Chuyeán thaêm Baûo Gia Lôïi vaø Macedonia
cuûa Ñöùc Phanxicoâ:
Nhoû thoâi nhöng coù theå gaây aûnh höôûng lôùn
Chuyeán thaêm Baûo Gia Lôïi vaø Macedonia cuûa Ñöùc Phanxicoâ: Nhoû thoâi nhöng coù theå gaây aûnh höôûng lôùn.
Vuõ Vaên An
Sofia (VietCatholic News 04-05-2019) - Chuyeán thaêm Baûo Gia Lôïi vaø Macedonia cuûa Ñöùc Phanxicoâ: Nhoû thoâi nhöng coù theå gaây aûnh höôûng lôùn. Ñoù laø nhaän ñònh cuûa Elise Harris treân taïp chí Crux soá ngaøy 3 thaùng 5 naêm 2019. Nöõ kyù giaû naøy cho raèng chuyeán ñi "coù theå laø tröôøng hôïp ñieån hình nhöõng chuyeän lôùn phaùt xuaát töø nhöõng ñieàu nhoû moïn. Vì duø hai quoác gia naøy thuoäc loaïi ngoaïi vi vaø nhoû beù, nhöng chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi mang nhieàu yù nghóa thuoäc nhieàu bình dieän khaùc nhau caû veà phöông dieän toân giaùo laãn phöông dieän chính trò.
Moät ñaøng, söï hieän dieän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng taïi hai quoác gia tröôùc ñaây do Coäng Saûn thoáng trò nôi ngöôøi Coâng Giaùo laø thieåu soá nhoû nhoi seõ laø moät khích leä lôùn lao cho soá daân Coâng Giaùo ñòa phöông, ngaøy caøng treû trung hôn, ñang coá gaéng soáng ñöùc tin cuûa hoï trong moät boái caûnh xaõ hoäi chính trò trong ñoù, töï do toân giaùo thôøi haäu coäng saûn, xeùt veà nhieàu maët, vaãn coøn laø moät yù nieäm môùi meû, ñang treân ñaø khai trieån.
Chuyeán vieáng thaêm cuûa ngaøi cuõng ñaùng keå veà maët ñaïi keát, vì caùc Kitoâ höõu Chính Thoáng chieám ña soá daân trong caû hai nöôùc. Ñaïi keát voán laø hoøn ñaù goùc cuûa trieàu giaùo hoaøng Phanxicoâ vaø chuyeán ngaøi vieáng thaêm caùc vò laõnh ñaïo caùc giaùo hoäi Chính Thoáng Baûo Gia Lôïi vaø Macedonia seõ giuùp cuûng coá caùc moái lieân heä cuûa Vatican vôùi coäng ñoàng Chính Thoáng taïi Ñoâng AÂu.
Veà bình dieän chính trò, nghò trình xaõ hoäi cuûa Ñöùc Phanxicoâ cuõng seõ ñöôïc laøm noåi baät khi xöû lyù caùc vaán ñeà nhö ngheøo ñoùi vaø di daân. Baûo Gia Lôïi voán laø quoác gia ngheøo nhaát Chaâu AÂu, coøn Macedonia, voán ngheøo nhaát trong caùc coäng hoøa Yugoslav thôøi tieàn coäng saûn, vaãn ñang trong dieãn trình phuïc hoài.
Vöôn tay ra vôùi ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò ñaåy qua beân leà chaéc chaén seõ mang moät yù nghóa ñaëc bieät khi Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeán vieáng thaêm Skopje, Macedonia, nôi sinh cuûa Thaùnh Teresa Calcutta, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ phong hieån thaùnh naêm 2017 vaø voán noåi tieáng ñaõ hieán ñôøi mình phuïc vuï "nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo" trong caùc khu buøn laày nöôùc ñoïng ôû AÁn Ñoä.
Giaùo hoäi vaø nhaø nöôùc
Maëc duø chuû nghóa coäng saûn ôû Macedonia vaø Baûo Gia Lôïi ñaõ coù nhöõng hình thöùc khaùc nhau töø giöõa nhöõng naêm 1940 ñeán ñaàu nhöõng naêm 1990, nhöng taùc ñoäng cuûa noù vaãn ñöôïc caûm nhaän cho ñeán ngaøy nay, nhaát laø trong neàn kinh teá vaø giöõa caùc coäng ñoàng toân giaùo töøng bò ñaøn aùp döõ doäi.
Haàu heát cheá ñoä coäng saûn ôû Macedonia laø döôùi thôøi Joseph Braz Tito, ngöôøi noåi tieáng laø nhaø laõnh ñaïo coäng saûn duy nhaát thôøi aáy ñaõ phaù vôõ moái lieân heä vôùi Lieân Xoâ vaø thi haønh heä thoáng rieâng, khieán oâng ñöôïc noåi tieáng.
Cuoäc ñaøn aùp toân giaùo döôùi thôøi Tito khaù nhoû so vôùi haàu heát caùc quoác gia coäng saûn khaùc vaøo thôøi ñieåm ñoù. Maëc duø cheá ñoä chính thöùc khoù chòu ñoái vôùi toân giaùo, Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Macedonia, voán ñöôïc ñoäc laäp vaøo naêm 1967, ñöôïc pheùp hieän höõu vaø hoaït ñoäng töï do, trong khi caùc coäng ñoàng khaùc, trong ñoù coù Hoài giaùo, Coâng Giaùo vaø Kitoâ giaùo Theä phaûn, ñöôïc pheùp thöïc haønh döôùi nhöõng haïn cheá nhaát ñònh.
Taïi Baûo Gia Lôïi, Chính thoáng giaùo ñöôïc ñoái xöû öu aùi ñeå ñoåi laáy söï phuïc tuøng nhaø nöôùc, trong khi ngöôøi Coâng Giaùo vaø caùc coäng ñoàng toân giaùo khaùc phaûi ñöông ñaàu vôùi moät cuoäc baùch haïi coâng khai. Taøi saûn bò tòch thu, giaùo só vaø tín höõu bò caàm tuø, quaáy roái hoaëc thaäm chí bò gieát, vaø caùc tín höõu coù ít quyeàn hôïp phaùp.
Khi noùi ñeán moái lieân heä giöõa Giaùo hoäi vaø nhaø nöôùc ngaøy nay, ít nhaát nôi ngöôøi Coâng Giaùo, tình hình tuy khoâng thuø ñòch nhöng phaàn lôùn thôø ô vì soá löôïng nhoû ngöôøi Coâng Giaùo ôû moãi quoác gia.
Noùi vôùi Crux, Gonzalo Sanz, moät ngöôøi Coâng Giaùo töø Taây Ban Nha ñeán laøm vieäc cho coâng ty AD veà thò tröôøng naêng löôïng vaø soáng ôû Baûo Gia Lôïi trong 1 thaäp nieân qua, cho bieát caùc moái lieân heä vôùi chính phuû "khoâng phaûi laø khoâng hieän höõu", nhöng chuùng " khoâng ñöôïc nghó tôùi maáy".
Tuy nhieân, anh cho bieát, coù söï toân troïng raát lôùn ñoái vôùi "caùc vò töû ñaïo thôøi coäng saûn", vaø ñoái vôùi caùc giaùm muïc vaø linh muïc ñaõ cöông quyeát khoâng töø boû ñöùc tin cuûa hoï tröôùc caùc ñe doïa cuûa chính phuû.
Sanz cho bieát, haàu heát caùc cuoäc tranh ñaáu hieän nay laø veà caùc vaán ñeà nhö yù thöùc heä phaùi tính, do chính phuû thuùc ñaåy chæ ñeå bò phaûn ñoái bôûi ngöôøi Chính thoáng giaùo, Coâng Giaùo vaø Theä phaûn, khieán vaán ñeà naøy trôû thaønh vaán ñeà thoáng nhaát hoùa ñoái vôùi moïi coäng ñoàng Kitoâ giaùo.
Ñöùc Giaùm Muïc Kiro Stojanov cuûa Skopje cho bieát trong moät cuoäc phoûng vaán gaàn ñaây vôùi trang web Coâng Giaùo "katolici.mk", raèng ôû Macedonia, coù moái lieân heä chaët cheõ hôn vôùi chính phuû, nôi coù moät uûy ban veà lieân heä giöõa caùc Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoàng vaø nhoùm toân giaùo.
Hieán phaùp baûo ñaûm töï do toân giaùo, chính thöùc coâng nhaän Giaùo hoäi Chính thoáng giaùo Macedonia vôùi Toøa toång giaùm muïc Ohrid (MPC-OA), Hoài giaùo, Coâng Giaùo, Giaùo hoäi Methodist Theä phaûn vaø caùc coäng ñoàng Do Thaùi giaùo, maø caùc nhaø laõnh ñaïo ñuôïc toå chöùc caùc cuoäc hoïp thöôøng xuyeân.
Ñöùc Cha Stojanov noùi "Coù theå noùi raèng coù caùc moái lieân heä toát ñeïp giöõa caùc nhoùm, maëc duø luoân coù cô hoäi ñeå caûi thieän". Ngaøi noùi theâm raèng ôû bình dieän chính phuû, "töï do toân giaùo ñang trong giai ñoaïn chuyeån tieáp, nhö tröôøng hôïp caùc nöôùc khaùc ñang trong dieãn trình chuyeån tieáp. Ñieàu deã hieåu laø moïi söï ñang trong dieãn trình höôùng tôùi moät neàn daân chuû hoaøn haûo hôn".
Moät coäng ñoàng nhoû beù giöõa loøng Chính thoáng giaùo
ÔÛ caû hai quoác gia, Ñöùc Phanxicoâ seõ ñöôïc chaøo ñoùn bôûi caùc coäng ñoàng Coâng Giaùo nhoû nhöng ñang phaùt trieån. ÔÛ Baûo Gia Lôïi, ngöôøi Coâng Giaùo chieám khoaûng 0.5% daân soá 7.1 trieäu ngöôøi, trong khi ôû Macedonia, hoï chæ laø 1% trong soá 2 trieäu daân.
Xeùt veà moái lieân heä giöõa ngöôøi Coâng Giaùo vaø Chính thoáng giaùo, tình hình, duø khaùc nhau ôû moãi quoác gia, phaàn lôùn laø thaân aùi giöõa caùc tín höõu bình thöôøng nhöng ñoâi khi caêng thaúng giöõa caùc haøng giaùo phaåm, ñaëc bieät laø ôû Baûo Gia Lôïi.
Trong caùc bình luaän ngoû vôùi Crux, Cha Pavo Sekerija, giaùm ñoác Caritas Macedonia, moät toå chöùc töø thieän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaèm phuïc vuï caû ngöôøi Coâng Giaùo laãn ngöôøi ngoaøi Coâng Giaùo trong khu vöïc vaø höôùng daãn caùc tình nguyeän vieân cho chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, veà söï ña daïng cuûa caùc coäng ñoàng toân giaùo, ñaõ noùi raèng "moái lieân heä aáy laø söï phong phuù lôùn nhaát vaø cuõng laø thaùch thöùc lôùn nhaát cuûa chuùng toâi".
Taâm tö treân ñaõ ñöôïc Cha Boris Stoykov laëp laïi; ngaøi laø cha xöù taïi giaùo xöù Ñöùc Meï Leân Trôøi ôû Zhitnitsa; Ngaøi noùi vôùi Crux raèng ôû ñaát nöôùc ngaøi, caùc lieân heä giöõa giaùo daân toát ñeïp nhöng coù "nhieàu khoù khaên" khi ñuïng tôùi haøng giaùo só.
Ngaøi noùi "Coù nhieàu khoan dung vaø toân troïng bôûi vì ôû ñaây, ôû Baûo Gia Lôïi, coù nhieàu ñaïi dieän cuûa moät soá tín phaùi toân giaùo. Ñaây laø moät quoác gia trong ñoù coù nhieàu ngöôøi Hoài giaùo hôn ngöôøi Coâng Giaùo, vì vaäy caùc moái lieân heä giöõa giaùo daân toát hôn, nhöng coù khoù khaên hôn nôi haøng giaùo phaåm".
Töông töï nhö theá, Sanz noùi raèng anh ñaõ noùi chuyeän vôùi moät soá linh muïc ôû Baûo Gia Lôïi; caùc ngaøi keå laïi vieäc nhìn vaøo caùc coäng ñoaøn cuûa caùc ngaøi trong moät soá Thaùnh leã Chuùa Nhaät vaø thaáy raèng gaàn moät nöûa laø ngöôøi Chính thoáng giaùo, vaø caùc ngaøi hy voïng nhieàu ngöôøi Chính thoáng giaùo seõ tham döï Thaùnh leã ngaøy 6 thaùng 5 naêm 2019 cuûa Ñöùc Phanxicoâ taïi Rakovsky; trong thaùnh leã naøy, ngaøi seõ cho khoaûng 200 treû em röôùc leã laàn ñaàu.
Sanz cho bieát, lyù do laø vì maëc duø vieäc tham döï thaùnh leã haøng tuaàn laø ñieàu baét buoäc ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo, nhöng khoâng baét buoäc ñoái vôùi ngöôøi Chính thoáng giaùo, nghóa laø tín höõu Chính thoáng giaùo muoán ñi leã Chuùa Nhaät luoân coù theå laøm nhö vaäy taïi moät giaùo xöù Coâng Giaùo.
Anh noùi raèng ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng trong phuïng vuï cuõng taïo söï khaùc bieät, vì caùc buoåi phuïng vuï cuûa Chính thoáng giaùo ñöôïc cöû haønh theo truyeàn thoáng baèng caùc ngoân ngöõ coå trong khi caùc buoåi phuïng vuï cuûa Coâng Giaùo ñöôïc cöû haønh baèng tieáng Baûo Gia Lôïi, laøm cho Thaùnh leã deã theo doõi hôn. Anh cho bieát moãi naêm coù khoaûng 40-50 ngöôøi gia nhaäp Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Sanz cho hay: Tuy nhieân, ôû bình dieän theå cheá, nhieàu laàn caùc giaùm muïc Chính thoáng ñoái xöû vôùi caùc ñoái taùc Coâng Giaùo cuûa hoï, nhö theå ngöôøi Coâng Giaùo khoâng hieän höõu; anh löu yù raèng duø seõ coù moät cuoäc gaëp gôõ ñaïi keát vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo Chính thoáng giaùo ôû Macedonia, Giaùo hoäi Chính thoáng Baûo Gia Lôïi, voán coù truyeàn thoáng trung thaønh vôùi Maïc tö khoa, neân ñaõ töø choái giuùp ñôõ vieäc toå chöùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, chæ ñoàng yù gaëp Ñöùc Phanxicoâ thoâi chöù khoâng coù gì khaùc hôn.
Sanz nhaän ñònh: Haàu heát söï caêng thaúng naøy xuaát phaùt töø caûm thöùc duy quoác gia, nhöng duø vaäy, caùc coäng ñoàng toân giaùo vaãn coù theå hôïp taùc qua caùc hoaït ñoäng baùc aùi vaø chieán ñaáu ñeå duy trì baûn saéc Kitoâ giaùo cuûa Baûo Gia Lôïi giöõa caùc aùp löïc theá tuïc.
ÔÛ Macedonia, caùc lieân heä coù xu höôùng aám aùp hôn. Ñöùc Cha Stojanov cho bieát trong cuoäc phoûng vaán cuûa ngaøi raèng moät phaùi ñoaøn ñaïi dieän cho caû Chính thoáng giaùo laãn Coâng Giaùo ñang thöïc hieän moät cuoäc haønh höông haøng naêm ñeán Roâma ñeå vieáng moä cuûa Thaùnh Cyril, moät vò thaùnh raát ñöôïc toân kính trong caû hai truyeàn thoáng.
Ngoaøi ra, coøn coù moät hoäi ñoàng lieân toân, toå chöùc caùc cuoäc hoïp thöôøng xuyeân, trong ñoù caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa moïi coäng ñoàng toân giaùo taäp hôïp ñeå thaûo luaän caùc vaán ñeà lieân quan ñeán luaät phaùp, nhaân quyeàn, luaân lyù vaø ñaïo ñöùc. Hoï thöôøng xuyeân ñeán thaêm nhau vaøo caùc ngaøy leã vaø caùc cuoäc hoïp caù nhaân khoâng phaûi laø ñieàu baát thöôøng.
Ñöùc Cha Stojanov cho bieát "Nguyeân taéc caên baûn khoâng nhöõng chæ laø söï khoan dung, maø coøn coù söï hôïp taùc, toân troïng laãn nhau vaø ñoùng goùp chung nhaèm vaøo caùc tín höõu vaø taát caû nhöõng ngöôøi coù thieän chí".
Cha Sekerija thì löu yù raèng coù laàn, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi raèng, "nôi duy nhaát khoâng coù xung ñoät laø nghóa trang", yù muoán noùi caùc caêng thaúng seõ toàn taïi chöøng naøo con ngöôøi coøn toàn taïi. Ngaøi keâu goïi phaûi giaùo duïc ngöôøi ta hôn nöõa "chòu hoïc taäp ñeå chaáp nhaän söï ña daïng vaø soáng nhö moät khaû theå chöù khoâng nhö moät raøo caûn".
Meï Teresa vaø moät "nuï hoân cho ngöôøi ngheøo"
Coù leõ ñaëc ñieåm xaùc ñònh chuyeán ñi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeán Macedonia vaø Baûo Gia Lôïi seõ laø moät taäp chuù vaøo caûnh ngheøo. Ñöùc Giaùo Hoaøng, ngöôøi voán keâu goïi moät Giaùo hoäi ngheøo cho ngöôøi ngheøo, seõ ñeán thaêm nôi sinh cuûa Meï Teresa, ngöôøi ñaõ daønh caû cuoäc ñôøi cuûa mình ñeå phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát trong soá nhöõng ngöôøi ngheøo.
Macedonia vaø Baûo Gia Lôïi ñeàu laø nhöõng quoác gia ngheøo. Baûo Gia Lôïi hieän coù möùc löông toái thieåu thaáp nhaát ôû chaâu AÂu, khoaûng $319 moät thaùng, so vôùi Hy Laïp, nôi möùc löông toái thieåu laø $765 vaø Bæ, vôùi $1,782 moät thaùng.
Moät vieân chöùc lieân ñoaøn lao ñoäng gaàn ñaây ñaõ noùi raèng, "Baûo Gia Lôïi laø Bangladesh cuûa chaâu AÂu", nghóa laø hoï laøm haøng hoùa giaù reû cho caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñeå xuaát khaåu ñi nôi khaùc.
Taïi Macedonia, öôùc tính 39.4% daân soá hôn 2 trieäu ngöôøi soáng döôùi möùc ngheøo, nghóa laø khoaûng 600,000 caù nhaân hieän ñang soáng trong ngheøo ñoùi, vôùi naïn thaát nghieäp laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân lôùn nhaát.
Trong khi ôû Baûo Gia Lôïi ngaøy 6 thaùng 5, Ñöùc Phanxicoâ seõ ñeán thaêm moät traïi tò naïn ôû quaän Vrazhdebna cuûa Sofia. Ñaët teân theo quaän, traïi ñöôïc môû hoài thaùng 9 naêm 2013 khi nhöõng ngöôøi di cö baét ñaàu oà aït ñoå vaøo chaâu AÂu.
"Traïi" thöïc ra laø moät ngoâi tröôøng boû hoang ñöôïc söûa chöõa laøm nôi truù nguï cho di daân vaø ngöôøi tò naïn treân ñöôøng ñeán caùc nöôùc khaùc khaép chaâu AÂu. Gaàn 500 ngöôøi ñaõ ñöôïc chaøo ñoùn khi trung taâm laàn ñaàu tieân môû cöûa, vôùi 20 ngöôøi coù luùc bò nhoài nheùt vaøo cuøng moät caên phoøng.
Theo Sanz, hieän chöùa khoaûng 300 ngöôøi, haàu heát ñeán töø Syria vaø Afghanistan, trung taâm vaøo naêm 2014 ñaõ ñöôïc Quyõ tò naïn chaâu AÂu taøi trôï 80% vaø 20% töø ngaân saùch quoác gia. Noù cung caáp caùc lôùp hoïc ngoân ngöõ vaø chaêm soùc y teá, vôùi haàu heát caùc vaät tö ñöôïc cung caáp bôûi hoäi Caùc Baùc só Khoâng Bieân giôùi, cuõng nhö caùc böõa aên, phoøng taém vaø choã nguû.
Ñöùc Phanxicoâ cuõng seõ gaëp gôõ nhöõng ngöôøi ngheøo trong khi ngaøi ñeán Macedonia vaøo ngaøy 7 thaùng 5, moät ñieåm döøng chaân ñöôïc toå chöùc bôûi Doøng truyeàn giaùo Baùc aùi cuûa Meï Teresa.
Theo Cha Sekerija, nhöõng ngöôøi ngheøo tham döï traûi nghieäm ñöôïc "tình yeâu vaø söï gaàn guõi" cuûa caùc nöõ tu treân caên baûn haøng ngaøy, tuy nhieân, hoï bò haïn cheá veà khoâng gian. Trong cuoäc gaëp gôõ, caùc nöõ tu Doøng Truyeàn giaùo Baùc aùi seõ phaân phaùt caùc böõa aên noùng hoåi.
Ñöùc Cha Stojanov noùi "Caùc baïn ñaõ bieát trong caùc chuyeán ñi cuûa ngaøi, Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng bao giôø queân ngöôøi ngheøo. Toâi muoán noùi chuyeán thaêm naøy cho thaáy moät caùch töôïng tröng 'moät nuï hoân cho ngöôøi ngheøo'".
Moät Giaùo hoäi treû trung
Kitoâ giaùo ôû Baûo Gia Lôïi vaø Macedonia coù xu höôùng treû trung, töï haøo coù nhieàu gia ñình treû ñang hoaït ñoäng vaø tham gia vaøo caùc coäng ñoàng giaùo xöù. Nhö ngaøi quen laøm trong gaàn nhö moïi chuyeán vieáng thaêm quoác teá, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ seõ gaëp gôõ nhöõng ngöôøi treû tuoåi trong bieán coá ñaïi keát vaø lieân toân vôùi giôùi treû Macedonia vaøo ngaøy cuoái cuøng cuûa chuyeán vieáng thaêm.
Noùi veà ñöùc tin saâu saéc cuûa ngöôøi Coâng Giaùo ôû Baûo Gia Lôïi, Ñöùc Cha Stoykov noùi vôùi Crux raèng "söï kieän sau 45 naêm coäng saûn, nhöõng ngöôøi naøy, nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo ôû Baûo Gia Lôïi naøy, vaãn duy trì ñöôïc ñöùc tin cuûa hoï, vôùi toâi, laø moät pheùp laï nhoû cuûa ôn thaùnh vì aùp löïc cuûa cheá ñoä choáng laïi Giaùo hoäi raát maïnh meõ".
Ñöùc Cha cho hay: ÔÛ Rakovsky, moät trong nhöõng thaønh phoá lôùn nhaát ôû Baûo Gia Lôïi, nôi seõ cöû haønh Thaùnh leã vaø röôùc leã laàn ñaàu cho khoaûng 200 treû em, coù 17,000 cö daân vaø trong soá ñoù, "coù nhieàu ngöôøi seõ tôùi tham döï Thaùnh leã Chuùa Nhaät, trong ñoù coù caû ngöôøi treû". Ngaøi noùi theâm raèng theá heä treû ñaõ khoâng töø boû ñöùc tin".
Theo Sanz, sau chuyeán vieáng thaêm cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II taïi Baûo Gia Lôïi vaøo naêm 2002 "ñaõ coù moät söï buøng noå ôn goïi", haàu heát laø laøm linh muïc hoaëc ñôøi soáng tu trì. Haàu heát ngöôøi Coâng Giaùo ñeàu tin töôûng raèng söï phaán khích y nhö theá seõ dieãn ra sau chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phanxicoâ vaø Giaùo hoäi ñòa phöông seõ nhaän ñöôïc "moät hoàng aân" sau khi chaøo ñoùn Ñöùc Thaùnh Cha.
Sanz nhaän ñònh "Baûo Gia Lôïi laø moät Giaùo hoäi treû trung"; anh giaûi thích hieän anh ñang hôïp taùc trong moät döï aùn môû tröôøng Coâng Giaùo ñaàu tieân ôû nöôùc naøy sau thôøi coäng saûn. Trong thôøi kyø coäng saûn, ba tröôøng Coâng Giaùo ôû Sofia ñaõ bò ñoùng cöûa, vaø cho ñeán ngaøy nay, khoâng coù tröôøng naøo ñaõ môû cöûa laïi.
Maëc duø caùc tröôøng toân giaùo ôû Baûo Gia Lôïi veà maët kyõ thuaät vaãn bò caám, döï aùn ñang dieãn tieán vaø ñöôïc ñaêng kyù nhö moät tröôøng hoïc thoâng thöôøng, phi toân giaùo coù teân laø "Regina Sofia" (Nöõ Vöông Sofia). Tuy nhieân, Sanz cho bieát caùc vieân chöùc giaùo duïc cuûa chính phuû bieát roõ nguoàn goác Coâng Giaùo cuûa tröôøng, vaø thaäm chí ñaõ xin veù tham döï Thaùnh leã cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Anh noùi, Baûo Gia Lôïi "laø moät Giaùo hoäi ñang lôùn daàn", nôi caùc choã thôø phöôïng ñang ñöôïc xaây döïng "taïi caùc khu vöïc öu ñaõi, nôi tröôùc ñaây khoâng coù nhaø thôø naøo".
Noùi veà cuoäc gaëp gôõ sau cuøng giöõa caùc ngöôøi treû lieân toân maø Ñöùc Giaùo Hoaøng seõ toå chöùc ôû Macedonia, Ñöùc Cha Stojanov baøy toû hy voïng cuoäc gaëp gôõ seõ "caûi thieän hôn nöõa söï chung soáng vaø hôïp taùc vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi nhöõng ngöôøi khaùc vôùi chuùng ta, nhö moät chính nghóa laøm phong phuù laãn nhau, chöù khoâng phaûi moät ñieàu khieán chuùng ta xa caùch nhau".
Ñöùc Cha cho raèng "tuoåi treû nhö moät phaïm truø laø nhöõng ngöôøi côûi môû nhaát ñoái vôùi vieäc soáng chung trong töông lai"; ngaøi giaûi thích raèng hoï seõ coù cô hoäi ñaët caùc caâu hoûi vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Vaø theo ngaøi, thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng göûi giôùi treû seõ laø "Magna Carta" (Ñaïi Hieán Chöông) cho neàn muïc vuï giôùi treû, "cuõng nhö moät khích leä ñoái vôùi vieäc chung soáng vaø hôïp taùc cuûa caùc theá heä treû trong töông lai, khoâng chia reõ treân cô sôû ñöùc tin vaø quoác gia.