Loã Ma Ni nhìn töø beân trong
Loã Ma Ni nhìn töø beân trong.
Vuõ Vaên An
Rumani (VietCatholic News 30-05-2019) - Caùc vò laõnh ñaïo Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Loã Ma Ni, trong caùc buoåi gaëp gôõ baùo chí, cho thaáy öôùc nguyeän hôïp nhaát khaù noàng chaùy vôùi anh chò em Chính Thoáng Giaùo, nhöõng ngöôøi hieän chieám ñaïi ña soá daân soá cuûa ñaát nöôùc.
Thöïc vaäy, tieáp xuùc vôùi VaticanNews, Ñöùc Cha Ioan Robu, Toång giaùm muïc giaùo ñoâ cuûa toång giaùo phaän Coâng Giaùo nghi leã Latinh Bucharest, cho hay: "chuùng toâi hy voïng tìm thaáy nôi moïi ngöôøi chuùng toâi moät tieáng vang voïng cuûa khaåu hieäu chuyeán vieáng thaêm 'Chuùng ta Haõy Cuøng nhau Böôùc ñi' höôùng tôùi hôïp nhaát".
Tuy nhieân, veà caùc khía caïnh khaùc, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Robu coù caùi nhìn hôi bi quan. Ngaøi cho raèng Ñöùc Thaùnh Cha seõ thaáy "moät Loã Ma Ni chia reõ hôn veà xaõ hoäi vaø kinh teá" so vôùi thôøi gian caùch nay 20 naêm luùc thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II tôùi thaêm nöôùc naøy vaøo naêm 1999. Veà toân giaùo, söï thay ñoåi keå nhö khoâng coù.
Veà phöông dieän naøy, nhö ñaõ thaáy ngöôøi Coâng Giaùo Loã Ma Ni chæ chieám chöøng 7.3% trong khi anh chò em Chính Thoáng chieám tôùi hôn 80% daân soá.
"Caùc lieân heä giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø Chính thoáng giaùo trong sinh hoaït haøng ngaøy raát toát ñeïp". Ñöùc Toång Giaùm Muïc Robu cho hay nhö theá. Ngaøi cho bieát theâm: "Trong toång giaùo phaän cuûa toâi, khoaûng nöûa soá gia ñình laø hoân nhaân hoãn hôïp: chuùng toâi soáng vaø laøm vieäc vôùi nhau, chuùng toâi toân troïng laãn nhau, khoâng coù vaán ñeà gì caû. Toâi tin raèng tieáng hoâ vang "Hôïp nhaát! hôïp nhaát! trong chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II seõ khoâng bao giôø bò laõng queân bôûi chuùng toâi, caû Coâng Giaùo laãn Chính Thoáng, môøi goïi chuùng toâi tuaân theo Lôøi Chuùa Gieâsu laø taát caû neân moät".
Coøn veà xaõ hoäi vaø kinh teá, Ñöùc Toång Giaùm Muïc cho raèng vaán ñeà traàm troïng nhaát cuûa Loã Ma Ni hieän nay laø vaán ñeà di cö ra khoûi nöôùc. Ngaøi noùi: "Ñaây laø khoù khaên lôùn cuûa Loã Ma Ni vaø cuûa Giaùo Hoäi ngaøy nay" vì hieän coù haøng trieäu ngöôøi Loã Ma Ni laøm vieäc ôû ngoaïi quoác: ôû YÙ, Taây Ban Nha vaø toaøn boä AÂu Chaâu.
Theo ngaøi, ñieàu ñoù "mang laïi nhieàu ñau khoå cho caùc gia ñình cuûa chuùng toâi vì coù nhieàu cha meï boû con laïi nhaø khieán con caùi khoâng coù caû cha laãn meï"...
Noùi vôùi Taïp chí America, Ñöùc Cha Mihai Fratila, giaùm muïc Coâng Giaùo nghi leã Hy Laïp cuûa Bucharest, cho hay: hieän coù ñeán 4 trieäu ngöôøi Loã Ma Ni ra ngoaïi quoác kieám cuoäc soáng toát ñeïp hôn, nhöng hoï ñaõ "goùp phaàn vaøo vieäc laøm ñoå vôõ caùc gia ñình Loã Ma Ni".
Veà caùc thay ñoåi so vôùi laàn Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II tôùi ñaây naêm 1999, Ñöùc Cha Fratila cho hay ngaøy nay, ngöôøi Coâng Giaùo khaù hieån thò taïi Loã Ma Ni. Hoï khoâng coøn bò coi laø ngöôøi ngoaïi quoác maø laø moät coäng ñoàng cuõng coå xöa nhö chính ñaát nöôùc.
Ñoái vôùi ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II laø "moät ngöôøi cuûa chuùng toâi". "Ngaøi bieát caùc ngaët ngheøo khoù khaên cuûa vieäc soáng döôùi chuû nghóa coäng saûn vaø khoâng heà chòu aûnh höôûng cuûa neàn vaên hoùa trí thöùc Taây Phöông luoân nghieâng veà moâ hình caùnh taû vaø ñoâi khi öôm troàng chuû nghóa duy töông ñoái veà luaân lyù".
Nhö treân ñaõ nhaéc ñeán, Ñöùc Cha Fratila than phieàn veà taùc duïng tieâu cöïc cuûa vieäc di daân: noù goùp phaàn vaøo vieäc ñoå vôõ nhieàu gia ñình.
Tuy theá, ngaøi vaãn nhìn thaáy khía caïnh tích cöïc cuûa noù, khi nhaän ñònh raèng "nhöõng ngöôøi (ñi laøm ôû ngoaïi quoác) naøy mang theo hoï moïi nhaäy caûm Kitoâ Giaùo cuûa hoï tôùi moâi tröôøng Taây Phöông bò tuïc hoùa nhieàu hôn, moät moâi tröôøng thöôøng 'trung laäp' neáu khoâng muoán noùi laø thuø nghòch, khi ñuïng ñeán baát cöù ñieàu gì coù lieân heä vôùi Giaùo Hoäi. Nhöõng söï hieän dieän cuûa Ñoâng AÂu taïi Taây AÂu naøy cuõng ñem laïi moät thay ñoåi boå ích trong tri nhaän veà toân giaùo".
Dó nhieân, aûnh höôûng tieâu cöïc coù ñoù, "nhieàu ngöôøi Loã Ma Ni khoâng ñöôïc chuaån bò ñoái phoù vôùi chuû nghóa duy tuïc Taây Phöông, neân thaáy khoù coù theå duy trì baûn saéc Kitoâ giaùo cuûa mình vaø giöõ vöõng ñöùc tin cuøng ñöùc caäy".
Ñöùc Cha cho raèng khoâng coù vaên hoùa töï do neáu khoâng coù moät ñöùc tin soáng ñoäng. Luùc ñoù, chæ coøn laø vieäc tìm kieám oån ñònh kinh teá vaø giaûi trí maø thoâi.
Veà lieân heä ñaïi keát, döôøng nhö Ñöùc Cha Fratila coù caùi nhìn khoâng laïc quan nhö Ñöùc Toång Giaùm Muïc Robu. Ngaøi cho raèng caùc lieân heä Coâng Giaùo - Chính Thoáng, so vôùi luùc Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II tôùi ñaây, "ñaõ trôû neân xa caùch nhieàu hôn. Ngaøy nay, khoâng coøn coù theå caàu nguyeän chung vôùi nhau nöõa, ngay caû Kinh Laïy Cha. Ñaây laø ñieàu ñaùng toäi nghieäp vì coù nhieàu gia ñình hoãn hôïp Chính thoáng giaùo vaø Coâng Giaùo Hy Laïp vaø nôi caùc thaønh vieân gia ñình, ngöôøi ta khoâng gaëp khoù khaên naøo trong vieäc chia seû neàn vaên hoùa gaàn guõi nhau cuûa Kitoâ giaùo".
Tuy nhieân, theo ngaøi, ñoù chæ laø thieåu soá. Phaàn lôùn khoâng cöùng ngaéc nhö theá. Ngaøi noùi "ñaïi ña soá ngöôøi Loã Ma Ni... bieát roõ raøng raèng hoan nghinh vaø toân troïng caùc giaùo hoäi khaùc laø ñieàu coù thöïc chaát. Ngöôøi ta khoâng theå soáng treân moät hoøn ñaûo hoaøn haûo, coâ laäp..."
Ñöùc Cha Fratila sôû dó coù caùi nhìn bi quan hôn do söï kieän duy nhaát ñaùng buoàn laø caùc taøi saûn cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Hy Laïp bò chính phuû Coäng Saûn tòch thu vaø trao cho giaùo hoäi Chính Thoáng ñeán nay vaãn chöa ñöôïc hoaøn traû ñaày ñuû.
Chuùng ta neân bieát Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Hy Laïp cuûa Ñöùc Cha Fratila laø giaùo hoäi bò chuû nghóa Coäng Saûn truø daäp nhieàu nhaát vaø 7 vò töû ñaïo döôùi chuû nghóa naøy seõ ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ phong chaân phuùc trong chuyeán toâng du naøy. Vieäc naøy, theo Ñöùc Cha Fratila, ñaùnh daáu "moät khôûi ñaàu môùi. Caùc vò khoâng haún chæ laø 7 ngöôøi, nhöng cuøng nhau caùc vò laø giaùo hoäi. Söï thaùnh thieän cuûa caùc ngaøi noái keát vôùi vieäc laø thaønh phaàn cuûa moät thaân theå ñang laøm chöùng vaø ñang chòu hy sinh. Loøng quaûng ñaïi cuûa 7 vò, söï hy sinh cuûa caùc ngaøi ñeán noãi hieán söï soáng mình cho ñöùc tin phaûi laø traïng thaùi bình thöôøng cuûa moïi Kitoâ höõu".
Veà Ñöùc Phanxicoâ, Ñöùc Cha Fratila cho hay ngöôøi Loã Ma Ni aâu yeám ngaøi, vì tính ñôn sô vaø söï chaân thaønh cuûa ngaøi. "Vôùi ngöôøi Coâng Giaùo chuùng toâi, ngaøi laø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, ñeán ñeå cuûng coá anh chò em mình. Nhöng cuõng ñeå lay ñoäng chuùng toâi nhö moät ngöôøi cha nhaân laønh: 'thöùc daäy ñi, taäp chuù vaøo Ôn Quan Phoøng, ñöøng sôï haõi!'"
Chuyeán vieáng thaêm raát quan troïng cho caùc coäng ñoàng Coâng Giaùo goàm 2 nghi leã vaø nhieàu ngoân ngöõ khaùc nhau giuùp hoï "ra khoûi lòch söû 'tö rieâng' cuûa hoï. Trong coäng ñoàng Coâng Giaùo, coù 4 giaùo phaän nghi leã La Tinh cuûa saéc daân Hung Gia Lôïi vuøng Transylvania, vaø 3 giaùo phaän nghi leã La Tinh cho ngöôøi Loã Ma Ni cuûa vuøng Moldova vaø mieàn nam ñaát nöôùc, keå caû Bucharest".
Roài coøn 6 giaùo phaän Coâng Giaùo nghi leã Hy Laïp vôùi soá giaùo daân ngaøy caøng giaûm bôùt. Ngaøi than phieàn vieäc "phaûi soáng vôùi söï khinh mieät lòch söû chính thöùc, keå caû sau naêm 1990... Trong quaù khöù, coäng ñoàng Coâng Giaùo nghi leã Hy Laïp cuûa Loã Ma Ni voán ñoùng goùp caùch thieát yeáu vaøo vaên hoùa vaø lich söû queâ cha, nhöng bò che khuaát döôùi cheá ñoä Coäng Saûn. Nay vaãn khoù cho chöùng taù naøy laáy laïi söï chuù yù cuûa ña soá. Tuy nhieân, ñieàu gaây aán töôïng laø ñöôïc thaáy vieäc böøng tænh moät laàn nöõa cuûa xaõ hoäi Loã Ma Ni quanh caùc khuoân maët cuûa 7 vò töû ñaïo, caùc vò maø chính Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ phong chaân phuùc".
Ñöùc Cha mong seõ coù söï hieåu nhau nhieàu hôn giöõa caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo, nhaát laø nhöõng ngöôøi bò thöông tích. Ngaøi hy voïng nhôø chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ, "ngöôøi Coâng Giaùo chuùng toâi thuoäc caùc nghi leã vaø kinh nghieäm vaên hoùa khaùc nhau seõ vöôït quaù caùc lòch söû, caùc thöông tích, caùc quoác tòch, caùc nhaäy caûm vaên hoùa rieâng cuûa mình. Nhôø caùch naøy, chuùng toâi seõ thöïc söï trung thaønh vôùi gia taøi ñöùc tin chuyeân bieät naøy. Neáu khoâng, chöùng taù cuûa chuùng toâi khoâng vang voïng tinh thaàn cuûa Tin Möøng, vaø vaøo luùc gaëp Chuùa Gieâsu, chuùng toâi daùm phaàn lôùn chæ coù hai baøn tay traéng".