Biram Dah Abeid,
anh huøng cuûa Mauritania, chaâu Phi,
can ñaûm ñaáu tranh giaûi thoaùt cheá ñoä noâ leä
Biram Dah Abeid, anh huøng cuûa Mauritania, chaâu Phi, can ñaûm ñaáu tranh giaûi thoaùt cheá ñoä noâ leä.
Ngoïc Yeán
Mauritania (Vat. 6-03-2019) - Biram Dah Abeid trong 20 naêm ñaáu tranh choáng naïn buoân baùn noâ leä; keâu goïi "Chaâu AÂu ngöøng laøm aên vôùi caùc chính phuû tham nhuõng".
Vaøo ngaøy 14 thaùng 02 naêm 2019, taïi truï sôû cuûa Lieân ñoaøn Nhaân quyeàn Italia, nôi toå chöùc hoäi nghò "Noâ leä trong theá kyû XXI" oâng Biram Dah Abeid, ngöôøi ñöôïc xem laø anh huøng cuûa Mauritania, chaâu Phi ñaõ keå laïi caùch oâng phaù vôõ xieàng xích im laëng cuûa cheá ñoä noâ leä chaâu Phi. OÂng coøn coù moät teân goïi khaùc ñoù laø Mandela Nouakchott vì söï quyeát taâm ñaáu tranh cho hoøa bình. Trong hôn hai möôi naêm, oâng ñaõ chieán ñaáu choáng laïi nhaø tuø vaø söï thuø gheùt toân giaùo trong ñaát nöôùc oâng. Naêm 2013 Lieân Hôïp Quoác trao cho oâng giaûi thöôûng nhaân quyeàn, theá giôùi ñoät nhieân nhaän ra söï "troãi daäy cuûa phong traøo baõi cheá ñoä noâ leä Mauritania" cuûa oâng.
Vaø ñaây laø nhöõng ñieàu oâng noùi veà cheá ñoä noâ leä thôøi hieän ñaïi
Thaät khoâng may, moät aûo töôûng phöông Taây vaãn toàn trong theá giôùi AÛ Raäp Hoài giaùo. Phöông Taây ñaõ chia seû vôùi chaâu Phi veà cuoäc ñaáu tranh choáng cheá ñoä noâ leä cuûa nhöõng ngöôøi da traéng nhöng chöa bao giôø ñeà caäp ñeán chuû ñeà noâ leä trong caùc xaõ hoäi AÛ Raäp.
YÙ töôûng phoå bieán veà cheá ñoä noâ leä laø truøng vôùi naïn buoân ngöôøi chaâu Phi ôû Ñaïi Taây Döông giöõa theá kyû XVI vaø XIX; nhöng ôû moät goùc caïnh khaùc, noù coøn laø vieäc chuyeån giao ñaøn oâng, phuï nöõ vaø treû em sang Baéc Phi, baùn ñaûo AÛ Raäp, Trung Ñoâng. Söï di dôøi baét nguoàn töø caùc cuoäc chieán choáng laïi phaân bieät chuûng toäc, cheá ñoä noâ leä ngöôøi Myõ goác Phi, caùc cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp, khi nhaân danh söï ñoaøn keát luïc ñòa vaø vieäc trôû laïi giöõa ngöôøi AÛ Raäp vaø ngöôøi chaâu Phi, ngöôøi ta ñaõ gaït boû cuoäc xung ñoät taøn baïo naøy baèng caùch che giaáu noù. Nhö theá cheá ñoä noâ leä ôû caùc quoác gia Hoài giaùo AÛ Raäp töø theá kyû thöù XII vaãn toàn taïi ôû Sudan, ôû Algeria, ôû Chad, ôû Morocco, ôû Libya.
ÔÛ Mauritania, hieän töôïng naøy quy moâ. 20% ñoàng höông cuûa toâi laø noâ leä vaø 35% laø noâ leä ñöôïc giaûi phoùng, coù nghóa laø hôn moät nöûa daân soá. Toâi ñang noùi veà nhöõng ngöôøi laøm vieäc khoâng coù giôø, khoâng coù tieàn löông, khoâng coù quyeàn coâng daân, khoâng coù giaáy tôø tuøy thaân hoaëc giaûi phaùp thay theá tröø khi hoï bò chuû sa thaûi. Sau 70 naêm thöïc daân, Phaùp trao ñoäc laäp cho ñaát nöôùc, nhöõng ngöôøi quaûn lyù cheá ñoä noâ leä tröôùc ñaây, nay naém quyeàn. Vaøo naêm 1982 vaø sau ñoù vaøo naêm 2007, sau nhöõng cuoäc baïo loaïn gay gaét vaø laëp ñi laëp laïi, cheá ñoä noâ leä ñaõ chính thöùc bò caám, nhöng vì khoâng coù luaät naøo tröøng phaït noù, neân noù vaãn coøn soáng vaø maïnh meõ.
Chuû nghóa phaân bieät chuûng toäc, töø ñoù xuaát hieän cheá ñoä noâ leä, coù nhieàu nguyeân nhaân vaø nguyeân nhaân kinh teá laø ít quan troïng. Ví duï, boä luaät danh döï AÛ Raäp coi coâng vieäc khoâng teân nhö trong nhaø beáp laø heøn haï, vaø gaùn cho noù laø coâng vieäc cuûa noâ leä. Trong nhieàu theá kyû, noâ leä ñaõ sinh ra nhöõng noâ leä khaùc maø ngöôøi chuû seõ truyeàn laïi nhö moät gia taøi. Sau ñoù, toân giaùo ñaõ bieän minh vaø thay ñoåi. ÔÛ Mauritania, ngöôøi ta noùi raèng trong töông lai noâ leä vaø ngöôøi töï do ñöôïc sinh ra bình ñaúng. Sau ñoù, trong moät côn baïo loaïn, nhöõng ngöôøi che ñaàu baèng kinh Koran leân aùn phuû nhaän ñieàu naøy vaø vaãn xem hoï laø noâ leä. Toâi ñaõ ñoát cuoán saùch, trong ñoù giaûi thích moät soá caâu kinh Koran, coã vuõ nhöõng keû ñieân roà naøy: hoï noùi raèng caùc noâ leä coù saün cho chuû sôû höõu, hoï coù theå bò laïm duïng, baùn, chia seû, cho thueâ .
Quyeát ñònh phaù vôõ söï im laëng
Toâi töï do vì cha toâi ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt trong buïng baø toâi khi moät linh muïc quy ñònh giaûi phoùng noâ leä nhö moät phöông thuoác cho ngöôøi chuû bò beänh, vaø ñieàu ñoù ñaõ giaûi thoaùt thai nhi. Luùc 10 tuoåi, laàn ñaàu tieân toâi thaáy ngöôøi noâ leä bò ñaùnh, anh maïnh hôn keû haønh haï mình nhöng anh ta khoâng choáng ñoái vì nhö meï toâi giaûi thích, anh ta coù xieàng xích trong ñaàu, toân giaùo, thieáu hieåu bieát. Cha toâi muoán toâi hoïc ñeå toâi hieåu töø caùc saùch toân giaùo, cheá ñoä noâ leä phuï thuoäc vaøo con ngöôøi chöù khoâng phuï thuoäc vaøo Chuùa: ñoù laø cuoäc chieán ñaáu cuûa toâi.
Chöøng naøo chaâu AÂu coøn buoân baùn, giao dòch vôùi caùc chính phuû chaâu Phi tham nhuõng, cheá ñoä noâ leä seõ gia taêng, tình traïng trì treä nhö ngöôøi di cö. ÔÛ Mauritania, 93% löôïng vaøng ñöôïc khai thaùc keát thuùc ôû caùc nhoùm chaâu AÂu, Nga, Myõ vaø Trung Quoác, trong khi 7% thuoäc veà nhoùm thieåu soá AÛ Raäp naém quyeàn löïc, moät heä thoáng nuoâi cheá ñoä noâ leä .