14 chuyeán vieáng thaêm chaâu Phi
cuûa thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II
14 chuyeán vieáng thaêm chaâu Phi cuûa thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II.
Hoàng Thuûy
Vatican (Vatican News 31-08-2019) - Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ thöïc hieän taát caû 14 chuyeán toâng du chaâu Phi, töø naêm 1980 ñeán naêm 2000, vaø ñaõ thaêm 38 nöôùc ôû chaâu luïc naøy.
Thaùnh Giaùo hoaøng Phaoloâ VI laø Giaùo hoaøng ñaàu tieân vieáng thaêm chaâu Phi khi ngaøi ñeán thaêm Uganda töø ngaøy 31 thaùng 7 ñeán 2 thaùng 8 naêm 1969. Vaø böôùc khôûi ñaàu lòch söû naøy ñaõ ñöôïc vò keá nhieäm ngaøi laø thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II tieáp tuïc trong suoát 20 naêm ñaàu trieàu ñaïi Giaùo hoaøng cuûa ngaøi.
Nhöõng chuyeán thaêm Phi chaâu ñaàu tieân (töø naêm 1980-1990)
Chuyeán vieáng thaêm chaâu Phi ñaàu tieân cuûa thaùnh Gioan Phaoloâ II keùo daøi 10 ngaøy, töø 2 ñeán 12 thaùng 5 naêm 1980, vôùi ñieåm ñeán laø caùc nöôùc Zaire, Coäng hoøa Congo, Kenya, Ghana, Burkina Faso vaø Bôø Bieån Ngaø.
Khoâng ñaày 2 naêm sau, ngaøi trôû laïi chaâu Phi vaø trong voøng moät tuaàn leã, töø ngaøy 12 ñeán 19 thaùng 2 naêm 1982, ngaøi ñaõ thaêm Nigeria, Benin, Gabon vaø Guinea xích ñaïo.
Trong chuyeán vieáng thaêm thöù ba, töø ngaøy 8 ñeán 19 thaùng 8 naêm 1985, ngaøi thaêm caùc nöôùc Togo, Camerun, Coäng hoøa Trung Phi, Maroác vaø laàn thöù hai ñeán Zaire, Bôø Bieån Ngaø vaø Kenya.
Ba naêm sau, töø ngaøy 10 ñeán 19 thaùng 9 naêm 1988, ngaøi thaêm chaâu Phi laàn thöù tö vaø caùc nöôùc ñöôïc ngaøi vieáng thaêm laø Zimbawe, Botswana, Lesotho, Swaziland vaø Mozambique.
Chuyeán vieáng thaêm laàn thöù 5 ñöôïc ngaøi thöïc hieän khoâng ñaày moät naêm sau, töø ngaøy 28 thaùng 4 ñeán 6 thaùng 5 naêm 1989, vôùi cuoäc vieáng thaêm Madagascar, Malawi, Reunion vaø Zambia.
Cuøng naêm 1989, treân ñöôøng töø Nam Haøn vaø Ñoâng Timor trôû veà, thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ thaêm chaâu Phi laàn thöù 6, vôùi chuyeán vieáng thaêm quaàn ñaûo Mauritius töø ngaøy 14 ñeán 16 thaùng 10 naêm 1989.
Chuyeán toâng du nöôùc ngoaøi ñaàu tieân cuûa naêm 1990 cuõng laø chaâu Phi, vaø laø chuyeán vieáng thaêm thöù 7, töø 25 thaùng 1 ñeán 1 thaùng 2 naêm 1990; ngaøi ñeán Capo Verde, Guinea Bissau, Chad, Mali vaø laàn thöù hai ñeán Burkina Faso.
"Tuyeân ngoân veà chöông trình"
Nhöõng lôøi ñaàu tieân ngaøi leân tieáng taïi chaâu Phi, vaøo ngaøy 2 thaùng 5 naêm 1980 ôû Kinshasa, thuû ñoâ Coäng hoøa daân chuû Congo, laø nhöõng lôøi cuûa hy voïng. Noù gaàn nhö laø moät "tuyeân ngoân veà chöông trình", ñaùnh daáu taát caû caùc giai ñoaïn vieáng thaêm chaâu Phi cuûa ngaøi. Thaùnh Gioan Phaoloâ II noùi: "Toâi baøy toû lôøi chaøo thaân thieän vaø aám aùp, vaø caûm giaùc tin töôûng cuûa toâi vôùi taát caû ngöôøi daân chaâu Phi, baát keå nguoàn goác hay quoác gia naøo . Ñaàu tieân toâi chaøo caùc con caùi vaø anh em Coâng giaùo cuûa toâi, vaø caùc Kitoâ höõu khaùc. Toâi chaøo taát caû nhöõng ngöôøi, ñöôïc höôùng daãn caùch saâu saéc bôûi taâm tình toân giaùo, trong traùi tim hoï mong muoán trao phoù cuoäc soáng cuûa hoï cho Thieân Chuùa hoaëc tìm kieám söï hieän dieän cuûa Ngöôøi. Toâi xin chaøo caùc gia ñình, nhöõng baäc cha meï, treû em vaø ngöôøi giaø. Toâi ñaëc bieät chaøo nhöõng ngöôøi ñau khoå veà theå xaùc vaø taâm hoàn. Toâi chaøo nhöõng ngöôøi môû loøng ra vôùi lôïi ích chung cuûa ñoàng baøo cuûa hoï, cho neàn giaùo duïc cuûa hoï, cho söï thònh vöôïng cuûa hoï, cho söùc khoûe cuûa hoï, cho söï an ninh cuûa hoï. Toâi chaøo moãi quoác gia chaâu Phi."
"Toâi vui möøng vôùi hoï vì hoï naém trong tay vaän meänh cuûa mình. Toâi nghó veà di saûn tuyeät ñeïp caùc giaù trò nhaân baûn vaø thieâng lieâng cuûa hoï, nhöõng noã löïc ñaùng khen cuûa hoï, taát caû caùc nhu caàu hieän taïi cuûa hoï. Moãi quoác gia vaãn coøn moät chaëng ñöôøng daøi ñeå cuûng coá söï thoáng nhaát cuûa mình; ñaøo saâu nhaân caùch vaø vaên hoùa cuûa mình; thöïc hieän söï phaùt trieån trong nhieàu lónh vöïc, vaø ñieàu naøy trong coâng bình, vôùi söï quan taâm tham gia vaø veà lôïi ích cuûa taát caû moïi ngöôøi; tích cöïc hoøa nhaäp vaøo baûn hoøa taáu cuûa caùc quoác gia. Ñaây laø lyù do taïi sao chaâu Phi caàn ñoäc laäp vaø trôï giuùp laãn nhau caùch voâ vò lôïi; chaâu Phi caàn hoøa bình".
Nhöõng chuyeán vieáng thaêm cuoái cuøng (cuoái naêm 1990-2000)
Cuõng trong naêm 1990, moät laàn nöõa, thaùnh Gioan Phaoloâ II trôû laïi chaâu Phi. Töø ngaøy 1 ñeán 10 thaùng 9 naêm 1990, ngaøi thöïc hieän chuyeán vieáng thaêm thöù 8 ñeán chaâu luïc naøy, sau khi ñaõ thaêm Malta. Laàn naøy ngaøi thaêm caùc nöôùc Tanzania, Burundi, Rwanda vaø Bôø Bieån Ngaø, ñeå thaùnh hoùa ñeàn thôø Ñöùc Meï Hoøa bình ôû Yamoussoukro, ñöôïc theá giôùi xem nhö laø ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ cuûa Phi chaâu.
Trong naêm 1992, ngaøi thöïc hieän 2 chuyeán vieáng thaêm lieân tieáp ñeán chaâu Phi. Trong huyeán thaêm Phi chaâu laàn thöù 9 keùo daøi moät tuaàn töø ngaøy 19 ñeán 26 thaùng 2 naêm 1992, ngaøi thaêm caùc nöôùc Senegal, Gambia vaø Guinea, vaø chuyeán thöù 10 töø ngaøy 4 ñeán 10 thaùng 6 naêm 1992, ngaøi thaêm Angola, Sao Tomeø vaø Principe.
Trong chuyeán vieáng thaêm chaâu Phi laàn thöù 11 töø ngaøy 2 ñeán 10 thaùng 2 naêm 1993, ngaøi ñaõ thaêm caùc nöôùc Benin, Uganda vaø thuû ñoâ cuûa Sudan laø Khartoum.
3 naêm sau, töø ngaøy 14 ñeán 20 thaùng 9 naêm 1995, thaùnh Gioan Phaoloâ II thöïc hieän chuyeán thaêm thöù 12, thaêm caùc nöôùc Camerun, Kenya vaø Nam Phi ñöôïc giaûi phoùng khoûi cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc apartheid. Chuyeán vieáng thaêm naøy coù taàm quan troïng ñaëc bieät, vì noù dieãn ra sau khoùa hoïp ñaëc bieät cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc chaâu Phi ñöôïc toå chöùc vaøo naêm tröôùc taïi Vatican.
Töø ngaøy 21 ñeán 23 thaùng 3 naêm 1998, thaùnh Gioan Phaoloâ II thöïc hieän chuyeán vieáng thaêm chaâu Phi laàn thöù 13, 2 thaùng sau chuyeán vieáng thaêm lòch söû ñeán Cuba; ngaøi ñeán thaêm Nigeria laàn thöù hai.
Vaø chuyeán thaêm chaâu Phi cuoái cuøng ñöôïc ngaøi thöïc hieän vaøo naêm 2000, taïi Ai Caäp, nhaân dòp Naêm Thaùnh 2000. Trong laàn naøy, ngaøi ñaõ leân nuùi Sinai vaø töø ñoù ngaøi ñaõ chaøo chaâu Phi.
Dieãn töø ñaëc bieät taïi Kenya naêm 1995
Trong raát nhieàu dieãn töø ngaøi ñaõ ñoïc trong nhöõng chuyeán vieáng thaêm naøy, ñaùng nhôù nhaát laø nhöõng lôøi ngaøi noùi khi töø bieät Kenya vaøo naêm 1995: "töø traùi tim cuûa chaâu Phi, moät tieáng keâu voïng ñeán nhöõng ngöôøi coù theå giuùp ñôõ. Caùi goïi laø mieàn Nam cuûa theá giôùi keâu goïi mieàn Baéc ñöøng boû cuoäc trong quyeát ñònh giaûi quyeát vaán ñeà ngheøo ñoùi, ngöôøi tò naïn, kinh teá vaø vaên hoùa keùm phaùt trieån. Khoaûng caùch toàn taïi giöõa caùc khu vöïc giaøu vaø ngheøo treân theá giôùi theå hieän moái ñe doïa nghieâm troïng ñoái vôùi söï oån ñònh toaøn caàu. Ñoøi hoûi luaân lyù veà söï lieân ñôùi ñöôïc keát noái caùch cô baûn vôùi chính baûn chaát con ngöôøi vaø vôùi söï caàn thieát tuyeät ñoái maø con ngöôøi coù ñoái vôùi nhau. ÔÛ caáp ñoä cuûa caùc quoác gia vaø luïc ñòa, nhu caàu naøy phaûi ñöôïc ñaùp öùng, neáu khoâng, vieäc soáng chung hoøa hôpk vôùi nhau seõ laø ñieàu khoâng theå".
Ngaøi keát luaän: "Ngöôøi ngheøo ñöøng ganh tò vôùi ngöôøi giaøu vì söï tieán boä cuûa hoï! Haõy yeâu caàu hoï ñaûm nhaän caùc traùch nhieäm xuaát phaùt töø ñaëc quyeàn cuûa hoï vaø ñaùp öùng yeâu caàu ñaïo ñöùc veà tính coäng ñoàng cuûa taøi nguyeân theá giôùi. Tieáng keâu töø caùc daân toäc chaâu Phi vang tôùi caùc quoác gia giaøu nhaát laø tieáng caàu cöùu giuùp ñôõ, hôïp taùc vaø lieân ñôùi vì söï toân troïng thöïc söï ñoái vôùi moïi ngöôøi nhö laø con ngöôøi, ngheøo hay giaøu, yeáu hay maïnh, taát caû hieäp nhaát trong moät gia ñình nhaân loaïi duy nhaát vaø coù cuøng phaåm giaù con ngöôøi nhö nhau".