi ngöôøi - ñoøi phaûi coù moät noã löïc vaát vaû, lieân tuïc vaø khoâng ngöøng nghæ ra sao, vì hoøa bình laø moät boâng hoa moûng manh, vaät loän môùi nôû hoa treân maët ñaát soûi ñaù cuûa baïo löïc" (Thoâng ñieäp cho Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi 2019). Keát quaû laø, noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi tieáp tuïc, vôùi quyeát taâm nhöng khoâng cuoàng tín, vôùi loøng can ñaûm nhöng khoâng ñeà cao, vôùi loøng kieân cöôøng nhöng moät caùch thoâng minh, ñeå coå vuõ hoøa bình vaø hoøa giaûi, chöù khoâng phaûi baïo löïc, thöù chæ mang laïi huûy dieät.
Nhö chuùng ta bieát, hoøa bình khoâng chæ ñôn thuaàn laø khoâng coù chieán tranh maø laø moät cam keát khoâng meät moûi - ñaëc bieät veà phía nhöõng ai trong chuùng ta ñöôïc trao cho traùch nhieäm lôùn hôn - ñeå nhìn nhaän, baûo veä vaø phuïc hoài moät caùch cuï theå phaåm giaù cuûa anh chò em chuùng ta, quaù thöôøng bò boû qua hoaëc laøm ngô, ñeå hoï coù theå xem mình laø nhöõng ngöôøi chuû ñoäng caàm vaän meänh quoác gia. Chuùng ta cuõng khoâng theå boû qua söï kieän naøy laø 'khoâng coù cô hoäi bình ñaúng, caùc hình thöùc gaây haán vaø xung ñoät khaùc nhau seõ tìm thaáy moät ñòa hình maøu môõ ñeå phaùt trieån vaø cuoái cuøng buøng noå. Khi moät xaõ hoäi - baát keå laø ñòa phöông, quoác gia hay hoaøn caàu - saün loøng ñeå moät phaàn cuûa mình ôû ngoaøi rìa, thì khoâng coù chöông trình hay taøi nguyeân chính trò naøo daønh cho vieäc thöïc thi phaùp luaät hoaëc heä thoáng giaùm saùt coù theå ñaûm baûo söï yeân tónh maõi maõi" (Evangelii Gaudium, 59).
Hoøa bình ñaõ laøm cho söï phaùt trieån cuûa Mozambique trong moät soá lónh vöïc trôû thaønh khaû höõu. Nhöõng tieán boä ñaày höùa heïn ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong caùc lónh vöïc giaùo duïc vaø chaêm soùc söùc khoûe. Toâi khuyeán khích quùy vò tieáp tuïc noã löïc xaây döïng caùc cô caáu vaø ñònh cheá caàn thieát ñeå baûo ñaûm raèng khoâng ai caûm thaáy bò boû rôi, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi treû tuoåi voán chieám moät phaàn raát lôùn trong daân soá cuûa ñaát nöôùc quùy vò. Hoï khoâng chæ laø nieàm hy voïng cuûa laõnh thoå naøy; hoï coøn laø hieän taïi cuûa noù, moät hieän taïi thaùch thöùc, tìm kieám vaø caàn tìm ra nhöõng nguoàn ñaùng giaù coù theå cho pheùp hoï taän duïng toát taát caû taøi naêng cuûa hoï. Hoï coù khaû naêng gieo haït gioáng ñeå phaùt trieån söï hoøa hôïp xaõ hoäi maø taát caû moïi ngöôøi ñeàu mong muoán.
Moät neàn vaên hoùa hoøa bình ñoøi hoûi "moät dieãn trình lieân tuïc trong ñoù moïi theá heä môùi phaûi tham gia" (ibid., 220). Vì lyù do naøy, con ñöôøng phaûi ñi phaûi laø moät con ñöôøng hoã trôï vaø hoaøn toaøn thaám nhuaàn neàn vaên hoùa gaëp gôõ: bieát nhìn nhaän ngöôøi khaùc, taïo caùc daây lieân keát vaø xaây döïng nhöõng caây caàu. Veà phöông dieän naøy, ñieàu chuû yeáu laø phaûi traân troïng kyù öùc nhö moät con ñöôøng môû ra höôùng veà töông lai, nhö moät haønh trình daãn ñeán vieäc ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu chung, caùc giaù trò vaø yù töôûng chung coù theå giuùp vöôït qua caùc lôïi ích heïp hoøi hoaëc ñaûng phaùi. Baèng caùch naøy, söï giaøu coù thöïc söï cuûa quoác gia quùy vò coù theå ñöôïc tìm thaáy trong vieäc phuïc vuï ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø ngöôøi ngheøo. Quùy vò coù moät söù meänh lòch söû ñaày can ñaûm ñeå ñaûm nhieäm. Mong quùy vò ñöøng ngöøng nghæ bao laâu coøn coù nhöõng treû em vaø ngöôøi treû khoâng ñeán tröôøng, caùc gia ñình voâ gia cö, coâng nhaân thaát nghieäp, noâng daân khoâng coù ñaát ñeå canh taùc. Ñoù laø nhöõng neàn taûng cho moät töông lai hy voïng, bôûi vì noù seõ laø moät töông lai cuûa phaåm giaù! Ñoù laø caùc vuõ khí cuûa hoøa bình.
Hoøa bình cuõng môøi goïi chuùng ta nhìn veà traùi ñaát, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Töø quan ñieåm naøy, Mozambique laø moät quoác gia raát ñöôïc chuùc phuùc, vaø quùy vò coù traùch nhieäm ñaëc bieät phaûi chaêm soùc phöôùc laønh naøy. Baûo veä ñaát ñai cuõng laø baûo veä söï soáng, ñoøi hoûi söï chuù yù ñaëc bieät baát cöù khi naøo chuùng ta thaáy xu höôùng cöôùp phaù vaø loät da do loøng tham thöôøng khoâng ñöôïc nuoâi döôõng bôûi chính caùc cö daân cuûa nhöõng vuøng ñaát naøy, cuõng khoâng ñöôïc thuùc ñaåy bôûi lôïi ích chung cuûa ngöôøi daân quùy vò. Moät neàn vaên hoùa hoøa bình haøm nguï moät söï phaùt trieån coù naêng xuaát, beàn vöõng vaø bao goàm, trong ñoù moïi ngöôøi Mozambique coù theå caûm thaáy raèng vuøng ñaát naøy laø cuûa hoï, nôi hoï coù theå thieát laäp caùc moái lieân heä huynh ñeä vaø coâng baèng vôùi haøng xoùm vaø moïi thöù xung quanh hoï.
Thöa Toång thoáng, quùy nhaø caàm quyeàn! Taát caû quùy vò ñeàu ñöôïc trao nhieäm vuï giuùp taïo ra moät taùc phaåm ngheä thuaät tuyeät vôøi: bình minh cuûa hoøa bình vaø hoøa giaûi coù theå baûo veä quyeàn cuûa con trai vaø con gaùi quùy vò trong töông lai. Toâi caàu nguyeän ñeå, trong thôøi gian toâi daønh cho quùy vò naøy, caû toâi nöõa, trong söï hieäp thoâng vôùi caùc giaùm muïc anh em cuûa toâi vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ôû vuøng ñaát naøy, coù theå giuùp laøm cho hoøa bình, hoøa giaûi vaø hy voïng ngöï trò döùt khoaùt ôû giöõa quùy vò.