Ñoâi neùt veà Madagascar
tröôùc chuyeán vieáng thaêm
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Ñoâi neùt veà Madagascar tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Vaên Yeân, SJ
Madagascar (Vatican News 4-09-2019) - Chæ coøn vaøi ngaøy nöõa, Ñöùc Thaùnh Cha seõ vieáng thaêm Madagascar. Trong baøi naøy, chuùng toâi xin giôùi thieäu ñoâi neùt veà ñaát nöôùc vaø Giaùo hoäi Madagascar.
Madagascar laø moät ñaûo quoác vôùi dieän tích gaàn 600 ngaøn kilomeùt vuoâng, roäng gaàn gaáp ñoâi Vieät Nam, naèm treân AÁn Ñoä Döông, veà phía taây baéc theàm luïc ñòa Chaâu Phi. Madagascar phong phuù veà caùc loaïi chuûng ñoäng thöïc vaät, öôùc tính coù khoaûng 5% caùc loaïi chuûng ñoäng vaø thöïc vaät treân toaøn theá giôùi ñöôïc bieát ñeán hieän nay.
Duø dieän tích roäng, nhöng daân soá Madagascar chæ khoaûng hôn 24 trieäu, vôùi hai ngoân ngöõ haønh chính laø tieáng Malgascio vaø tieáng Phaùp.
Ñaát nöôùc Madagascar ñoäc laäp naêm 1960 khoûi söï ñoâ hoä cuûa Phaùp. Ñeán nay, Madagascar laø ñaát nöôùc daân chuû laäp hieán vôùi thuû ñoâ laø Antananarivo.
Veà toân giaùo hieän nay, ña soá daân chuùng theo nhöõng tín ngöôõng truyeàn thoáng vôùi 52% daân soá, tieáp ñeán laø Coâng giaùo vôùi 35%, vaø Hoài giaùo khoaûng 7%.
Lòch söû giaùo hoäi
Kitoâ giaùo ñeán quaàn ñaûo Madagascar töø theá kyû 16 nhôø caùc cha doøng Ña Minh, sau ñoù laø caùc cha Doøng Teân vaø doøng Lazarit. Cuoäc baùch haïi ñaàu tieân dieãn ra naêm 1674 khi taát caû caùc nhaø truyeàn giaùo ngöôøi Phaùp bò gieát.
Töø theá kyû 19, khi caùc giaùo hoäi Tin laønh ñeán, ñaûo quoác naøy laïi xaûy ra ñôït baùch haïi Kitoâ giaùo moät laàn nöõa.
Sau ñoù, Doøng Teân, luùc ñoù ñaõ coù ngöôøi baûn xöù, cuøng vôùi caùc doøng Lasan, Lazarit, doøng Chuùa Thaùnh Thaàn,... ñaõ vöïc laïi Giaùo hoäi sau cuoäc baùch haïi vôùi caùc daán thaân veà baùc aùi, giaùo duïc, y teá...
Böôùc sang theá kyû 20, naêm 1925 laàn ñaàu tieân thaùnh leã phong chöùc linh muïc ñöôïc toå chöùc taïi Madagascar. Moät trong nhöõng linh muïc naøy ñaõ trôû thaønh giaùm muïc ñaàu tieân ngöôøi Madagascar naêm 1939.
Naêm 1966, Madagascar thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Toaø Thaùnh. 3 naêm sau (1969), Madagascar coù vò hoàng y ñaàu tieân.
Naêm 1989, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaolo II laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân ñaõ vieáng thaêm Madagascar. Nhöõng ngaøy saép tôùi ñaây cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ laø chuyeán vieáng thaêm laàn thöù hai cuûa moät vò giaùo hoaøng ñeán mieàn ñaát Madagascar.
Giaùo hoäi hieän nay
Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Madagascar phuïc vuï tích cöïc trong caùc lónh vöïc giaùo duïc , chaêm soùc söùc khoûe, caùc döï aùn baùc aùi vaø thaêng tieán con ngöôøi.
Madagascar laø moät trong nhöõng nöôùc ngheøo nhaát theá giôùi vôùi möùc soáng cuûa ngöôøi daân ôû ñaây thaáp hôn so vôùi möùc trung bình ñöôïc ghi nhaän ôû chaâu Phi caän Sahara. Do ñoù, söï daán thaân cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông veà nhieàu maët giuùp cho daân chuùng coù moät cuoäc soáng xöùng ñaùng, loaïi tröø baïo löïc, ngheøo ñoùi vaø beänh taät.
Öu tieân cuûa muïc vuï giôùi treû
Giaùo hoäi Madagascar quan taâm ñaëc bieät ñeán muïc vuï treû em vaø thanh thieáu nieân. Ñieàu kieän cuûa treû thô taïi ñaát nöôùc naøy coøn nhieàu baát caäp. Do ñoù, Giaùo hoäi ñaàu tö nhieàu nguoàn löïc vaøo giaùo duïc, ñaëc bieät taïi tröôøng hoïc cuûa caùc ngoâi laøng, toå chöùc caùc khoùa ñaøo taïo cho giaùo vieân vaø hoã trôï treû em vaø ngöôøi treû muoán hoïc.
Veà maët muïc vuï giôùi treû, caùc giaùm muïc ruùt ra ñöôïc nhieàu kinh nghieäm vaø hoa traùi töø Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi. Do ñoù, ngoaøi vieäc khuyeán khích ngöôøi treû tham gia Ñaïi hoäi Giôùi treû Theá giôùi, caùc giaùm muïc cuõng ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp moät Ñaïi hoäi Giôùi treû Quoác gia. Laàn môùi ñaây ñöôïc toå chöùc laø thaùng 10 naêm 2018 taïi Mahajanga vôùi chuû ñeà "Maria, ñöøng sôï, vì baø ñöôïc ñeïp loøng Thieân Chuùa". Nhaân dòp naøy, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ göûi moät thoâng ñieäp video ñeán Ñaïi hoäi, khuyeán khích nhöõng ngöôøi treû trôû thaønh "söù giaû cuûa hoøa bình vaø hy voïng".
Ñoái vôùi treû em, naêm 2013 Uyû ban toâng ñoà giaùo daân cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Madagascar ñaõ toå chöùc "Ngaøy thieáu nhi Malagascar" laàn ñaàu tieân taïi Antananarivo vôùi chuû ñeà "Treû em tin vaøo Chuùa Kitoâ vaø noùi chuyeän vôùi nhau trong vöôøn öôm cuûa Giaùo hoäi".
Giaùo hoäi Malagascar treân phöông tieän truyeàn thoâng
Sau khi thoâng tin ñöôïc töï do töø nhöõng naêm 1990, Giaùo hoäi Malagascar ñaõ taêng cöôøng hieän dieän treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng, ñaëc bieät veà phaùt thanh. Naêm 1998 coù saùu ñaøi phaùt thanh Coâng giaùo lôùn, ñeán nay haàu nhö taát caû 22 giaùo phaän cuûa Madagascar ñeàu coù ñaøi phaùt rieâng. Trong soá naøy, noåi baät nhaát laø Ñaøi phaùt thanh Don Bosco ôû Antananarivo: ñöôïc thaønh laäp naêm 1996 bôûi doøng Don Bosco. Ñaøi phaùt thanh Don Bosco phaùt soùng suoát 24 giôø moãi ngaøy vaø laø ñaøi Coâng giaùo ñöôïc nghe nhieàu nhaát trong caû nöôùc, vôùi söï chuyeân nghieäp vaø chöông trình phong phuù veà giaùo duïc toân giaùo, chöông trình cho ngöôøi treû, vaên hoùa vaø aâm nhaïc, cuõng nhö tin töùc veà caùc vaán ñeà toân giaùo vaø chính trò.
Naêm 2015, Radio Maria Madagascar cuõng baét ñaàu phaùt soùng taïi giaùo phaän Ambositra, khoâng chæ ñoùng goùp veà giaùo duïc ñöùc tin Coâng giaùo, maø coøn giuùp lieân ñôùi, hoøa giaûi vaø thaêng tieán phuùc lôïi xaõ hoäi. Ñaøi phaùt thanh ñöôïc thaønh laäp nhôø söï quaûng ñaïi cuûa thính giaû uûng hoä chieán dòch "Mariathon" ñeå gaây quyõ töø naêm 2013-2014.
Quan heä giöõa Nhaø nöôùc vaø Giaùo hoäi
Hieán phaùp môùi naêm 2010 cuûa Madagascar xaùc ñònh tính theá tuïc cuûa nhaø nöôùc vaø tính trung laäp cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi taát caû caùc toân giaùo. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm qua, moät soá quan chöùc Chính phuû ñaõ bò caùo buoäc laøm toån haïi baûn chaát theá tuïc cuûa Nhaø nöôùc khi söû duïng caùc söï kieän toân giaùo cho nhöõng muïc ñích chính trò.
Sau nhöõng caêng thaúng vaøo nhöõng naêm cuoái cuûa Chính phuû cöïu toång thoáng Ravalomanana vôùi nhöõng cuoäc bieåu tình naêm 2009, moái quan heä giöõa Giaùo hoäi vaø chính quyeàn Malagascar ñaõ ñöôïc thieát laäp vaø ñeán nay ñaõ oån ñònh.
Moái quan heä ñöôïc theâm caûi thieän sau cuoäc vieáng thaêm vaøo thaùng 1 naêm 2017 cuûa Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm quan heä ngoaïi giao giöõa Toaø Thaùnh vaø Madagascar.
Töông quan vôùi caùc Giaùo hoäi Kitoâ khaùc
Caùc giaùm muïc Madagascar coù moät moái töông quan toát vôùi caùc giaùo hoäi Kitoâ khaùc (Tin laønh Luther, Anh giaùo, Tin laønh Caûi caùch). Ñaëc bieät, caùc Giaùo hoäi Kitoâ cuøng nhau hôïp taùc trong Hoäi ñoàng caùc Giaùo hoäi Kitoâ ñeå daán thaân cho vieäc hoaø giaûi vaø kieán taïo hoaø bình, cuõng nhö giaûi quyeát nhöõng thaùch ñoá hieän taïi cuûa ñaát nöôùc.
Töông quan vôùi Hoài giaùo
Moät ñieåm quan troïng ñoái vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo Malagascar laø töông quan vôùi Hoài giaùo. Trong moät cuoäc phoûng vaán vôùi toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi Ñau khoå hoài thaùng 6 naêm 2018, Ñöùc Hoàng Y Tsarahzana nhaán maïnh: "hieän coù theå nhìn thaáy moät söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa Hoài giaùo", ñaëc bieät ôû giôùi treû, vaø moät trong nhöõng lyù do thu huùt laø nhöõng lôøi höùa thuaän lôïi veà kinh teá, ví duï nhö ñoái vôùi ai ñoàng yù chuyeån sang Hoài giaùo seõ ñöôïc caùc öu ñaõi hoã trôï taøi chính vaø giaùo duïc mieãn phí, bao goàm vieäc hoïc caùc baøi hoïc kinh Koran vaø ôû caùc caáp ñaïi hoïc."
Pakistan, Thoå Nhó Kyø vaø AÛ Raäp Saudi coù moät vai troø quan troïng trong vieäc truyeàn baù ñaïo Hoài ôû Madagascar, ngaøy nay chieám khoaûng 7% daân soá.
Chöông trình vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha
Trong chuyeán vieáng thaêm saép tôùi, sau hai ngaøy vieáng thaêm Mozambique, Ñöùc Thaùnh Cha seõ ñaùp maùy bay khoaûng gaàn 3 tieáng ñoàng hoà ñeå ñeán thuû ñoâ Antananarivo cuûa Madagascar, baét ñaàu chuyeán vieáng thaêm 2 ngaøy taïi ñaát nöôùc naøy. Sau ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha ñeán thaêm ñaûo quoác Maurice vaø seõ trôû laïi thuû ñoâ Antananarivo moät laàn nöõa, nhöng laàn sau naøy ngaøi chæ nghæ ñeâm ñeå saùng hoâm sau bay veà Roma.
Taïi Madagascar, Ñöùc Thaùnh Cha coù toång coäng 8 cuoäc gaëp vôùi caùc thaønh phaàn khaùc nhau, bao goàm vieäc gaëp chính quyeàn daân söï, caùc giaùm muïc Madagascar, giôùi treû, caùc linh muïc vaø tu só nam nöõ.
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin
Trong cuoäc phoûng vaán vôùi Vatican News tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, Ñöùc Hoàng Y Pietro Parolin, quoác vuï khanh Toaø Thaùnh, cho bieát: "toâi coù cô hoäi ñeán thaêm Madagascar vaøi naêm tröôùc vaø toâi nhaän ra ñaây laø moät ñaát nöôùc soáng ñoäng, moät ñaát nöôùc treû ñang ñoái dieän vôùi nhieàu thaùch ñoá. Ñieàu ñaàu tieân chính laø thaùch ñoá ñoái vôùi ngöôøi treû vì ñaát nöôùc phaûi mang laïi nhöõng cô hoäi vaø phaùt trieån töông lai cho nhieàu ngöôøi treû. Sau ñoù laø ngheøo ñoùi: caàn phaûi vöôït qua moät khoaûng caùch lôùn giöõa moät vaøi nhoùm giaøu coù vaø phaàn lôùn daân soá ñang trong tình traïng ngheøo ñoùi. Toâi tin raèng chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ thuùc ñaåy noã löïc naøy. Ngay caû Giaùo hoäi cuõng ngheøo nhöng cuøng luùc ñoù cuõng ñang coá gaéng hieän dieän vaø ñoùng goùp moät caùch ñaùng keå, ñaëc bieät qua caùc toå chöùc trôï giuùp, giaùo duïc. Toâi hy voïng raèng, Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ ñeán ñeå cuõng coá vaø taêng cöôøng noã löïc daán thaân naøy töø phía Giaùo hoäi."