Ñöùc Hoàng Y George Pell:
Töï thuaät veà cuoäc ñôøi,
Vai troø cuûa Kitoâ höõu
trong theá giôùi ñöông ñaïi
Ñöùc Hoàng Y George Pell: Töï thuaät veà cuoäc ñôøi, Vai troø cuûa Kitoâ höõu trong theá giôùi ñöông ñaïi.
Ñaëng Töï Do
Melbourne (VietCatholic News 04-03-2019) - Linh muïc Raymond J. de Souza, chuû buùt taäp san Convivium, goïi ñích danh vuï khôûi toá Ñöùc Hoàng Y Pell laø Baùch Haïi Toân Giaùo trong baøi "Calling Cardinal Pell's Prosecution What It Is: Religious Persecution". Chöõ nghóa nghe taùo tôïn vì ai cuõng bieát UÙc laø moät quoác gia daân chuû tieân tieán. Tuy nhieân, caàn phaûi ñoïc moät caùch nghieâm chænh baøi vieát cuûa ngaøi.
Neáu muoán bieát roõ hôn nhöõng nhaän ñònh cuûa cha Raymond J. de Souza, vaø tìm ra chuùt yù nghóa cho nhöõng chieán dòch phæ baùng heát ñôït naøy ñeán ñôït khaùc nhaém vaøo Ñöùc Hoàng Y Pell ñaõ keùo daøi töø gaàn 3 thaäp nieân qua, maø ñænh cao laø vuï khôûi toá naøy; cuõng nhö nhöõng xung ñoät giöõa Giaùo Hoäi vaø chính quyeàn daân söï nhö vieäc baét caùc linh muïc vi phaïm aán tín giaûi toäi, yeâu saùch ñoøi Giaùo Hoäi boû luaät ñoäc thaân linh muïc, caâu chuyeän khôûi toá Ñöùc Cha Wilson cuûa toång giaùo phaän Adelaide coù leõ ta neân ñoïc qua cuoán "God and Caesar" cuûa chính Ñöùc Hoàng Y George Pell.
Ngay trong nhöõng doøng ñaàu tieân cuûa cuoán saùch, Ñöùc Hoàng Y, moät taùc giaû vieát raát nhieàu, raát hay, noåi tieáng ñeán möùc töøng ñöôïc coi laø öùng vieân Giaùo Hoaøng saùng giaù trong Cô Maät Vieän 2013, sau khi Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ thöù 16 tuyeân boá thoaùi vò, ñaõ noùi veà neàn daân chuû taïi UÙc, vaø cho bieát raèng taïi UÙc ñaõ coù nhöõng thôøi taâm tình baøi Coâng Giaùo traéng trôïn ñeán möùc khoâng hieám nhöõng quaûng caùo veà coâng aên vieäc laøm ghi roõ "Ngöôøi Coâng Giaùo vaø Do Thaùi Giaùo xin mieãn noäp ñôn." Mieãn noäp ñôn khoâng coù nghóa laø khoûi caàn noäp ñôn, cöù ngang nhieân vaøo laøm thaúng. Khoâng. Mieãn noäp ñôn laø "ñi choã khaùc chôi ñi".
Trong nhöõng ngaøy naøy, ngöôøi ta nghe vaø thaáy nhan nhaõn treân caùc ñaøi truyeàn hình nhöõng tieáng hoø reo vaø nhöõng bieåu ngöõ "Cuùt ñi, ñöøng thoáng trò theá giôùi chuùng toâi." Tröôùc ñoù, hôn moät thaäp nieân tröôùc, sau khi cuoán "God and Caesar" cuûa Ñöùc Hoàng Y ñöôïc tung ra vaøo naêm 2007, coù nhöõng ngöôøi nhö David Marr vieát haøng chuïc cuoán saùch khaùc, cuõng nhö toå chöùc haøng traêm buoåi dieãn thuyeát ñeå coâng kích ngaøi. Nhöõng ñieàu naøy tieâu bieåu cho söï coï saùt quyeát lieät giöõa Giaùo Hoäi vaø chuû nghóa theá tuïc cöïc ñoan taïi UÙc.
Baøn veà hieän töôïng naøy, Ñöùc Hoàng Y George Pell ñaõ vieát trong cuoán "God and Caesar":
"Moät trong nhöõng vaán ñeà then choát vaãn toàn taïi cho ñeán nay laø tieán trình daân chuû coù yù nghóa gì vaø ñaâu laø möùc ñoä noù cho pheùp söï hoäi nhaäp caùc giaù trò caên baûn Kitoâ Giaùo nhö cô sôû cho caùc luaät cuï theå. Quan ñieåm ñöông ñaïi vaø ñang lan traøn cho raèng Giaùo Hoäi khoâng theå aùp ñaët caùc yù töôûng cuûa mình trong moät xaõ hoäi töï do thôøi nay. Tuy nhieân, caàn phaûi chæ ra nhöõng chænh lyù caàn thieát cho quan ñieåm ñöông ñaïi vaø ñang thònh haønh naøy, chaúng haïn nhö söï ngoä nhaän cuûa ña soá daân chuùng ñoái vôùi löông taâm caù nhaân, khuynh höôùng ñaåy luøi nieàm tin vaø qua ñoù laø caùc giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi vaøo baàu khí caù nhaân nhö theå caùc giaùo huaán aáy khoâng phaûn aûnh nhöõng söï thaät cô baûn, taàm quan troïng cuûa vieäc ta phaûi coù theå khaúng ñònh nieàm tin cuûa mình, vaø tieán trình daân chuû phaûi thöïc söï khích leä moät söï thaûo luaän maïnh meõ veà baûn chaát thöïc söï cuûa vieäc tham gia vaøo tieán trình xaây döïng daân chuû. Söï kieän ñôn giaûn laø Giaùo Hoäi coù moät vai troø caên baûn trong vieäc hình thaønh caùc giaù trò cuûa moät quoác gia, ñaëc bieät thoâng qua caùc tranh luaän moät caùch daân chuû. Baát cöù möu toan naøo nhaèm laøm caâm nín vai troø thöïc söï naøy cuûa Giaùo Hoäi laø moät moái nguy hieåm cho xaõ hoäi ñöông ñaïi."
Xin ñöôïc dòch sang Vieät ngöõ toaøn vaên nhaän ñònh cuûa ngaøi veà neàn daân chuû taïi UÙc; vaø vai troø cuûa Kitoâ höõu trong theá giôùi ñöông ñaïi: pheâ phaùn vaø ñoái thoaïi.
Neàn daân chuû taïi UÙc laø moät thieän ích ñoái vôùi coäng ñoaøn Coâng Giaùo, nhöõng ngöôøi traûi roäng treân toaøn theå luïc ñòa naøy, nhöng chaúng chieám ñöôïc ña soá ôû baát cöù moät ñòa phöông naøo.
Töø naêm 1986, Coâng Giaùo ñaõ thay theá Anh Giaùo trong vai troø laø toân giaùo coù ñoâng tín höõu nhaát quoác gia, vôùi hôn moät phaàn tö daân soá moät chuùt. Ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ hoan ngheânh vieäc taùch bieät giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø nöôùc, ñaàu tieân nhö moät söï baûo veä cho hoï choáng laïi khoái ña soá Anh Giaùo - Tin Laønh, trong khi laëng leõ lôø ñi thoâng ñieäp Vehementer Nos cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ thöù Möôøi coâng boá vaøo thaùng Hai 1906, trong ñoù ngaøi goïi vieäc taùch bieät giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø nöôùc laø "moät baát coâng nghieâm troïng" choáng laïi Thieân Chuùa. Cuõng nhö taïi Hoa Kyø, hoï nhaän thöùc raèng neàn daân chuû cuûa hoï, veà cô baûn, khoâng nhaèm choáng laïi Thieân Chuùa cuõng nhö toân giaùo cuûa hoï.
Nhieät tình baøi toân giaùo hieám khi buøng leân toû töôøng taïi UÙc. Chaúng haïn, chöa töøng coù nhaø thôø Coâng Giaùo naøo bò ñoát bôûi moät nhoùm coân ñoà gaây roái ngöôøi UÙc. Thöïc haønh toân giaùo thaáp hôn haàu heát moïi mieàn taïi Hoa Kyø, nhöng söï hung haêng theå hieän baèng baïo löïc cuûa chuû nghóa theá tuïc cuõng ít hôn. Ngöôøi ta cho raèng ngöôøi UÙc bò caùm doã ñeå taàm thöôøng hoùa Chuùa Kitoâ nhöng khoâng ñeán möùc ñoùng ñinh Ngaøi. Chaéc chaén laø vieäc taùch bieät giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø nöôùc khoâng ngaên chaën nhöõng khoaûn trôï caáp cuûa nhaø nöôùc cho voán ban ñaàu vaø chi phí ñieàu haønh caùc tröôøng hoïc cuûa caùc toân giaùo nhö caùc tröôøng cuûa Coâng Giaùo, Tin Laønh, Do Thaùi Giaùo, Hoài Giaùo vaø caùc toân giaùo khaùc.
Trong haàu heát caùc phaàn cuûa theá giôùi noùi tieáng Anh beân ngoaøi Anh quoác vaø AÙi Nhó Lan, ñöùc tin Coâng Giaùo ñöôïc gieo troàng bôûi caùc di daân AÙi Nhó Lan, laø nhöõng ngöôøi khoâng coù chuùt caûm tình naøo vôùi Hoaøng Gia vaø caùi heä thoáng ñaõ ñoái xöû teä baïc vôùi hoï haøng bao nhieâu theá kyû taïi AÙi Nhó Lan. Do ñoù, khaùc vôùi nhieàu mieàn taïi luïc ñòa AÂu Chaâu, ngöôøi Coâng Giaùo taïi UÙc khoâng maën maø chuùt naøo vôùi nhöõng gì lieân heä ñeán nöõ hoaøng, trieàu ñình vaø thöôøng boû phieáu cho ñaûng Lao Ñoäng hay ñaûng Daân Chuû. Ñieàu naøy ngaøy nay ñang thay ñoåi hay ñaõ thay ñoåi.
Chuû nghóa beø phaùi, lan traøn nhö moät traän dòch taùi ñi taùi laïi nhieàu laàn trong lòch söû UÙc cho ñeán sau Theá Chieán Thöù Hai, laø moät söï xung ñoät giöõa ngöôøi Anh vaø ngöôøi AÙi Nhó Lan, giöõa ngöôøi Tin Laønh vaø ngöôøi Coâng Giaùo hôn laø baát cöù cuoäc chieán naøo giöõa chuû nghóa theá tuïc vaø toân giaùo, maëc duø ngaøy nay caêng thaúng xaõ hoäi ñaùng keå nhaát laø giöõa chuû nghóa töï do theá tuïc vaø moät hình thöùc lieân minh môùi giöõa Kitoâ Giaùo vaø Do Thaùi Giaùo, maø caùc thaønh vieân tích cöïc laø nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Tin Laønh.
UÙc khoâng coù moät mieàn töông ñöông vôùi mieàn New England cuûa ngöôøi Thanh Giaùo vaøo theá kyû thöù 17, ngay caû taïi khu vöïc Nam UÙc, vaø cuõng khoâng coù moät mieàn naøo so saùnh ñöôïc vôùi vuøng vaønh ñai Tin Laønh (Bible Belt) ñöông ñaïi taïi caùc tieåu bang mieàn Nam Hoa Kyø.
Sinh ra trong thôøi Theá Chieán Thöù Hai, keát thuùc vôùi thaéng lôïi cuûa Ñoàng Minh tröôùc khi toâi ñuû trí khoân ñeå nhaän thöùc ñöôïc cuoäc xung ñoät naøy, toâi laø moät thieáu nieân trong thaäp nieân 50 ñænh cao cuûa cuoäc chieán tranh laïnh, vaø raát ngöôõng moä Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ thöù 12, vaø caùc Hoàng Y trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo nhö Wyszynski, Mindszenty, Stepinac, Beran, vaø Slipyj laø nhöõng vò coâng khai daùm ñöông ñaàu vôùi chuû nghóa coäng saûn [Ñaây coù theå laø moät trong nhöõng lyù do Ñöùc Hoàng Y Pell raát yeâu meán ngöôøi Vieät Nam tò naïn - chuù thích cuûa ngöôøi dòch].
ÔÛ tieåu bang queâ höông toâi laø Victoria ôû mieàn ñoâng nam UÙc chaâu, ñôøi soáng ngöôøi Coâng Giaùo dieãn ra döôùi quyeàn cai quaûn cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Melbourne töø 1917 ñeán 1963 laø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Daniel Mannix, moät ngöôøi AÙi Nhó Lan. Ngaøi laø ngöôøi aùi moä Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ thöù 13, vaø tin raèng ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ quaù chaäm luït trong vieäc naém laáy nhöõng cô may cuûa neàn daân chuû môû ra tröôùc maét hoï. Ngaøi cuõng laø ngöôøi pheâ phaùn maïnh meõ caùc "sacristy priests" (linh muïc trong phoøng thaùnh nhaø thôø), laø nhöõng vò cho raèng toân giaùo khoâng neân vöôn ra beân ngoaøi boán böùc töôøng nhaø thôø. Cuõng nhö Ñöùc Hoàng Y Moran cuûa Sydney vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Duhig cuûa Brisbane, ngaøi daán thaân trôû thaønh moät göông maët cuûa coâng chuùng, vaø duøng ñieàu ñoù nhö moät phöông tieän ñeå khích leä ngöôøi Coâng Giaùo taêng cöôøng söï tham gia vaøo ñôøi soáng coâng coäng taïi UÙc.
Nhöõng öu tieân chuû ñaïo cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Mannix laø vaán ñeà toân giaùo, vaø khi ngaøi qua ñôøi vaøo naêm 1963, ñaøn chieân cuûa ngaøi ñaõ coù moät ñöùc tin saâu saéc vaø vieäc thöïc haønh ñaïo cao moät caùch hieám thaáy trong lòch söû Kitoâ Giaùo. Ôn goïi linh muïc vaø ñôøi soáng thaùnh hieán nôû roä. Khích leä cuûa ngaøi trong ngaønh giaùo duïc theå hieän nôi moät heä thoáng tröôøng hoïc keùo daøi suoát 90 naêm maø khoâng caàn baát cöù taøi trôï naøo cuûa nhaø nöôùc, ñöôïc ñieàu haønh thoâng qua caùc doøng tu, ñaõ hình thaønh moät taàng lôùp trung löu ngöôøi Coâng Giaùo so saùnh ñöôïc - vaø coù leõ vöôït qua caû - nhöõng thaønh coâng taïi Hoa Kyø.
Khi ngaøi ñaët chaân ñeán ñaát UÙc, nhan nhaõn nhöõng quaûng caùo veà coâng aên vieäc laøm ghi roõ ngöôøi Coâng Giaùo vaø Do Thaùi Giaùo xin mieãn noäp ñôn. Söï phaân bieät ñoái xöû vaø coâ laäp laø raát thaät, cho duø thöôøng laø nheï nhaøng. Ngaøi khích leä nieàm töï tin vaø loøng trung thaønh vôùi Chuùa Kitoâ trong coäng ñoaøn chuû yeáu laø ngöôøi AÙi Nhó Lan cuûa ngaøi vôùi nhöõng lôøi bình luaän vaø pheâ phaùn xaõ hoäi thöôøng xuyeân cuûa ngaøi.
Hai vaán ñeà gaây tranh caõi lieân quan ñeán thôøi gian cai quaûn laâu daøi cuûa ngaøi laø thaønh coâng cuûa ngaøi trong vieäc choáng laïi chính saùch baét buoäc thi haønh quaân dòch trong hai kyø tröng caàu daân yù hoài Theá Chieán Thöù Nhaát vaø vieäc ngaøi coâng khai uûng hoä caùc thaønh vieân nghieäp ñoaøn coù xu höôùng choáng coäng saûn (laø nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng trong "caùc nhoùm kyõ ngheä" trong ñaûng Lao Ñoäng thöôøng ñöôïc goïi laø "Groupers"). Bò truïc xuaát khoûi ñaûng Lao Ñoäng sau nhöõng chia reõ töø 1954 ñeán 1955, nhöõng ngöôøi naøy hình thaønh neân ñaûng Daân Chuû Lao Ñoäng. Trong coá gaéng thöù hai naøy, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Mannix ñöôïc söï uûng hoä cuûa nhaø vaên vaø chính trò gia noåi tieáng ngöôøi Melbourne B. A. Santamaria.
Toâi ngöôõng moä Ñöùc Cha Mannix vaø oâng Santamaria khi coøn laø moät thieáu nieân, vaø ngaøy nay, sau 50 naêm, toâi vaãn heát söùc ngöôõng moä caùc vò. Hoï linh höùng trong toâi quyeát taâm choáng laïi baát cöù möu toan naøo nhaèm ñaåy caùc giaùo huaán Kitoâ vaø Coâng Giaùo vaøo baàu khí rieâng tö, vaø hình thaønh ñaùng keå trong toâi neàn taûng tri thöùc cho tö duy cuûa mình. Göông saùng vaø nhöõng baøi vieát cuûa Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II cuõng naâng ñôõ vaø khích leä toâi, vaø voâ soá nhöõng ngöôøi khaùc, giuùp toâi kieân trì trong caùc cuoäc chieán veà vaên hoùa, ñaëc bieät laø trong cuoäc chieán choáng laïi "neàn vaên hoùa söï cheát". Thoaït ñaàu, toâi khoâng thích töø naøy laém, nghó raèng noù cöôøng ñieäu quaù, thaäm chí laø coù veû gaây haán, nhöng khi toâi suy tö veà söï lan traøn cuûa naïn dòch phaù thai (maø coù leõ moät phaàn ba phuï nöõ UÙc laø naïn nhaân), khi toâi nghó ñeán nhieät tình cuûa coâng chuùng ñoái vôùi an töû vaø trôï töû, traøo löu ñoøi hôïp phaùp hoùa ma tuùy vaø nhöõng haäu quaû cuûa noù, tình traïng suy thoaùi nhaân khaåu hoïc moïi nôi trong theá giôùi phöông Taây, chuùng ta phaûi thaáy raèng thuaät ngöõ naøy laø chính xaùc vaø coù tính tieân tri.
Quan taâm chuû yeáu cuûa toâi laø vaán ñeà toân giaùo. Nhöõng baøi vieát trieát hoïc naøy khoâng phaûi laø moät söï thay theá cho lôøi môøi goïi hoaùn caûi, aên naên vaø tin vaøo Tin Möøng cuûa Chuùa Kitoâ, nhöng nhö laø moät heä quaû taát yeáu quan troïng cuûa lôøi môøi goïi aáy, laø chuùng ta phaûi ñoùng goùp vaøo cuoäc ñoái thoaïi vôùi xaõ hoäi chung quanh chuùng ta. Lòch söû vaø xaõ hoäi hoïc chæ ra raèng caùc toân giaùo lôùn saûn sinh ra moät caùch khaùc bieät ñaùng keå caùc xaõ hoäi vaø caùc neàn vaên hoùa. Caùc toân giaùo khoâng chaân thaät caùc loaïi coù theå laø thuoác ñoäc, nhöng quan taâm cuûa toâi laø söï ñoùng goùp cuûa Kitoâ Giaùo vaø Coâng Giaùo vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi phöông Taây.
Coù moät vaøi xaùc tín cô baûn xuyeân suoát nhöõng luaän vaên naøy. Caên cô nhaát laø söï cam keát vaø kính troïng daønh cho lyù trí, vôùi tin töôûng raèng trong nhieàu tröôøng hôïp lyù trí coù theå giuùp chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc chaân lyù. Khoâng coù xaùc tín naøy, vieäc baøn caõi veà nhöõng khaùc bieät trôû thaønh voâ vò vaø thaäm chí laø nguy hieåm veà laâu daøi.
Trong dieãn töø gaây nhieàu tranh caõi cuûa ngaøi taïi Ñaïi Hoïc Regensburg vaøo naêm 2006, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñíctoâ thöù 16 ñaõ huøng hoàn nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa lyù trí trong truyeàn thoáng tö duy Coâng Giaùo. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeán vôùi cuoäc gaëp gôõ giöõa ñöùc tin vaø lyù trí, moät cuoäc gaëp gôõ giöõa söï khai saùng thöïc söï vaø toân giaùo, vì chính Thieân Chuùa laø hôïp lyù. Lyù trí laø caây caàu chung maø chuùng ta böôùc ñi vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc caùc toân giaùo khaùc vaø nhöõng ai khoâng coù nieàm tin toân giaùo khi chuùng ta hoaït ñoäng ñeå duy trì vaø caûi thieän caùc coäng ñoàng vaø xaõ hoäi chuùng ta thoâng qua ñoái thoaïi vaø baøn caõi.
Naêm chöông ñaàu tieân coá gaéng xaùc ñònh nhöõng ñoùng goùp cuûa caùc tín höõu Kitoâ cho ñôøi soáng daân chuû, nhöõng gì chöa ñöôïc nhìn nhaän vaø nhöõng gì ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, nhöõng gì ñöôïc khích leä vaø nhöõng gì bò ngöôøi ta choáng laïi. Trong moät neàn daân chuû, caùc Kitoâ höõu coù quyeàn hoaït ñoäng ñeå ña soá trong xaõ hoäi chaáp nhaän quan ñieåm cuûa hoï cuõng nhö ñaõ vaø ñang chaáp nhaän quan ñieåm cuûa caùc coâng daân khaùc nhöng khoâng phaûi ñöôïc chaáp nhaän chæ vì quan ñieåm aáy ñöôïc dieãn dòch töø caùc giaù trò Kitoâ nhöng vì noù ñoùng goùp cho söï thaêng tieán cuûa nhaân loaïi. Chính trò laø laõnh ñòa cuûa ngöôøi tín höõu giaùo daân hôn laø haøng giaùo só, ñoù laø moät heä quaû toát töø vieäc taùch bieät giöõa Giaùo Hoäi vaø Nhaø nöôùc.
Caùc tín höõu Kitoâ tin raèng Thieân Chuùa laø moät maàu nhieäm cuûa tình yeâu, raèng hai giôùi giôùi raên troïng nhaát ñoøi buoäc tình yeâu daønh cho Chuùa vaø daønh cho tha nhaân. Tình yeâu chaân thaät laø tình yeâu hoaøn toaøn töï do trao ban, vaø moïi xaõ hoäi toát phaûi hoaït ñoäng ñeå mang laïi moät caáu truùc cho töï do. Caùi khoù khaên ôû ñaây laø töï do chæ coù theå tìm thaáy nôi söï thaät. Töï do, lyù trí, vaø tình yeâu laø moät theå thoáng nhaát ba ngoâi vò vaø ñaây laø lyù do troïng taâm taïi sao hoïc thuyeát xaõ hoäi Coâng Giaùo khoâng theå bò cho laø coâng khai hay che ñaäy vieäc coå vuõ cho moät neàn chính trò thaàn quyeàn.
Naêm chöông cuoái cuøng baøn veà quan heä giöõa chaân lyù Kitoâ Giaùo vaø caùc giaù trò khaùc nhau trong caùc laõnh vöïc cuûa cuoäc soáng phöông Taây.
Duø cho coù moät ít caùc khoa hoïc gia vaãn khaêng khaêng cho raèng toân giaùo ñang heùo taøn, vai troø cuûa thaàn hoïc vaø sieâu hình hoïc vaãn coøn quan troïng trong ñôøi soáng Ñaïi Hoïc, quan troïng nhö cuoäc ñoái thoaïi veà söï töông hôïp giöõa Thieân Chuùa vaø thuyeát tieán hoùa, veà khaû naêng hay nhu caàu cuûa moät Ñaáng Hoaïch Ñònh Saùng taïo ñaèng sau söï saép ñaët traät töï theá giôùi.
Tính hôïp lyù veà söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa phaûi ñöôïc ñeà caäp thöôøng xuyeân, ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo traàm laëng, cho duø tæ leä ngöôøi voâ thaàn coù suy giaûm ñi chaêng nöõa, trong hoaøn caûnh maø caùc quan ñieåm traùi ngöôïc veà hoân nhaân, gia ñình, söï soáng thöôøng gaén boù vôùi vieäc coù nieàm tin toân giaùo hay khoâng vaãn tieáp tuïc khôi leân caùc xung ñoät chính trò taïi Hoa Kyø, UÙc vaø caùc nôi khaùc.
Chính Chuùa Kitoâ baûo chuùng ta raèng "cuûa Xeâ-da, traû veà Xeâ-da; cuûa Thieân Chuùa, traû veà Thieân Chuùa." (Lc 20:25) Ñieàu naøy vaãn laø ñieåm khôûi ñaàu cho moïi suy tö veà Kitoâ höõu vaø ñôøi soáng chính trò.
(Source: Catholic University of America Press God and Caesar)