YÙ kieán cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ 16
veà cuoäc khuûng hoaûng hieän nay
saâu saéc vaø thieân taøi rôi nhö möa treân sa maïc
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chaput: YÙ kieán cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ 16 veà cuoäc khuûng hoaûng hieän nay saâu saéc vaø thieân taøi rôi nhö möa treân sa maïc.
J.B. Ñaëng Minh An dòch
Philadelphia (VietCatholic News 11-04-2019) - Trong moät baøi tieåu luaän daøi hôn 6,000 töø, ñöôïc ñaêng ngaøy 10 thaùng Tö naêm 2019, treân nguyeät san Klerusblatt, moät taäp san ôû vuøng Bavaria, beân Ñöùc, Ñöùc Beâneâñíctoâ thöù 16 ñaõ trình baøy yù kieán cuûa ngaøi veà cuoäc khuûng hoaûng tai tieáng laïm duïng tính duïc hieän nay treân 3 chuû ñeà chính: nguoàn goác cuûa cuoäc khuûng hoaûng, phaûn öùng ban ñaàu cuûa Giaùo Hoäi vaø nhöõng gì baây giôø caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän ñeå chöõa laønh ñôøi soáng Coâng Giaùo.
Vaøi tieáng ñoàng hoà sau ñoù, treân tôø First Things ñaõ coù nhieàu baøi raát phong phuù nhaän ñònh veà can thieäp quan troïng naøy cuûa Ñöùc Beâneâñíctoâ thöù 16. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Charles J. Chaput, doøng Phanxicoâ Capuchin, Toång Giaùm Muïc Philadelphia, coù moät baøi nhaän ñònh nhan ñeà "Benedict and the Scandal".
Döôùi ñaây laø baûn dòch sang Vieät ngöõ:
Ñöùc Beâneâñíctoâ vaø Tai tieáng [laïm duïng tính duïc]
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Charles J. Chaput
Caùch ñaây gaàn nöûa theá kyû, chính xaùc laø vaøo naêm 1970, trieát gia Coâng Giaùo ngöôøi YÙ Augusto Del Noce ñaõ ghi nhaän raèng:
Toâi thöôøng thaáy mình ghen tò vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin: Haù chaúng phaûi lòch söû ñöông ñaïi ñaõ ñöa ra bao nhieâu nhöõng baèng chöùng phong phuù cho thaáy raèng ngöôøi Coâng Giaùo laø nhöõng loaøi töï ti veà trí tueä sao? Thaät ñaùng kinh ngaïc khi thaáy hoï haáp taáp söûa ñoåi cho phuø hôïp vôùi yù kieán veà ñaïo Coâng Giaùo do nhöõng ngöôøi theo chuû nghóa theá tuïc duy lyù ñöa ra.
Nhöõng lôøi naøy, trích töø baøi tieåu luaän cuûa oâng "Söï Leân Ngoâi Cuûa Chuû Nghóa Khieâu Daâm", môû ra nhöõng suy tö tuyeät vôøi cuûa Del Noce - vöøa laø moät phaân tích, vöøa laø moät lôøi tieân tri - veà cuoäc caùch maïng tình duïc ñang laø vaán ñeà thôøi söï luùc baáy giôø cuûa AÂu chaâu. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, khi moät linh muïc treû teân Joseph Ratzinger ñang döï ñoaùn veà moät Giaùo Hoäi trong töông lai nhoû hôn, cöùng raén hôn nhöng tinh khieát hôn trong caùc cuoäc phoûng vaán cuûa chöông trình tieáng Ñöùc treân Radio Vatican trong nhöõng naêm 1969 vaø 70, thì Del Noce giaûi thích veà vieäc theá giôùi seõ bieán chuyeån nhö theá naøo. OÂng ñaõ thaáy tröôùc raèng "cuoäc chieán quyeát ñònh choáng laïi Kitoâ giaùo chæ coù theå ñöôïc dieãn ra treân bình dieän cuûa cuoäc caùch maïng tình duïc. Vaø do ñoù, vaán ñeà veà tình duïc vaø khieâu daâm laø vaán ñeà cô baûn ngaøy nay theo quan ñieåm ñaïo ñöùc."
Lòch söû ñaõ chöùng minh oâng ta ñuùng, vaø vì nhöõng lyù do heát söùc roõ raøng. Tình duïc vöøa laø moät moái lieân keát maïnh meõ vöøa laø moät söï huyû dieät tieäm tieán khoác lieät, ñoù laø lyù do taïi sao, trong lòch söû, gaàn nhö taát caû caùc neàn vaên hoùa cuûa con ngöôøi ñaõ bao quanh noù vôùi nhöõng ñieàu caám kò nhaèm kieåm soaùt söï hoøa nhaäp haøi hoøa cuûa noù vaøo cuoäc soáng haøng ngaøy. Söï haùo höùc ngaây thô - hay noùi khoâng quaù ñaùng chuùt naøo nhö Del Noce laø "söï ngu ngoác" - cuûa ñoâng ñaûo nhöõng nhaø caáp tieán trong Giaùo Hoäi ôû giöõa theá kyû qua trong vieäc chaáp nhaän, hoaëc ít nhaát laø trôû neân quen thuoäc vôùi, söï thaùo thöù coi tình duïc nhö moät hình thöùc giaûi phoùng con ngöôøi, ñaõ daãn ñeán söï suïp ñoå trí tueä toaøn boä caû moät theá heä thaàn hoïc luaân lyù Coâng Giaùo. Keå töø nhöõng naêm 1960, söï thaùo thöù naøy ñaõ bieán thaønh nhöõng roái loaïn chöùc naêng, xung ñoät vaø ñau khoå lan roäng veà phöông dieän tình duïc vaø xaõ hoäi, nhö ñaõ ñöôïc döï ñoaùn bôûi Del Noce.
Thaät khoâng may, nhöõng baøi hoïc cuûa thaäp nieân 60 ngaøy nay ñang bò boû qua moät caùch kieân ñònh bôûi phaàn lôùn taàng lôùp trí thöùc cuûa Giaùo Hoäi: Noùi moät caùch ñôn giaûn, tình duïc gaén chaët vôùi nhaân chuûng hoïc, vôùi söï töï nhaän thöùc cuûa con ngöôøi veà chính mình vaø muïc ñích cuûa cô theå. Do ñoù, ñeå Giaùo Hoäi vaãn laø Giaùo Hoäi, khoâng theå coù moät thoûa thuaän naøo vôùi caùc haønh vi veà cô baûn laø maâu thuaãn trieät ñeå vôùi Lôøi Chuùa vaø söï hieåu bieát Kitoâ giaùo veà con ngöôøi nhö Imago Dei - hình aûnh Chuùa. Taát caû nhöõng noã löïc nhö vaäy chaéc chaén seõ daãn ñeán nhöõng gì Ratzinger (nay laø Ñöùc Giaùo Hoaøng danh döï Beâneâñíctoâ thöù 16) töøng goïi laø moät söï laëng leõ boäi giaùo. Tình hình hieän nay cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñöùc laø nhö theá; nhöng vaán ñeà khoâng chæ giôùi haïn trong moät Giaùo Hoäi ñòa phöông duy nhaát maø thoâi.
Trong baøi tieåu luaän ngaøy 10 thaùng Tö cuûa ngaøi "Giaùo Hoäi vaø vuï tai tieáng laïm duïng tình duïc", Joseph Ratzinger, nay ñaõ giaø hôn nhieàu, nhìn vaøo hieän töôïng laïm duïng qua laêng kính kinh nghieäm cuoäc soáng cuûa chính mình, chia baûn vaên cuûa mình thaønh ba phaàn: nguoàn goác cuûa cuoäc khuûng hoaûng, phaûn öùng ban ñaàu cuûa Giaùo Hoäi vaø nhöõng gì baây giôø caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän ñeå chöõa laønh ñôøi soáng Coâng Giaùo. Baøi tieåu luaän vaéng boùng moät soá nhöõng cöùng raén trong caùc taùc phaåm chính thöùc tröôùc ñaây cuûa ngaøi, vaø noù seõ khoâng laøm haøi loøng nhöõng nhaø pheâ bình vaãn thöôøng chæ trích Ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø Ñöùc Beâneâñíctoâ laø chaäm chaïp trong vieäc ñeà caäp ñeán quy moâ vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa vaán ñeà, nhöng duø sao thì lôøi noùi cuûa ngaøi vaãn raát roõ raøng vaø thaám thía hôn bao giôø heát.
Nhö nhöõng giaùo daân maø hoï phuïc vuï vaø laõnh ñaïo, caùc linh muïc ñöôïc ñònh hình bôûi neàn vaên hoùa xuaát thaân cuûa hoï. Moät caùch chính ñaùng, caùc ngaøi phaûi giöõ moät tieâu chuaån cao hôn vì ôn goïi cuûa mình. Nhöng caùc linh muïc vaø giaùm muïc khoâng coù khaû naêng mieãn dòch kyø dieäu ñoái vôùi söï baát thöôøng ñang suûi boït xung quanh hoï. Ñöùc Ratzinger xaùc ñònh haït gioáng cuûa cuoäc khuûng hoaûng hieän nay nôi söï coá tình chaïy theo tình traïng thaùo thöù tình duïc ñaõ ñaùnh daáu phaàn lôùn AÂu chaâu vaøo nhöõng naêm 1960, vaø söï thaát baïi hoaøn toaøn cuûa caùc nhaø thaàn hoïc luaân lyù Coâng Giaùo khi choáng laïi noù - moät thaát baïi thöôøng gioáng vôùi vieäc chieàu theo doøng ñôøi. Ngaøi cuõng löu yù, nhö Del Noce, raèng bí maät baån thæu cuûa cuoäc caùch maïng tình duïc laø theá naøy: ñoù laø söï thaùo thöù caùc chuaån möïc tình duïc khoâng laøm giaûm bôùt ham muoán baïo löïc, bao goàm caû baïo löïc tình duïc. Noù taïo ra chính xaùc ñieàu ngöôïc laïi.
Ñöùc Ratzinger thöøa nhaän raèng "trong caùc chuûng vieän khaùc nhau, caùc nhoùm ñoàng tính luyeán aùi ñaõ ñöôïc thaønh laäp; chuùng hoaït ñoäng ít nhieàu coâng khai vaø thay ñoåi ñaùng keå baàu khí trong caùc chuûng vieän." Ngaøi cuõng löu yù ñeán moät vaán ñeà aûnh höôûng ñeán haøng laõnh ñaïo: "Treân heát, moät tieâu chuaån ñeå boå nhieäm caùc giaùm muïc môùi giôø ñaây laø 'conciliarity' - 'tính coâng ñoàng', maø taát nhieân coù theå ñöôïc hieåu laø nhaèm noùi ñeán nhieàu ñieàu khaù khaùc nhau."
Trong luaän vaên naøy, Ñöùc Ratzinger ñaõ giaûi thích phaûn öùng ban ñaàu chaäm chaïp vaø khoâng thoûa ñaùng cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi vaán ñeà laïm duïng. Ngaøi thaáy chính xaùc vaán ñeà laïm duïng laø moät cuoäc khuûng hoaûng aûnh höôûng ñeán tính toaøn veïn cuûa ñöùc tin chöù khoâng chæ laø vaán ñeà phaùp lyù döïa treân quyeàn cuûa caùc giaùo só bò buoäc toäi. Do ñoù, ngaøi ñaõ thaønh coâng trong vieäc buoäc chuyeån caùc tröôøng hôïp laïm duïng töø quyeàn taøi phaùn cuûa Boä Giaùo só sang Boä Giaùo lyù Ñöùc tin nôi maø vieäc giaûi quyeát nhanh choùng vaø thaáu ñaùo caùc vuï aùn coù theå ñöôïc tieán haønh. Nhöng ngay caû ôû ñoù, ta coù theå thaáy taàm möùc cuûa vaán ñeà lôùn hôn baát kyø moïi döï ñoaùn. Ngaøi vaãn im laëng tröôùc nhöõng gì nhieàu ngöôøi coi laø söï khaùng cöï tieáp tuïc cuûa Roâma trong vieäc neâu ñích danh vaán ñeà coát loõi cuûa vaán naïn laïm duïng giaùo só, voán dó khoâng phaûi chuû yeáu laø vaán ñeà ñaëc quyeàn cuûa haøng giaùo só nhöng traùi laïi laø moâ thöùc saên moài ñoàng tính luyeán aùi.
Xuyeân suoát vaên baûn ngaén goïn cuûa mình, Ñöùc Ratzinger coù nhöõng khoaûnh khaéc saâu saéc vaø thieân taøi rôi nhö möa treân sa maïc, ñaëc bieät laø ngaøy nay. Chaúng haïn nhö trong ñoaïn vaên naøy: "Coù nhöõng giaù trò khoâng bao giôø ñöôïc töø boû ñeå ñoåi laáy moät giaù trò lôùn hôn, thaäm chí cho duø laø nhaèm baûo toàn söï soáng theå lyù ñi chaêng nöõa. Coù vieäc töû vì ñaïo. Thieân Chuùa cao troïng hôn söï sinh toàn theå lyù. Moät cuoäc soáng ñöôïc mua baèng vieäc phuû nhaän Thieân Chuùa, moät cuoäc soáng döïa treân lôøi doái traù toái haäu, khoâng phaûi laø moät cuoäc soáng." Hay caâu naøy: "Moät theá giôùi khoâng coù Thieân Chuùa chæ coù theå laø moät theá giôùi voâ nghóa." Vaø caâu naøy nöõa: "Moät nghóa vuï toái thöôïng, phaûi xuaát phaùt töø nhöõng bieán ñoäng cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, ñoù laø chính chuùng ta moät laàn nöõa phaûi baét ñaàu soáng beân Chuùa vaø trong Ngaøi."
Nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng danh döï ñaëc bieät xuyeân thaáu khi ngaøi noùi veà nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo ñöông thôøi, nhöõng ngöôøi xem Bí tích Thaùnh Theå chæ laø "moät cöû chæ nghi leã... ñeán möùc phaù huûy söï vó ñaïi cuûa Maàu nhieäm naøy" - voán laø söï hieän dieän thöïc söï cuûa Thieân Chuùa ôû giöõa chuùng ta; laø nguoàn maïch vaø ñænh cao cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Hoaëc khi ngaøi löu yù raèng Giaùo Hoäi ngaøy nay ñaõ ñöôïc coi laø moät boä maùy chính trò, vaø thaäm chí nhieàu giaùm muïc "hình thaønh quan nieäm cuûa hoï veà Giaùo Hoäi töông lai gaàn nhö thuaàn tuùy treân caùc thuaät ngöõ chính trò." Vaø cuoái cuøng laø nhöõng ñoaïn sau:
Ngaøy nay, lôøi baùng boå choáng laïi Thieân Chuùa, treân taát caû, laø moâ taû Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi laø hoaøn toaøn xaáu xa, vaø do ñoù thuyeát phuïc con ngöôøi taùch rôøi khoûi Giaùo Hoäi. YÙ töôûng veà moät Giaùo Hoäi toát hôn, do chính chuùng ta taïo ra, treân thöïc teá laø moät ñeà xuaát cuûa ma quyû, maø qua ñoù noù muoán ñöa chuùng ta taùch bieät vôùi Thieân Chuùa haèng soáng thoâng qua moät thöù luaän lyù löøa ñaûo maø chuùng ta quaù deã bò löøa. Khoâng, ngay caû ngaøy hoâm nay, Giaùo Hoäi ñöôïc taïo thaønh khoâng chæ töø caù xaáu vaø coû luøng. Giaùo Hoäi cuûa Chuùa cuõng toàn taïi ñeán ngaøy nay vaø chính ngaøy nay, Giaùo Hoäi chính laø coâng cuï qua ñoù Chuùa cöùu chuùng ta...
Giaùo Hoäi ngaøy nay hôn bao giôø heát laø moät Giaùo Hoäi cuûa caùc vò töû ñaïo, vaø do ñoù laø moät nhaân chöùng cho Thieân Chuùa haèng soáng. Neáu chuùng ta nhìn xung quanh vaø laéng nghe vôùi moät traùi tim chaêm chuù, chuùng ta coù theå tìm thaáy caùc chöùng taù ôû khaép moïi nôi ngaøy nay, ñaëc bieät laø nôi nhöõng ngöôøi bình thöôøng, nhöng cuõng coù trong haøng nguõ cao caáp cuûa Giaùo Hoäi, nhöõng ngöôøi ñöùng leân vì Chuùa qua cuoäc soáng vaø ñau khoå cuûa hoï. Moät quaùn tính cuûa con tim khieán chuùng ta khoâng muoán nhaän ra caùc chöùng taù naøy. Moät trong nhöõng nhieäm vuï lôùn lao vaø thieát yeáu cuûa vieäc truyeàn giaùo laø, chuùng ta phaûi thieát laäp heát möùc coù theå moâi tröôøng soáng cuûa ñöùc tin, vaø treân heát, laø tìm kieám vaø nhaän ra caùc chöùng taù.
Amen. Khoâng caàn noùi nhieàu hôn nöõa.
Ñeán cuoái baøi tieåu luaän naêm 1970 cuûa mình, Augusto Del Noce löu yù raèng "moät söï taùi xeùt vaên hoùa to lôùn seõ laø caàn thieát ñeå thöïc söï coù theå boû laïi sau löng caùc tieán trình trieát hoïc ñöôïc theå hieän trong cuoäc caùch maïng tình duïc ngaøy nay." Ñieàu ñaùng buoàn laø nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo ngaøy nay döôøng nhö thieáu yù chí vaø khaû naêng theo ñuoåi nhieäm vuï ñoù. Nhöng ñieàu ñaùng möøng laø vaãn coù moät soá nhaø laõnh ñaïo cuûa chuùng ta coøn can ñaûm ñeå noùi leân söï thaät.
+ Charles J. Chaput, OFM Cap., Toång Giaùm Muïc Philadelphia.
(Source: The First Things Benedict and the Scandal)