Qui thöùc môùi cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø
veà traùch nhieäm giaûi trình cuûa caùc Giaùm Muïc
Qui thöùc môùi cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø veà traùch nhieäm giaûi trình cuûa caùc Giaùm Muïc.
Vuõ Vaên An
Baltimore (VietCatholic News 14-06-2019) - Theo Michael J. O'Loughlin cuûa taïp chí America, caùc Giaùm Muïc Hoa Kyø ñaõ boû phieáu moät caùch aùp ñaûo ôû Baltimore vaøo hoâm thöù Naêm 13 thaùng 6 naêm 2019 ñeå chaáp nhaän caùc qui thöùc môùi nhaèm buoäc caùc ngaøi phaûi giaûi trình caùc vi phaïm laïm duïng tình duïc cuûa chính mình cuõng nhö vieäc mình xöû lyù sai traùi caùc lôøi toá caùo laïm duïng ñaõ ñöôïc trình cho caùc ngaøi.
Duø caùc qui thöùc môùi ñöôïc soaïn thaûo ñeå bao goàm giaùo daân vaøo moïi giai ñoaïn cuûa cuoäc ñieàu tra, vì caùc ngaøi khuyeán caùo raèng caùc giaùm muïc 'neân' bao goàm giaùo daân qua ngaû moät vaên phoøng taïi toøa giaùm muïc cuûa caùc ngaøi, nhöng caùc nhoùm giaùo daân caûi caùch vaø caùc ngöôøi uûng hoä caùc naïn nhaân noùi hoï khoâng ñöôïc haøi loøng, vì caùc qui ñònh môùi khoâng buoäc coù vieäc can döï naøy.
Ñaùp öùng ñaïo luaät môùi cuûa Vatican ban haønh vaøo thaùng 6 naêm 2019, ñöôïc neâu chi tieát trong töï saéc "Vos estis lux mundi" (chuùng con laø aùnh saùng theá gian), moät töï saéc ñoøi caùc giaùm muïc treân khaép theá giôùi thieát laäp caùc cô caáu ñeå caùc giaùm muïc giaûi trình traùch nhieäm, Hoäi ñoàng Giaùm muïc Hoa Kyø ñaõ boû phieáu ñeå thieát laäp moät ñöôøng daây noùng baùo caùo ñeä tam nhaân; chaáp nhaän moät thuû tuïc ñeå tieáp nhaän caùc khieáu naïi ñoù vaø bao goàm giaùo daân vaøo vieäc ñieàu tra chuùng; vaø keát hôïp vaøo moät nôi caùc bieän phaùp hieän coù nhaèm haïn cheá thöøa taùc vuï coâng coäng cuûa caùc giaùm muïc ñaõ nghæ höu, rôøi khoûi chöùc vuï "vì lyù do nghieâm troïng". Caùc Giaùm muïc cuõng pheâ chuaån moät boä quy taéc öùng xöû maø caùc ngaøi noùi raøng buoäc caùc ngaøi vaøo Hieán chöông Baûo veä Treû em vaø Thanh thieáu nieân.
Theo qui thöùc môùi, giaùm muïc giaùo tænh, ngöôøi giaùm saùt caùc giaùm muïc trong moät khu vöïc ñòa lyù, "neân" chæ ñònh moät giaùo daân ñuû tö caùch ñeå tieáp nhaän caùc baùo caùo" töø ñöôøng daây noùng veà haønh vi sai traùi cuûa moät giaùm muïc. Neáu baùo caùo ñöôïc coi laø ñaùng tin vaø neáu Vatican yeâu caàu moät cuoäc ñieàu tra veà moät giaùm muïc, thì giaùm muïc giaùo tænh "neân boå nhieäm moät ñieàu tra vieân ñöôïc choïn trong soá caùc giaùo daân ñöôïc giaùo tænh nhaän dieän tröôùc ñoù". Ngoaøi ra, giaùm muïc giaùo tænh "cuõng neân söû duïng caùc chuyeân gia coù trình ñoä", nhöõng ngöôøi "chuû yeáu trong soá caùc giaùo daân".
Ñöùc Hoàng Y Blase Cupich, toång giaùm muïc Chicago vaø laø coá vaán cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ tham gia cuoäc hoïp thaùng Hai caùc giaùm muïc töø khaép nôi treân theá giôùi, taïi Toøa thaùnh, ñeå thaûo luaän veà laïm duïng tình duïc, ñaõ soaïn thaûo moät tu chính nhaèm cuûng coá thöù ngoân töø coù theå bao goàm giaùo daân trong caùc cuoäc ñieàu tra. Nhöng vì luaät leä cuûa Vatican ñaõ khoâng baét buoäc phaûi coù söï tham gia cuûa giaùo daân, duø luaät naøy noùi raèng coù theå coù söï can döï cuûa giaùo daân, neân moät soá giaùm muïc Hoa Kyø noùi raèng hoï khoâng theå ñoøi phaûi coù söï tham gia cuûa giaùo daân. Tuy nhieân, nhieàu giaùm muïc vaãn nhaán maïnh raèng hoï ñaõ döïa vaøo taøi chuyeân moân cuûa giaùo daân ñeå ñöôïc söï hoã trôï trong nhieàu lónh vöïc vaø seõ raát khoù coù theå tieán haønh moät cuoäc ñieàu tra neáu khoâng coù giaùo daân.
Bieän phaùp ñaõ ñöôïc thoâng qua vôùi soá phieáu 218 thuaän 1 phieáu choáng, vôùi hai giaùm muïc boû phieáu traéng.
Kim Smolik, giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa nhoùm giaùo daân caûi caùch, teân laø Laõnh Ñaïo Baøn Troøn (Leadership Roundtable), noùi raèng baø "haøi loøng khi nhieàu giaùm muïc ñaõ yeâu caàu phaûi xaùc ñònh roõ söï tham gia cuûa giaùo daân trong vaên kieän", nhöng toå chöùc naøy "thaát voïng" khi söï tham gia naøy khoâng baét buoäc. Baø noùi raèng duø luaät leä cuûa Vatican khoâng ñoøi phaûi coù söï tham gia cuûa giaùo daân, noù vaãn laø "moät caùnh cöûa môû cho moãi khu vöïc treân theá giôùi coù theå ban haønh vaø bao goàm haøng nguõ giaùo daân vaøo bình dieän ñöôïc hoï caûm thaáy laø caàn thieát".
Baø Smolik noùi: "Töï saéc laø moät saøn nhaø, khoâng phaûi traàn nhaø. Chuùng ta hy voïng caùc giaùm muïc ñoái xöû vôùi noù theo caùch ñoù vaø ñoøi phaûi ñònh cheá hoùa söï tham gia cuûa giaùo daân". Baø noùi theâm raèng nhoùm cuûa baø, töøng toå chöùc caùc cuoäc hoïp gaàn ñaây vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo giaùo hoäi haøng ñaàu veà vaán ñeà traùch nhieäm giaûi trình, hy voïng caùc giaùm muïc seõ ban haønh moät thuû tuïc thanh lyù (auditing) ñeå ño löôøng vieäc thöïc thi caùc quy taéc môùi vaø giaûi quyeát "caùc nguyeân nhaân goác reã" cuûa ñieàu baø goïi laø "cuoäc khuûng hoaûng laõnh ñaïo".
Trong moät tuyeân boá, nhoùm uûng hoä caùc naïn nhaân, teân laø Maïng löôùi Nhöõng Ngöôøi bò Caùc Linh muïc Laïm duïng, cho bieát khoâng buoäc phaûi coù söï can döï cuûa giaùo daân vaø ñoøi moïi caùo buoäc laïm duïng hoaëc quaûn lyù sai traùi phaûi ñöôïc baùo caùo cho chính quyeàn daân söï, caùc qui thöùc môùi thieáu khaû naêng taán coâng (bite).
Baûn tuyeân boá vieát "Neáu khoâng coù caùc baét buoäc naøy, seõ khoâng coù gì ñaûm baûo raèng caùc baùo caùo seõ ñöôïc chuyeån ñeán caûnh saùt vaø caùc cuoäc ñieàu tra seõ ñöôïc minh baïch vaø coâng khai. Thay vaøo ñoù, moïi baùo caùo coù theå vaãn ñöôïc giöõ bí maät vaø ñöôïc caùch ly trong caùc heä thoáng noäi boä cuûa giaùo hoäi".
Theo caùc quy taéc môùi, caùc giaùm muïc giaùo tænh ñöôïc yeâu caàu phaûi baùo caùo caùc caùo buoäc veà haønh vi phaïm phaùp cho chính quyeàn daân söï nhö phaùp luaät trong khu vöïc taøi phaùn cuûa hoï ñoøi hoûi.
Trong moät thoâng caùo baùo chí ñöôïc phaùt haønh hoâm thöù Naêm 13 thaùng 6 naêm 2019, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø thuùc giuïc caùc naïn nhaân bò laïm duïng ñöøng chôø cho ñeán khi coù heä thoáng baùo caùo tröôùc khi ñöa ra caùc khieáu naïi cuûa hoï.
Baûn tuyeân boá vieát raèng "Caùc caù nhaân, nhöõng ngöôøi raát coù theå ñaõ bò laïm duïng, neân lieân laïc vôùi caùc chính quyeàn ñòa phöông ñeå noäp baùo caùo caøng sôùm caøng toát, vaø cuõng coù theå baùo caùo cho Giaùo quyeàn baèng caùc phöông tieän hieän coù, chaúng haïn nhö 'Ñieàu Phoái vieân Hoã trôï Naïn nhaân'. Sau khi baùo caùo cho chính quyeàn daân söï, caùc caù nhaân cuõng coù theå ñaêng kyù khieáu naïi vôùi giaùm muïc giaùo tænh ñoái vôùi caùc vaán ñeà lieân quan ñeán laïm duïng tình duïc hoaëc laïm duïng quyeàn haønh".
Caùc giaùm muïc ñaõ baùc boû moät tu chính ñöôïc Giaùm muïc Jaime Soto cuûa Sacramento ñeà nghò, yeâu caàu phaûi coù moät cuoäc thanh lyù "ñoäc laäp, minh baïch" veà caùc qui thöùc môùi sau moät thôøi gian ba naêm duøng thöû. UÛy ban ñöôïc giao nhieäm vuï soaïn thaûo vaên kieän cho bieát, yù höôùng cuûa tu chính raát ñuùng, nhöng cho raèng noù "naèm ngoaøi phaïm vi" quy ñònh môùi cuûa Vatican. Trong caùc cuoäc thaûo luaän veà tu chính, moät soá giaùm muïc baøy toû lo ngaïi raèng neáu khoâng coù thanh lyù, ngöôøi ta seõ khoâng roõ thôøi gian thöû nghieäm ba naêm ñaõ dieãn ra nhö theá naøo.
Giaùm muïc Shawn McKnight, ngöôøi ñöùng ñaàu Giaùo phaän Thaønh phoá Jefferson, Mo., noùi vôùi hoäi ñoàng: ngaøi tin raèng söï tham gia cuûa giaùo daân neân laø ñieàu "baét buoäc".
Ngaøi noùi "Toâi tin raèng chuùng ta neân laøm ñieàu ñoù bôûi vì ñoù laø ñieàu Coâng Giaùo ta phaûi laøm". Nhieàu giaùm muïc voã tay höôûng öùng.
Caùc giaùm muïc ñaõ chaáp nhaän qui thöùc trong moät phieân hoïp ñaëc bieät - thoâng thöôøng, caùc giaùm muïc tuï hoïp ñeå tónh taâm vaøo thaùng 6 - sau khi caùc coá gaéng boû phieáu cho caùc bieän phaùp giaûi trình bò ñình hoaõn hoài thaùng 11 naêm 2018 theo yeâu caàu cuûa caùc vieân chöùc Vatican cho ñeán sau cuoäc hoïp hoaøn caàu cuûa caùc giaùm muïc vaøo thaùng Hai naêm 2019.
Moät qui thöùc khaùc lieät keâ caùc haïn cheá hieän coù maø moät giaùm muïc coù theå aùp ñaët leân moät giaùm muïc höu trí, rôøi chöùc vuï vì laïm duïng hoaëc bò caùo buoäc quaûn lyù sai traùi.
Trong moät cuoäc boû phieáu 212 thuaän 4 choáng, vôùi moät giaùm muïc boû phieáu traéng, caùc giaùm muïc ñaõ chaáp nhaän moät chính saùch cho hoï khaû naêng haïn cheá thöøa taùc vuï cuûa caùc giaùm muïc höu trí, rôøi chöùc vuï "vì lyù do nghieâm troïng".
Caùc giaùm muïc höu trí coù theå bò haïn cheá trong vieäc giaûng daïy vaø ban caùc bí tích moät caùch coâng khai. Ngoaøi ra, giaùm muïc ñöông nhieäm coù theå yeâu caàu giaùm muïc höu truù cö truù beân ngoaøi giaùo phaän cuõ cuûa mình vaø moät soá haïn cheá nhaát ñònh coù theå ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi thu nhaäp höu trí cuûa ngaøi, ñaëc bieät laø caùc quyõ hoã trôï ñi laïi vaø thö kyù. Caùc giaùm muïc cuõng coù theå yeâu caàu giaùm muïc höu trí bò töø choái quyeàn ñöôïc choân caát trong nhaø thôø chính toøa giaùo phaän.
Taøi lieäu cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø giaûi thích: caùc bieän phaùp naøy laø "nhöõng haïn cheá phi hình söï" bôûi vì chæ coù Ñöùc Giaùo Hoaøng môùi coù theå "aùp duïng hình phaït ñoái vôùi caùc giaùm muïc coù haønh vi phaïm toäi". Nhöng caùc giaùm muïc coù theå aùp ñaët moät soá haïn cheá ñoái vôùi caùc giaùm muïc khaùc vaø caùc qui thöùc môùi nhaèm muïc ñích ñöa ra caùc haønh ñoäng nhaèm haïn cheá söï hieän dieän coâng coäng cuûa moät vò giaùm muïc bò thaát suûng.
Christopher White cuûa taïp chí Crux cung caáp theâm moät soá chi tieát lieân quan tôùi ñöôøng daây noùng ñeå baùo caùo. Anh cho hay ñöôøng daây naøy coù tính baûo maät, söû duïng ñieän thoaïi hay tröïc tuyeán. Cuoäc boû phieáu laàn naøy cho pheùp Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø khai trieån ñöôøng daây naøy moät caùch chi tieát hôn nöõa tröôùc khi moät cuoäc boû phieáu troïn veïn seõ dieãn ra trong thaùng 11 naêm 2019.
UÛy ban quaûn trò cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø seõ boû phieáu vaøo thaùng 9 naêm 2019 veà caùc chi tieát taøi chaùnh vaø cô caáu tröôùc kyø hoïp toaøn theå thaùng 11 naêm 2019. Döôùi keá hoaïch ñaõ ñöôïc chaáp thuaän, caùc giaùm muïc cam keát seõ kích hoaït heä thoáng baùo caùo ñeä tam nhaân khoâng treã hôn 31 thaùng 5 naêm 2020. Duø giaù caû chöa ñöôïc ñuùc keát, caùc vieân chöùc cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø öôùc löôïng ñöøông daây noùng seõ toán chöøng 30,000 dollars ñeå thieát laäp vaø 50,000 dollars ñeå duy trì haøng naêm.
Heä thoáng baùo caùo naøy seõ ñöôïc quaûn lyù bôûi moät boä phaän ñoäc laäp. Boä phaän naøy seõ tieáp nhaän caùc ñôn khieáu naïi; caùc ñôn naøy seõ ñöôïc töôøng trình cho vò Toång Giaùm Muïc giaùo tænh (hay mieàn); vò naøy, theo töï saéc Vos estis lux mundi ("caùc con laø aùnh saùng theá gian") chòu traùch nhieäm ñieàu tra caùc ñôn khieáu naïi choáng caùc giaùm muïc.
Töï saéc ñoøi caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñòa phöông phaûi tieát laäp moät heä thoáng "coâng coäng, oån ñònh vaø deã daøng lui tôùi" ñeå ñeä naïp caùc khieáu naïi bò laïm duïng vaø caùc baùo caùo phaûi ñöôïc göûi tôùi caùc Toång Giaùm Muïc giaùo tæng hay vò giaùm muïc phuï thuoäc thaâm nieân nhaát neáu chính vò Giaùm Muïc giaùo tænh bò toá caùo). ÔÛ Hoa Kyø, coù taát caû 32 toång giaùo phaän toøng thoå (hay 32 Toång Giaùm Muïc giaùo tænh).
Con soá treân khaù ñaùng keå, neân Anthony Picarello, toång luaät sö cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Hoa Kyø noùi vôùi caùc Giaùm Muïc raèng lyù do heä thoáng baùo caùo chæ coù hieäu löïc töø thaùng 5 naêm 2020, laø ñeå caùc vò Toång Giaùm Muïc giaùo tænh coù ñuû thì giôø thieát laäp caùc vaên phoøng vaø nhaân söï thích ñaùng ñeå tieáp nhaän caùc ñôn khieáu naïi. OÂng cho hay 31 thaùng 5 naêm 2020 laø thôøi haïn choùt do Toøa Thaùnh aán ñònh, nhöng neáu vò Toång Giaùm Muïc giaùo tænh naøo coù saün heä thoáng tröôùc thôøi haïn, caùc ngaøi coù theå phaùt ñoäng chieán dòch sôùm hôn.
Trong luùc thaûo luaän tröôùc khi boû phieáu, nhieàu giaùm muïc noùi ñeán nhu caàu quaûng caùo cho heä thoáng naøy vaø khaû naêng heä thoáng coù theå tieáp nhaän caùc thaéc maéc khoâng lieân quan ñeán laïm duïng.
Tuy nhieân, ñaõ coù söï minh xaùc: duø caùc giaùo phaän treân toaøn quoác ñaõ coù ñöôøng daây rieâng ñeå baùo caùo vieäc laïm duïng tình duïc cuûa caùc linh muïc vaø nhöõng sai traùi khaùc, heä thoáng môùi chæ ñeå tieáp nhaän caùc khieáu naïi choáng laïi caùc giaùm muïc maø thoâi.