Xem laïi vieäc haùt

Tung Hoâ Tin Möøng vaø Ca Tieán Leã

Xem laïi vieäc haùt Tung Hoâ Tin Möøng vaø Ca Tieán Leã.

WHÑ

Saøigoøn (WHÑ 16-05-2019) - Xem laïi vieäc haùt Tung Hoâ Tin Möøng vaø Ca Tieán Leã:

I- Neàn taûng ñeå nhìn laïi

Moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng ñeå nhìn laïi caùc thöïc haønh phuïng vuï laø xem xeùt söï tieán hoùa cuûa phuïng vuï. Thaät vaäy, phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh noùi chung vaø thaùnh nhaïc noùi rieâng laø moät thöïc taïi soáng ñoäng (moät söï kyù thaùc/kho baùu soáng ñoäng), cho neân khoâng ngöøng ñöôïc caûi caùch ("semper reformanda"), nghóa laø khoâng bao giôø coù lôøi cuoái cuøng cho coâng cuoäc naøy. Traùi laïi, phuïng vuï luoân coù söï thay ñoåi, tieán hoùa vaø phaùt trieån caàn thieát qua thôøi gian cho phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi, vôùi vaên hoùa, vôùi söùc soáng cuûa Hoäi Thaùnh, vôùi nhöõng nghieân cöùu môùi nhaát cuûa khoa thaàn hoïc vaø phuïng vuï# haàu höôùng daân Chuùa tôùi söï vieân maõn chaân - thieän - myõ cuûa Thieân Chuùa, vinh danh Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Ba Ngoâi Chí Thaùnh cuõng nhö ñeå huaán daäy tín höõu caùch toát ñeïp hôn (x. Mediator Dei, soá 47).

Söï phaùt trieån cuûa phuïng vuï dieãn ra theo quy taéc laø luoân luoân tieán veà phía tröôùc trong ñoù Hoäi Thaùnh coå voõ nhöõng hình thöùc môùi meû, nhöng vaãn ñaûm baûo tính lieân tuïc vaø caên tính cuûa phuïng vuï; Hoäi Thaùnh khoâng xoùa boû truyeàn thoáng ñích thöïc xeùt nhö laø moät thöïc taïi ñöôïc soáng moät caùch naêng ñoäng trong loøng Hoäi Thaùnh döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn maø laø loaïi boû theo nhu caàu cuûa mình moät soá thöïc haønh ñöôïc nhaän thaáy laø ít xöùng hôïp; vaø Hoäi Thaùnh trung thaønh tuyeät ñoái vôùi nhöõng gì thuoäc baûn chaát cuûa thaùnh leã vaø caùc bí tích, nhöng cuõng khoâng quaù hoaøi coå (x. Mediator Dei, caùc soá 47; 52-53).

II- Söï tieán hoùa cuûa phuïng vuï

Söï tieán hoùa naøy ñöôïc theå hieän qua moät soá thay ñoåi nhö sau:

i. Giöõ laïi haàu heát nhöng boû ñi moät soá yeáu toá. Ví duï, ñaõ töøng coù tôùi 5,000 Ca tieáp lieân vaøo thôøi Trung coå, nhöng haàu heát ñaõ bò loaïi boû bôûi Coâng ñoàng Trentoâ. Saùch leã Roâma 1570 chæ giöõ laïi 4 Ca tieáp lieân ñöôïc söû duïng phoå bieán: 2 Ca tieáp lieân cho muøa Phuïc sinh (Victimae Paschali Laudes) vaø cho leã Chuùa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng (Veni, Sanctae Spiritus); 2 Ca tieáp lieân cho leã Corpus Christi (Lauda Sion) vaø leã Ñöùc Meï Saàu Bi (Stabat Mater). Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2002] soá 64 cho bieát: "Ca tieáp lieân, ngoaøi leã Phuïc sinh vaø leã Hieän xuoáng thì ñöôïc tuøy yù, vaø ñöôïc haùt tröôùc Alleluia."...

ii. Coù nhöõng yeáu toá boû ñi khoâng coøn ñöôïc söû duïng ôû dòp naøy nhöng laïi ñöôïc pheùp söû duïng ôû choã khaùc. Ví duï, Ca tieáp lieân Dies irae (Ngaøy thònh noä) tröôùc ñaây ñöôïc haùt vaøo Chuùa nhaät I muøa Voïng vì noùi ñeán ngaøy phaùn xeùt, sau theâm vaøo 6 trieät nöõa vaø daønh cho leã Caàu hoàn (An taùng). Töø naêm 1969, Dies irae khoâng coøn naèm trong Saùch leã Roâma vaø khoâng coøn haùt trong Thaùnh leã caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi nöõa vì Giaùo Hoäi muoán canh taân caùc baûn vaên phuïng vuï ñeå dieãn taû roõ yù nghóa vöôït qua cuûa söï cheát, tuy nhieân coù theå söû duïng Dies irae trong Giôø kinh Thaàn vuï tuaàn XXXIV cuûa naêm.

iii. Coù nhöõng yeáu toá ñöôïc ruùt ra khoûi choã naøy nhöng khoâng coù nghóa laø maát ñi, chuùng chæ naèm ôû moät nôi khaùc maø thoâi. Ví duï: trong Saùch leã Roâma 1962, chuùng ta thaáy coù caû 3 yeáu toá ñöôïc in ra: Ca nhaäp leã (Introitum) - Ca daâng leã (Offertorium) - Ca hieäp leã (Communionem); nhöng trong Saùch leã Roâma haäu Coâng ñoàng Vaticanoâ II (vôùi 3 aán baûn 1970-1975-2002) thì chæ giöõ laïi Ca nhaäp leã vaø Ca hieäp leã, coøn Ca daâng leã vaãn naèm trong cuoán Caùc Baøi Ca Tieán Caáp Cuûa Phuïng Vuï Roâma (Graduale Romanum) vaø cuoán Caùc Baøi Ca Tieán Caáp Ñôn Giaûn Cuûa Phuïng Vuï Roâma (Graduale Romanum simplex).

iv. Söï thay ñoåi moät vaøi soá trong caùc vaên baûn lieân quan ñeán luaät phuïng vuï khieán cho thöïc haønh caàn phaûi thay ñoåi theo. Ví duï, khaùc vôùi "Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma" (= QCSL) [1975] soá 132, Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2000 / 2002] soá 138 noùi chi tieát hôn veà phaàn lôøi nguyeän tín höõu cho phuø hôïp vôùi soá 144 cuûa saùch Leã nghi Giaùm muïc (= LNGM), ñaëc bieät xaùc ñònh raèng, khoâng chæ phoù teá xöôùng yù nguyeän maø coù theå laø "ca vieân hay ñoäc vieân hay moät ngöôøi khaùc" nöõa; Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2000/2002] soá 315 noùi chi tieát hôn Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [1975] soá 276 khi cho bieát veà vò trí cuûa nhaø taïm (phuø hôïp vôùi LNGM 49), hôn nöõa, Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2000/2002] soá 316 coøn boå sung theâm veà ngoïn ñeøn gaàn nhaø taïm: "Theo thoùi quen truyeàn thoáng, gaàn nhaø taïm phaûi coù moät ngoïn ñeøn rieâng chaùy saùng thöôøng xuyeân, ñoát baèng daàu hay saùp, ñeå chæ vaø toân kính söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ". Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi soá 940 cuûa Boä Giaùo Luaät. Veà vieäc haùt Tung hoâ Tin Möøng cuõng vaäy, ñaõ coù söï khaùc bieät giöõa QCSL [1975] vaø QCSL [2000/2002] ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thay ñoåi thöïc haønh.

III- Thay ñoåi caùch thöïc haønh

AÙp duïng nhöõng ñieàu treân vaøo laõnh vöïc thaùnh nhaïc, chuùng ta löu yù ñeán vaøi khieám khuyeát sau ñaây ñeå coù ñöôïc caùch thöïc haønh phuø hôïp nhaát:

1. Haùt "Tung hoâ Tin Möøng"

Chuùng ta haõy nhìn vaøo baûng sau ñeå so saùnh thöïc haønh haùt Alleluia theo QCSL [1970]/QCSL [1975] vaø QCSL [2002] khaùc nhau theá naøo:

Roõ raøng, ôû ñaây ñaõ coù ít laø 2 thay ñoåi: [i] Xöôùng tröôùc Alleluia hay baét ñaàu haùt Alleluia khoâng coøn do "heát moïi ngöôøi" nöõa, nhöng chæ do "ca ñoaøn hoaëc ca xöôùng vieân" ñaûm nhaän; [ii] Caâu tung hoâ cuõng vaäy, khoâng phaûi do "heát moïi ngöôøi" haùt chung vôùi nhau maø chæ do "ca ñoaøn hoaëc ca xöôùng vieân haùt".

Coâng thöùc cuûa Tung hoâ Tin Möøng bao goàm: Alleluia, Alleluia + Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng + Alleluia. Ví duï:

- Alleluia, Alleluia! Laïy Chuùa, xin toû loøng töø bi Chuùa cho chuùng con, vaø ban ôn cöùu roãi cho chuùng con. Alleluia. (Chuùa Nhaät I Muøa Voïng Naêm A).

- Alleluia, Alleluia! Ngaøy mai toäi loãi traàn gian seõ ñöôïc xoaù boû, vaø Ñaáng Cöùu Theá seõ ngöï trò treân chuùng ta. Alleluia. (Leã Chuùa Giaùng Sinh).

- Alleluia, Alleluia! Leã Vöôït Qua cuûa chuùng ta laø Ñöùc Kitoâ ñaõ hieán teá vaäy chuùng ta haõy möøng leã trong Chuùa. Alleluia. (Chuùa Nhaät Leã Phuïc Sinh)

[Ngoaøi muøa Chay], khi ñoïc hay haùt Tung hoâ Tin Möøng, chuùng ta seõ theå hieän ñaày ñuû caû 4 ñôn vò: Alleluia [1], Alleluia [2]+ Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng [3]+ Alleluia [4].

Moät ñôn vò Alleluia, moät laø ñöôïc haùt ngaân nga thaät daøi vôùi nhieàu noát nhaïc khaùc nhau nhö trong leã Voïng Phuïc sinh; hai laø, theo yù kieán cuûa Lucien Deiss, toát hôn neân goàm 2 hay 3 töø Alleluia tuyø theo saùng taùc cuûa nhaïc só, töùc gaáp ñoâi hay gaáp ba chöõ Alleluia leân haàu taïo cho nhòp ñieäu aâm nhaïc ñöôïc hay hôn vaø cho pheùp naâng cao taàm möùc quan troïng cuûa tieáng Alleluia [y nhö tröôøng hôïp cuûa tieáng Amen long troïng (great Amen) sau Vinh tuïng ca keát thuùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå]. Coøn theo Joseph Geùlineau: "Moät Alleluia ngaén nguûn chæ keùo daøi vaøi giaây, roài ñöôïc theo sau bôûi moät caâu ñöôïc ñoïc leân seõ laøm giaùn ñoaïn doøng chaûy cuûa baøi ca, khoâng ñuû toân cao söï chuaån bò cuûa chuùng ta daønh cho Tin Möøng maø chuùng ta seõ coâng boá vaø laéng nghe ñang khi ñöùng."

Taïi Vieät Nam, cho ñeán nay, khi caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ thay ñoåi caùch haùt tung hoâ Tin Möøng (minh hoïa baèng nhieàu ñoaïn video), thì haàu heát chuùng ta laïi vaãn coøn thoùi quen thöïc haønh theo Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [1975], nghóa laø: [i] Toaøn theå coäng ñoaøn ñöùng leân vaø cuøng nhau haùt hay ñoïc caû 4 ñôn vò: Alleluia [1], Alleluia [2] + Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng [3]+ Alleluia [4]; [ii] Ñôn vò Alleluia [1] khaùc vôùi ñôn vò Alleluia [4] thay vì gioáng nhau.

Ñaây laø moät thöïc haønh thieáu caäp nhaät vaø nhaàm laãn neáu caên cöù vaøo caùc taøi lieäu döôùi ñaây voán bieåu loä söï tieán trieån cuûa phuïng vuï / thaùnh nhaïc töø sau khi Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [1975] ra ñôøi:

[i] "Muïc luïc caùc Baøi ñoïc trong Thaùnh Leã" (Ordo Lectionum Missae [1981], soá 23): "Alleluia vaø Lôøi Tung Hoâ Tin Möøng phaûi ñöôïc haùt; vaø trong khi haùt, moïi ngöôøi ñöùng. Hôn nöõa, khoâng phaûi chæ moät ca vieân haùt leân hoaëc chæ moät ca ñoaøn haùt maø thoâi, maø taát caû coäng ñoaøn cuøng haùt leân nöõa" (naêm 1981, khoâng coù gì thay ñoåi so vôùi QCSL [1975]);

[ii] "Muïc luïc Baøi haùt trong Thaùnh leã" (Ordo Cantus Missae [1987], Praenotanda, nos. 7-9): "Vieäc haùt Alleluia theo caùch thöùc nhö sau: Baát kyø moät ca vieân naøo haùt Alleluia leân, roài ca ñoaøn haùt laëp laïi. Tuy nhieân, ñeå cho tieän thì coù theå taát caû moïi ngöôøi cuøng haùt leân moät laàn laø ñöôïc. Lôøi tung hoâ Tin Möøng thì ñöôïc haùt toaøn boä bôûi baát kyø moät ca vieân naøo; roài sau ñoù, taát caû moïi ngöôøi haùt laëp laïi Alleluia"; (naêm 1987, ñaõ coù thay ñoåi so vôùi QCSL [1975] ôû choã: Lôøi tung hoâ Tin Möøng thì ñöôïc haùt toaøn boä bôûi baát kyø moät ca vieân naøo; roài sau ñoù, taát caû moïi ngöôøi laëp laïi Alleluia);

[iii] "Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma" [2002]: "Ca ñoaøn hoaëc ca vieân xöôùng tröôùc Alleluia, moïi ngöôøi ñöùng haùt, vaø neáu caàn thì laëp laïi. Coøn caâu tung hoâ thì ca ñoaøn hoaëc ca vieân haùt (soá 62) (Baûn dòch chính thöùc cuûa HÑGMVN ngaøy 18/06/2009); Nhö vaäy, QCSL 2000/2002 keå nhö ñaõ thay ñoåi toaøn boä caùch haùt tung hoâ Tin Möøng so vôùi QCSL [1975];

[iv] Höôùng daãn Muïc vuï Thaùnh nhaïc [04/2017] cuûa Uyû ban Thaùnh nhaïc (tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam): "Ca ñoaøn hoaëc moät ca xöôùng vieân coù theå xöôùng tröôùc Alleluia, moïi ngöôøi ñöùng haùt, vaø neáu caàn thì laëp laïi. Coøn caâu tung hoâ thì ca ñoaøn hoaëc ca xöôùng vieân haùt (soá 150)."

Bôûi vaäy, nhaèm toân troïng vaø theå hieän ñuùng yù ñònh cuûa Giaùo Hoäi moät caùch toát nhaát vaø ñôn giaûn nhaát theo nhöõng höôùng daãn vöøa roài, ñoàng thôøi tham khaûo ñeà xuaát cuûa 2 taùc giaû sau: [i] Joseph Geùlineau (2002): "Trong thôøi ñieåm cuûa nghi thöùc naøy, Alleluia laø moät lôøi tung hoâ vó ñaïi vaø vui töôi, ñöôïc laëp laïi ngay laäp töùc toaøn boä hay moät phaàn bôûi coäng ñoaøn phuïng vuï [#] Moät hay nhieàu caâu tung hoâ ñöôïc haùt bôûi moät ca vieân hay ca ñoaøn, sau ñoù moïi ngöôøi laäp laïi Alleluia"; [ii] Georges Beyron trong baøi "Les chants de la messe" thuoäc cuoán Dans Vos Asssembleùes do J. Geùlineau laøm chuû bieân (1989): "Baøi ca Alleluia (hoaëc lôøi tung hoâ Tin Möøng thay noù trong muøa Chay) laø moät "ñaùp ca" vaø ñöôïc thöïc haønh nhö sau: Alleluia (ñöôïc haùt leân bôûi moät ca vieân hay bôûi ca ñoaøn) / Moïi ngöôøi laëp laïi Alleluia / Caâu tung hoâ ñöôïc haùt bôûi moät ca vieân hay bôûi ca ñoaøn / Moïi ngöôøi laëp laïi Alleluia", chuùng ta seõ choïn thöïc haønh theo caùch naøy:

Ñôn vò I "Alleluia" [1]aø do ca ñoaøn hoaëc moät ca vieân xöôùng leân.

Ñôn vò II "Alleluia" [2]aø toaøn theå coäng ñoaøn haùt laëp laïi Alleluia [1].

Ñôn vò III "Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng" [3]aø do ca ñoaøn hoaëc moät ca xöôùng vieân haùt.

Ñôn vò IV "Alleluia" [4]aø toaøn theå coäng ñoaøn haùt nhö Alleluia [2].

Thöïc haønh naøy khoâng nhöõng ñuùng yù ñònh cuûa Hoäi Thaùnh maø coøn thöïc söï deã daøng vaø ñôn giaûn hôn cho moïi thaønh phaàn daân Chuùa, laïi coøn coù theâm moät soá lôïi ñieåm sau ñaây: [i] Coù theå khoâng caàn phaûi taäp haùt Alleluia tröôùc cho coäng ñoaøn vì moïi ngöôøi chæ laàn laëp laïi ñôn vò "Alleluia" thöù I do ca ñoaøn hoaëc moät ca vieân xöôùng tröôùc; [ii] Chaéc chaén laø khoâng caàn phaûi taäp haùt "Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng" cho daân chuùng vì caâu naøy thuoäc veà nhieäm vuï [haùt] cuûa rieâng ca ñoaøn hoaëc cuûa moät ca vieân; [iii] Nhaïc só chæ caàn saùng taùc ñôn vò I "Alleluia" vaø deät nhaïc cho ñôn vò III "Caâu xöôùng tröôùc Tin Möøng" maø khoâng caàn laøm cho aâm nhaïc hay vieäc haùt "Alleluia" ôû phaàn tröôùc (ñôn vò I) vaø phaàn sau cuûa "Caâu tung hoâ Tin Möøng" (ñôn vò IV) khaùc nhau; [iv] Toaøn theå coäng ñoaøn chæ laëp laïi ñôn vò I "Alleluia" neân thöôøng khoâng caàn phaûi nhìn vaøo saùch hay maøn hình, nhôø ñoù, hoï coù theå nhìn veà phía ñoaøn röôùc Saùch Tin Möøng [neáu coù] vôùi taâm tình "chaøo ñoùn Chuùa seõ noùi vôùi mình trong Tin Möøng vaø bieåu loä ñöùc tin baèng baøi ca" (QCSL [2002], 62; PV 33); [v] Traùnh ñöôïc tình traïng ñoaøn röôùc tung hoâ Tin Möøng "gaõy gaùnh giöõa ñöôøng", nghóa laø chöa tôùi giaûng ñaøi, hay coù nhöõng tröôøng hôïp, thaøy phoù teá / linh muïc ñoàng teá chöa laáy Saùch Phuùc AÂm treân baøn thôø, thì haùt tung hoâ Tin Möøng ñaõ keát thuùc, ñoaøn röôùc ñaønh böôùc ñi trong thinh laëng.

2. Haùt Ca tieán leã

Tröôùc ñaây, taát caû lôøi nguyeän, lôøi ca vaø baøi ñoïc Saùch Thaùnh trong Thaùnh leã thöôøng naèm trong moät cuoán saùch. Nhöng sau naøy, saùch naøy ñöôïc taùch laøm 3 cuoán: [i] Saùch leã Roâma: chöùa ñöïng caùc lôøi nguyeän (caùc baøi leã + nghi thöùc Thaùnh leã + nghi thöùc laøm pheùp vaø raåy nöôùc thaùnh + caùc maãu lôøi nguyeän tín höõu); [ii] Saùch baøi ñoïc: chöùa ñöïng caùc baøi ñoïc Kinh Thaùnh ñöôïc coâng boá trong moãi Thaùnh leã (ngoaøi baøi ñoïc I, baøi ñoïc II vaø baøi Phuùc AÂm, coøn coù thaùnh vònh ñaùp ca vaø tung hoâ Tin Möøng). Giaùo Hoäi coøn taùch töø Saùch baøi ñoïc ra nhöõng baûn vaên Tin Möøng ñöôïc coâng boá theo töøng ngaøy leã maø laøm thaønh Saùch Tin Möøng (daønh ñaëc bieät cho vieäc röôùc kieäu); [iii] Saùch haùt: nhö caùc cuoán Graduale Romanum, Graduale Simplex, Liber Usualis. Töø raát laâu roài, chuùng ñöôïc söû duïng trong caùc Nghi thöùc Thaùnh leã cöû haønh taïi Roâma vaø ñöôïc coi laø caùc saùch haùt chính thöùc cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo toaøn caàu. Khoâng gioáng nhö cuoán Liber Usualis ñöôïc duøng cho Thaùnh leã Tridentinoâ, cuoán Graduale Romanum ñi theo Nghi thöùc Thaùnh leã môùi haäu Coâng ñoàng Vaticanoâ II. Vì theá, Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2002] chæ ra raèng cuoán Graduale Romanum laø nguoàn haøng ñaàu ñeå tìm baøi haùt cho phaàn [röôùc] nhaäp leã, tieán leã vaø hieäp leã cuõng nhö cho phaàn thaùnh vònh ñaùp ca sau baøi ñoïc I vaø tröôùc khi coâng boá Tin Möøng.

Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2002] soá 367 noùi: "Khi löïa choïn caùc baøi haùt xen giöõa caùc baøi ñoïc cuõng nhö caùc Ca nhaäp leã, Ca tieán leã vaø Ca hieäp leã, thì haõy tuaân theo caùc quy luaät ñaõ aán ñònh taïi nhöõng nôi ñoù" maø theo Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma [2002] soá 74 thì quy luaät veà caùch haùt Ca tieán leã cuõng gioáng nhö caùch haùt Ca nhaäp leã: "Ca nhaäp leã ñöôïc haùt luaân phieân giöõa ca ñoaøn vaø coäng ñoaøn, hoaëc cuõng theo theå thöùc aáy, giöõa ca xöôùng vieân vaø coäng ñoaøn, hoaëc taát caû do coäng ñoaøn hoaëc ca ñoaøn haùt. Coù theå duøng tieàn xöôùng cuøng vôùi thaùnh vònh ñi keøm coù trong saùch Caùc Baøi Ca Tieán Caáp Cuûa Phuïng Vuï Roâma (Graduale Romanum) hoaëc saùch Caùc Baøi Ca Tieán Caáp Ñôn Giaûn Cuûa Phuïng Vuï Roâma (Graduale Romanum simplex); hoaëc duøng moät ca khuùc naøo khaùc thích hôïp vôùi cuoäc cöû haønh, hoaëc vôùi tính chaát cuûa ngaøy leã hoaëc muøa phuïng vuï maø baûn vaên ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng Giaùm muïc chuaån nhaän. Taïi Vieät Nam, Uyû ban Thaùnh Nhaïc tröïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc seõ tuyeån choïn moät soá baøi thích hôïp vaø ñeä trình leân Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñeå xeùt duyeät vaø phoå bieán." (QCSL 48).

Nhö vaäy, Quy cheá Toång quaùt Saùch leã Roâma cho chuùng ta 3 choïn löïa ñeå haùt Ca tieán leã: [i] Ñoái ca vôùi thaùnh vònh cuûa noù (antiphona cum psalmo suo) töø Graduale Romanum; [ii] Ñoái ca vôùi thaùnh vònh cuûa noù töø Graduale Simplex; [iii] Moät ca khuùc naøo khaùc thích hôïp vôùi cuoäc cöû haønh (taùc ñoäng phuïng vuï), hoaëc vôùi tính chaát cuûa ngaøy leã hoaëc muøa phuïng vuï maø baûn vaên ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng Giaùm muïc chuaån nhaän. Ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta phaûi daønh öu tieân cho nhöõng baøi haùt thaùnh vònh maø Hoäi thaùnh ñaõ chæ ñònh töøng phaàn cho moãi leã nghi phuïng vuï ñöôïc in trong saùch Graduale Romanum / Graduale Simplex hôn laø ca khuùc thay theá.

Trong tình hình hieän nay, may maén laø coù nhieàu caùc nhaïc só ñaõ deät nhaïc cho baûn vaên Ca nhaäp leã vaø Ca hieäp leã ñöôïc ghi trong Saùch leã Roâma vaø ñoù cuõng chính laø lôøi Ca nhaäp leã vaø Ca hieäp leã ñöôïc ghi trong saùch Graduale Romanum / Graduale Simplex duø laø döôùi hình theå ca khuùc (minh hoïa baèng baûn nhaïc ñính keøm).

Tuy nhieân, ñieàu khoâng hay laø raát hieám nhaïc só saùng taùc baøi Ca tieán leã döïa theo baûn vaên Ca tieán leã naèm trong saùch Graduale Romanum / Graduale Simplex, ñang khi ñoù chuùng ta laïi coù quaù nhieàu baøi Ca daâng leã höôùng veà taùc ñoäng phuïng vuï "daâng tieán baùnh röôïu". Haäu quaû laø: [i] Chuùng ta ñaõ voâ tình boû ñi hay laõng queân baûn vaên ñöôïc ruùt töø Kinh Thaùnh vaø nguoàn Phuïng vuï (PV, soá 121) voán naèm trong Saùch leã Roâma / Graduale Romanum / Graduale Simplex maø leõ ra phaûi ñöôïc öu tieân haùt hôn nhöõng baøi thaùnh ca bình daân (cantiunculae populares) ñeà caäp ñeán "daâng tieán vaø baùnh röôïu"; [ii] Haàu heát moïi ngöôøi ñeàu hieåu laàm raèng baøi Ca tieán leã laø phaûi coù "daâng tieán vaø baùnh röôïu"; [iii] Baøi Ca tieán leã chuùng ta thöôøng haùt coù noäi dung xa rôøi tính chaát cuûa ngaøy leã hoaëc muøa phuïng vuï.

Ví duï, theo saùch Graduale Romanum / Graduale Simplex, Ca tieán leã cuûa leã Voïng Giaùng sinh ñöôïc trích töø Tv 24, 7: "Hôõi cöûa ñeàn, haõy caát cao leân, cao leân nöõa, hôõi cöûa ñeàn coå kính, ñeå Ñöùc Vua vinh hieån ngöï vaøo"; Ca tieán leã cuûa ngaøy leã Thaêng Thieân ñöôïc trích töø Tv 47, 6: "Thieân Chuùa ngöï leân, roän raõ tieáng hoø reo, Chuùa ngöï leân, vang doäi tieáng tuø vaø"; trong Thaùnh leã Tieäc Ly thöù Naêm thaùnh, Giaùo Hoäi ñeà nghò chuùng ta haùt baøi Ca tieán leã naøy nhö ñöôïc in trong Saùch leã Roâma vaø Graduale Romanum: "Ubi caùritas et amor, Deus ibi est..." ("Ñaâu coù tình yeâu thöông, ôû ñaáy coù Ñöùc Chuùa Trôøi...").

Neân bieát raèng vieäc canh taân phuïng vuï cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II nhaán maïnh vaøo söï tham döï cuûa daân chuùng vaø muoán ñôn giaûn hoùa nghi thöùc Chuaån bò Leã vaät, cho neân ñaõ ruùt caùc baûn vaên duøng ñeå haùt Ca tieán leã ra khoûi Saùch leã Roâma maëc daàu vaãn coù theå tìm thaáy chuùng trong Gradulae Romanum - töùc boä söu taàm caùc baøi ca cho Thaùnh leã, hoaëc trong moät phieân baûn ñôn giaûn hôn laø cuoán Graduale simplex. Saùch leã hieän nay chæ coøn chöùa ñöïng duy nhaát moät baûn vaên ñeå haùt Ca tieán leã vaøo ngaøy thöù Naêm Tuaàn Thaùnh (leã Tieäc Ly). Ñoù laø baøi "Ñaâu coù tình yeâu thöông, ôû ñaáy coù Ñöùc Chuùa Trôøi..." Raát tieác laø taïi Vieät Nam, raát hieám coù coäng ñoaøn naøo chòu choïn baøi naøy laøm baøi Ca tieán leã trong Thaùnh leã Tieäc Ly (baèng caùch haùt baøi "ÔÛ Ñaâu Coù Baùc AÙi" cuûa Lm. Ns. Hoaøng Kim); Ca tieán leã cuûa "Thaùnh leã caàu cho tín höõu ñaõ qua ñôøi" trong Graduale Simplex ñöôïc trích töø Tv 129, 1-2: "Töø vöïc thaúm, con keâu leân Ngaøi, laïy Chuùa, muoân laïy Chuùa, xin Ngaøi nghe tieáng con! Töø vöïc thaúm, con keâu leân Ngaøi, laïy Chuùa"; leã Truyeàn tin vaø leã Ñöùc Meï Voâ nhieãm trong cuoán Graduale Romanum / Graduale Simplex ñeàu coù chung baøi Ca tieán leã ñöôïc trích töø Lc 1,28: "Kính möøng Maria ñaày ôn phuùc, Thieân Chuùa ôû cuøng Meï, Meï laø ngöôøi coù phuùc nhaát trong giôùi phuï nöõ, Alleluia"; Ca tieán leã cuûa Leã Meï Thieân Chuùa laø: "OÂi Ñöùc Trinh Nöõ Maria, Meï thaät dieãm phuùc vaø xöùng muoân lôøi ca tuïng, vì töø nôi Meï ñaõ phaùt sinh ra maët trôøi coâng chính laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng con"...

Vôùi nhöõng gì vöøa trích daãn ôû treân, chuùng ta coù theå hieåu lyù do taïi sao: [i] Moät soá taøi lieäu nhö Music in Catholic Worship [1982] (soá 71) vaø Introduction to the Order of Mass [2003] (soá 105) cuûa HÑGM Hoa Kyø; Pastoral Introduction: Celebrating the Mass [2005] (soá 180) cuûa HÑGM Anh quoác vaø xöù Wales ñaõ maïnh meõ xaùc ñònh raèng baøi ca trong phaàn Chuaån bò Leã vaät khoâng phaûi luoân luoân caàn thieát hay ñaùng öôùc mong vaø khi söû duïng cuõng khoâng caàn chuùng phaûi ñeà caäp ñeán baùnh - röôïu hay vieäc daâng tieán. Thay vaøo ñoù, lôøi cuûa baøi haùt Ca tieán leã coù theå dieãn taû nieàm haân hoan, chuùc tuïng, coäng ñoaøn, hay chuû ñeà cuûa muøa phuïng vuï thì ñeàu thích hôïp; [ii] Taïi Vieät Nam, theo thoâng caùo soá 3/94 cuûa UÛy ban Thaùnh nhaïc: "...Taäp quaùn thay Ca daâng leã baèng nhöõng baøi haùt coù yù nghóa daâng baùnh röôïu, daâng hoàn xaùc leân Chuùa vaãn coù theå ñöôïc duy trì, vì ñang khi ca ñoaøn, coäng ñoaøn haùt nhö theá, chuû teá vaãn ñoïc troïn veïn baûn vaên theo quy ñònh."; [iii] Tröôùc caâu hoûi laø lieäu thaùnh ca veà Ñöùc Meï ñöôïc xem laø "khoâng thích hôïp" trong phaàn Daâng leã chaêng? Cha Edward McNamara (Doøng Ñaïo Binh Chuùa Kitoâ, giaùo sö phuïng vuï taïi ñaïi hoïc Regina Apostolorum, Roâma) ñaõ traû lôøi raèng:

Toâi tin raèng chuùng ta coù theå ñöôïc höôùng daãn ôû ñaây bôûi hình thöùc ngoaïi thöôøng cuûa nghi leã Roâma. Trong nghi leã naøy, baøi Ca daâng leã khoâng phaûi laø moät baøi tuøy choïn, nhöng laø thích hôïp vaø cuï theå cho töøng ngaøy rieâng hoaëc muøa. Vieäc löôùt nhìn qua lòch phuïng vuï cho thaáy raèng baûn vaên qui ñònh phaàn daâng leã trong caùc ngaøy leã Ñöùc Meï thöôøng ñeà caäp ñeán Ñöùc Meï. Trong nhieàu tröôøng hôïp, lôøi cuûa baøi Ca daâng leã ñöôïc laáy töø phaàn ñaàu cuûa kinh Kính Möøng, hoaëc moät caâu thaùnh vònh aùp duïng cho Meï Maria, vaø ñoâi khi laø moät baøi thaùnh ca rieâng, chaúng haïn leã Ñöùc Maria Nöõ Vöông (ngaøy 22/08) hoaëc leã Ñöùc Maria Xaùc Hoàn Leân Trôøi (ngaøy 15/08). Vì vaäy, toâi nghó raèng thaät laø roõ raøng raèng truyeàn thoáng Giaùo Hoäi xaùc nhaän vieäc söû duïng caùc baûn vaên veà Ñöùc Meï, ít laø trong caùc ngaøy leã cuûa Ngaøi [...] Qua caùc ñieàu treân ñaây, hình nhö khoâng coù lyù do ñeå caám duøng thaùnh ca Ñöùc Meï cho phaàn daâng leã, neáu coù moät lyù do chính ñaùng cho vieäc coù moät baøi ca. Caùc baøi thaùnh ca aáy laø chaéc chaén ñuùng cho caùc leã Ñöùc Meï, vaø cuõng coù theå laø hôïp lyù trong caùc thaùng kính Ñöùc Baø, nhö thaùng Naêm vaø thaùng Möôøi.

Töø nhöõng gì ñaõ trình baøy, xin ñöa ra vaøi ñeà nghò thöïc haønh cho vaán ñeà haùt Ca tieán leã nhö sau:

(1) UÛy ban Thaùnh nhaïc neân phoå bieán baûn dòch tham khaûo tieáng Vieät cuoán Graduale Romanum / Graduale Simplex, ít laø dòch caùc lôøi cuûa caùc baøi Ca tieán leã trong cuoán saùch ñoù (seõ phaùt cho caùc tham döï vieân);

(2) Caùc nhaïc só neân saùng taùc theâm nhieàu baøi Ca tieán leã döïa theo baûn vaên phuïng vuï töø Graduale Romanum / Graduale Simplex hoaëc döïa treân chính baûn vaên Tin Möøng cuûa ngaøy leã vì baøi Ca tieán leã phaûi thích hôïp vôùi cuoäc cöû haønh, hoaëc vôùi tính chaát cuûa ngaøy leã hoaëc muøa phuïng vuï;

(3) Coù theå söû duïng roäng raõi nhöõng ca khuùc ñaõ ñöôïc saùng taùc döïa theo thaùnh vònh ñeå haùt Ca tieán leã khi chuùng töông öùng vôùi thaùnh vònh ñöôïc chæ ñònh trong cuoán Graduale Romanum / Graduale Simplex vaø cuõng coù theå söû duïng caû nhöõng baøi thaùnh ca dieãn taû nieàm haân hoan, chuùc tuïng, coäng ñoaøn, hay chuû ñeà cuûa muøa phuïng vuï ñeå haùt Ca tieán leã;

(4) Vaøo nhöõng ngaøy leã thöôøng trong tuaàn hay leã nhôù, khoâng caàn thieát ngaøy naøo cuõng phaûi haùt Ca tieán leã vì Chuaån bò Leã vaät chæ mang baûn chaát thöù yeáu (ít quan troïng): ñoù laø söï khai maøo cho vieäc thaùnh hoùa vaø thaùnh hieán leã phaåm seõ dieãn ra trong phaàn Kinh nguyeän Thaùnh Theå. Thænh thoaûng, neân ñeå chuû teá vaø coäng ñoøan ñoái ñaùp theo baûn vaên cuûa Saùch leã. Neáu haùt, coù theå söû duïng kho baøi Ca tieán leã ñaõ ñöôïc thaåm quyeàn Giaùo Hoäi chuaån nhaän nhö ñaõ thöïc haønh laâu nay. Coøn trong ngaøy leã Chuùa nhaät, leã troïng hay leã kính, neân haùt Ca tieán leã vôùi nhöõng baøi Ca tieán leã ñöôïc noùi ôû soá (2) vaø (3) treân ñaây. Ví duï 1, Ca tieán leã cuûa leã Voïng Giaùng sinh trong Graduale Romanum ñöôïc trích töø Tv 24, 7: "Hôõi cöûa ñeàn, haõy caát cao leân, cao leân nöõa, hôõi cöûa ñeàn coå kính, ñeå Ñöùc Vua vinh hieån ngöï vaøo", thaät tuyeät vôøi neáu nhö chuùng ta choïn baøi "Cöûa Ôi 1/2" cuûa Lm. Ns. Kim Long ñeå haùt cho phaàn Chuaån bò Leã vaät cuûa Thaùnh leã naøy; Ví duï 2, Ca tieán leã cuûa leã Ñeâm Giaùng sinh trong Graduale Romanum ñöôïc trích töø Tv 95, 11: "Trôøi vui leân, ñaát haõy nhaûy möøng, haõy reo möøng tröôùc toân nhan Chuùa, vì Ngöôøi ngöï", taïi sao chuùng ta laïi khoâng choïn baøi "Trôøi Haân Hoan" cuûa Lm. Ns. Kim Long ñeå haùt thay theá hôn laø haùt baát cöù moät baøi Ca tieán leã naøo khaùc;

(5) Caùc ca ñoaøn vaø daân chuùng phaûi töø boû thoùi quen chæ haùt baøi Ca tieán leã naøo coù noäi dung ñeà caäp ñeán "baùnh - röôïu hay vieäc daâng tieán";

(6) Caùc linh muïc cöû haønh Thaùnh leã ñöøng giaät mình, khoù chòu hay caám ñoaùn khi nghe ca ñoaøn haùt Ca tieán leã vôùi noäi dung khoâng ñeà caäp gì ñeán "baùnh - röôïu hay vieäc daâng tieán".

- - - - - - - -

[i] Michael Witczak, "History of the Latin Text and Rite" trong Edward Foley (ed.), A Commentary on the Order of Mass of the Roman Missal (Collegeville, Minnesota: The Liturgical Press, 2011), 166.

[ii] MISSALE ROMANUM - EX DECRETO SS. CONCILII TRIDENTINI RESTITUTUM SUMMORUM PONTIFICUM CURA RECOGNITUM - EDITIO TYPICA.

[iii] Xc. Lucien Deiss, Visions of Liturgy and Music for a New Century, trans. Jane M. A, Burton (Collegeville, Minesota: The Liturgical Press, 1996),141.

[iv] Joseph Geùlineau, Liturgycal Assemly, Liturgy Song (Portland, Oregan: Pastoral Press, 2002) laø baûn dòch tieáng Anh töø 2 cuoán tieáng Phaùp: 1/ Libres Propos sur les Assembleùes Liturgiques, trans. Paul Inwood (Les EÙditions de l'Arelier/EÙditions Ouvrieøes, 1999) & 2/ Les Chantes de la Messe dans Leur Enracinement Rituel, trans. Bernadette Gasslein (Paris: Les EÙditions du Cerf, 2001), 109.

[v] Ordo lectionum Missae, editio typica altera (Cittaø del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1981), n. 23: "'Alleluia' et versus ante Evangelium cantari debent, omnibus stantibus, ita tamen ut non solus cantor qui inchoat vel etiam schola sed totus populus unanimiter concinat."

[vi] Ordo cantus Missae, editio typica altera (Cittaø del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana, 1987), nos. 7 - 9: "Cantus Alleluia hoc modo ordinatur: Alleluia cum suo neumate canitur totum a cantoribus et repetitur a choro. Pro opportunitate tamen cantari potest semel tantum ab omnibus. Versus a cantoribus profertur usque ad finem; post ipsum vera Alleluia ab omnibus repetitur."

[vii] Cantatur ab omnibus stantibus, schola vel cantore pr#eunte, et si casus fert, repetitur; versus vero a schola vel a cantore canitur.

[viii] Joseph Geùlineau, Liturgycal Assemly, Liturgy Song, 109.

[ix] Georges Beyron, "Les chants de la messe" trong Dans Vos Asssembleùes, ed. J. Geùlineau (Descleùe, 1989), 434.

[x] Paul Turner, The Supper of the Lamb (Chicago: Liturgy Training Publications, 2011), 48.

[xi] Chuaån bò Leã vaät: Muïc ñích cuûa baát cöù baøi haùt naøo taïi thôøi ñieåm naøy laø ñeå hoã trôï cho vieäc quyeân goùp tieàn thau, röôùc cuûa leã, chuaån bò leã vaät, ñaëc bieät laø khi nhöõng vieäc naøy coù theå seõ maát nhieàu thôøi gian. Lôøi baøi haùt khoâng caàn phaûi noùi veà baùnh vaø röôïu, hoaëc daâng leã vaät. Lôøi baøi haùt coù theå dieãn taû nieàm haân hoan, chuùc tuïng, coäng ñoaøn, hay chuû ñeà cuûa muøa phuïng vuï thì ñeàu thích hôïp. Vì vieäc Chuaån bò Leã vaät chæ laø phaàn chuaån bò, neân vieäc thinh laëng hay daïo daøn trong luùc naøy thöôøng seõ hieäu quaû hôn. Caàn chuù yù raèng aâm nhaïc trong phaàn naøy cuûa Thaùnh leã khoâng neân ñöôïc nhaán maïnh, vì noù coù theå laøm lu môø vieäc cöû haønh chuùc tuïng trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå sau ñoù.

[xii] http://chuctungvatonvinh.org/bs/index.php?mod=thanhnhac&nhomtin=1325772885.

[xiii] Edward McNamara, "Thaùnh ca Ñöùc Meï ñöôïc haùt trong phaàn Daâng leã khoâng?" töø Zenit.org (16/06/2009).

[xiv] Môùi ñaây,trong moät cuoäc gaëp maët quoác teá caùc ca ñoaøn ñöôïc toå chöùc vaøo thaùng 11/2018, ÑGH Phanxicoâ noùi: "AÂm nhaïc vaø baøi haùt cuûa anh chò em laø coâng cuï ñích thöïc cuûa coâng cuoäc Phuùc AÂm hoùa khi anh chò em heát möïc laøm chöùng veà söï saâu thaúm cuûa Lôøi Chuùa chaïm ñeán coõi loøng ngöôøi ta vaø cho pheùp vieäc cöû haønh bí tích, nhaát laø bí tích Thaùnh Theå, khieán ai naáy caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa thieân ñaøng." ("Pope Francis Speaks to Importance of Sacred Music in Liturgy at Conference", https://adoremus.org/2019/01/12/pope-francis-speaks-to-importance-of-sacred-music-in-liturgy-at-conference/)

[xv] Rufino Zaragoza, OFM trong baøi "Thaùnh nhaïc trong Thaùnh leã tieáng Anh: Nhöõng ñeà xuaát veà Ca daâng leã" [töø AÂm nhaïc & Phuïng vuï (Thaùng Moät, 2019 )] vieát: "Nhieàu ngöôøi söû duïng cuoán English Missal Songbook cuûa OCP ñaët caâu hoûi taïi sao coù caùc muïc veà Nhaäp Leã, Hieäp Leã, Keát Leã, muïc theo caùc muøa phuïng vuï, caùc leã troïng vaø leã kính, nhöng khoâng coù muïc ñeå tìm caùc baøi haùt "Daâng Leã" trong saùch thaùnh ca naøy. Vì coù raát nhieàu baøi thaùnh ca, ñaëc bieät rieâng töøng muøa phuïng vuï, coù theå ñöôïc pheùp duøng trong luùc "Chuaån bò Leã vaät", cho neân cuoán English Missal Songbook khoâng muoán giôùi haïn söï löïa choïn cuûa caùc ca tröôûng khi ñeå muïc "Ca Tieán Leã" vaøo [...], khoâng coù baát kì giôùi haïn hay baét buoäc naøo phaûi haùt moät baøi coù lôøi noùi veà "baùnh vaø röôïu", hoaëc veà "daâng leã".

[xvi] Xc. Nghi thöùc Thaùnh leã, soá 23 vaø 35.

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page