Toång quan veà caùc coá gaéng trong Giaùo Hoäi
nhaèm baøi tröø naïn giaùo só laïm duïng tình duïc treû em
Toång quan veà caùc coá gaéng trong Giaùo Hoäi nhaèm baøi tröø naïn giaùo só laïm duïng tình duïc treû em.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 19-02-2019) - Gaàn ñeán ngaøy Hoäi Nghò "Baûo Veä Caùc Vò Thaønh Nieân Trong Giaùo Hoäi", VaticanNews cho ta moät caùi nhìn toång quan veà caùc coá gaéng cuûa Giaùo Hoäi trong vieäc baøi tröø naïn giaùo só laïm duïng tình duïc treû em, vôùi vieäc nhaán maïnh raèng ñaây khoâng phaûi laø "Naêm Zero" cuûa caùc coá gaéng naøy.
Ñaõ ñaønh Hoäi Nghò "Baûo Veä Caùc Vò Thaønh Nieân Trong Giaùo Hoäi" laø hoäi nghò ñaàu tieân bao goàm moïi chuû tòch caùc hoäi ñoàng Giaùm Muïc vaø caùc vò chòu traùch nhieäm caùc doøng tu theá giôùi. Hoäi Nghò naøy ñuùng laø coù caùc ñaëc ñieåm "ñoàng nghò" (synodal) vaø laø hoäi nghò ñaàu tieân thaûo luaän vaán ñeà laïm duïng theo vieãn töôïng Tin Möøng.
Tuy nhieân, Hoäi Nghò khoâng heà laø böôùc thöù nhaát ñöôïc Toøa Thaùnh hay caùc hoäi ñoàng Giaùm Muïc ñöa ra trong chieàu höôùng naøy. Noù chæ laø moät chaëng coù tính lòch söû trong moät cuoäc haønh trình cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong hôn 30 naêm qua, taïi caùc quoác gia nhö Gia Naõ Ñaïi, Hoa Kyø, AÙi Nhó Lan vaø UÙc, vaø trong hôn 10 naêm qua taïi AÂu Chaâu. Cuoäc haønh trình naøy seõ tieáp tuïc sau Hoäi Nghò. Vieäc canh taân caùc qui ñònh giaùo luaät ñoái vôùi caùc vuï giaùo só laïm duïng tình duïc treû em ñaõ baét ñaàu taïi Vatican caùch nay 18 naêm. Trong hôn 20 naêm qua, caùc vò Giaùo Hoaøng ñaõ daønh voâ soá cöû chæ, dieãn vaên vaø vaên kieän cho chuû ñeà gaây ñau ñôùn naøy. Vieäc coâng boá caùc qui luaät vaø nghò ñònh ñaõ ñaønh khoâng luoân taïo ra vieäc thay ñoåi naõo traïng caàn thieát ñeá choáng phaù vieäc laïm duïng. Nhöng veà Hoäi Nghò saép tôùi, khoâng ai coù theå noùi tôùi "Naêm Zero" trong cam keát baûo veä treû em cuûa Giaùo Hoäi.
Nhöõng böôùc ñaàu tieân: Gia Naõ Ñaïi, Hoa Kyø, AÙi Nhó Lan vaø UÙc
Naêm 1987, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Gia Naõ Ñaïi trôû thaønh hoäi ñoàng ñaàu tieân treân theá giôùi ban haønh caùc höôùng daãn lieân quan tôùi baïo haønh tình duïc choáng caùc treû em trong boái caûnh Giaùo Hoäi. Caùc baùo caùo laïm duïng treû vò thaønh nieân bôûi caùc thaønh vieân giaùo só ñaõ gaây chaán ñoäng dö luaän. Naêm 1989, Giaùo hoäi Gia Naõ Ñaïi ñaõ thaønh laäp moät uûy ban ñaëc nhieäm; naêm 1992, uûy ban naøy cho xuaát baûn taøi lieäu "Töø ñau khoå ñeán hy voïng". Taøi lieäu naøy chöùa 50 "Khuyeán caùo" göûi ñeán ngöôøi Coâng Giaùo, Giaùm muïc vaø nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm ñaøo taïo caùc linh muïc.
Hoäi ñoàng Giaùm muïc Hoa Kyø laàn ñaàu tieân chính thöùc xöû lyù vieäc giaùo só laïm duïng tình duïc vò thaønh nieân, trong Hoäi nghò thaùng 6 naêm 1992. Ñoù laø luùc caùc ngaøi thaønh laäp "Naêm nguyeân taéc". Chuùng bao goàm söï kieän naøy, "neáu lôøi buoäc toäi ñöôïc hoã trôï baèng chöùng côù ñaày ñuû", ngöôøi bò toá caùo phaïm toäi phaûi "nhanh choùng ñöôïc giaûi toûa khoûi caùc boån phaän cuûa thöøa taùc vuï" vaø ñöôïc trao cho caùc cô quan "phaùn quyeát thích hôïp" vaø "can thieäp veà y khoa". Baát chaáp taøi lieäu naøy, caùc lôøi toá caùo giaùo só laïm duïng tình duïc treû vò thaønh nieân vaãn tieáp tuïc gia taêng, cao ñieåm laø cuoäc ñieàu tra lòch söû cuûa tôø Boston Globe. Vaøo thaùng 4 naêm 2002, Ñöùc Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ trieäu caùc Hoàng Y Hoa Kyø ñeán Roâma.
Naêm 1994, Giaùo hoäi AÙi Nhó Lan ñaõ thaønh laäp UÛy ban Coá vaán cuûa caùc Giaùm muïc Coâng Giaùo AÙi Nhó Lan veà vieäc laïm duïng tình duïc treû em bôûi caùc linh muïc vaø tu só; UÛy ban naøy ñaõ coâng boá Baùo caùo ñaàu tieân vaøo thaùng 12 naêm sau. Trong khi ñoù, Giaùo hoäi taïi UÙc ñaõ coâng boá moät trong nhöõng nghò ñònh thö ñaàu tieân treân theá giôùi veà caùch xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng tình duïc treû em bôûi caùc thaønh vieân cuûa haøng giaùo só ôû caáp giaùo phaän. Vaøo thaùng 12 naêm 1996, taøi lieäu "Höôùng tôùi söï haøn gaén", ñaõ ñöôïc pheâ duyeät cho taát caû caùc giaùo phaän UÙc vaø ñem vaøo hoaït ñoäng vaøo thaùng 3 naêm 1997.
Caùc qui taéc giaùo luaät môùi: caùc laïm duïng "delicta graviora" (traàm troïng hôn)
Böôùc sang theá kyû 21, Toøa Thaùnh, ñaëc bieät nhôø caùc noã löïc cuûa Ñöùc Hoàng Y Ratzinger, sau naøy laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI, ñaõ baét ñaàu vaø hoaøn thaønh moät söï ñoåi môùi saâu saéc caùc quy taéc giaùo luaät ñeå can thieäp vaøo caùc tröôøng hôïp laïm duïng. Chuùng bao goàm vieäc caäp nhaät caùc hình phaït, caùc thuû tuïc vaø naêng quyeàn. Naêm 2001, Töï Saéc "Sacramentorum Sanctitatis tutela" cuûa Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II bao goàm toäi laïm duïng tình duïc treû vò thaønh nieân bôûi caùc giaùo só vaøo soá nhöõng "toäi phaïm nghieâm troïng nhaát", seõ ñöôïc Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin xeùt xöû. Naêm 2010, Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI ñaõ ra leänh cho cuøng moät Boä naøy coâng boá "Caùc quy taéc lieân quan ñeán caùc toäi nghieâm troïng nhaát" qua ñoù ñaõ ñaåy nhanh caùc thuû tuïc baèng caùch ñöa ra "saéc leänh ngoaïi toøa" (extrajudicial decree), nôùi daøi thôøi hieäu (statute of limitations) töø möôøi leân hai möôi naêm, vaø bao goàm caû toäi "vaên hoùa khieâu aáu daâm" (pedophile pornography). Giaùo hoäi taïi Ñöùc ñaõ coâng boá "Caùc höôùng daãn" ñaàu tieân veà chuû ñeà naøy vaøo naêm 2002. Nhöng vaøo naêm 2010, vuï Ñaïi hoïc Doøng Teân Canisius ôû Berlin ñaõ thuùc ñaåy Hoäi ñoàng Giaùm muïc Ñöùc ñoåi môùi caùc höôùng daãn vaø gia taêng söï hôïp taùc vôùi chính quyeàn.
AÙi Nhó Lan: Caùc Phuùc Trình Ryan vaø Murphy
Naêm 2009 taïi AÙi Nhó Lan, sau nhieàu naêm laøm vieäc cuûa caùc uûy ban ñaëc bieät cuûa chính phuû, Phuùc trình Ryan veà laïm duïng trong heä thoáng tröôøng hoïc vaø Phuùc trình Murphy veà laïm duïng treû em ôû Toång giaùo phaän Dublin, ñaõ ñöôïc coâng boá. Caùc Phuùc trình nhaán maïnh caùc thieáu soùt trong vieäc Giaùo hoäi xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng, vaø khieán Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI trieäu taäp caùc giaùm muïc AÙi Nhó Lan ñeán Roâma. Thaùng 3 naêm 2010, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ coâng boá moät "Thö muïc vuï" göûi ñeán taát caû ngöôøi Coâng Giaùo AÙi Nhó Lan. Trong böùc thö, ngaøi yeâu caàu phaûi coù caùc bieän phaùp thöïc söï phuø hôïp Tin Möøng, chính ñaùng vaø höõu hieäu ñeå giaûi quyeát söï phaûn boäi loøng tin naøy, vaø ngaøi ñaõ saép xeáp moät cuoäc Thanh Tra cuûa Toâng Toøa (Apostolic Visitation) taïi ñaát nöôùc naøy, töø thaùng 11 naêm 2010 ñeán thaùng 3 naêm 2012. Baét ñaàu töø naêm 2008, Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI baét ñaàu gaëp gôõ thöôøng xuyeân caùc naïn nhaân bò laïm duïng trong caùc chuyeán toâng du cuûa ngaøi ñeán Hoa Kyø, UÙc, Anh, Malta vaø Ñöùc. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ tieáp tuïc laøm ñieàu töông töï, bao goàm caùc cuoäc gaëp gôõ rieâng thöôøng xuyeân taïi nôi cö truù cuûa ngaøi ôû Santa Marta.
Caùc höôùng daãn cho caùc hoäi ñoàng giaùm muïc
Moät böôùc quan troïng khaùc trong dieãn trình naøy laø vieäc Boä Giaùo lyù Ñöùc tin coâng boá hoài thaùng 5 naêm 2011 moät Thoâng tö yeâu caàu taát caû caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc soaïn thaûo "Caùc höôùng daãn" ñeå xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng, hoã trôï naïn nhaân vaø cung caáp höôùng daãn nhaèm hoøa hôïp haønh ñoäng cuûa caùc giaùo phaän trong cuøng moät khu vöïc. Vaên baûn neâu roõ: traùch nhieäm xöû lyù caùc toäi aùc laïm duïng tình duïc bôûi caùc giaùo só chuû yeáu thuoäc veà Giaùm muïc giaùo phaän.
Hoäi nghò chuyeân ñeà taïi Ñaïi Hoïc Greâgoârianoâ
Ñeå giuùp caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Hoäi doøng chuaån bò thoûa ñaùng "Caùc höôùng daãn", Toøa Thaùnh ñaõ khuyeán khích vieäc toå chöùc moät Hoäi nghò chuyeân ñeà quoác teá "Höôùng tôùi haøn gaén vaø ñoåi môùi" dieãn ra taïi Giaùo hoaøng Ñaïi hoïc Greâgoârianoâ vaøo thaùng 2 naêm 2012. Hoäi nghò chuyeân ñeà coù cuøng moät muïc tieâu quoác teá nhö muïc tieâu cuûa Hoäi Nghò saép dieãn ra vaøo thaùng 2 naêm 2019, theo nghóa bao goàm caùc ñaïi dieän cuûa 110 Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø Beà treân cuûa 35 Doøng Tu. Hoäi nghò chuyeân ñeà keát thuùc baèng vieäc coâng boá thaønh laäp Trung taâm baûo veä treû vò thaønh nieân, do Cha Hans Zollner S.J, taïi Ñaïi hoïc Greâgoârianoâ, ñeå ñaøo taïo caùc nhaân vieân chuyeân moân veà phoøng ngöøa laïm duïng.
UÛy Ban Giaùo Hoaøng môùi
Böôùc quan troïng ñaàu tieân trong vieäc ngaên ngöøa vaø choáng laïm duïng döôùi trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Phanxicoâ laø thaønh laäp UÛy ban Giaùo hoaøng môùi veà Baûo veä treû vò thaønh nieân vaøo thaùng 12 naêm 2013. Moät phaàn coâng vieäc cuûa UÛy ban bao goàm thieát laäp moät moâ hình cho "Caùc Saùch Höôùng Daãn", toå chöùc caùc khoùa hoïc cho caùc Giaùm muïc môùi ñöôïc boå nhieäm, vaø chuaån bò moät Ngaøy caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân bò laïm duïng.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ cuõng khôûi ñaàu nhieàu ñoåi môùi veà giaùo luaät, caùc quy ñònh vaø thuû tuïc trong lónh vöïc laïm duïng. Laàn ñaàu tieân laø vaøo thaùng 6 naêm 2016, vôùi Töï Saéc "Nhö moät ngöôøi meï yeâu thöông". Töï saéc naøy lieân quan ñeán vaán ñeà traùch nhieäm giaûi trình cuûa caùc thaåm quyeàn giaùo hoäi. Noù keâu goïi loaïi khoûi chöùc vuï caùc Giaùm muïc naøo bò coi laø 'sao laõng' trong nhieäm vuï quaûn lyù vieäc laïm duïng tình duïc treû vò thaønh nieân, phuø hôïp vôùi caùc thuû tuïc giaùo luaät ñaõ ñöôïc thieát laäp.
Thaùng 11 naêm 2014, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ thaønh laäp moät Ñoaøn (college) trong Boä Giaùo lyù Ñöùc tin ñeå khaûo saùt caùc khaùng caùo ñoái vôùi caùc phaùn quyeát veà chuû ñeà "caùc toäi aùc nghieâm troïng nhaát", vaø giao noù cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc Charles Scicluna. Muïc tieâu laø ñeå baûo ñaûm coù ñöôïc moät cuoäc khaûo saùt nhanh hôn caùc vuï laïm duïng treû vò thaønh nieân.
Ñeå nhaán maïnh cam keát cuûa Giaùo hoäi trong vieäc baûo veä treû vò thaønh nieân dieãn tieán trong moät vieãn caûnh khoâng chæ laø noäi boä maø coøn coù söï hôïp taùc vôùi toaøn xaõ hoäi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ hoã trôï vaø coå vuõ Ñaïi hoäi Quoác teá, "Phaåm giaù Treû em trong Theá giôùi Kyõ thuaät soá", toå chöùc taïi Giaùo hoaøng Ñaïi hoïc Greâgoârianoâ vaøo thaùng 10 naêm 2017.
Tranh ñaáu choáng laïm duïng vaø chuû nghóa giaùo só trò
Trong cuoäc toâng du Chile, vaøo thaùng 1 naêm 2018, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ phaûi ñoái dieän vôùi vuï tai tieáng chia reõ taïo ra trong Giaùo hoäi ñòa phöông bôûi tröôøng hôïp cuûa Cha Fernando Karadima, ngöôøi bò Toøa Thaùnh keát toäi laïm duïng vaøo naêm 2011. Sau moät cuoäc ñieàu tra uûy thaùc cho Ñöùc Toång Giaùm Muïc Scicluna vaøo thaùng 2, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ vieát cho caùc giaùm muïc Chile vaøo thaùng Tö khi nhaän ra "nhöõng sai laàm nghieâm troïng veà ñaùnh giaù vaø nhaän ñònh tình hình vì thieáu thoâng tin trung thöïc". Sau ñoù, vaøo thaùng Naêm, ngaøi trieäu taäp taát caû caùc Giaùm muïc Chile ñeán Roâma döï moät cuoäc hoïp keát thuùc vôùi taát caû caùc vò ñeä ñôn töø chöùc leân Ñöùc Giaùo Hoaøng. Chæ moät soá ít ñôn ñöôïc chaáp nhaän.
Boái caûnh naøy saûn sinh ra caùc taøi lieäu muïc vuï gaàn ñaây nhaát daønh rieâng cho chuû ñeà naøy cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ. Trong "Thö göûi daân Chuùa treân ñöôøng ñeán Chile" thaùng 5 naêm 2018, Ñöùc Giaùo Hoaøng caûm ôn caùc naïn nhaân bò laïm duïng vì loøng can ñaûm cuûa hoï vaø keâu goïi söï cam keát cuûa taát caû daân Chuùa ñeå choáng laïi chuû nghóa giaùo só trò, voán laø goác reã cuûa söï laïm duïng. Moät laàn nöõa, trong "Thö göûi daân Chuùa" thaùng 8 naêm 2018, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ noái keát vôùi nhau vieäc laïm duïng tình duïc, vieäc laïm duïng quyeàn haønh vaø vieäc laïm duïng löông taâm: "Noùi 'khoâng' vôùi laïm duïng laø noùi 'khoâng' vôùi moïi hình thöùc giaùo só trò". Trong chuyeán ñi AÙi Nhó Lan döï Cuoäc Gaëp Gôõ Caùc Gia ñình Theá giôùi, vaøo thaùng 8 naêm 2018, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ noùi veà söï thaát baïi cuûa caùc thaåm quyeàn Giaùo hoäi trong vieäc xöû lyù thoûa ñaùng "caùc toäi aùc ñaùng gheùt naøy" voán "chính ñaùng khôi leân söï phaãn noä vaø vaãn coøn laø nguyeân nhaân gaây ñau khoå vaø xaáu hoå cho coäng ñoàng Coâng Giaùo ".