Ñaïi Cöông Toâng huaán
CHRISTUS VIVIT Ñöùc Kitoâ ñang soáng
Ñaïi Cöông Toâng huaán CHRISTUS VIVIT Ñöùc Kitoâ ñang soáng.
Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa linh muïc Pheâroâ Nguyeãn Quang Vinh
Vatican (WHÑ 12-04-2019) - Ñaïi Cöông Toâng huaán CHRISTUS VIVIT Ñöùc Kitoâ ñang soáng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa linh muïc Pheâroâ Nguyeãn Quang Vinh:
"Ñöùc Kitoâ ñang soáng! Ngaøi laø nieàm hy voïng cuûa chuùng ta, vaø moät caùch dieäu kyø, Ngaøi mang laïi söùc soáng treû trung cho theá giôùi. Do ñoù lôøi ñaàu tieân cha muoán gôûi ñeán cho töøng ngöôøi treû Kitoâ giaùo laø: Ñöùc Kitoâ ñang soáng vaø Ngaøi muoán caùc con cuõng soáng!"
Ñoù cuõng laø khôûi ñaàu cuûa Toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng, "Christus Vivit", cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, kyù vaøo ngaøy thöù Hai, 25 thaùng Ba taïi Nhaø Thaùnh ôû Loreto göûi ñeán giôùi treû vaø "toaøn theå Daân Thieân Chuùa". Qua taøi lieäu daøi 9 chöông chia ra 299 ñoaïn, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích raèng ngaøi "ñöôïc caûm höùng töø nguoàn taøi lieäu doài daøo töø caùc suy tö vaø ñoái thoaïi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng" veà Giôùi Treû ñöôïc toå chöùc vaøo thaùng Möôøi naêm 2018.
Chöông moät: "Lôøi Chuùa noùi gì veà ngöôøi treû?"
Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaéc nhôû raèng "trong moät thôøi ñaïi maø ngöôøi treû khoâng ñöôïc toân troïng nhieàu, moät vaøi ñoaïn vaên [KT] dieãn taû raèng Thieân Chuùa nhìn hoï caùch khaùc" (6). Ngaøi ñaõ trình baøy ngaén goïn moät vaøi göông maët treû cuûa Cöïu Öôùc: Giuse, Gideon (7), Samuel (8), Vua Ña-Vít (9), Salomon vaø Gieâreâmia (10), ngöôøi ñaày tôù goác Do Thaùi coøn raát treû cuûa Naaman, vaø coâ thieáu nöõ teân Ruth (11). Roài sau ñoù ngaøi tieáp tuïc chuyeån qua Taân Öôùc. Ñöùc Thaùnh Cha noùi raèng "Chuùa Gieâsu, Ñaáng luoân luoân treû, cuõng muoán ban cho chuùng ta nhöõng con tim töôi treû luoân maõi" (13) vaø ngaøi noùi theâm: "Chuùng ta haõy nhôù raèng Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng chaáp nhaän nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi coù thaùi ñoä coi nheï ngöôøi treû vaø sai khieán hoï. Ngöôïc laïi, Chuùa coøn nhaán maïnh raèng " ngöôøi lôùn nhaát trong caùc ngöôi phaûi trôû neân nhö nhöõng ngöôøi nhoû nhaát" (Lc 22,26). Ñoái vôùi Chuùa, tuoåi taùc khoâng ñem laïi ñaëc aân, vaø treû khoâng coù nghóa laø ít xöùng ñaùng hoaëc ít giaù trò hôn". Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh: "Chuùng ta khoâng neân hoái tieác vì ñaõ soáng toát khi coøn treû, môû loøng vôùi Thieân Chuùa vaø soáng caùch khaùc bieät" (17).
Chöông hai: "Chuùa Gieâsu, Ñaáng luoân treû"
Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà chuû ñeà Thôøi Nieân Thieáu cuûa Chuùa Gieâsu vaø nhaéc laïi ñoaïn Tin Möøng dieãn taû Ngöôøi "luùc ñoù laø moät thieáu nieân, luùc trôû veà Nazareth cuøng vôùi cha meï sau khi bò laïc vaø ñöôïc tìm thaáy trong Ñeàn Thôø" (26). Ngaøi vieát raèng chuùng ta khoâng neân nghó raèng "Chuùa Gieâsu laø moät ngöôøi treû nhuùt nhaùt hoaëc kheùp kín. Nhöõng moái töông quan cuûa Ngöôøi ñuùng laø cuûa moät thanh nieân ñaõ soáng troïn cho gia ñình vaø daân cuûa mình", "vaø khoâng ai coi Ngöôøi laø khaùc thöôøng hoaëc dò bieät" (28). Ñöùc Thaùnh Cha chæ roõ raèng "nhôø cha meï tin töôûng neân treû Gieâsu ñöôïc thoaûi maùi sinh hoaït vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi khaùc." (29). Khoâng theå boû qua nhöõng khía caïnh naøy trong cuoäc soáng cuûa Chuùa Gieâsu khi thi haønh muïc vuï cho giôùi treû, "keûo laïi döïng neân nhöõng keá hoaïch taùch rôøi giôùi treû ra khoûi gia ñình vaø coäng ñoàng, hoaëc bieán hoï thaønh moät thieåu soá öu tuyeån, khoâng bò oâ nhieãm". Ñuùng hôn, chuùng ta caàn nhöõng "döï aùn giuùp cho ngöôøi treû maïnh meõ hôn, ñoàng haønh vôùi hoï vaø thuùc giuïc hoï gaëp gôõ ngöôøi khaùc, daán thaân vaøo nhöõng sinh hoaït phuïc vuï quaûng ñaïi vaø nhöõng söù vuï toâng ñoà" (30). Chuùa Gieâsu "khoâng daïy doã caùc con, hôõi nhöõng ngöôøi treû, töø xa hay töø beân ngoaøi nhöng töø giöõa loøng tuoåi treû cuûa caùc con, tuoåi treû maø Ngöôøi cuøng chia seû vôùi caùc con" vaø trong Ngöôøi, chuùng ta coù theå nhaän ra ñöôïc nhöõng ñaëc neùt cuûa moät taâm hoàn treû trung (31).
Vôùi "Ngöôøi ôû beân, chuùng ta coù theå muùc laáy nguoàn suoái nöôùc chaân thaät laøm sinh ñoäng taát caû moïi öôùc mô, nhöõng döï kieán, nhöõng yù töôûng to taùt, ñoàng thôøi thuùc giuïc chuùng ta loan baùo ñieàu laøm cho cuoäc ñôøi trôû neân ñaùng soáng" (32); "Chuùa môøi goïi chuùng ta laøm böøng saùng nhöõng ngoâi sao trong ñeâm ñen cuoäc ñôøi cuûa nhöõng ngöôøi treû khaùc" (33).
Sau ñoù, Ñöùc Thaùnh Cha noùi vôùi caùc baïn treû veà Giaùo Hoäi vaø vieát: "Chuùng ta haõy caàu xin Thieân Chuùa giaûi thoaùt Giaùo Hoäi khoûi nhöõng keû laøm cho Giaùo Hoäi trôû neân giaø coãi, ñoùng khung Giaùo Hoäi vaøo quaù khöù vaø kìm haõm hoaëc laøm cho Giaùo Hoäi giaäm chaân taïi choã. Vaø chuùng ta cuõng xin Chuùa giaûi thoaùt Giaùo Hoäi khoûi moät côn caùm doã khaùc: laø cöù töôûng raèng mình treû vì chaáp nhaän baát cöù nhöõng gì theá gian ñöa ñeán, raèng mình ñang ñöôïc ñoåi môùi vì ñaõ xeáp söù ñieäp cuûa mình qua moät beân vaø haønh ñoäng nhö nhöõng keû khaùc. Khoâng! Giaùo Hoäi chæ treû khi vaãn luoân laø chính mình, khi khoâng ngöøng nhaän ñöôïc söùc maïnh töø Lôøi Chuùa, Thaùnh Theå vaø söï hieän dieän haèng ngaøy cuûa Ñöùc Kitoâ vaø söùc maïnh cuûa Thaàn Khí Chuùa trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta." (35)
Phaûi nhìn nhaän raèng "laø nhöõng phaàn töû cuûa Giaùo Hoäi, chuùng ta khoâng theå taùch rieâng khoûi keû khaùc", ñoàng thôøi "phaûi coù can ñaûm trôû neân khaùc, nhaém ñeán nhöõng lyù töôûng khaùc vôùi theá gian, laøm chöùng cho neùt ñeïp cuûa loøng ñaïi löôïng, tinh thaàn phuïc vuï, söï thanh khieát, yù chí kieân taâm, taám loøng tha thöù, söï trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa rieâng mình, tinh thaàn caàu nguyeän, kieân trì theo ñuoåi coâng lyù vaø coâng ích, loøng yeâu thöông keû ngheøo cuõng nhö tình baèng höõu trong xaõ hoäi" (36).
Giaùo Hoäi coù theå bò caùm doã ñaùnh maát loøng nhieät thaønh vaø quay trôû laïi thaùi ñoä "ñi tìm moät hình thöùc an toaøn giaû doái vaø theo thoùi ñôøi. Ngöôøi treû coù khaû naêng giuùp cho Giaùo Hoäi ñöôïc treû trung hôn" (37).
Sau ñoù Ñöùc Thaùnh Cha trôû laïi giaùo huaán ngaøi taâm ñaéc nhaát, vaø vôùi caùch giaûi thích raèng con ngöôøi cuûa Chuùa Gieâsu phaûi ñöôïc trình baøy "theo moät caùch theá loâi cuoán vaø hieäu quaû", ngaøi ñaõ vieát: "Giaùo Hoäi khoâng ñöôïc töï quy chieáu vaøo chính mình moät caùch thaùi quaù maø thay vaøo ñoù vaø treân heát laø phaûn aùnh Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Ñieàu naøy coù nghóa laø khieâm nhöôøng nhìn nhaän raèng moät soá ñieàu cuï theå caàn phaûi thay ñoåi" (39).
Toâng huaán nhìn nhaän raèng coù nhöõng ngöôøi treû caûm thaáy söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi laø "phieàn haø, thaäm chí coøn gaây böïc mình". Thaùi ñoä naøy baét reã töø nhöõng lyù do nghieâm troïng vaø deã hieåu: nhöõng göông muø veà tính duïc vaø taøi chaùnh; moät haøng giaùo syõ khoâng ñöôïc ñaøo taïo kyõ löôõng ñeå hieåu bieát vaø giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà nhaïy caûm cuûa giôùi treû;... vai troø thuï ñoäng daønh cho giôùi treû trong coäng ñoàng Kitoâ höõu; khoù khaên cuûa Giaùo Hoäi khi giaûi thích tín lyù vaø nhöõng laäp tröôøng ñaïo ñöùc cuûa mình cho xaõ hoäi hieän nay" (40).
Coù nhöõng ngöôøi treû "mong muoán Giaùo Hoäi laéng nghe nhieàu hôn vaø laøm nhieàu hôn laø chæ leân aùn theá giôùi maø thoâi. Hoï khoâng muoán thaáy moät Giaùo Hoäi im laëng vaø sôï phaûi leân tieáng, vaø cuõng chaúng muoán thaáy moät Giaùo Hoäi cöù loay hoay ñoái phoù vôùi hai ba vaán ñeà aùm aûnh mình. Ñeå ñöôïc ngöôøi treû tin töôûng, coù nhieàu khi Giaùo Hoäi caàn laáy laïi thaùi ñoä khieâm toán vaø ñôn thuaàn laéng nghe vaø nhìn nhaän raèng yù kieán cuûa ngöôøi khaùc coù theå soi loái giuùp cho Giaùo Hoäi hieåu roõ Tin Möøng hôn" (41). Chaúng haïn, moät Giaùo Hoäi quaù sôï haõi thì seõ thöôøng xuyeân bò chæ trích vì "taùn thaønh moïi ñeà nghò cuûa moät soá nhoùm beânh vöïc nöõ quyeàn", trong khi moät Giaùo Hoäi "mang tính soáng ñoäng thì coù theå phaûn öùng baèng thaùi ñoä löu taâm ñeán nhöõng yeâu caàu hôïp phaùp cuûa phuï nöõ", ñoàng thôøi vaãn khoâng taùn thaønh moïi ñeà nghò cuûa moät soá nhoùm beânh vöïc nöõ quyeàn" (42).
Tieáp theo, Ñöùc Thaùnh Cha trình baøy "Meï Maria, ngöôøi phuï nöõ treû ôû Nazareth", vaø lôøi Xin Vaâng cuûa Meï laø lôøi thöa cuûa "moät ngöôøi vui loøng chaáp nhaän nguy cô, saün saøng hy sinh nhöõng gì mình coù, maø khoâng coù söï baûo chöùng gì ngoaøi nieàm tin chaéc chaén raèng mình ñang cöu mang trong thaân xaùc mình moät lôøi höùa. Vì theá cha hoûi caùc con: caùc con coù thaáy raèng chính mình cuõng ñang mang moät lôøi höùa?" (44) Ñoái vôùi Meï, "thöû thaùch khoâng phaûi laø lyù do ñeå noùi "khoâng", vaø khi lieàu thaân nhö theá, Meï ñaõ trôû neân "ngöôøi mang aûnh höôûng cuûa Thieân Chuùa ñeán".
Giöõa loøng Giaùo Hoäi cuõng coù raát nhieàu vò thaùnh treû. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc ñeán thaùnh Sebastian, thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi, thaùnh Gioan thaønh Arc, Chaân phöôùc töû ñaïo Anreâ Phuù Yeân, thaùnh Kateri Tekakwitha, thaùnh Ñoâminicoâ Savio, thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu, Chaân phöôùc Ceferino Namuncuraù, Chaân phöôùc Isidoro Bakanja, Chaân phöôùc Pier Giorgio Frassati, Chaân phöôùc Marcel Callo, Chaân phöôùc treû tuoåi Chiara Badano.
Chöông ba: "Caùc con laø 'hieän taïi' cuûa Thieân Chuùa"
Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ phaùt bieåu: Chuùng ta khoâng theå chæ noùi raèng "ngöôøi treû laø töông lai cuûa theá giôùi". "Hoï chính laø hieän taïi cuûa theá giôùi; chính ngay baây giôø, hoï ñang laøm cho theá giôùi phong phuù hôn" (64). Vì theá caàn phaûi laéng nghe ngöôøi treû cho duø "coù moät khuynh höôùng ñöa ra nhöõng caâu traû lôøi ñaõ ñöôïc ñoùng goùi vaø nhöõng giaûi phaùp coù saün, maø khoâng cho pheùp nhöõng vaán naïn cuûa hoï ñöôïc neâu ra vaø nhö theá khoâng ñoái maët vôùi nhöõng thaùch ñoá maø hoï ñaët ra" (65).
"Ngaøy nay ngöôøi lôùn chuùng ta thöôøng coù khuynh höôùng keå ra moïi vaán ñeà vaø thaát baïi cuûa ngöôøi treû thôøi ñaïi... Nhöng keát quaû cuûa thaùi ñoä ñoù laø gì? Laøm xa caùch theâm, ít gaàn guõi vaø ít töông trôï hôn" (66). Baát cöù ai ñöôïc giao phoù traùch nhieäm laøm cha, linh muïc quaûn xöù vaø höôùng daãn giôùi treû ñeàu phaûi coù khaû naêng "tìm ñöôïc nhöõng loái ñi maø ngöôøi khaùc chæ thaáy laø nhöõng böùc töôøng ngaên caûn vaø nhaän ra nhöõng tieàm löïc trong khi ngöôøi khaùc laïi chæ thaáy hieåm nguy. Ñoù chính laø caùch theá maø Chuùa Cha nhìn moïi söï; Ngaøi bieát caùch traân troïng vaø nuoâi döôõng nhöõng haït gioáng söï thieän ñöôïc gieo trong con tim ngöôøi treû. Do ñoù con tim cuûa moãi moät ngöôøi treû phaûi ñöôïc xem laø "ñaát thaùnh" (67). Ñöùc Thaùnh Cha cuõng môøi goïi chuùng ta khoâng toång quaùt hoùa söï kieän, bôûi vì "coù raát nhieàu loaïi theá giôùi cuûa 'ngöôøi treû' hoâm nay" (68). Noùi ñeán nhöõng gì ñang xaûy ra cho ngöôøi treû, ngaøi nhaéc ñeán nhöõng ngöôøi ñang soáng trong boái caûnh chieán tranh, nhöõng ngöôøi ñang bò lôïi duïng, nhöõng naïn nhaân cuûa caùc vuï baét coùc, toå chöùc toäi aùc, naïn buoân ngöôøi, noâ leä vaø khai thaùc tình duïc cuõng nhö haõm hieáp. Vaø caû nhöõng ngöôøi ñang soáng cuoäc soáng phaïm toäi aùc vaø baïo löïc (72). "Nhieàu ngöôøi treû ñang bò cuoán huùt bôûi nhöõng yù thöùc heä, ñöôïc xöû duïng hay khai thaùc nhö bia ñôõ ñaïn hoaëc moät löïc löôïng xung kích ñeå tieâu dieät, khuûng boá hoaëc gieãu côït keû khaùc. Teä hôn nöõa, nhieàu ngöôøi treû mang taâm traïng chuû nghóa caù nhaân, thuø nghòch vaø nghi ngôø heát moïi ngöôøi; vôùi chieàu höôùng ñoù, hoï deã daøng trôû thaønh muïc tieâu cho nhöõng chieán löôïc taøn aùc vaø huûy hoaïi cuûa nhöõng nhoùm chính trò hoaëc theá löïc kinh teá" (73). Vaø coøn nöõa, raát nhieàu ngöôøi ñang chòu ñau khoå vì bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vôùi lyù do toân giaùo, chuûng toäc hoaëc kinh teá. Ñöùc Thaùnh Cha keå ñeán nhöõng treû vò thaønh nieân vaø ngöôøi treû "mang thai, naïn nhaân cuûa söï phaù thai, truyeàn nhieãm HIV, nhöõng hình thöùc khaùc cuûa nghieän ngaäp (ma tuùy, côø baïc, khieâu daâm vv), vaø hoaøn caûnh nghieät ngaõ cuûa caùc treû ñöôøng phoá khoâng nôi ôû, khoâng gia ñình hoaëc nguoàn taøi chaùnh" (74), nhöõng hoaøn caûnh vöøa ñau ñôùn vöøa khoù khaên gaáp ñoâi cuûa caùc phuï nöõ. "Chuùng ta khoâng bao giôø laø moät Giaùo Hoäi khoâng bieát khoùc tröôùc nhöõng thaûm caûnh cuûa caùc ngöôøi treû. Chuùng ta khoâng theå xem nhöõng vieäc ñoù laø quen maét roài... Ñieàu teä haïi nhaát maø chuùng ta maéc phaûi laø mang laáy moät tinh thaàn theá tuïc vôùi caùch giaûi quyeát laø ru nguû giôùi treû baèng nhöõng thoâng ñieäp khaùc, nhöõng phöông tieän giaûi trí khaùc, nhöõng möu caàu taàm thöôøng" (75).
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng môøi goïi giôùi treû bieát khoùc cho nhöõng ngöôøi ñoàng trang löùa ñang chòu ñau khoå hôn mình.
Ngaøi giaûi thích: "Ñuùng theá, nhöõng ngöôøi quyeàn theá cuõng cung caáp moät vaøi giuùp ñôõ nhöng thöôøng vôùi moät giaù traû khaù cao. Trong nhieàu quoác gia ngheøo ñoùi, söï trôï giuùp kinh teá töø caùc nöôùc giaøu hay nhöõng cô quan quoác teá thöôøng ñi ñoâi vôùi vieäc phaûi chaáp nhaän nhöõng quan nieäm Taây phöông veà tính duïc, hoân nhaân, caùch soáng hoaëc cô cheá coâng baèng xaõ hoäi. Hình thöùc thöïc daân yù thöùc heä naøy raát nguy haïi cho ngöôøi treû" (78). Ñöùc Thaùnh Cha cuõng caûnh baùo choáng laïi neàn vaên hoùa ngaøy nay ñang quaûng baù hình töôïng treû ñeïp cuûa nhan saéc vaø duøng nhöõng thaân theå treû ñeå quaûng caùo: "ñieàu naøy khoâng coù lieân heä gì ñeán ngöôøi treû. Noù chæ coù nghóa laø ngöôøi lôùn ñang muoán naém laáy ngöôøi treû veà trong baøn tay cuûa hoï" (79).
Ñeà caäp ñeán "ham muoán, toån thöông vaø öôùc voïng", Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi veà tính duïc vaø "taàm quan troïng thieát yeáu" cuûa noù ñoái vôùi cuoäc soáng ngöôøi treû cuõng nhö "tieán trình tröôûng thaønh veà caên tính cuûa hoï". Ngaøi vieát raèng: "trong moät xaõ hoäi khoâng ngöøng ñeà cao tính duïc, giöõ vöõng moät töông quan laønh maïnh vôùi thaân theå cuûa chính mình vaø moät cuoäc soáng tình caûm laønh maïnh laø ñieàu khoâng deã daøng". Vì lyù do ñoù vaø nhöõng nguyeân nhaân khaùc, luaân lyù tính duïc thöôøng coù khuynh höôùng trôû thaønh nguoàn goác gaây neân söï "hieåu laàm vaø xa laùnh Giaùo Hoäi, cuõng bôûi vì Giaùo Hoäi bò xem nhö laø moät cô cheá xeùt xöû vaø leân aùn", maëc daàu trong thöïc teá coù nhöõng ngöôøi treû ñang muoán thaûo luaän veà nhöõng vaán ñeà naøy (81). Ñöùng tröôùc nhöõng phaùt trieån trong caùc laõnh vöïc khoa hoïc, kyõ thuaät y sinh hoïc vaø thaàn kinh hoïc, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôù raèng nhöõng tieán boä ñoù coù theå laøm cho chuùng ta queân raèng söï soáng laø moät hoàng aân, vaø chuùng ta laø nhöõng thuï taïo vôùi nhöõng giôùi haïn baåm sinh, deã bò khai thaùc bôûi nhöõng keû lôïi duïng söùc maïnh cuûa kyõ thuaät.
Tieáp ñeán, Toâng huaán ñeà caäp ñeán chuû ñeà "theá giôùi soá" ñaõ taïo neân "moät caùch theá thoâng tin môùi", vaø coù khaû naêng "taïo söï deã daøng cho vieäc phaùt taùn nhöõng thoâng tin ñoäc laäp". Trong nhieàu quoác gia, maïng löôùi toaøn caàu vaø caùc maïng xaõ hoäi "ñaõ töôïng tröng cho moät dieãn ñaøn vöõng chaéc ñeå tieáp caän vaø loâi keùo ngöôøi treû" (87). Nhöng nhöõng heä thoáng ñoù coù theå laø laõnh ñòa cuûa "coâ ñôn, thao tuùng, khai thaùc vaø baïo löïc, maø ñænh cao laø tröôøng hôïp cöïc ñoan nhaát cuûa 'trang maïng ñen'. Nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng daïng soá ñaët con ngöôøi vaøo nguy cô bò noâ leä, töï coâ laäp vaø daàn daàn maát ñi söï tieáp xuùc vôùi thöïc teá... Nhöõng hình thöùc baïo löïc môùi ñöôïc phaùt taùn qua heä thoáng truyeàn thoâng xaõ hoäi, chaúng haïn nhö tröôøng hôïp öùc hieáp keû khaùc qua maïng aûo. Internet cuõng laø moät phöông tieän truyeàn baù caùc phim aûnh ñoài truïy vaø khai thaùc caùc naïn nhaân vôùi muïc ñích tính duïc hoaëc laø qua naïn côø baïc" (88). Cuõng khoâng neân queân raèng trong theá giôùi soá hoùa "cuõng coù nhöõng lôïi ích kinh teá to lôùn", coù khaû naêng taïo neân "nhöõng kyõ xaûo ñeå thao tuùng löông taâm con ngöôøi vaø tieán trình daân chuû". Caùc heä thoáng truyeàn hình caùp "taïo ñieàu kieän cho söï phaùt taùn nhöõng tin töùc giaû vaø thoâng tin sai laïc, khích ñoäng thaønh kieán vaø ghen gheùt... Danh tieáng cuûa nhieàu caù nhaân bò laâm nguy qua nhöõng baøi vieát xeùt ñoaùn noâng caïn treân maïng. Giaùo Hoäi vaø caùc vò muïc töû cuõng khoâng thoaùt khoûi hieän töôïng naøy" (89).
Trong moät taøi lieäu soaïn thaûo bôûi 300 ngöôøi treû töø khaép nôi treân theá giôùi tröôùc Thöôïng Hoäi Ñoàng, ñaõ coù laäp tröôøng neâu roõ raèng "nhöõng töông quan treân maïng coù theå trôû neân khoâng coù tính nhaân vaên", vaø söï ñaém mình vaøo trong theá giôùi aûo ñaõ môû ñöôøng cho "moät loaïi 'di daân kyõ thuaät soá', haäu quaû laø loâi keùo con ngöôøi thoaùt ly khoûi gia ñình, cuõng nhö nhöõng giaù trò vaên hoùa vaø toân giaùo ñeå giam mình vaøo trong theá giôùi cuûa coâ ñôn" (90).
Ñöùc Thaùnh Cha tieáp tuïc ñeà caäp ñeán "di daân nhö laø hình aûnh ñaëc tröng cuûa thôøi ñaïi chuùng ta", vaø nhaéc ñeán ña phaàn nhöõng ngöôøi treû ñang trong tình traïng di daân. "Giaùo hoäi ñaëc bieät quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi ñang troán chaïy vì chieán tranh, baïo löïc, baùch haïi chính trò hoaëc toân giaùo, vaø caùc thieân tai do bieán ñoåi khí haäu vaø vì ngheøo ñoùi" (91): hoï ñi tìm moät cô hoäi, moät giaác mô veà töông lai toát ñeïp hôn. Nhöõng ngöôøi di daân khaùc thì "bò quyeán ruõ bôûi neàn vaên hoùa Taây phöông, nhieàu khi vôùi nhöõng aûo voïng ñöa ñeán thaát voïng naëng neà. Nhöõng keû buoân ngöôøi voâ löông taâm, ña soá dính líu vôùi nhöõng toå chöùc buoân ma tuùy hay vuõ khí, ñang khai thaùc yeáu ñieåm cuûa di daân... Ñaëc bieät phaûi löu yù ñeán nhöõng naïn nhaân deã bò toån thöông nhaát cuûa di daân laø caùc treû vò thaønh nieân khoâng coù ngöôøi lôùn ñi keøm... Taïi moät soá quoác gia laø ñieåm ñeán, di daân ñaõ gaây neân sôï haõi vaø baùo ñoäng, nhieàu khi bò kích ñoäng vaø khai thaùc vì nhöõng muïc ñích chính trò. Ñieàu naøy coù theå ñöa ñeán naõo traïng baøi ngoaïi khi daân chuùng co cuïm laïi vaø hieän tuôïng naøy phaûi ñöôïc giaûi quyeát döùt khoaùt" (92). Di daân treû thöôøng phaûi traûi qua tình traïng bò maát goác veà vaên hoùa vaø toân giaùo (93). Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ yeâu caàu giôùi treû "ñöøng ñeå bò ngöôøi khaùc lôïi duïng laøm coâng cuï choáng laïi nhöõng ngöôøi treû khaùc vöøa môùi chaân öôùt chaân raùo ñeán quoác gia cuûa hoï, vaø coå suùy hoï xem nhöõng ngöôøi treû naøy nhö laø moät ñe doïa" (94).
Ngaøi cuõng nhaéc ñeán tình traïng laïm duïng treû em, söï coâ laäp nhöõng cam keát cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng trong vieäc thöïc thi caùc bieän phaùp phoøng ngöøa khaét khe, vaø baøy toû loøng tri aân ñoái vôùi "nhöõng caù nhaân ñaõ can ñaûm baùo caùo söï döõ maø hoï ñaõ traûi qua" (99). Ngaøi ñaõ nhaéc laïi, "taï ôn Chuùa", vì nhöõng ngöôøi ñaõ phaïm nhöõng toäi aùc gheâ tôûm ñoù khoâng phaûi laø ña soá caùc linh muïc, nhöõng ai ñang thi haønh söù vuï cuûa mình vôùi loøng trung thaønh vaø quaûng ñaïi". Ngaøi ñeà nghò giôùi treû, neáu thaáy moät linh muïc ñang gaëp nguy hieåm vì ñi sai ñöôøng, haõy can ñaûm nhaéc nhôû ngaøi veà nhöõng gì ñaõ cam keát vôùi Thieân Chuùa vaø Daân cuûa Ngöôøi (100).
Tuy nhieân, laïm duïng khoâng phaûi laø toäi duy nhaát trong Giaùo Hoäi. "Toäi cuûa chuùng ta phaïm roõ raøng ngay tröôùc maét moïi ngöôøi; chuùng xuaát hieän quaù roõ raøng treân khuoân maët giaø coãi cuûa Giaùo Hoäi, Meï vaø Thaày cuûa chuùng ta", nhöng Giaùo Hoäi khoâng duøng ñeán baát cöù phaåu thuaät thaåm myõ naøo, "Giaùo Hoäi khoâng ngaïi phaûi tieát loä toäi loãi cuûa caùc chi theå cuûa mình". "Ñöøng bao giôø queân raèng chuùng ta khoâng ñöôïc boû rôi Meï Thaùnh cuûa chuùng ta khi Meï bò toån thöông" (101), nhöng haõy ñöùng beân caïnh Giaùo Hoäi ñeå Meï Thaùnh cuûa chuùng ta gom heát söùc maïnh vaø khaû naêng ñeå baét ñaàu moät laàn nöõa. Khoaûnh khaéc ñen toái naøy, vôùi söï trôï giuùp cuûa ngöôøi treû, "coù theå thaät söï laø moät cô hoäi caûi caùch coù yù nghóa troïng ñaïi", môû ra cho chuùng ta moät leã Nguõ Tuaàn môùi (102).
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôû ngöôøi treû raèng "coù moät loái thoaùt" trong taát caû caùc tình huoáng ñen toái vaø ñau ñôùn. Ngaøi laäp laïi ñoaïn Tin Möøng veà buoåi saùng ngaøy Phuïc Sinh. Ngaøi giaûi thích raèng duø cho theá giôùi soá hoùa coù theå ñem ñeán cho chuùng ta nhieàu nguy cô, nhöng cuõng coù nhöõng ngöôøi treû coù khaû naêng saùng taïo vaø taøi gioûi trong nhöõng laõnh vöïc ñoù. Nhö Ñaáng Ñaùng Kính Carlo Acutis laø ngöôøi bieát caùch xöû duïng nhöõng kyõ thuaät truyeàn thoâng môùi ñeå quaûng baù Tin Möøng" (105), ngaøi khoâng ñeå mình rôi vaøo caïm baãy khi noùi: "Moãi moät ngöôøi sinh ra laø baûn chính, nhöng nhieàu ngöôøi ñaõ cheát nhö nhöõng baûn sao". "Ñöøng ñeå ñieàu ñoù xaûy ñeán cho caùc con" (106), Ñöùc Thaùnh Cha caûnh baùo nhö theá. "Ñöøng ñeå hoï cöôùp ñi hy voïng vaø nieàm vui, hoaëc chuoác thuoác laøm cho caùc con trôû thaønh noâ leä cho nhöõng lôïi ích cuûa hoï" (107), haõy tìm kieám muïc tieâu cao caû cuûa söï thaùnh thieän. "Laøm ngöôøi treû coù nghóa laø khoâng chæ theo ñuoåi nhöõng laïc thuù mau qua vaø nhöõng thaønh töïu noâng caïn. Neáu soáng troïn muïc ñích cuoäc soáng trong nhöõng naêm thaùng cuûa tuoåi treû thì thôøi gian ñoù phaûi laø thôøi gian cuûa söï daán thaân quaûng ñaïi vaø hieán thaân heát loøng" (108). "Neáu tuoåi coøn treû nhöng laïi thaáy mình yeáu ñuoái, meät moûi hay vôõ moäng thì con haõy caàu xin Chuùa Gieâsu ñoåi môùi caùc con" (109). Nhöng haõy luoân nhôù raèng "raát khoù ñeå chieán ñaáu choáng laïi # nhöõng caïm baãy vaø caùm doã cuûa ma quyû, vaø tính ích kyû cuûa theá gian... neáu chuùng ta trôû neân quaù coâ laäp" (110). Ñoù chính laø luùc chuùng ta caàn coù moät ñôøi soáng coäng ñoaøn.
Chöông boán: "Moät söù ñieäp vó ñaïi cho taát caû ngöôøi treû"
Cuøng taát caû giôùi treû, Ñöùc Thaùnh Cha loan baùo ba söï thaät quan troïng. "Thieân Chuùa laø tình yeâu". "Thieân Chuùa yeâu caùc con, ñöøng bao giôø nghi ngôø ñieàu ñoù" (112). Con coù theå "tìm ñöôïc bình yeân trong voøng tay cuûa Cha treân trôøi" (113). Ñöùc Thaùnh Cha xaùc quyeát raèng trí nhôù cuûa Chuùa Cha "khoâng phaûi laø moät 'ñóa cöùng' 'löu" vaø 'tröõ' moïi döõ lieäu cuûa chuùng ta. Trí nhôù cuûa Ngöôøi laø moät con tim ñaày loøng xoùt thöông, moät con tim tìm ñöôïc nieàm vui khi 'xoùa' saïch khoûi con ngöôøi chuùng ta moïi daáu veát söï döõ # Bôûi vì Ngöôøi yeâu thöông chuùng ta. Coá gaéng laéng loøng xuoáng moät chuùt vaø haõy ñeå chính mình caûm thaáy tình yeâu cuûa Ngöôøi" (115). Tình yeâu cuûa Ngöôøi laø moät tình yeâu "naâng daäy hôn laø quaät ngaõ, hoøa giaûi hôn laø caám cheá, ban nhöõng cô hoäi ñeå thay ñoåi hôn laø leân aùn, nhìn ñeán töông lai hôn laø nhìn laïi quaù khöù" (116).
Söï thaät thöù hai laø "Ñöùc Kitoâ cöùu thoaùt caùc con". Ñöøng bao giôø queân raèng "Ngöôøi tha thöù cho chuùng ta baûy möôi laàn baûy. Khoâng bieát bao nhieâu laàn Ngöôøi ñaõ vaùc chuùng ta treân vai cuûa Ngöôøi" (119). Chuùa Gieâsu yeâu caùc con vaø cöùu caùc con bôûi vì chæ khi ñöôïc yeâu môùi coù theå ñöôïc cöùu. Chæ khi ñöôïc aáp uû môùi coù theå ñöôïc bieán ñoåi. Tình yeâu cuûa Chuùa lôùn hôn moïi vaán ñeà, moïi yeáu ñuoái vaø moïi sai laàm cuûa chuùng ta" (120). Vaø "söï tha thöù vaø ôn cöùu roãi cuûa Ngöôøi laø nhöõng gì chuùng ta khoâng theå mua ñöôïc, hoaëc ñaït ñöôïc qua vieäc laøm hay coá gaéng rieâng cuûa mình. Ngöôøi tha thöù chuùng ta vaø giaûi thoaùt chuùng ta moät caùch nhöng khoâng" (121).
Söï thaät thöù ba laø "Ngaøi ñang soáng!". Chuùng ta haõy luoân nhaéc nhôû mình veà ñieàu ñoù... bôûi leõ chuùng ta coù nguy cô nhìn thaáy Chuùa Gieâsu chæ laø moät maãu göông ñeïp xa xoâi trong quaù khöù, moät hoaøi nieäm, moät nhaân vaät ñaõ ñeán cöùu thoaùt chuùng ta caùch ñaây hai ngaøn naêm. Nhöng ñieàu ñoù khoâng coù ích gì cho chuùng ta: noù khoâng thay ñoåi gì nôi chuùng ta vaø cuõng khoâng ñem laïi töï do cho chuùng ta" (124). Neáu Ngöôøi soáng, "thì chaéc chaén cuoäc soáng chuùng ta seõ toát ñeïp hôn... vaø roài chuùng ta seõ ngöng than phieàn vaø höôùng ñeán töông lai, bôûi vì vôùi Ngöôøi ñieàu ñoù luoân luoân coù theå xaûy ra" (127)
Trong nhöõng söï thaät naày, Chuùa Cha vaø Chuùa Gieâsu cuøng xuaát hieän. Vaø caùc Ngaøi ôû ñaâu thì Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng ôû ñoù. "Haõy caàu nguyeän vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn moãi ngaøy... Con khoâng maát gì heát, vaø Ngöôøi coù theå thay ñoåi, roïi saùng cuoäc ñôøi con vaø daãn con treân neûo ñöôøng toát ñeïp hôn. Ngöôøi khoâng laáy maát moät thöù gì cuûa caùc con, traùi laïi, giuùp caùc con tìm thaáy caùc con caàn gì vaø trong moät caùch theá toát nhaát" (131).
Chöông 5: Haønh trình ngöôøi treû
"Tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø töông quan cuûa chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ ñang soáng khoâng ngaên caûn chuùng ta coù nhöõng giaác mô, cuõng khoâng ñoøi hoûi chuùng ta thu heïp taàm nhìn cuûa mình. Traùi laïi, tình yeâu ñoù thaêng hoa chuùng ta vaø ñöa chuùng ta vöôn ñeán moät cuoäc soáng toát hôn vaø töôi ñeïp hôn. Phaàn lôùn nhöõng öôùc voïng trong con tim ngöôøi treû coù theå thu goïn tronghai chöõ 'thao thöùc"" (138). Khi nghó ñeán moät ngöôøi treû, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhìn thaáy anh aáy hoaëc coâ aáy nhö laø moät ngöôøi "ñang ao öôùc ñöôïc bay nhaûy treân ñoâi chaân, luoân luoân vôùi moät chaân ñöa ra tröôùc, saün saøng lao ñi, saün saøng baät tung leân. Khoâng ngöøng chaïy nhanh veà phía tröôùc" (139). Tuoåi treû khoâng theå "giaäm chaân taïi choã", bôûi vì ñoù chính laø "tuoåi cuûa choïn löïa" trong caùc phaïm vi ngheà nghieäp, xaõ hoäi, chính trò, vaø cuõng trong söï löïa choïn moät ngöôøi baïn ñôøi hoaëc sinh nhöõng ñöùa con ñaàu tieân. "Söï lo aâu coù theå gaây baát lôïi cho chuùng ta baèng caùch khieán chuùng ta boû cuoäc khi khoâng thaáy tröôùc nhöõng keát quaû töùc thôøi. Giaác mô ñeïp nhaát cuûa chuùng ta chæ ñaït ñöôïc baèng hy voïng, kieân nhaãn vaø quyeát taâm, chöù khoâng phaûi trong voäi vaõ. Ñoàng thôøi, ñöøng ngaäp ngöøng, ñöøng sôï cô hoäi hoaëc sai laàm" (142).
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng keâu goïi ngöôøi treû ñöøng nhìn cuoäc ñôøi töø treân cao, cuõng khoâng chæ soáng tröôùc maøn aûnh, ñöøng nhö nhöõng chieác xe pheá thaûi vaø khoâng nhìn ñôøi nhö ngöôøi du khaùch: "Haõy cuoàng nhieät! Quaúng xa ñi nhöõng noãi sôï haõi laøm teâ lieät caùc con... haõy soáng!" (143). Ngaøi cuõng môøi goïi hoï soáng "giaây phuùt hieän taïi" thöôûng thöùc vôùi loøng tri aân töøng moùn quaø nhoû cuûa cuoäc soáng nhöng ñöøng "tham lam" vaø "ham meâ tìm kieám nhöõng thuù vui môùi laï" (146). Thaät vaäy, soáng giaây phuùt hieän taïi "khoâng phaûi gioáng nhö kieåu soáng phoùng ñaõng voâ traùch nhieäm voán chæ ñöa ñeán taâm traïng troáng roãng vaø luoân baát maõn" (147).
"Cho duø ñaõ traûi qua bieát bao kinh nghieäm thôøi tuoåi treû, caùc con seõ khoâng bao giôø ñaït ñeán söï hieåu bieát yù nghóa toaøn veïn vaø saâu xa cuûa nhöõng naêm thaùng ñoù neáu moãi ngaøy caùc con khoâng gaëp gôõ ngöôøi baïn toát nhaát cuûa mình, ngöôøi baïn ñoù chính laø Chuùa Gieâsu" (150). Tình baïn vôùi Chuùa Gieâsu thì beàn vöõng vì Ngaøi khoâng bao giôø boû rôi chuùng ta (154). "Vôùi moät ngöôøi baïn, chuùng ta coù theå noùi chuyeän vaø chia seû bí maät thaàm kín nhaát. Vôùi Chuùa Gieâsu cuõng vaäy, chuùng ta luoân luoân coù theå taâm söï". Khi caàu nguyeän, "chuùng ta traûi loøng heát nhöõng vieäc chuùng ta laøm" vôùi Ngaøi, vaø daønh moät choã cho Ngaøi "ngoõ haàu Ngaøi coù theå haønh ñoäng, böôùc vaøo vaø chieám höõu" (155). "Ñöøng ñeå tuoåi treû cuûa caùc con ñaùnh maát tình baïn naøy. Caùc con seõ coù theå caûm nhaän ñöôïc Ngaøi ñang ôû beân con". Ñoù chính laø traûi nghieäm cuûa caùc moân ñeä ôû Emmau (156). Thaùnh Oscar Romero ñaõ noùi: "Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø moät söu taäp caùc chaân lyù phaûi tin, caùc luaät leä phaûi theo hay caùc caám chæ. Neáu xeùt khía caïnh naøy thì noù laøm chuùng ta huït haãng. Kitoâ giaùo laø moät nhaân vò ñaày tình yeâu ñoái vôùi toâi vaø ñoøi toâi ñaùp laïi baèng tình yeâu. Kitoâ giaùo chính laø Ñöùc Kitoâ".
Khi noùi veà giai ñoaïn phaùt trieån vaø tröôûng thaønh, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ ra taàm quan troïng cuûa vieäc ñi tìm moät söï "phaùt trieån thieâng lieâng", cuûa söï tìm kieám Thieân Chuùa vaø vaâng giöõ Lôøi cuûa Ngöôøi", cuûa vieäc giöõ vöõng moái giaây lieân keát "vôùi Chuùa Gieâsu... bôûi vì caùc con seõ khoâng lôùn leân trong haïnh phuùc vaø thaùnh thieän vôùi söùc rieâng vaø trí thoâng minh cuûa mình" (158). Ngöôøi lôùn cuõng phaûi ñaït ñeán söï tröôûng thaønh maø khoâng ñaùnh maát ñi nhöõng giaù trò cuûa tuoåi treû: "Trong baát cöù giai ñoaïn naøo cuûa cuoäc soáng, chuùng ta ñeàu coù theå phuïc hoài vaø laøm sung maõn tuoåi treû cuûa chuùng ta. Khi Cha baét ñaàu söù vuï Giaùo Hoaøng, Chuùa ñaõ môû roäng taàm nhaän thöùc cuûa cha vaø ban taëng cho cha moät tinh thaàn tuoåi treû môùi meû. Caûm tính naày cuõng xaûy ra cho moät caëp vôï choàng laáy nhau ñaõ nhieàu naêm, hoaëc cho moät tu só trong tu vieän cuûa mình" (160). Caøng theâm tuoåi coù nghóa laø "ñang giöõ gìn vaø traân troïng nhöõng ñieàu quyù giaù nhaát veà tuoåi treû cuûa mình, nhöng cuõng coù nghóa laø phaûi thanh loïc nhöõng ñieàu khoâng toát" (161). "Nhöng cha cuõng phaûi nhaéc nhôû raèng caùc con seõ khoâng neân thaùnh vaø phaùt huy ñaày ñuû baèng vieäc sao cheùp keû khaùc... Caùc con phaûi nhaän ra caùc con laø ai vaø phaùt huy caùch theá neân thaùnh rieâng cuûa mình" (162).
Ñöùc Thaùnh Cha ñeà nghò "haønh trình huynh ñeä" ñeå soáng nieàm tin, luoân nhôù raèng "Chuùa Thaùnh Thaàn muoán chuùng ta ra khoûi con ngöôøi cuûa mình, ñeå oâm laáy keû khaùc... Ñoù laø lyù do taïi sao neân soáng ñöùc tin cuøng vôùi nhau vaø baøy toû tình yeâu cuûa mình qua cuoäc soáng coäng ñoaøn" (164), vöôït qua ñöôïc caùm doã "chæ döøng laïi ôû baûn thaân vaø caùc vaán ñeà cuûa mình, caùc veát thöông beân trong vaø noãi phaãn uaát cuûa mình" (166). "Thieân Chuùa öa thích nieàm vui cuûa ngöôøi treû. Ñaëc bieät, Ngöôøi muoán hoï cuøng nhau chia seû nieàm vui trong tình hieäp thoâng huynh ñeä" (167). Roài Ñöùc Thaùnh Cha noùi ñeán tinh thaàn "treû vaø daán thaân", nhaán maïnh raèng nhieàu khi ngöôøi treû bò "caùm doã ruùt lui vaøo nhöõng nhoùm nhoû... Hoï coù theå caûm thaáy mình ñang traûi nghieäm tình huynh ñeä vaø tình yeâu, nhöng thaät ra, nhoùm nhoû ñoù coù theå chæ laø caùi toâi noái daøi cuûa mình maø thoâi. Ñieàu naøy trôû thaønh nghieâm troïng hôn khi hoï quan nieäm ôn goïi giaùo daân ñôn thuaàn laø moät hình thöùc phuïc vuï trong Giaùo Hoäi... Hoï queân raèng ôn goïi giaùo daân treân heát nhaém ñeán baùc aùi trong khuoân khoå gia ñình vaø baùc aùi trong xaõ hoäi vaø chính trò" (168). Ñöùc Thaùnh Cha khuyeân baûo ngöôøi treû neân "vöôït qua khoûi nhöõng nhoùm nhoû cuûa mình ñeå xaây döïng tình huynh ñeä xaõ hoäi, nôi moïi ngöôøi hoaït ñoäng cho coâng ích. Ñaøng khaùc, loøng thuø nghòch trong xaõ hoäi mang tính huûy dieät. Nhieàu gia ñình ñang bò phaù huûy vì söï thuø nghòch. Nhieàu quoác gia cuõng ñang bò taøn phaù vì söï thuø nghòch. Theá giôùi ñang bò taøn phaù vì söï thuø nghòch. Vaø söï thuø nghòch lôùn nhaát chính laø chieán tranh. Ngaøy nay chuùng ta chöùng kieán theá giôùi ñang töï huûy dieät vì chieán tranh "bôûi vì chuùng ta khoâng theå ngoài xuoáng ñeå ñoái thoaïi" (169). "Daán thaân xaõ hoäi vaø tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi ngöôøi ngheøo vaãn luoân laø nhöõng phöông theá cô baûn ñeå tìm ra hoaëc ñaøo saâu ñöùc tin cuûa mình cuõng nhö nhaän thöùc ñöôïc ôn goïi caù nhaân" (170). Ñöùc Thaùnh Cha cuõng keå ra göông saùng cuûa nhöõng ngöôøi treû töø caùc giaùo xöù, tröôøng hoïc vaø caùc phong traøo laø nhöõng ngöôøi "thöôøng xuyeân sinh hoaït vôùi ngöôøi giaø vaø keû lieät hoaëc vieáng thaêm nhöõng khu phoá ngheøo" (171). "Nhöõng baïn treû khaùc thì tham gia vaøo caùc chöông trình xaõ hoäi giuùp xaây nhaø cho ngöôøi voâ gia cö, hoaëc caûi taïo nhöõng phaàn ñaát oâ nhieãm hay laø goùp phaàn giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi tuùng thieáu. Thaät laø höõu ích neáu nhöõng noã löïc chung tay goùp söùc naøy coù theå ñöôïc taäp trung vaø toå chöùc moät caùch oån ñònh". Caùc sinh vieân ñaïi hoïc "coù theå aùp duïng kieán thöùc cuûa mình theo hình thöùc lieân ngaønh, cuøng vôùi giôùi treû cuûa caùc giaùo xöù hay toân giaùo khaùc" (172). Ñöùc Thaùnh Cha khuyeán khích ngöôøi treû quyeát taâm tham gia coâng taùc naøy: "Cha ñaõ theo doõi caùc baøi baùo noùi veà nhöõng ngöôøi treû treân khaép theá giôùi ñaõ xuoáng ñöôøng ñeå bieåu döông khaùt khao veà moät xaõ hoäi coâng baèng vaø ñaày tình huynh ñeä hôn... Ngöôøi treû muoán tieân phong trong söï ñoåi môùi. Caùc con ñöøng ñeå ngöôøi khaùc phaûi daãn ñaàu trong söï ñoåi môùi!" (174).
Nhöõng ngöôøi treû ñöôïc goïi laø "nhöõng nhaø truyeàn giaùo can ñaûm", laøm chöùng khaép nôi cho Tin Möøng vôùi cuoäc soáng cuûa mình, ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø "noùi veà söï thaät, nhöng soáng chính söï thaät" (175). Tuy vaäy, lôøi noùi cuõng khoâng ñöôïc chìm vaøo im laëng: "Haõy hoïc bôi ngöôïc doøng, hoïc caùch chia seû Chuùa Gieâsu vaø ñöùc tin Ngaøi ñaõ ban cho con" (176). Chuùa Gieâsu sai chuùng ta ñi ñaâu? "Khoâng coù bieân thuøy, khoâng coù giôùi haïn: Ngaøi sai chuùng ta ñi khaép moïi nôi. Tin Möøng laø ñeå cho moïi ngöôøi, khoâng chæ cho moät thieåu soá. Tin Möøng khoâng chæ daønh cho nhöõng ngöôøi xem ra gaàn guõi vôùi chuùng ta, deã ñoùn nhaän, deã tieáp caän hôn. Tin Möøng laø ñeå cho moïi ngöôøi" (177). Vaø chuùng ta khoâng theå mong chôø "truyeàn giaùo phaûi laø coâng vieäc nheï nhaøng vaø deã daøng" (178).
Chöông saùu: "Ngöôøi treû vôùi nguoàn coäi"
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi raèng ngaøi ñau loøng khi thaáy "nhöõng ngöôøi treû ñoâi khi ñöôïc khuyeán khích xaây döïng moät töông lai khoâng coäi nguoàn, nhö theå theá giôùi vöøa môùi ñöôïc sinh ra" (179). "Neáu ai ñoù baûo ngöôøi treû phuû nhaän lòch söû cuûa mình, töø choái nhöõng kinh nghieäm cuûa caùc baäc tieàn boái, xem thöôøng quaù khöù vaø nhìn veà moät töông lai maø ngöôøi aáy ñang naém giöõ, thì lieäu coù deã daøng loâi keùo hoï laøm theo ñuùng nhö ngöôøi aáy noùi khoâng? Keû aáy ñang muoán bieán ngöôøi treû trôû neân noâng caïn, maát goác vaø hoaøi nghi moïi söï, ñeán noãi chæ tin vaøo caùc höùa heïn cuûa ngöôøi aáy vaø laøm theo nhöõng gì hoï vaïch ra. Ñoù laø caùch thöùc haønh ñoäng cuûa nhieàu yù thöùc heä: chuùng phaù huûy (hoaëc phaù tung) taát caû nhöõng khaùc bieät ñeå khoâng coù gì ñi ngöôïc laïi" (181).
Nhöõng keû thao tuùng cuõng xöû duïng vieäc suøng baùi tuoåi treû: "Thaân xaùc treû trung ñaõ trôû neân bieåu töôïng cho vieäc suøng baùi môùi naøy; baát cöù caùi gì lieân quan ñeán thaân theå naøy ñeàu ñöôïc bieán thaønh thaàn töôïng vaø theøm khaùt, trong khi ñoù baát cöù caùi gì khoâng treû thì bò khinh deã. Nhöng loaïi suøng baùi tuoåi treû naøy chæ laø moät thuû ñoaïn caên baûn laøm haï giaù ngöôøi treû maø thoâi" (182). "Caùc baïn treû thaân meán, ñöøng ñeå cho hoï khai thaùc tuoåi treû cuûa caùc con ñeå coå vuõ moät loái soáng noâng caïn ñaùnh laän caùi ñeïp vôùi daùng veû beân ngoaøi" (183). Coù moät veû ñeïp nôi ngöôøi lao ñoäng trôû veà nhaø ñaày buïi baëm vaø nheách nhaùc, nôi ngöôøi vôï giaø nua ñang chaêm soùc ngöôøi choàng beänh hoaïn cuûa mình, nôi söï trung thaønh cuûa caùc caëp vôï choàng yeâu nhau trong tuoåi xeá chieàu.
Ngaøy nay, thay vaøo ñoù, chuùng ta laïi coå suùy "moät linh ñaïo khoâng coù Thieân Chuùa, moät caûm tính khoâng coù tinh thaàn coäng ñoàng hay söï quan taâm ñeán ngöôøi ñau khoå, moät thaùi ñoä sôï haõi ngöôøi ngheøo, ñöôïc xem laø nguy hieåm vaø moät loaït caùc chuû tröông ñöa ra moät thieân ñöôøng töông lai maø thaät ra hình nhö caøng ngaøy caøng xa vôøi" (184). Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi caùc baïn treû ñöøng ñeå bò thoáng trò bôûi loaïi yù thöùc heä daãn ñeán tình traïng "thöïc daân hoùa vaên hoùa" (185) laø hieän töôïng böùng ngöôøi treû ra khoûi nhöõng quan heä vaên hoùa vaø toân giaùo voán laø coäi nguoàn cuûa hoï vaø möu ñoà ñoàng nhaát hoùa hoï baèng vieäc bieán hoï thaønh "moät loaït saûn phaåm deã uoán naén" (186).
Ñöùc Thaùnh Cha noùi theâm: "Ñieàu cô baûn laø töông quan cuûa caùc con vôùi nhöõng ngöôøi giaø, giuùp cho caùc con khaùm phaù ra söï phong phuù soáng ñoäng cuûa quaù khöù. "Lôøi Chuùa khuyeán khích chuùng ta luoân gaàn guõi vôùi ngöôøi giaø, haàu höôûng ñöôïc nhöõng lôïi ích töø kinh nghieäm soáng cuûa hoï" (188). "Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø phaûi ñoàng tình vôùi taát caû nhöõng gì ngöôøi lôùn noùi hay taùn thaønh moïi haønh ñoäng cuûa hoï". "Thaät söï ñoù laø moät hình thöùc saün saøng ñoùn nhaän söï khoân ngoan ñöôïc truyeàn töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc" (190). "Theá giôùi chöa bao giôø vaø seõ khoâng bao giôø ñöôïc höôûng lôïi töø vieäc beû gaõy söï lieân keát giöõa caùc theá heä... Ñuùng laø doái traù khi laøm cho caùc con tin raèng chæ coù caùi gì môùi môùi laø toát vaø ñeïp" (191). Noùi ñeán "giaác mô vaø taàm nhìn", Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaän xeùt: "Khi caû ngöôøi treû laãn ngöôøi giaø môû loøng ra cho Chuùa Thaùnh Thaàn thì hoï seõ taïo neân ñöôïc moät söï phoái hôïp tuyeät vôøi. Ngöôøi giaø mô nhöõng giaác moäng, ngöôøi treû thaáy taàm nhìn" (192). "Neáu ngöôøi treû caém reã saâu vaøo trong nhöõng giaác mô ñoù thì hoï seõ coù khaû naêng baät leân trong töông lai" (193). Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta caàn "maïo hieåm vôùi nhau", cuøng nhau böôùc ñi, giaø cuõng nhö treû. "Goác reã khoâng phaûi laø nhöõng caùi neo giöõ chaân chuùng ta" maø laø "moät ñieåm coá ñònh ñeå töø ñoù chuùng ta lôùn leân vaø ñoái dieän vôùi thaùch ñoá môùi" (200).
Chöông baûy: "Muïc vuï giôùi treû"
Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích raèng muïc vuï giôùi treû ñaõ bò aûnh höôûng bôûi nhöõng thay ñoåi xaõ hoäi vaø vaên hoùa vaø "ngöôøi treû thöôøng khoâng tìm ra trong caùc chöông trình thöôøng leä cuûa chuùng ta moät giaûi ñaùp cho nhöõng baän taâm, nhu caàu, nan ñeà vaø vaán ñeà cuûa hoï" (202). Chính ngöôøi treû laø "nhöõng taùc nhaân" cuûa muïc vuï giôùi treû.
Chaéc chaén, hoï caàn ñöôïc giuùp ñôõ vaø höôùng daãn, nhöng ñoàng thôøi cuõng phaûi ñöôïc töï do khai trieån nhöõng phöông theá môùi, vôùi söï saùng taïo vaø moät chuùt lieàu lónh". Chuùng ta caàn giuùp ngöôøi treû "duøng söï saùng suoát, kheùo leùo vaø hieåu bieát cuûa mình ñeå xöû lyù nhöõng vaán ñeà vaø quan ngaïi cuûa nhöõng baïn treû khaùc baèng ngoân ngöõ rieâng cuûa hoï" (203).
Muïc vuï giôùi treû caàn phaûi linh ñoäng vaø ñieàu caàn thieát laø môøi "caùc baïn treû tham döï nhöõng söï kieän hay caùc dòp giuùp cho hoï coù cô hoäi khoâng chæ hoïc taäp maø coøn ñeå ñoái thoaïi, cöû haønh, ca haùt, laéng nghe nhöõng caâu chuyeän coù thöïc vaø traûi nghieäm cuøng nhau gaëp gôõ Thieân Chuùa haèng soáng" (204) Muïc vuï giôùi treû phaûi coù tính hieäp ñoaøn (synodal), nghóa laø, coù khaû naêng saép xeáp moät "haønh trình chung" vaø ñieàu naøy bao goàm hai loä trình theânh thang ñeå thöïc hieän: thöù nhaát laø vöôn ra, thöù hai laø taêng tröôûng. Ñoái vôùi con ñöôøng thöù nhaát, Ñöùc Thaùnh Cha tin töôûng raèng chính ngöôøi treû coù khaû naêng "tìm ra nhöõng phöông phaùp haáp daãn ñeå ñeán vôùi nhau". "Hoï chæ caàn ñöôïc khuyeán leä vaø töï do hang say". Tuy nhieân, ñieàu quan troïng nhaát laø "moãi ngöôøi treû coù theå ñuû taùo baïo ñeå gieo haït gioáng söù ñieäp treân maûnh ñaát maøu môõ nôi con tim cuûa moät ngöôøi treû khaùc" (210). Öu tieân phaûi ñöôïc daønh cho "ngoân ngöõ cuûa söï gaàn guõi, ngoân ngöõ cuûa tình yeâu quaûng ñaïi, töông quan vaø toân troïng nhaân vò coù khaû naêng ñaùnh ñoäng con tim". Ngöôøi treû caàn ñöôïc tieáp caän vôùi "ngöõ phaùp cuûa tình yeâu, chöù khoâng phaûi laø baèng thaùi ñoä nghe giaûng" (211).
Coøn veà con ñöôøng taêng tröôûng, Ñöùc Thaùnh Cha caûnh baùo choáng laïi vieäc ñeà xuaát cho ngöôøi treû ñang caùch caûm nghieäm Thieân Chuùa qua "nhöõng buoåi hoïp 'ñaøo taïo' chæ baøn ñeán nhöõng vaán naïn tín lyù vaø luaân lyù... Haäu quaû laø nhieàu baïn treû caûm thaáy nhaøm chaùn vaø ñaùnh maát ñi höùng khôûi gaëp gôõ Ñöùc Kitoâ vaø nieàm vui böôùc theo Ngaøi" (212).
Baát kyø moät chöông trình giaùo duïc hay loä trình taêng tröôûng cho ngöôøi treû naøo cuõng "chaéc chaén phaûi bao goàm vieäc ñaøo taïo trong tín lyù vaø luaân lyù Kitoâ giaùo, ñaët troïng taâm treân giaùo lyù caên baûn, "laø kinh nghieäm neàn taûng cuûa cuoäc gaëp gôõ Thieân Chuùa qua söï cheát vaø phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu", vaø treân "söï tang tröôûng trong tình yeâu huynh ñeä, neáp soáng coäng ñoàng vaø phuïc vuï" (213). Do ñoù, "muïc vuï giôùi treû phaûi luoân luoân bao goàm nhöõng cô hoäi canh taân vaø ñaøo saâu kinh nghieäm caù nhaân vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø Ñöùc Kitoâ ñang soáng" (214). Ñieàu ñoù seõ giuùp cho ngöôøi treû "soáng nhö anh chò em vôùi nhau, giuùp ñôõ nhau, xaây döïng tinh thaàn coäng ñoàng, phuïc vuï nhau vaø gaàn guõi vôùi ngöôøi ngheøo" (215).
Caùc cô sôû cuûa Giaùo Hoäi phaûi cung caáp "nhöõng moâi tröôøng thích hôïp", "nhöõng ñòa ñieåm maø ngöôøi treû coù theå coi nhö ñòa chæ cuûa rieâng mình ñeå töï do ñeán vaø ñi, ñöôïc chaøo ñoùn vaø saün saøng gaëp gôõ caùc baïn treû khaùc, duø trong luùc khoù khaên vaø thaát voïng hoaëc ñeå vui möøng vaø cöû haønh" (281).
Roài Ñöùc Thaùnh Cha vieát "Muïc vuï giôùi treû trong nhöõng cô sôû giaùo duïc", xaùc ñònh raèng caùc tröôøng hoïc ñang "raát caàn töï pheâ bình". Ngaøi nhaéc ñeán söï kieän raèng "moät vaøi tröôøng hoïc Coâng giaùo coù veû nhö ñöôïc cô caáu chæ ñeå töï sinh toàn... Moät tröôøng hoïc trôû neân moät 'haàm truù', baûo veä hoïc sinh khoûi nhöõng sai laàm 'töø beân ngoaøi ñöa ñeán' thaät laø moät bieám hoïa cuûa loaïi khuynh höôùng naøy". Khi ngöôøi treû ra tröôøng, hoï caûm thaáy "khoâng theå keát noái giöõa ñieàu hoïc ñöôïc vaø theá giôùi mình ñang soáng", trong khi "moät trong nhöõng nieàm vui lôùn nhaát maø baát cöù nhaø giaùo duïc naøo cuõng coù theå coù laø thaáy moät hoïc troø lôùn leân thaønh moät con ngöôøi maïnh meõ vaø hoäi nhaäp toát" (221).
Chuùng ta khoâng theå taùch rôøi vieäc ñaøo taïo thieâng lieâng khoûi vieäc ñaøo taïo vaên hoùa... "Ñaây laø thaùch ñoá lôùn cho caùc con: ñoái phoù vôùi nhöõng ñieäp khuùc khaäp khieãng cuûa vaên hoùa tieâu thuï baèng nhöõng quyeát ñònh chin chaén vaø vöõng vaøng, baèng nghieân cöùu, kieán thöùc vaø chia seû" (223). Trong caùc laõnh vöïc cuûa "phaùt trieån muïc vuï", Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ ra "taàm quan troïng cuûa vaên chöông" (226), "tieàm naêng cuûa theå thao" (227), vaø "chaêm soùc moâi tröôøng" (228). Caàn coù moät "muïc vuï giôùi treû bình daân", "roäng raõi hôn vaø linh ñoäng hôn, coù khaû naêng khuyeán khích nhöõng höôùng daãn töï nhieân vaø ñaëc suûng maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo nôi nhöõng ngöôøi treû, ôû nhöõng nôi khaùc bieät maø ngöôøi treû hoaït ñoäng caùch cuï theå. Muïc vuï ñoù coá gaéng traùnh aùp ñaët caùc chöôùng ngaïi, luaät leä vaø nhöõng cô caáu coù tính baét buoäc treân caùc tín höõu treû laø nhöõng laõnh ñaïo baåm sinh trong khu xoùm vaø trong nhöõng moâi tröôøng khaùc. Chuùng ta chæ caàn ñoàng haønh vaø khuyeán khích hoï" (230).
Khi taäp trung vaøo moät "muïc vuï giôùi treû thuaàn tuùy vaø hoaøn chænh, coù ñaëc tröng laø nhöõng yù töôûng tröøu töôïng, taùch rôøi khoûi theá giôùi vaø khoâng coù tì veát, thì chuùng ta coù theå bieán Tin Möøng thaønh moät ñeà xuaát trì treä, voâ nghóa vaø khoâng haáp daãn. Loaïi muïc vuï giôùi treû nhö theá cuoái cuøng cuõng bò ñaøo thaûi hoaøn toaøn khoûi theá giôùi ngöôøi treû vaø chæ phuø hôïp cho moät soá giôùi treû öu tuyeån coi mình laø khaùc bieät, trong khi ñoù vaãn soáng trong tình traïng caùch ly troáng roãng vaø khoâng hieäu quaû" (232).
Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi chuùng ta trôû thaønh moät "Giaùo Hoäi vôùi caùnh cöûa môû roäng. Ngöôøi ta cuõng khoâng phaûi chaáp nhaän ñaày ñuû moïi giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi ñeå ñöôïc tham gia vaøo moät soá hoaït ñoäng cuûa chuùng ta daønh cho giôùi treû (234). Cuõng neân daønh choã cho "nhöõng ai coù taàm nhìn khaùc veà cuoäc soáng, hoaëc thuoäc veà nhöõng toân giaùo khaùc hoaëc nhöõng ngöôøi töï taùch mình ra khoûi toân giaùo" (235). Bieåu töôïng cho caùch tieáp caän naøy ñaõ ñöôïc trình baøy qua ñoaïn Phuùc AÂm veà caùc moân ñeä ôû Emmau: Chuùa Gieâsu hoûi hoï, kieân nhaãn laéng nghe hoï, giuùp hoï nhaän ra nhöõng gì hoï ñang soáng, giaûi thích döôùi aùnh saùng Kinh Thaùnh ñieàu hoï ñaõ traûi qua, ñoàng yù ôû laïi vôùi hoï vaø böôùc vaøo ñeâm toái cuoäc soáng cuûa hoï. Vaø chính hoï ñaõ laäp töùc choïn löïa quay ngöôïc laïi (237). "Luoân luoân laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo". Ñoái vôùi ngöôøi treû, ñeå trôû thaønh moät nhaø truyeàn giaùo, khoâng caàn phaûi "ñi xa". "Moät ngöôøi treû, khi ñi haønh höông xin Meï Maria giuùp ñôõ vaø ruû moät ngöôøi baïn hay moät ngöôøi ñoàng haønh cuøng ñi thì qua cöû chæ ñôn giaûn naøy ñaõ laø moät nhaø truyeàn giaùo toát roài" (239). "Muïc vuï giôùi treû luoân mang tính truyeàn giaùo" (240). Töï do cuûa ngöôøi treû caàn ñöôïc toân troïng, "nhöng hoï cuõng caàn coù ngöôøi ñoàng haønh". Gia ñình phaûi laø ñieåm ñaàu cuûa söï ñoàng haønh (242), vaø sau ñoù laø coäng ñoàng. "Moïi ngöôøi ñeàu phaûi ñoái xöû vôùi ngöôøi treû baèng söï hieåu bieát, nhaän chaân giaù trò vaø yeâu thöông, cuõng nhö luoân traùnh phaùn ñoaùn hoï hoaëc ñoøi hoûi phaûi hoaøn haûo vöôït quaù tuoåi ñôøi cuûa hoï" (243). Hieän nay ñang thieáu nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm chuyeân lo vieäc ñoàng haønh (244) vaø "moät soá thieáu nöõ caûm thaáy tình traïng thieáu huùt nhöõng laõnh ñaïo nöõ göông maãu trong Giaùo Hoäi" (245). Cuõng nhöõng ngöôøi aáy "ñaõ vaïch ra cho chuùng ta" nhöõng ñöùc tính maø hoï hy voïng tìm thaáy nôi moät ngöôøi dìu daét: "laø moät Kitoâ höõu suøng ñaïo daán thaân cho Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi; moät ngöôøi khoâng ngöøng coá gaéng soáng thaùnh thieän; moät ngöôøi baïn taâm giao nhöng khoâng xeùt ñoaùn. Töông töï nhö theá, ñoù laø ngöôøi luoân tích cöïc laéng nghe caùc nhu caàu cuûa ngöôøi treû vaø ñaùp laïi cuõng vôùi thaùi ñoä tích cöïc; laø ngöôøi coù tình yeâu saâu saéc vaø hieåu bieát chính mình; moät ngöôøi yù thöùc ñöôïc giôùi haïn baûn thaân vaø kinh nghieäm ñöôïc nhöõng vui buoàn trong haønh trình thieâng lieâng. Moät ñöùc tính ñaëc bieät quan troïng nôi nhöõng ngöôøi dìu daét laø hieåu bieát caên tính nhaân loaïi cuûa baûn thaân - vôùi söï thaät laø hoï cuõng coù nhöõng sai laàm cuûa con ngöôøi: khoâng phaûi laø hoaøn thieän nhöng laø nhöõng toäi nhaân ñaõ ñöôïc tha thöù" (246). Hoï bieát caùch "cuøng ñi beân caïnh ngöôøi treû", toân troïng töï do cuûa hoï.
Chöông taùm: "Ôn goïi"
"Ñaây laø vieäc ñaàu tieân chuùng ta caàn nhaän ñònh vaø khaùm phaù: Chuùa Gieâsu ao öôùc ñöôïc laøm baïn vôùi moãi moät ngöôøi treû" (250). Ôn goïi laø moät lôøi môøi goïi phuïc vuï truyeàn giaùo cho nhöõng ngöôøi khaùc, "bôûi leõ cuoäc soáng cuûa chuùng ta treân traùi ñaát naøy ñaït ñeán taàm voùc vieân maõn khi noù laø moät söï daâng hieán" (254). "Ñeå ñaùp laïi ôn goïi cuûa mình, chuùng ta caàn nuoâi döôõng vaø phaùt trieån caên tính con ngöôøi cuûa chuùng ta. Ñieàu naøy khoâng lieân quan gì ñeán vieäc phaùt minh baûn thaân hoaëc töï taïo döïng ra chính mình töø hö voâ. Noù lieân quan ñeán vieäc tìm ra ñöôïc baûn ngaõ cuûa mình döôùi aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa vaø ñeå cho cuoäc soáng trieån nôû vaø mang laïi hoa traùi" (257). "Vieäc 'luoân hieän dieän vôùi keû khaùc' thöôøng lieân quan ñeán hai khía caïnh caên baûn: laäp neân moät gia ñình môùi vaø laøm vieäc" (258).
Veà chuû ñeà "tình yeâu vaø gia ñình", Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Caùc ngöôøi treû caûm nhaän moät caùch maïnh meõ tieáng goïi cuûa tình yeâu; hoï mô öôùc gaëp ñöôïc ñuùng ngöôøi maø hoï coù theå xaây döïng thaønh moät gia ñình" (259). Bí tích Hoân nhaân "goùi troïn tình yeâu naøy trong aân suûng cuûa Thieân Chuùa; aân suûng ñoù caém reã tình yeâu naøy ngay trong chính Thieân Chuùa" (260). Thieân Chuùa ñaõ döïng neân ta coù giôùi tính. Chính Ngaøi ñaõ döïng neân tính duïc, laø moät moùn quaø tuyeät dieäu. "Ñoù khoâng phaûi laø moät ñieàu caám kî". Ñoù laø moät moùn quaø Thieân Chuùa trao taëng cho chuùng ta. Noù coù "hai muïc ñích: yeâu vaø sinh saûn. Ñoù cuõng laø noàng naøn tình caûm... Tình yeâu chaân thaät thì noàng nhieät" (262).
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhìn nhaän "hieän töôïng caøng ngaøy caøng coù nhöõng cuoäc ly hoân, ly dò... coù khaû naêng gaây neân ñau khoå lôùn lao vaø moät khuûng hoaûng caên tính nôi ngöôøi treû. Ñoâi khi hoï phaûi chòu gaùnh laáy nhöõng traùch nhieäm khoâng töông xöùng vôùi tuoåi ñôøi cuûa mình" (262). Cho daãu coù nhieàu khoù khaên "nhöng moãi moät coá gaéng cuûa caùc con thaät xöùng ñaùng ñeå ñaàu tö vaøo moät gia ñình; ôû ñoù con seõ tìm ñöôïc nhöõng khích leä toát nhaát ñeå tröôûng thaønh vaø nhöõng nieàm vui lôùn nhaát ñeå traûi nghieäm vaø chia seû. Ñöøng ñeå cho mình bò töôùc maát ñi moät tình yeâu cao quyù nhö theá" (263).
"Nghó raèng khoâng gì coù theå mang tính quyeát ñònh laø moät söï löøa doái... Thay vaøo ñoù, cha yeâu caàu caùc con haõy trôû neân nhöõng ngöôøi caùch maïng, cha xin caùc con haõy bôi ngöôïc doøng" (264).
Veà chuû ñeà laøm vieäc, Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "Cha xin caùc ngöôøi treû ñöøng mong soáng maø khoâng laøm vieäc, leä thuoäc vaøo söï giuùp ñôõ cuûa keû khaùc. Ñieàu naøy khoâng toát bôûi vì vieäc laøm laø moät ñieàu caàn thieát, laø moät phaàn trong ñònh nghóa cuûa cuoäc soáng treân traùi ñaát naøy, moät con ñöôøng ñeå lôùn leân, laø söï phaùt trieån cuûa nhaân loaïi vaø hoaøn thieän baûn thaân. Theo nghóa naøy, ñöùng tröôùc nhöõng nhu caàu caáp baùch, vieäc giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ngheøo veà kinh teá phaûi luoân luoân laø moät giaûi phaùp taïm thôøi" (269).
Sau khi ghi nhaän thöïc traïng cuûa ngöôøi treû trong moâi tröôøng vieäc laøm ñang phaûi traûi qua nhöõng hình thöùc loaïi tröø vaø gaït ra beân ngoaøi (270), lieân quan ñeán naïn thaát nghieäp cuûa ngöôøi treû, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ xaùc quyeát nhö sau: "Ñaây laø moät vaán ñeà raát phöùc taïp vaø teá nhò maø caùc theå cheá chính trò phaûi ñaët leân haøng ñaàu, ñaëc bieät laø luùc naøy, khi maø toác ñoä tieán boä kyõ thuaät vaø moái quan taâm giaûm bôùt chi phí lao ñoäng coù theå nhanh choùng ñöa ñeán vieäc thay theá nhieàu coâng vieäc baèng maùy moùc" (271). Cuøng caùc ngöôøi treû, ngaøi noùi: "Söï thaät laø caùc con khoâng theå soáng maø khoâng laøm vieäc, vaø ñoâi khi caùc con phaûi chaáp nhaän baát cöù vieäc gì saün coù, nhöng cha xin caùc con ñöøng bao giôø töø boû giaác mô cuûa mình, ñöøng bao giôø hoaøn toaøn choân vuøi moät ôn goïi, vaø ñöøng bao giôø chaáp nhaän thaát baïi" (272)
Ñöùc Thaùnh Cha keát thuùc chöông naøy khi noùi veà "ôn goïi ñôøi taän hieán ñaëc bieät". "Khi phaân ñònh ôn goïi cuûa mình, ñöøng boû qua khaû naêng taän hieán ñôøi mình cho Thieân Chuùa... Taïi sao khoâng? Caùc con coù theå chaéc chaén raèng, neáu nhaän ra vaø vaâng theo tieáng goïi cuûa Thieân Chuùa, thì caùc con seõ tìm ra ñöôïc söï troïn veïn cho ñôøi mình" (276).
Chöông chín: "Bieän phaân"
Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi raèng: "Khoâng coù söï khoân ngoan cuûa vieäc bieän phaân, chuùng ta deã trôû thaønh naïn nhaân cuûa moïi xu höôùng mau qua" (279). "Moät hình thöùc ñaëc bieät cuûa bieän phaân bao goàm coá gaéng khaùm phaù ra ôn goïi cuûa mình. Vì ñaây laø moät quyeát ñònh raát rieâng tö maø khoâng ai khaùc coù theå laøm cho mình, noù ñoøi hoûi moät baàu khí töông ñoái tónh mòch vaø thinh laëng" (238).
" Moät ôn goïi, tuy laø moät moùn quaø, chaéc chaén cuõng ñoøi hoûi raát nhieàu. Ôn hueä cuûa Thieân Chuùa mang tính töông taùc; ñeå höôûng ñöôïc aân hueä ñoù, chuùng ta caàn saün saøng ñeå chaáp nhaän ruûi ro" (289).
Ba loaïi nhaïy caûm caàn phaûi coù nôi nhöõng ai giuùp ngöôøi treû trong tieán trình bieän phaân. "Loaïi nhaïy caûm thöù nhaát höôùng veà caù nhaân. Ñoù laø vieäc laéng nghe moät ngöôøi chia seû veà baûn thaân hoï trong nhöõng lôøi ngöôøi aáy noùi" (292). "Loaïi thöù hai mang ñaëc tính phaân bieän. Ñieàu naøy giuùp naém baét chính xaùc ñoù laø aân suûng hay laø caùm doã" (293). "Loaïi nhaïy caûm thöù ba laø khaû naêng thaáy ñöôïc ñoäng cô naøo ñang ñöa loái cho ngöôøi kia", phaân bieän "höôùng ñi maø ngöôøi ñoù ñang muoán ñeán" (294). "Khi laéng nghe keû khaùc theo kieåu naøy, moät luùc naøo ñoù, chính chuùng ta seõ phaûi lui ñi nhöôøng choã cho ñöông söï böôùc theo con ñöôøng ñaõ khaùm phaù ra. Chuùng ta seõ phaûi bieán ñi nhö Chuùa ñaõ rôøi khoûi maét cuûa caùc moân ñeä Emmaus" (296). Chuùng ta caàn "khuyeán khích vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng tieán trình, maø khoâng aùp ñaët loä trình rieâng cuûa mình. Bôûi vì nhöõng tieán trình ñoù lieân quan ñeán nhöõng ngöôøi coù caù tính vaø töï do caù nhaân. Khoâng heà coù nhöõng coâng thöùc deã daøng" (297).
Toâng huaán keát thuùc vôùi "moät ñieàu öôùc" töø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: "Hôõi caùc ngöôøi treû yeâu daáu, hy voïng traøn ñaày nieàm vui cuûa cha laø thaáy caùc con kieân trì trong cuoäc chaïy ñua phía tröôùc, boû xa nhöõng keû chaïy chaäm vaø sôï haõi. Haõy tieáp tuïc chaïy, "ñöôïc loâi cuoán bôûi khuoân maët cuûa Ñöùc Kitoâ, Ñaáng maø chuùng ta yeâu meán, Ñaáng maø chuùng ta toân thôø trong Thaùnh Theå vaø nhaän ra noâi thaân xaùc ñang ñau khoå cuûa anh chò em mình. Giaùo Hoäi caàn tính naêng ñoäng, tröïc giaùc, ñöùc tin cuûa caùc con... Vaø khi chuùng con ñeán ñích tröôùc, haõy kieân nhaãn chôø ñôïi chuùng toâi".
Ban haønh taïi Loreto, trong Ñeàn Nhaø Thaùnh,
ngaøy 25 thaùng 3, Leã Truyeàn Tin, naêm 2019,
naêm thöù VII trieàu ñaïi giaùo hoaøng Phanxicoâ
(Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa linh muïc Pheâroâ Nguyeãn Quang Vinh)