Caùc döï aùn quaûn lyù moâi tröôøng
cuûa Quoác gia thaønh Vatican
Caùc döï aùn quaûn lyù moâi tröôøng cuûa Quoác gia thaønh Vatican.
Vaên Yeân, SJ
Vatican (Vatican News 14-08-2019) - Nhieàu döï aùn quaûn lyù moâi tröôøng ñaõ ñöôïc truyeàn caûm höùng töø Thoâng ñieäp Laudato Sì cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñoái vôùi Quoác gia thaønh Vatican. Moät soá caùc döï aùn naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän vaø ñang phaùt huy taùc duïng toái ña, nhö laø vieäc phaân loaïi raùc ñaõ ñöôïc aùp duïng trong taát caû caùc Boä vaø Vaên phoøng. Vieäc phaân loaïi naøy aùp duïng cho raùc thaûi "bình thöôøng" nhö höõu cô, nhöïa, giaáy, vaät lieäu kim loaïi vaø raùc thaûi "ñaëc bieät hoaëc nguy hieåm" nhö daàu thaûi, loáp xe, kim loaïi, nhöïa, pin, chaát thaûi beänh vieän. Moät döï aùn "sinh hoïc" khaùc laø heä thoáng töôùi tieâu môùi cuûa Vöôøn Vatican ñaõ laøm hieän ñaïi hoùa maïng löôùi nöôùc baèng caùch aùp duïng caùc kyõ thuaät quaûn lyù môùi, tieát kieäm nöôùc vôùi dung löôïng phuø hôïp hôn cho töøng loaïi caây troàng.
Chuùng toâi xin gôûi ñeán quyù vò cuoäc phoûng vaán vôùi Ñöùc cha Fernando Veùrgez Alzaga, toång thö kyù Phuû Thoáng Ñoác Quoác gia thaønh Vatican, ñöôïc ñaêng treân baùo Quan Saùt Vieân Roma cuûa Toaø Thaùnh.
- Thöa Ñöùc cha, ñaâu laø höôùng ñi chung chi phoái vieäc "choïn löïa xanh"?
+ Moät trong nhöõng muïc tieâu chuùng toâi ñaët ra laø giaûm tieâu thuï taøi nguyeân. Do ñoù, chuùng toâi ñaõ baét ñaàu thöïc hieän moät loaït caùc bieän phaùp can thieäp nhaèm kieåm soaùt naêng löôïng lôùn hôn vaø giaûm löôïng khí thaûi carbon dioxide. Vì lyù do naøy, chuùng toâi ñaõ laép ñaët caùc loaïi taám pin maët trôøi khaùc nhau, heä thoáng thieát bò ñeøn LED, caûm bieån ñoä saùng thuoäc theá heä môùi nhaát, ñieàu chænh cöôøng ñoä aùnh saùng döïa treân söï thay ñoåi aùnh saùng töï nhieân. Caùc thieát bò naøy cuõng ñaûm baûo caùc tieâu chuaån ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc quy ñònh veà baûo veä an toaøn vaø söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng. Moät muïc tieâu khaùc maø chuùng toâi ñaõ ñaët ra laø xöû lyù caùc thieát bò cuõ cho ñeán nay ñang ñöôïc söû duïng. Ñieàu naøy ñaõ khieán chuùng toâi tieán haønh ñoåi môùi coâng ngheä caùc thieát bò maïng vôùi heä ñieàu haønh theá heä môùi nhaèm giaûm taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng.
- Do ñoù, ñaây laø moät söï ñoåi môùi coâng ngheä?
+ Khoâng chæ vaäy, vì thaät söï caùc heä thoáng töï ñoäng hoùa daân duïng cuõng ñaõ ñöôïc laép ñaët, trong tröôøng hôïp khoâng coù ngöôøi thì caùc ñeøn chieáu saùng ôû caùc khu vöïc khaùc nhau seõ töï ñoäng taét vaøo cuoái ngaøy laøm vieäc. Tuy nhieân treân heát, Phuû thoáng ñoác ñaõ hoaëc ñang ñieàu chænh cho phuø hôïp thaåm quyeàn cuûa caùc boä ngaønh khaùc nhau döïa treân caùc nguyeân taéc cuûa Thoâng ñieäp Laudato sì lieân quan ñeán vieäc chaêm soùc vaø toân troïng ngoâi nhaø chung.
Ví duï, moät lónh vöïc maø chuùng toâi ñaõ aùp duïng caùc nguyeân taéc naøy laø hoaït ñoäng noâng nghieäp cuûa Quoác gia Thaønh Vatican, ñöôïc thöïc hieän duy chæ bôûi phaân boä caùc Dinh thöï Giaùo hoaøng. Trong khu vöïc laõnh thoå môû roäng cuûa Castel Gandolfo, vieäc troàng moät vöôøn nho vaø moät vöôøn oâ liu ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc kyõ thuaät khoâng xaâm haïi, toân troïng ñaát ñai ñeå ñaûm baûo saûn phaåm cuoái cuøng chaát löôïng cao. Caùc quaù trình saûn xuaát vaø saûn phaåm taïo ra naèm trong keá hoaïch phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng. Ñieàu töông töï cuõng dieãn ra taïi moät trang traïi nhoû caùc loaïi ñoäng vaät.
- Vaø moät taøi nguyeân quyù giaù nhö nöôùc khoâng theå khoâng ñöôïc chuù yù?
+ Thaät söï, lieân quan ñeán vieäc baûo veä taøi nguyeân nöôùc, chuùng toâi ñaõ caån thaän giaûm chaát thaûi baèng caùch söû duïng hôïp lyù ngang qua vieäc laép ñaët caùc bo maïch kín ñeå taùi cheá nöôùc cho caùc ñaøi phun nöôùc cuûa Vöôøn Vatican. Vieäc phaùt trieån laïi maïng löôùi phaân phoái thuûy lôïi vaø heä thoáng phoøng chaùy chöõa chaùy döï kieán seõ ñöôïc thöïc hieän vaøo cuoái naêm nay. Ñoàng thôøi, moät böôùc khaùc trong vieäc söû duïng thaän troïng caùch coù yù thöùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän töø naêm 2016 taïi caên tin cuûa Vatican, laép ñaët heä thoáng laáy nöôùc ñeå caùc nhaân vieân töï phuïc vuï vaø laáy ñoà uoáng tröïc tieáp baèng ly cuûa mình, do ñoù giaûm ñaùng keå chaát thaûi.
- Veà naêng löôïng, laøm theá naøo ñeå tieát kieäm trong lónh vöïc naøy?
+ Vieäc kieåm soaùt söï laõng phí ñöôïc thöïc hieän baèng caùch thay theá caùc heä thoáng chieáu saùng baèng caùc thieát bò ñeøn LED. Moät khía caïnh khaùc cuõng ñöôïc xem xeùt laø taïo ra caùc heä thoáng töï ñoäng hoùa daân duïng. Caàn bieát raèng töï ñoäng hoùa daân duïng laø ngaønh hoïc lieân quan ñeán vieäc nghieân cöùu caùc coâng ngheä nhaèm caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng trong nhaø vaø noùi chung laø trong caùc toøa nhaø. Moät döï aùn ñang ñöôïc thöïc hieän laø thay theá nhöõng thieát bò coù hieäu quaû keùm vaø phaân taùn baèng caùc thieát bò môùi. Cuï theå, chuùng toâi ñang coá gaéng loaïi boû caùc maùy bieán theá ñieän cuõ taïo ra nhieät ñoä cao vaø thay vaøo ñoù baèng nhöõng theá heä môùi nhaát tuaân thuû caùc tieâu chuaån chaâu AÂu ñeå giaûm thaát thoaùt. Vieäc thay theá caùc coâng ngheä môùi naøy cuõng ñöôïc aùp duïng trong lónh vöïc Coâng ngheä thoâng tin vaø caùc Trung taâm xöû lyù döõ lieäu (CED).
- Do ñoù, moät trong caùc muïc tieâu chieán löôïc laø thay theá caùc thieát bò cuõ?
+ Ñuùng vaäy. Chuùng toâi ñaõ ñaït ñöôïc tieán boä trong heä thoáng chieáu saùng, vaø ñieàu naøy giuùp chuùng toâi giaûm ñaùng keå möùc tieâu thuï. Chæ caàn noùi ñeán heä thoáng chieáu saùng môùi cuûa Nhaø nguyeän Sistine, cho pheùp giaûm khoaûng 60% chi phí naêng löôïng vaø khí thaûi nhaø kính vaø laøm chaäm ñaùng keå söï hö haïi caùc böùc bích hoïa. Moät döï aùn khaùc ñang ñöôïc tieán haønh laø heä thoáng aùnh saùng môùi cho quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ vaø daõy coät Bernini, cho pheùp tieát kieäm naêng löôïng töø 70 ñeán 80%. Vaø ngay caû vieäc can thieäp beân trong Ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ cuõng cho pheùp caûi thieän khaû naêng nhìn caùc taùc phaåm ngheä thuaät vaø chi phí naêng löôïng thaáp hôn töø 70 ñeán 80%.
- Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeàu ñöôïc thöïc hieän trong laõnh thoå böùc töôøng Leonine vaø taïi caùc toaø nhaø thuoäc laõnh thoå môû roäng?
+ Chæ caàn nghó ñeán vöông cung thaùnh ñöôøng Ñöùc Baø Caû. Heä thoáng chieáu saùng môùi ñaõ cho pheùp giaûm khoaûng 80% coâng suaát caàn thieát. Caùc heä thoáng quang ñieän cuõng ñöôïc laép ñaët treân maùi cuûa Ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI vaø taïi truï sôû Ñaøi Thieân vaên Vatican ôû Tucson, bang Arizona. Ñieàu naøy cho pheùp giaûm ñaùng keå chi phí naêng löôïng vaø do ñoù giaûm löôïng khí thaûi carbon dioxide. Hôn nöõa, toâi muoán nhaéc laïi raèng töø naêm 2009, taïi Trung taâm coâng nghieäp, tröôùc ñaây laø Phaân boä dòch vuï kyõ thuaät, ñaõ hoaït ñoäng moät heä thoáng coù teân laø "laøm maùt baèng naêng löôïng maët trôøi". Heä thoáng naøy goàm 78 ##boä thu nhieät maët trôøi nhaèm chuyeån ñoåi naêng löôïng maët trôøi thaønh naêng löôïng nhieät vaø ñieàu hoøa khoâng khí cho caên tin trong muøa heø.
- Ngay caû giao thoâng ñöôøng boä cuõng gaây oâ nhieãm. Laøm theá naøo ñeå giaûm taùc ñoäng moâi tröôøng trong lónh vöïc naøy?
+ Lieân quan ñeán vieäc ñi laïi vaø vaän chuyeån, töø naêm 2014, moät giôùi haïn tieán boä veà löu löôïng giao thoâng cuûa nhaân vieân beân trong Vatican ñaõ ñöôïc thoâng qua. Hôn nöõa, vieäc ñaäu xe beân trong böùc töôøng Leonine chæ cho pheùp ñoái vôùi caùc xe cuûa nhöõng ngöôøi soáng trong baùn kính hai km töø Vatican. Keá ñeán, töø naêm 2018, moät maïng löôùi cô sôû haï taàng ñeå naïp cho xe ñieän vaø xe hybrid ñaõ ñöôïc laép ñaët. Hieän taïi, beân trong Vatican coù möôøi maùy cung caáp hai möôi ñieåm naïp ñieän cho xe. Trong chöông trình cuõng coù vieäc ñoåi môùi baõi ñaäu xe cuûa Vatican vôùi nhöõng chieác xe ñieän vaø xe hybrid, ñöôïc cho möôïn mieãn phí hoaëc cho thueâ duøng trong caùc dòch vuï nhaø nöôùc, nhö ñoái vôùi Böu ñieän Vatican. Töø naêm 2019 trôû ñi, Phaân boä dòch vuï kinh teá aùp duïng nhieân lieäu cho caùc ñoäng cô Diesel+, trong ñoù coù khoaûng 15% thaønh phaàn xanh taùi taïo, coù nguoàn goác töø daàu thöïc vaät vaø môõ ñoäng vaät. Ñieàu naøy cho pheùp giaûm möùc tieâu thuï 4% so vôùi daàu khí truyeàn thoáng vaø khí thaûi gaây oâ nhieãm nhö carbon monoxide vaø hydrocarbon khoâng chaùy heát leân tôùi 40%.
- Ngay caû vieäc söôûi aám trong nhaø cuõng laø moät yeáu toá gaây oâ nhieãm ...
+ Lieân quan ñeán vieäc söôûi aám vaø laøm maùt cho caùc toøa nhaø, Trung taâm laøm noùng vaø ñieàu hoaø khoâng khí söû duïng chlorofluorocarbons gaây hieäu öùng nhaø kính ñaõ ñöôïc thay theá. Nhö toâi ñaõ noùi, moät heä thoáng ñieàu hoaø khoâng khí baèng naêng löôïng maët trôøi ñaõ ñöôïc laép ñaët ñeå giaûm vaø loaïi boû daàn caùc chaát ñe doïa ñeán taàng ozone. Cuõng trong nhaõn quan baûo veä coâng trình saùng taïo, thích öùng vôùi boái caûnh kieán truùc, lòch söû vaø ngheä thuaät cuûa Vatican, trong döï kieán, taát caû caùc toaø nhaø cuûa Vatican baét buoäc phaûi giaûm vieäc phaùt sinh nhieät.