Giaùo Hoäi vôùi vieäc xaây töôøng
bieân giôùi Myõ - Mexicoâ
Giaùo Hoäi vôùi vieäc xaây töôøng bieân giôùi Myõ - Mexicoâ.
Vaên Yeân, SJ
El Paso (Vat. 2-03-2019) - Toång thoáng Donald Trump ñaõ raát quyeát taâm trong vieäc xaây döïng töôøng bieân giôùi Myõ vaø Mexicoâ, vaø tuyeân boá veà moät tình traïng khaån caáp quoác gia trong vieäc huy ñoäng taøi chính cho vieäc xaây töôøng nhö ñaõ höùa. Hoâm 15 thaùng 2 naêm 2019, oâng Trump ñeà xuaát vieäc xaây töôøng laø caàn thieát ñeå ngaên chaën "moät cuoäc xaâm löôïc ñaát nöôùc" bôûi nhöõng ngöôøi di cö traùi pheùp vaø tìm kieám nôi cö truù.
Toång thoáng Trump hy voïng seõ huy ñoäng haøng tyû ñoâ la töø vieäc xaây döïng quaân ñoäi vaø nhöõng noå löïc ngaên chaën ma tuùy lieân bang ñeå taøi trôï cho böùc töôøng bieân giôùi maø oâng ñeà xuaát laàn ñaàu tieân vaøo naêm 2015 trong chieán dòch tranh cöû toång thoáng.
Cuõng trong cuøng ngaøy, Quoác hoäi ñaõ ñoàng yù cung öùng 1.4 tyû ñoâla cho caùc töôøng raøo bieân giôùi boå sung. Con soá naøy khaù thaáp hôn so vôùi con soá 5.7 tyû maø oâng Trump yeâu caàu ñeå xaây theâm 350 daëm vaøo 654 daëm cuûa böùc töôøng quoác gia, laøm töôøng vaø caùc daïng raøo caûn vaät lyù khaùc doïc theo bieân giôùi 1,950 daëm vôùi Mexico.
Ñeå thuyeát phuïc tuyeân boá khaån caáp cuûa mình, toång thoáng Trump ñaõ thöôøng xuyeân noùi veà tình traïng baát hôïp phaùp doïc bieân giôùi phía nam. OÂng caûnh baùo veà nhöõng ngöôøi di cö khoâng coù giaáy tôø, trong ñoù coù nhieàu keû phaïm toäi baïo löïc, traøn ngaäp coäng ñoàng bieân giôùi vaø cuõng muoán noùi ñeán nhöõng keû khuûng boá ñang boø qua sa maïc môû cuûa quoác gia.
Veà vaán ñeà bieân giôùi töø caùi nhìn cuûa ngöôøi laõnh ñaïo Giaùo phaän El Paso, Ñöùc Giaùm muïc Mark Seitz noùi, "Toâi khoâng nhaän thaáy moät tröôøng hôïp khaån caáp theo nghóa laø nhö oâng Trump noùi... moät cuoäc xaâm löôïc cuûa nhöõng keû ngoaïi." El Paso laø moät thaønh phoá soâi ñoäng cuûa Texas coù chung ñöôøng bieân giôùi vôùi Juarez, Mexico. Ñöùc cha noùi, "chuùng ta laø choã truõng theo nghóa laø nhieàu ngöôøi ñeán". Ñoái vôùi Ñöùc cha Seitz, vaán ñeà khaån caáp thöïc söï laø vaán ñeà nhaân ñaïo - vaán ñeà quyeát ñònh sao cho vieäc chaêm soùc ñöôïc toát nhaát cho nhöõng ngöôøi ñeán bieân giôùi. Ngaøi noùi: "Ñaây laø ñieàu neân laøm chuùng ta baän taâm. Ñaây laø nhoùm ngöôøi raát yeáu ñoái dieän vôùi nguy cô toån thöông."
Theo Ñöùc cha Seitz, nhöõng ngöôøi vöôït bieân khoâng giaáy tôø tröôùc ñaây chuû yeáu laø nhöõng ngöôøi nam nöõ treû ñoäc thaân töø Mexico tìm kieám cô hoäi vieäc laøm ôû Hoa Kyø. "Coøn baây giôø, nhöõng gì chuùng ta ñang thaáy laø nhöõng gia ñình ñang chaïy troán nhöõng tình caûnh khoù khaên khoâng theå tin noåi taïi queâ höông cuûa hoï, vaø tìm kieám moät nôi coù an ninh hôn laø vì baát cöù ñieàu gì khaùc, tìm nôi ñeå cuoäc soáng cuûa hoï khoâng bò ñe doïa moãi ngaøy." Caùc gia ñình chæ chieám 3% trong soá ngöôøi bò giöõ laïi taïi caùc ñoàn bieân phoøng vaøo naêm 2012. Vaøo naêm ngoaùi, hoï chieám ñeán 35% soá ngöôøi qua bieân giôùi bò baét giöõ.
Öôùc tính toång soá ngöôøi ñeán bieân giôùi khoâng coù tö caùch phaùp lyù töø caùc quoác gia Trung Myõ ñaõ giaûm ñaùng keå trong nhöõng naêm gaàn ñaây theo ñaùnh giaù töø caùc vuï baét giöõ taïi bieân giôùi. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng vôùi nhöõng ngöôøi di cö khoâng coù giaáy tôø töø Mexicoâ. Vieäc baét giöõ nhöõng coâng daân Mexicoâ ñaõ giaûm töø möùc cao gaàn 1.6 trieäu vaøo naêm 2000 xuoáng coøn 128,000 vaøo naêm 2017. Maëc duø soá ngöôøi di cö vaø ngöôøi tò naïn töø caùc quoác gia Trung Myõ nhö Honduras vaø Guatemala ñaõ taêng leân trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaït ñænh ñieåm ñeán 467,000 nhöõng vuï baét giöõ trong naêm 2018, toång soá bò baét giöõ taïi bieân giôùi thaáp hôn nhieàu so vôùi caùc ñænh ñieåm tröôùc ñoù.
Caùc thaønh vieân cuûa chính quyeàn Trump trong thôøi gian gaàn ñaây cuõng thöôøng ñeà caäp raèng haøng ngaøn ngöôøi bò nghi ngôø laø khuûng boá ñaõ bò baét giöõ ôû bieân giôùi phía nam. Phoù Toång thoáng Mike Pence ñaõ ñeà caäp vaøo ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2019 raèng oâng tin raèng hôn 10 tröôøng hôïp moãi ngaøy, gaàn 4,000 moãi naêm, ñaõ bò caùc nhaân vieân bieân giôùi baét giöõ. Nhöng theo baùo caùo cuûa Cô quan Haûi quan vaø Bieân phoøng Hoa Kyø tröôùc Quoác hoäi hoài thaùng 5 naêm 2018, caùc quan chöùc bieân giôùi thöïc söï chæ gaëp 6 ngöôøi nhaäp cö coù teân trong danh saùch lieân bang ñöôïc bieát hoaëc hoà nghi khuûng boá taïi bieân giôùi trong nöûa ñaàu naêm taøi khoùa 2018.
Toång thoáng cuõng ñeà xuaát raèng böùc töôøng seõ ngaên chaën doøng ma tuùy baát hôïp phaùp qua bieân giôùi, nhöng caùc chuyeân gia veà ma tuùy noùi raèng nhöõng keû buoân thích tuoàng saûn phaåm qua caùc caûng nhaäp caûnh taáp naäp hôn, chöù khoâng phaûi qua sa maïc môû nôi böùc töôøng ñöôïc ñeà xuaát seõ ngaên ñoâi. Ñöùc giaùm muïc Gerald Kicanas noùi: "Coù, coù nhöõng khu vöïc toäi phaïm lieân quan ñeán bieân giôùi. Coù naïn buoân ngöôøi, buoân baùn suùng vaø ma tuùy, nhöng haàu heát caùc haønh vi toäi phaïm naøy xaûy ra taïi caùc caûng nhaäp caûnh." Theo thoáng keâ cuûa Cuïc Haûi quan vaø Bieân phoøng Hoa Kyø, 90% heroin, 88% cocaine, 87% methamphetamine vaø 80% fentanyl trong 11 thaùng ñaàu naêm taøi chính 2018 ñaõ bò baét giöõ taïi caùc ñieåm giao caét hôïp phaùp.
Cöïu laõnh ñaïo Giaùo phaän Tucson, bang Arizona, Ñöùc cha Kicanas lo ngaïi raèng nhieàu daëm töôøng hôn cuõng chæ coù ít taùc duïng trong vieäc ngaên chaën toäi phaïm hoaëc giaûi quyeát caùc vaán ñeà di cö phöùc taïp. Nhöng ngaøi chaéc chaén raèng caùc töôøng aáy laïi coù nghóa laø seõ coù nhieàu caùi cheát hôn taïi caùc sa maïc phía taây nam.
Ñöùc cha Kicanas noùi: "Xaây döïng nhieàu böùc töôøng seõ chæ ñöa nhieàu ngöôøi vaøo nhöõng khu vöïc nguy hieåm hôn. Chuùng ta ñaõ kinh nghieäm quaù nhieàu caùc cheát thöông taâm trong sa maïc cuûa nhöõng ngöôøi baêng qua nhöõng khu vöïc gaàn nhö khoâng theå mang nöôùc ñeán."
Chæ ra caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi ñang dieãn ra ôû caùc quoác gia Trung Myõ ñang ñaåy doøng ngöôøi di cö veà phía baéc, Ñöùc cha Kicanas noùi, "chuùng toâi ñoàng yù vôùi toång thoáng raèng ñang coù moät cuoäc khuûng hoaûng nhaân ñaïo ôû bieân giôùi, nhöng caùch ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ñoù laø thoâng qua caûi caùch nhaäp cö toaøn dieän", vaø hoã trôï toát hôn cho caùc quoác gia xuaát cö. "Haàu heát moïi ngöôøi khoâng muoán rôøi boû ñaát nöôùc cuûa hoï, neàn vaên hoùa cuûa rieâng hoï, coäng ñoàng cuûa hoï," ngaøi noùi, nhöng phaûi ñoái maët vôùi caùc moái ñe doïa nghieâm troïng veà baïo löïc vaø thieáu thoán kinh teá, thì "hoï khoâng coù löïa choïn naøo khaùc".
Linh muïc Sean Carroll, S.J., giaùm ñoác cuûa Saùng kieán Bieân giôùi Kino ôû Nogales, bang Arizona, ñeà nghò raèng laø quoác gia giaøu coù nhaát khu vöïc, Hoa Kyø coù traùch nhieäm giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân goác reã cuûa tình traïng khaån caáp di cö ôû baùn caàu naøy. Cha noùi: "ñeå coù chieán löôïc veà vaán ñeà naøy, caàn thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá, ñaëc bieät laø cho nhöõng ngöôøi soáng beân leà, môû roäng caùc chöông trình thaønh coâng vaø daønh nguoàn löïc cho xaây döïng hoøa bình vaø caùc chöông trình coù theå cung caáp cho nhöõng ngöôøi treû thay theá cuoäc soáng baïo löïc".
Maëc duø toång thoáng öôùc tính böùc töôøng toán 12 tyû ñoâla, nhöng caùc nhaø pheâ bình noùi raèng seõ ñaét hôn raát nhieàu, vôùi moät soá öôùc tính leân ñeán 60 tyû ñoâla. Öôùc tính rieâng cuûa Boä An ninh Noäi ñòa laø 22 tyû ñoâla.
Ñöùc cha Kicanas cho bieát, neáu soá tieàn naøy coù theå ñöôïc duøng ñeå giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân goác reã cuûa vieäc di cö, thì ñieàu ñoù seõ thaät tuyeät. Trong naêm 2017, caùc quoác gia Tam giaùc Baéc cuûa Trung Myõ - Guatemala, Honduras vaø El Salvador - chæ nhaän ñöôïc 297 trieäu ñoâla ñöôïc giaûi ngaân töø Cô quan Phaùt trieån Quoác teá Hoa Kyø ñeå hoã trôï caùc chöông trình quaûn trò vaø phaùt trieån kinh teá.
Ñoái vôùi Ñöùc cha Kicanas, vieäc thaát baïi trong vieäc caûi caùch nhaäp cö toaøn dieän, ñöôïc Quoác hoäi thieát laäp töø naêm 2003, laø ñieàu khaån caáp thöïc söï ôû bieân giôùi. Ngaøi noùi: "Moïi ngöôøi ñeàu bieát heä thoáng naøy bò hoûng vaø chuùng ta bieát noù coù theå ñöôïc söûa laïi theá naøo. Chuùng ta chæ caàn coù can ñaûm ñaïo ñöùc ñeå laøm ñieàu ñoù".
Ñöùc cha Kicanas noùi: "Chuùng ta phaûi soáng nhöõng giaù trò maø chuùng toâi tuyeân boá vôùi tö caùch laø moät quoác gia. Chuùng ta noùi raèng chuùng ta quyù troïng söï ña daïng; chuùng ta noùi raèng chuùng ta quyù troïng nhöõng ngöôøi ñeán ñaây vôùi hy voïng coù moät loái soáng töû teá. Töôïng Nöõ thaàn Töï do cuûa chuùng ta ñaõ chaøo ñoùn nhieàu theá heä ngöôøi nhaäp cö ñeán ñaát nöôùc chuùng ta, nhöng giôø ñaây thaät khoù ñeå hoï vaøo, vaø ñoù laø lyù do taïi sao coù moät doøng ngöôøi lôùn ñeán vaäy ôû bieân giôùi cuûa chuùng ta."
Ñöùc cha Seitz noùi: "Söï thaät laø, ngay caû khi chæ muoán nhìn noù thuaàn tuyù veà maët kinh teá, thì chuùng ta cuõng raát caàn nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc maø hoï saün saøng laøm." Do ñoù, ñieàu ñöôïc goïi laø moái ñe doaï di cö coù theå laø moät lôïi ích tuyeät vôøi cho quoác gia. Ñöùc cha Seitz laäp luaän raèng ñeå giöõ cho neàn kinh teá luoân phaùt trieån ôû Hoa Kyø, thì "chuùng ta caàn phaûi caàn coù theâm ngöôøi vaø luaät phaùp caàn ñöôïc ñieàu chænh ñeå bieán ñieàu ñoù thaønh coù theå."
Cha Carroll noùi: "Töø söï toân troïng phaåm giaù con ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa ban, nhö nhöõng ngöôøi Coâng giaùo, lôøi môøi goïi ñoái vôùi chuùng toâi laø ñaùp laïi cuoäc khuûng hoaûng nhaân ñaïo ôû bieân giôùi baèng moïi caùch coù theå, duø laø baèng thôøi gian hay baèng nguoàn löïc taøi chính hay nhöõng lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta, taát caû moïi caùch theá ñeàu raát höõu ích." (America Magazine, 15/2/2019)
Caùc giaùm muïc cuûa caùc giaùo phaän caû hai phía naèm ôû bieân giôùi Myõ-Mexico ñaõ duøng cuoäc hoïp ngaøy 25 thaùng 2 naêm 2019 ñeå tham khaûo yù kieán nhöõng ngöôøi Coâng giaùo laøm vieäc veà nhöõng vaán ñeà di cö vaø veà caùch giuùp nhöõng ngöôøi di cö thoaùt khoûi ngheøo ñoùi vaø baïo löïc ôû Trung Myõ.
Caùc giaùm muïc ñang cuøng keâu goïi lieân ñôùi vôùi ngöôøi di cö nhö moät phaûn öùng cuûa Coâng giaùo ñoái vôùi tuyeân boá cuûa Toång thoáng Donald Trump veà tình traïng khaån caáp quoác gia. Caùc giaùo phaän doïc bieân giôùi ngaøy caøng quan taâm ñeán ngöôøi di cö. Giaùo phaän El Paso ñang ñieàu haønh 13-15 nôi taïm truù cho nhöõng ngöôøi xin tò naïn.
Caùc giaùm muïc cuõng neâu vaán ñeà, neáu laø tình traïng khaån caáp thì thöïc söï ñoù laø khaån caáp ñeå yù ñeán nhöõng ngöôøi di cö ñang xin tò naïn taïi Hoa Kyø, hôn laø khaån caáp ñeå giaûi phoùng tieàn xaây döïng böùc töôøng bieân giôùi. (La Croix)