Thang Thaùnh baèng ñaù hoa cöông
Chuùa Gieâsu töøng böôùc leân
nay ñöôïc môû cho tín höõu
cuøng böôùc trong dòp Tuaàn Thaùnh 2019
Thang Thaùnh baèng ñaù hoa cöông Chuùa Gieâsu töøng böôùc leân nay ñöôïc môû cho tín höõu cuøng böôùc trong dòp Tuaàn Thaùnh 2019.
Vuõ Vaên An
Roma (VietCatholic News 19-04-2019) - Nhö ñaõ loan tin, ngaøy 11 thaùng Tö naêm 2019, 28 baäc thang baèng ñaù hoa cöông ñaõ bò soùi moøn vôùi thôøi gian maø truyeàn thoáng vaãn cho laø Chuùa Gieâsu töøng böôùc leân ñeå laõnh baûn aùn do Phoângxioâ Pilatoâ tuyeân ñoïc, luùc chòu khoå hình, ñaõ ñöôïc môû cho tín höõu cuøng böôùc nhaân dòp Tuaàn Thaùnh 2019, sau moät döï aùn truøng tu.
Keå töø naêm 1723, theo yeâu caàu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocent XIII, Scala Sancta (Caàu thang Thaùnh) ñöôïc phuû baèng moät lôùp goã ñeå traùnh söï maøi moøn cuûa ñaù.
Nhöng töø nay, cho ñeán ngaøy 9 thaùng 6 naêm 2019, khaùch haønh höông coù theå chaïm vaø treøo leân ñaù caåm thaïch coå xöa nhö tröôùc ñaây 2,000 naêm. Truyeàn thoáng Kitoâ giaùo cho raèng Caàu thang Thaùnh ñöôïc ñöa töø Gieârusalem veà Roâma bôûi Thaùnh Helena, meï cuûa Hoaøng ñeá Constantinoâ, vaøo ñaàu theá kyû thöù tö; baây giôø noù ñang ñöôïc ñaët taïi Ñeàn Thaùnh Scala Sancta, ngay phía beân kia Vöông cung thaùnh ñöôøng Thaùnh Gioan Lateranoâ moät con ñöôøng.
Trong buoåi leã môû cöûa trôû laïi hoâm thöù Naêm 11 thaùng 4 naêm 2019, Ñöùc Hoàng Y Angelo De Donatis, toång ñaïi dieän cuûa Giaùo Phaän Roâma, ñaõ laøm pheùp caùc baäc thang Thaùnh, cho pheùp moät nhoùm tín höõu quyø xuoáng vaø leo leân caùc baäc thang.
Vieäc môû laïi caùc baäc thang laø ñænh cao cuûa hôn 20 naêm phuïc hoài toaøn boä caáu truùc, ñöôïc chính thöùc goïi laø Ñeàn Thaùnh Caàu Thang Thaùnh, khôûi nguyeân do kieán truùc sö Domenico Fontana vaøo theá kyû 16 thieát keá xaây döïng ñeå chöùa caùc baäc thang thaùnh thieâng.
Dieãn trình phuïc hoài ñöôïc baét ñaàu bôûi Tu hoäi Caùc cha Doøng Khoå Naïn (Pssionists), doøng ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ IX, theá kyû 19, uûy thaùc chaêm soùc Ñeàn thaùnh töø moät tu vieän gaàn keà. Ñöôïc taøi trôï bôûi nhieàu nhaø taøi trôï vaø nhaø haûo taâm, coâng vieäc phuïc hoài luùc ñoù ñöôïc giao cho Vieän Baûo taøng Vatican.
Sau khi phuïc hoài nhaø nguyeän tö ôû ñaàu caàu thang, ñöôïc bieát döôùi teân Sancta Sanctorum (Thaùnh Treân Heát Caùc Thaùnh), coâng vieäc taäp chuù vaøo caùc böùc bích hoïa xung quanh, trong ñoù coù nhöõng caâu chuyeän töø Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc. Ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Nicholas III uûy quyeàn, chuùng ñöôïc veõ trong theá kyû 13 vaø 14. Trong hai naêm qua, vieäc caûi taïo ñöôïc daønh rieâng cho Caàu thang Thaùnh.
Khaùm phaù baát ngôø
Trong cuoäc hoïp baùo veà vieäc môû Caàu thang ñaõ ñöôïc phuïc hoài, tröôùc buoåi leã laøm pheùp ngaøy 11 thaùng 4 naêm 2019, Cha Francesco Guerra, Tröôûng khu Ñeàn thaùnh, ñaõ nhaéc ñeán söï ngaïc nhieân cuûa nhöõng ngöôøi phuïc hoài khi thaùo boû lôùp goã.
Ngaøi noùi: "Caùc baäc thang ñaõ bò xoùi moøn saâu xa. Coù moät ñöôøng raõnh ôû giöõa moãi baäc, ngoaïi tröø baäc cuoái cuøng. Söï xoùi moøn nhö vaäy gaây ra theo thôøi gian bôûi voâ soá ngöôøi haønh höông, khi leo leân baèng ñaàu goái [theo phong tuïc toân kính], ñaõ neän muõi giaày cuûa hoï leân baäc phía döôùi, laáy noù laøm ñoøn baåy ñeå böôùc leân baäc tieáp theo". Ngaøi noùi theâm "Ñaây khoâng phaûi laø ñieàu ngaïc nhieân duy nhaát cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi coøn tìm thaáy moät caây thaùnh giaù baèng ñaù pocphia (porphyry) maøu ñoû ñöôïc gaén vaøo baäc thöù hai. Moät caây khaùc ñaõ ñöôïc tìm thaáy ôû baäc thöù 11, baäc bò moøn nhieàu nhaát trong taát caû caùc baäc vaø laø baäc theo truyeàn thoáng, Chuùa Gieâsu ñaõ ngaõ xuoáng, laøm vôõ vieân ñaù baèng ñaàu goái cuûa Ngöôøi vaø ñeå laïi veät maùu; veät maùu naøy sau ñoù ñöôïc baûo veä baèng moät taám löôùi nhoû. Moät thaùnh giaù baèng ñoàng thöù ba sau ñoù ñaõ ñöôïc tìm thaáy ôû baäc cuoái cuøng.
Moät loã hoång ñöôïc taïo ra ôû taám löôùi cuûa baäc thöù 11, khi caùc tín höõu ñuùt ngoùn tay cuûa hoï vaøo ñoù, coá gaéng chaïm vaøo ñieåm maùu thaùnh thieâng. Beân döôùi lôùp goã, caùc ngöôøi phuïc hoài ñaõ tìm thaáy haøng ngaøn ghi chuù, thö töø, lôøi xin caàu baàu, tieàn xu vaø hình chuïp rôi vaøo choã troáng trong ba theá kyû qua.
Ñeàn Thaùnh Caàu thang Thaùnh, ñöôïc Ñöùc Sixtoâ V döïng leân töø naêm 1588 ñeán 1590, luoân laø nôi caàu nguyeän öu tuyeån cuûa caùc vò giaùo hoaøng. Laø vieân chöùc quaûn trò khoa hoïc cuûa Vieän Baûo taøng Vatican, Guido Corini nhaán maïnh raèng Caàu thang Thaùnh töôïng tröng cho loøng ñaïo cuûa Roâma.
OÂng noùi: "Thôøi trung coå, ngöôøi ta töø khaép nôi treân theá giôùi thöôøng ñeán Roâma ñeå xem nhöõng di tích naøy. Khi Ñöùc Sixtoâ V quyeát ñònh baûo toàn noù, truyeàn thoáng ñaõ ñaâm reã saâu roài. Khoâng nhöõng caùc ngöôøi leo caùc baäc thang Thaùnh caûm thaáy ñau ñôùn, hoï coøn tieáp nhaän ñöôïc moät baøi giaùo lyù maïnh meõ chæ baèng caùch ñôn giaûn nhìn leân". AÁn töôïng naøy doäi laïi caùc suy tö cuûa Cha Guerra veà söï quan troïng cuûa moät nôi nhö vaäy ñoái vôùi caùc tín höõu. Theo ngaøi, vieäc coù theå chaïm vaøo nhöõng baäc caáp chính Chuùa Kitoâ ñaõ leo quaû laø moät caùch chaïm vaøo Thieân Chuùa vaø gaây taùc ñoäng saâu saéc cho caùc ngöôøi haønh höông. Ngaøi noùi: "Leo leân 28 baäc baèng ñaàu goái, ngöôøi ta tieáp xuùc vôùi noãi ñau theå xaùc cuûa mình, nhöng cuõng caû vôùi noãi ñau tinh thaàn ñang laøm hoï kieät söùc".
Daáu hieäu cuûa söï soáng, chöù khoâng phaûi söï cheát
Caùc cha doøng Khoå Naïn, nhöõng vò ñaõ ñieàu haønh Ñeàn thaùnh trong 150 naêm nay, ñaõ chöùng kieán söùc maïnh thieâng lieâng cuûa Caàu thang Thaùnh. Ñöôïc thaønh laäp vaøo ñaàu theá kyû 18 bôûi Thaùnh Phaoloâ Thaùnh Giaù vôùi söï nhaán maïnh ñaëc bieät ñeán cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, caùc tu só Doøng Khoå Naïn soáng moät cuoäc soáng gaàn vôùi lyù töôûng ñan só, trong vieäc phuïc vuï ngöôøi khaùc, qua caùc dòch vuï xaõ hoäi, caàu nguyeän vaø truyeàn giaùo ôû nöôùc ngoaøi. Cuoäc Khoå Naïn cuûa Chuùa Kitoâ vaãn laø trung taâm neàn giaùo lyù cuûa caùc ngaøi.
Cha Gianvito, ngöôøi gia nhaäp Ñeàn thaùnh ba naêm tröôùc ñaây, noùi vôùi tôø Register "Chuùng toâi soáng neàn linh ñaïo ñaëc bieät cuûa chuùng toâi baèng caùch lieân tuïc chaáp nhaän caùc ñau khoå nhoû nhaët cuûa cuoäc soáng haøng ngaøy, nhöng bieát raèng Chuùa ñaõ ñoái dieän chuùng vì chuùng toâi baèng söùc maïnh thieâng lieâng cuûa con ngöôøi". Moät yù thöùc nhö vaäy, theo yù kieán ngaøi, giuùp caùc Kitoâ höõu daønh nhöõng thôøi gian raát thaâm haäu ñeå chia seû vôùi Chuùa, ñaëc bieät laø trong Muøa Chay, khi hoï ñöôïc môøi thöïc hieän caùc haønh vi saùm hoái vaø ñeán gaàn Thieân Chuùa hôn qua caùc bí tích.
Cha Doøng Khoå Naïn Ottaviano d'Egidio, cöïu beà treân caû cuûa Doøng, noùi vôùi tôø Register "Noù môøi chuùng ta suy nieäm. daân Chuùa caàn coù khaû naêng suy nieäm nhöõng gì Chuùa Gieâsu ñaõ traûi nghieäm khi töï hieán trong caùi cheát cuûa Ngöôøi vaø sau ñoù soáng laïi. ÔÛ bình dieän naøy, caùc baäc thang thaùnh khoâng phaûi laø daáu hieäu cuûa söï cheát, maø laø daáu hieäu cuûa söï soáng. Cuoäc Khoå Naïn ñaõ dieãn ra, nhöng cuoäc khoå naïn nhö vaäy daãn ñeán söï phuïc sinh".
So saùnh caàu thang vôùi caây caàu noái giöõa cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Kitoâ vaø cuoäc khoå naïn cuûa con ngöôøi trong thôøi kyø nhieãu nhöông cuûa chuùng ta, Cha d'Egidio môøi caùc tín höõu suy nghó veà thoâng ñieäp maø caàu thang cung öùc cho hoï hoâm nay. Ngaøi noùi "leo caùc baäc thang laø nhìn vaøo Chuùa Gieâsu [Ñaáng] tha thöù cho nhöõng keû baùch haïi Ngöôøi treân thaäp giaù. Söï tha thöù cuûa Ngöôøi laø thoâng ñieäp maø Thang thaùnh cung öùng cho chuùng ta hoâm nay. Noù laøm cho chuùng ta suy nieäm veà Chuùa Gieâsu bò ñoùng ñinh vaø caùc thaäp giaù cuûa theá giôùi ñau khoå cuûa chuùng ta".
Scala Sancta vaø tính bí tích
Sau ñaây laø moät chöùng töø caûm kích cuûa moät ngöôøi ñaõ leo Caàu Thang Thaùnh. Ñoù laø chöùng töø cuûa Cha Anthony R. Lusvardi, Doøng Teân (https://www.americamagazine.org/faith/2019/03/19/why-i-had-climb-romes-holy-stairs-my-knees-believe-them).
Cha Lusvardi khoâng haún tin vaøo tính lòch söû chaân thöïc cuûa truyeàn tuïng goác gaùc Thang Thaùnh phaùt xuaát töø toøa toång traán Phoângxioâ Philatoâ vaø do ñoù ñöôïc Chuùa Gieâsu leo leân leo xuoáng ñeå nghe baûn aùn baát coâng cuûa vò toång traán naøy, cho baèng cuoäc gaëp gôõ baûn thaân vôùi Ñöùc Kitoâ ngay treân caùc baäc cuûa chieác caàu thang naøy.
Cha keå laïi tröôùc khi chòu chöùc phoù teá, ngaøi ñeán Caàu Thaùng Thaùnh tính leo ñeå ñeàn toäi sau khi xöng toäi ôû Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Gioan Lateranoâ vaø sau ñoù ñi laøm moät chaàu cappuccino! Khoå moät noãi moät baø ñaàm tröôùc ngaøi soát saéng quaù cöù quøy laâu taïi moät baäc khoâng chòu di chuyeån, khieán ngaøi khoâng bieát laøm gì, ñaønh... caàu nguyeän vaäy.
Theo phöông phaùp linh thao (taäp duïng thaàn coâng) cuûa ñaáng saùng laäp Doøng, Cha Lusvardi baét ñaàu "baøy ra trong trí khoân" (töôûng töôïng) hình aûnh hai baøn chaân Chuùa Gieâsu treân nhöõng baäc caàu thang naøy tröôùc ñaây 2 thieân nieân kyû: Ngöôøi caûm nhaän ra sao khi lính canh cuûa Phoângxioâ Philatoâ la heùt ñaùnh ñaäp Ngöôøi luùc leo leân leo xuoáng, maùu me ñaày mình. Cha coøn töôûng töôïng maáy ñaày tôù toøa toång traán vaát vaû ra sao khi phaûi lau chuøi caùc doøng maùu treân caùc baäc ñaù hoa cöông. Cha nghó ñeán haønh trình sau cuøng cuûa Ngöôøi sau khi böôùc xuoáng khoûi Caàu Thang: aùn ñaõ tuyeân, thòt da ñaõ baày nhaày, meät moûi, yeáu ôùt vaø ñoùi, söï nhaïo baùng cuûa ñaùm ñoâng thuø nghòch, taát caû ñeàu ñöôïc Ngöôøi hình dung heát tröôùc khi hoaøn toaøn ñoå maùu trong caùi giaù laïnh cuûa muøa xuaân.
Theá laø nöôùc maét öùa ra, "khoâng phaûi do nhöõng caùi raõnh loài loõm haèn treân phieán goã bôûi ñaàu goái khaùch haønh höông. Thöïc ra, moät ñieàu gì ñoù khoù chòu veà theå lyù ñaõ giuùp toâi taäp chuù vaøo caùi ñau lôùn hôn nhieàu maø Chuùa Gieâsu ñaõ caûm nhaän treân cuøng nhöõng baäc thang naøy. Vaø ngay sau ñoù, toâi khoâng coøn coá gaéng tìm caùch qua maët ngöôøi ñaøn baø ôû ñaøng tröôùc toâi nöõa. Toâi muoán ôû laïi ñoù, vôùi Ngöôøi, duø ñaàu goái toâi ñau nhöùc..."
Leo Caàu Thang Thaùnh ñöôïc ôn ñaïi xaù. Theo Cha Lusvardi, ñoù laø chuyeän Martin Luther ñaõ thöïc hieän naêm 1510, chæ ñeå khi leo leân ñeán ñænh, thoát ra caâu "Ai bieát lieäu vieäc naøy coù thaät?". Cha cho raèng Luther ñaõ nhaém ñích sai. Theo Cha, Caàu Thang Thaùnh khoâng thuùc ñaåy ngaøi vì moät phaàn thöôûng naøo ñoù maø laø Ñaáng ngaøi nhaän ra ñaõ ôû vôùi ngaøi trong cuoäc haønh trình. "Toâi leo caùc baäc thang aáy vôùi Chuùa cuøng vôùi moät thieân nieân kyû röôõi caùc khaùch haønh höông".
Töø ñoù, ngaøi ñöôïc daãn ñeán yù nieäm bí tích. Thaùnh nöõ Helena coù theå cho xaây moät caàu thang y nhö caàu thang ôû toøa toång traán Philatoâ. Khoâng, baø ñaõ laën loäi qua Gieârusalem tìm cho ñöôïc caàu thang Philatoâ töøng coù baøn chaân Chuùa vaø khoå coâng ñem Caàu Thang aáy veà Roâma. Baø haún quùy ñieàu Cha Lusvardi goïi laø "sensibility" khoâng haún maãn caûm maø laø caûm giaùc tính, khaùc vôùi tính yù nieäm. Keå chuyeän veà caùc töû ñaïo laø ñieàu neân laøm, nhöng noù vaãn ôû trong theá giôùi yù nieäm, neân khoâng ñuû, caùc Kitoâ höõu tieân khôûi ñaõ ñi thu löôïm haøi coát caùc ngaøi. Hoï caàn rôø moù, ñuïng chaïm, hoï caàn nhöõng thöù cuï theå, theå lyù tính (physicality). Trong moät theá giôùi maø ñieàu gì cuõng ñang ñöôïc bieán thaønh thöïc taïi aûo (virtual reality) khoâng coøn laø thöïc taïi thöïc chaát (real reality) thì Caàu Thang Thaùnh vaãn coøn giaù trò. Noùi cho cuøng hieåu veà tình baïn vaãn khoâng theå thay theá vieäc coù ñöôïc nhöõng ngöôøi baïn. Haønh höông ñoøi ta phaûi cuoác boä vì hieän dieän ôû ñaáy luoân luoân hôn laø chæ nghó mình ñang ôû ñaáy.