Baøi Thuyeát Trình taïi Hoäi Nghò Baûo Veä Treû Em
cuûa Linda Ghisoni, Phoù Toång Thö Kyù
Boä Giaùo daân, Gia ñình vaø Söï soáng
Baøi Thuyeát Trình taïi Hoäi Nghò Baûo Veä Treû Em cuûa Linda Ghisoni, Phoù Toång Thö Kyù Boä Giaùo daân, Gia ñình vaø Söï soáng.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 23-02-2019) - Baø Linda Ghisoni, Phoù Toång Thö Kyù Boä Giaùo daân, Gia ñình vaø Söï soáng, ñaõ noùi chuyeän vôùi Hoäi Nghò "Baûo Veä Caùc Vò Thaønh Nieân trong Giaùo Hoäi" ngaøy 22 thaùng 2 naêm 2019 veà "Hieäp thoâng: Laøm Vieäc Vôùi Nhau". Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi noùi chuyeän cuûa baø, moät baøi noùi chuyeän ñöôïc Ñöùc Phanxicoâ taùn thöôûng vaø bình luaän sau ñoù, döïa vaøo baûn tieáng Phaùp do Toøa Thaùnh cung caáp.
* * * * * *
Daãn nhaäp
"Ñaây laø moät söï phaûn boäi môùi xuaát phaùt töø beân trong Giaùo hoäi. Trong maét toâi, nhöõng ngöôøi naøy laø nhöõng con soùi huù gaøo xaâm nhaäp vaøo chuoàng chieân ñeå sau ñoù, gaây sôï haõi theâm vaø phaân taùn ñoaøn chieân, trong khi ñuùng hôn hoï phaûi laø caùc Muïc töû cuûa Giaùo hoäi bieát chaêm soùc ñoaøn chieân beù nhoû vaø baûo veä chuùng".
Trong chöùng taù naøy cuûa moät naïn nhaân ñaøn baø bò laïm duïng löông taâm, laïm duïng quyeàn löïc vaø laïm duïng tình duïc bôûi caùc linh muïc, caùc Muïc töû naøy laø nhöõng con soùi huù gaøo töøng tieân thieân (aø priori) baùc boû vaø, ngay caû sau khi caùc söï kieän phaïm toäi ñaõ ñöôïc chöùng minh, ñaõ laøm cho ngöôøi ñaøn baø naøy trôû thaønh ñoái töôïng ñeå haêm doïa vaø huûy hoaïi phaåm giaù, baèng caùch ñònh nghóa ngöôøi naøy chæ nhö "moät con ngöôøi, cuøng laém, chæ coù theå qua laïi giöõa moät taám baûng vaø böùc töôøng" (voâ duïng vaø bò baùc boû moïi khaû theå).
Laéng nghe caùc nhaân chöùng nhö theá naøy khoâng phaûi laø moät thöïc taäp loøng thöông haïi, maø laø moät cuoäc gaëp gôõ vôùi xaùc thòt Chuùa Kitoâ, trong ñoù caùc veát thöông khoâng ñöôïc chöõa laønh, nhöõng veát thöông maø nhö Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi, thöa Ñöùc Thaùnh Cha, khoâng ñöôïc keâ ñôn thuoác.
Quyø goái: ñaây coù leõ laø tö theá thích ñaùng ñeå xöû lyù caùc chuû ñeà cuûa nhöõng ngaøy naøy. Quyø goái tröôùc caùc naïn nhaân vaø gia ñình hoï, tröôùc nhöõng keû laïm duïng, caùc ñoàng loõa cuûa hoï, nhöõng ngöôøi baùc boû, nhöõng ngöôøi bò buoäc toäi moät caùch baát coâng, tröôùc nhöõng ngöôøi sao laõng, tröôùc nhöõng ngöôøi che ñaäy, tröôùc nhöõng ngöôøi coá gaéng leân tieáng vaø haønh ñoäng nhöng bò bòt mieäng, tröôùc nhöõng ngöôøi thôø ô. Quyø goái tröôùc Vò Cha giaøu loøng thöông xoùt, Ñaáng nhìn thaáy thaân xaùc tan naùt cuûa Chuùa Kitoâ, Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi. Ngöôøi sai chuùng ta, nhö Daân cuûa Ngöôøi, laõnh traùch nhieäm ñoái vôùi caùc veát thöông vaø chöõa laønh chuùng baèng daàu thôm tình yeâu cuûa Ngöôøi.
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, caùc vò Hoàng Y, thöa caùc vò toång giaùm muïc, thöa caùc vò giaùm muïc, thöa caùc Meï vaø caùc Cha Beà treân ñaùng kính ñang tuï taäp nôi ñaây, con khoâng coù gì ñeå daïy quùy vò. Ñuùng hôn, con tin raèng cuøng nhau baèng caùch laéng nghe nhau, chuùng ta cam keát laøm vieäc sao cho trong töông lai chuùng ta khoâng caàn moät bieán coá oàn aøo aàm ó nhö hoäi nghò naøy nöõa vaø Giaùo hoäi, daân Chuùa, bieát chaêm soùc, moät caùch coù khaû naêng, coù traùch nhieäm vaø yeâu thöông, nhöõng ngöôøi bò lieân luïy, vôùi nhöõng gì ñaõ xaûy ra, ñeå vieäc phoøng ngöøa khoâng keát thuùc baèng moät chöông trình ñeïp ñeõ, maø trôû thaønh moät thaùi ñoä trong coâng vieäc muïc vuï thoâng thöôøng.
1. Laøm cho vieäc giaûi trình traùch nhieäm caàn thieát vaø khaû höõu
Tröôùc söï dò thöôøng coá höõu trong moïi loaïi laïm duïng choáng laïi treû vò thaønh nieân, caàn thieát, tröôùc heát, aán ñònh nhieäm vuï phaûi bieát nhöõng gì ñaõ xaûy ra, cuøng vôùi vieäc yù thöùc ñöôïc yù nghóa cuûa noù, boån phaän cung caáp söï thaät, coâng lyù, boài thöôøng vaø ngaên ngöøa ñeå ñaït ñöôïc vieäc khoâng taùi dieãn nhöõng ñieàu gheâ tôûm naøy.
Vieäc bieát caùc vuï laïm duïng vaø baûn chaát cuûa chuùng, hieån nhieân, laø khôûi ñieåm caên baûn; ngoaøi ra, khoâng theå döï kieán baát cöù keá hoaïch ngaên ngöøa naøo neáu chuùng ta khoâng bieát phaûi traùnh nhöõng gì. Tuy nhieân, vieäc bieát caùc söï kieän vaø xaùc ñònh baûn chaát cuûa hieän töôïng, duø raát caàn thieát vaø caên baûn, nhöng töï noù khoâng ñuû" (Ñöùc Phanxicoâ, Thö Göûi daân Chuùa, 20 thaùng 8 naêm 2018, soá 2). Ñeå thoaû maõn caùc ñoøi hoûi veà söï thaät, coâng lyù, boài thöôøng vaø ngaên ngöøa noùi treân daây, phaûi coù vieäc laõnh traùch nhieäm caàn thieát veà phaàn nhöõng ngöôøi ñöôïc chæ ñònh ñaûm nhieäm noù vaø do ñoù, nghóa vuï cuûa hoï laø phaûi laøm cho noù ñöôïc toân troïng, nghóa laø caàn coù vieäc giaûi trình traùch nhieäm.
Giaûi trình traùch nhieäm ñoøi moät dieãn trình ñaùnh giaù vaø baùo caùo lieân quan ñeán caùc löïa choïn ñaõ laøm vaø caùc muïc tieâu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh vaø ít nhieàu ñöôïc theå hieän. Noù ñaùp öùng nhu caàu phaûi coù ñaëc ñieåm xaõ hoäi, ñaët ngöôøi coù traùch nhieäm ñöông ñaàu vôùi boån phaän giaûi trình khoâng chæ vôùi chính mình maø coøn tröôùc xaõ hoäi nôi hoï soáng vaø vì lôïi ích cuûa xaõ hoäi naøy maø hoï ñöôïc keâu goïi thuû dieãn moät vai troø chuyeân bieät.
Tuy nhieân, vieäc giaûi trình traùch nhieäm trong Giaùo hoäi, traùi vôùi veû beà ngoaøi, khoâng chuû yeáu ñaùp öùng caùc nhu caàu xaõ hoäi vaø toå chöùc. Cuõng khoâng, luoân ôû haøng ñaàu, ñaùp öùng nhu caàu minh baïch, nhu caàu maø taát caû chuùng ta ñöôïc keâu goïi phaûi chuù yù ñaëc bieät vì caùc lyù do söï thaät.
Duø sao, caùc nhu caàu nhö vaäy, nhöõng nhu caàu khoâng ñöôïc sao laõng hoaëc giaûm thieåu, raát chính ñaùng, Giaùo hoäi khoâng theå thôø ô ñoái vôùi nhöõng gì chieàu kích ñònh cheá cuûa noù ñoøi hoûi, nhöng khoâng phaûi caùc nhu caàu xaõ hoäi naøy taïo neân neàn taûng cuûa giaûi trình traùch nhieäm, moät ñieàu phaûi ñöôïc tìm kieám trong baûn chaát rieâng cuûa Giaùo hoäi nhö laø maàu nhieäm hieäp thoâng.
Chuùng ta bieát raèng baûn chaát hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi ñaõ xuaát hieän ñaëc bieät trong suoát Coâng ñoàng Vatican II, maëc duø, thöïc ra, caû Hieán cheá tín lyù Lumen Gentium laãn caùc vaên kieän giaùo hoäi hoïc khaùc döôøng nhö ñeàu khoâng nhaán maïnh moät caùch minh nhieân ñeán giaùo hoäi hoïc hieäp thoâng.
Caàn phaûi chôø Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc ngoaïi thöôøng naêm 1985 - ñöôïc trieäu taäp ñeå "suy nieäm, ñaøo saâu vaø coå vuõ vieäc aùp duïng caùc giaùo huaán cuûa Vatican II hai möôi naêm sau khi keát thuùc" (Gioan Phaoloâ II, Baøi dieãn vaên dòp keát thuùc Khoùa hoïp ngoaïi thöôøng thöù II Thöôïng Hoäi ñoàng giaùm muïc, ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1985) môùi coù vieäc khai trieån phaïm truø hieäp thoâng nhö moät hình thaùi giaûi thích Giaùo hoäi döôùi aùnh saùng maïc khaûi. Ñieàu naøy phaùt xuaát töø vieäc tham chieáu tröôùc nhaát, tröïc tieáp, caên baûn tôùi chieàu kích bí tích cuûa Giaùo hoäi, nghóa laø maàu nhieäm Ba Ngoâi trong ñoù, Giaùo hoäi nhaän ra göông maët thöïc söï cuûa mình, duø döôùi hình thöùc bí tích vaø, do ñoù, coù tính loaïi suy (analogique): "veluti sacramentum" "nghóa laø vöøa laø daáu chæ vöøa laø duïng cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø veà söï hieäp nhaát cuûa toaøn theå loaøi ngöôøi" (LG 1).
Chæ döïa treân neàn taûng nhö vaäy, taát caû caùc haønh ñoäng trong Giaùo hoäi môùi coù ñöôïc yù nghóa hoaøn chænh: ngay moät haønh ñoäng coù veû coù nhieàu ñaëc ñieåm cuûa nhu caàu xaõ hoäi hôn laø vieäc giaûi trình traùch nhieäm cuõng phaûi ñöôïc ñaët trong töông quan vôùi baûn chaát rieâng cuûa Giaùo hoäi, hay chieàu kích "hieäp thoâng" cuûa noù.
Ñieàu naøy coù theå coù nghóa gì trong laõnh vöïc chuyeân bieät cuûa chuùng ta?
Con thöôøng caûm thaáy lo laéng trong Giaùo hoäi ñoái vôùi söï chuù yù daønh cho vaán ñeà laïm duïng tình duïc treû em. Moät linh muïc, vaøi ngaøy tröôùc, ñaõ thoát leân, "Laïi nöõa? Ngöôøi ta cöù tieáp tuïc noùi ñeán laïm duïng! Ñaây laø moät chuù yù quaù ñaùng ñöôïc Giaùo hoäi daønh cho chuû ñeà naøy".
Nhöng ngay caû moät nöõ löu ngoan ñaïo cuõng ngaây thô noùi vôùi con: "Toát hôn heát laø ñöøng noùi veà nhöõng vaán ñeà naøy, vì neáu khoâng, baïn seõ laøm gia taêng söï hoaøi nghi ñoái vôùi Giaùo hoäi. Noùi veà noù seõ che khuaát heát nhöõng gì toát ñeïp ñang ñöôïc thöïc hieän trong caùc giaùo xöù. Xin Ñöùc Giaùo Hoaøng, caùc giaùm muïc vaø linh muïc thaáy ñieàu naøy giöõa caùc ñaáng".
Coù phaûi noùi veà noù, hay ñuùng hôn veà chính caùc laïm duïng - laïm duïng löông taâm, quyeàn löïc, laïm duïng tình duïc - che khuaát nhöõng ñieàu toát ñeïp ngöôøi ta ñang soáng trong caùc giaùo xöù khoâng ?
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi naøy - vaø tröôùc heát ñoái vôùi baûn thaân con - con xin noùi raèng yù thöùc ñöôïc hieän töôïng vaø giaûi trình traùch nhieäm cuûa mình khoâng phaûi laø moät noãi aùm aûnh, khoâng phaûi laø moät haønh ñoäng truy luøng laïc giaùo (inquisitoire) tuøy yù ñeå thoaû maõn caùc nhu caàu xaõ hoäi ñôn thuaàn, nhöng laø moät ñoøi hoûi xuaát phaùt töø chính baûn chaát cuûa Giaùo hoäi laø moät maàu nhieäm hieäp thoâng ñaët neàn taûng treân Thieân Chuùa Ba Ngoâi, vôùi tö caùch laø daân Chuùa ñang löõ haønh, ngöôøi khoâng traùnh neù, nhöng ñöông ñaàu, vôùi yù thöùc "hieäp thoâng" ñoåi môùi, caû caùc thaùch ñoá lieân quan ñeán caùc haønh vi laïm duïng ñaõ phaùt sinh giöõa loøng mình gaây haïi cho nhöõng ngöôøi nhoû beù hôn, phaù hoaïi vaø xeù naùt söï hieäp thoâng naøy.
2. Moät soá caâu hoûi giaùo hoäi hoïc ñöôïc neâu ra
Chæ khôûi töø vieãn kieán Giaùo hoäi nhö bí tích maø maàu nhieäm hieäp thoâng Ba Ngoâi ñöôïc bieåu thò vaø theå hieän, maø ta môùi coù theå hieåu chính xaùc söï ña daïng cuûa caùc ñaëc suûng, ôn phuùc vaø caùc thöøa taùc vuï trong Giaùo hoäi, söï ña daïng trong caùc vai troø vaø chöùc naêng trong daân Chuùa.
2.1 Caâu hoûi quan troïng ñaàu tieân xuaát phaùt töø nhöõng gì ñaõ noùi ñeán, laø nhö sau: caùc tín höõu cuûa Giaùo hoäi khoâng töï gaùn cho mình caùc vai troø vaø traùch nhieäm treân cô sôû phaân phoái xaõ hoäi vì caùc ñoøi hoûi cuûa vaän haønh ñònh cheá: chuùng ta bieát raèng Chöùc linh muïc chung cuûa caùc tín höõu, ñöôïc ñaët neàn taûng treân bí tích röûa toäi, khieán caùc Kitoâ höõu tham döï, chính nhôø pheùp röûa, vaøo ba munus (chöùc vuï) cuûa Chuùa Kitoâ, Linh muïc, Vua chuaù vaø Nhaø tieân tri (xem LG 10).
Do ñoù, vieäc trung thöïc nhaéc ñeán Giaùo hoäi nhö hieäp thoâng, nhö daân Chuùa ñang löõ haønh, ñoøi hoûi vaø kích thích ñaït tôùi ñieàu maø moïi thaønh phaàn Daân naøy, moãi ngöôøi tuøy theo caùch rieâng cuûa hoï, soáng caùch nhaát quaùn caùc quyeàn lôïi - nghóa vuï maø Bí tích Röûa toäi voán laøm hoï trôû thaønh caùc tham döï vieân. Ñoù khoâng phaûi laø vieäc naém chöùc vuï hoaëc chöùc naêng hoaëc chia nhau quyeàn löïc: lôøi keâu goïi trôû thaønh daân Chuùa ñem laïi cho chuùng ta moät söù meänh maø moïi ngöôøi ñöôïc sai ñi ñeå soáng phuø hôïp vôùi nhöõng ôn phuùc ñaõ nhaän ñöôïc, khoâng phaûi moät mình, maø chính xaùc nhö moät daân toäc.
2.2 Caâu hoûi quan troïng thöù hai trong boái caûnh baøn luaän cuûa chuùng ta laø söï thaáu hieåu ñuùng ñaén veà thöøa taùc vuï thuï phong, ñaëc bieät laø trong moái töông quan giöõa vò Giaùm muïc vaø caùc Linh muïc.
Neáu moät ñaøng, caùc linh muïc buoäc phaûi keát hôïp vôùi giaùm muïc cuûa hoï baèng moät loøng baùc aùi vaø vaâng phuïc chaân thaønh, nhìn nhaän nôi ngaøi thaåm quyeàn cuûa Chuùa Kitoâ trong tö caùch Muïc töû toái cao, tuy nhieân, caùc giaùm muïc, nhö ñaõ vieát trong Saéc leänh Presbyterorum ordinis ôû soá 7, phaûi "quan taâm, bao nhieâu coù theå, tôùi phuùc lôïi cuûa hoï [caùc linh muïc], tröôùc heát laø phuùc lôïi vaät chaát cuûa hoï, nhöng treân heát laø phuùc lôïi thieâng lieâng. Vì chính caùc ngaøi [caùc Giaùm muïc], tröôùc heát, chòu traùch nhieäm naëng neà ñoái vôùi söï thaùnh thieän cuûa caùc linh muïc cuûa mình; do ñoù caùc ngaøi phaûi tích cöïc quan taâm ñeán vieäc ñaøo taïo thöôøng tröïc haøng linh muïc cuûa mình (CD 15-16) ".
Moät moái töông quan ñuùng ñaén giöõa giaùm muïc vaø caùc linh muïc daãn ñeán vieäc giaùm muïc laõnh traùch nhieäm thöïc söï chaêm soùc vaät chaát vaø tinh thaàn caùc linh muïc; ngaøi laø ngöôøi chòu traùch nhieäm tröôùc nhaát ñoái vôùi söï thaùnh thieän cuûa hoï.
Ñieàu caàn thieát laø thöøa taùc vuï linh muïc, ôû moïi bình dieän, nhôø döïa vaøo moät vieäc ñaøo taïo vöõng chaéc, phaûi ñöôïc soáng theo baûn chaát cuûa noù, nhö moät söï taän tuïy vaø phuïc vuï Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi baèng caùch röûa chaân, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ laøm cho caùc toâng ñoà, trong khi laøm thaát voïng nhieàu ngöôøi cuøng thôøi vôùi ngaøi vì ngaøi khoâng thöïc thi quyeàn löïc maø hoï mong ñôïi: thöøa taùc vuï linh muïc soáng nhö theá giöõ gìn khoûi baát cöù caùm doã naøo muoán vuoát ve quyeàn löïc, töï qui chieáu vaøo chính mình vaø töï maõn, thoáng trò vaø boùc loät ngöôøi khaùc ñeå nuoâi döôõng khoaùi caûm cuûa mình ôû moïi bình dieän, thaäm chí caû khoaùi caûm tình duïc nöõa.
Bieát bao linh muïc, bao giaùm muïc ñaõ töï xaây döïng cho mình thöøa taùc vuï cuûa mình, ñôøi soáng caàu nguyeän, taän tuïy vaø phuïc vuï cuûa mình, baèng caùch thieát laäp caùc moái töông quan laønh maïnh vaø töï do giöõa loøng daân Chuùa. Ñoái vôùi caùc linh muïc naøy, chuùng con xin noùi lôøi caûm ôn, khích leä vaø hoã trôï caùc ngaøi trong cuoäc soáng thaùnh thieän, phuïc vuï trong vöôøn nho cuûa Chuùa, vöôøn nho maø caùc ngaøi ñöôïc môøi goïi höôùng veà!
2.3 Moät nhaän xeùt sau cuøng, xuaát phaùt töø vieãn kieán Giaùo hoäi nhö hieäp thoâng, daân Chuùa ñang löõ haønh, laø nhu caàu töông taùc giöõa caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï khaùc nhau. Giaùo hoäi ñöôïc laøm cho hieån thò vaø höõu hieäu trong baûn chaát "hieäp thoâng" cuûa mình neáu moãi ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa soáng vaø theå hieän ñieàu voán laø ñaëc ñieåm rieâng cuûa mình, neáu söï ña daïng caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï töï bieåu loä trong daán thaân caàn thieát cuûa moãi ngöôøi, trong khi toân troïng caùc dò bieät.
Vaên kieän coâng ñoàng ñaõ noùi ôû treân naêm 1965 daønh rieâng cho caùc linh muïc xaùc laäp khoâng nhöõng ñieàu naøy "caùc linh muïc phaûi thaønh taâm nhìn nhaän vaø phaùt huy phaåm giaù cuûa giaùo daân vaø vai troø rieâng cuûa hoï trong söù maïng cuûa Giaùo hoäi", nhöng coøn khuyeân caùc ngaøi "saün loøng laéng nghe giaùo daân, löu yù moät caùch huynh ñeä ñeán caùc mong chôø cuûa hoï, nhìn nhaän kinh nghieäm vaø khaû naêng cuûa hoï trong caùc lónh vöïc hoaït ñoäng nhaân baûn khaùc nhau, ñeå coù theå cuøng vôùi hoï bieän phaân caùc daáu chæ thôøi ñaïi". Vaø vaên kieän noùi raèng hoï ñöøng ngaàn ngaïi tin töôûng giaùo daân "giao cho hoï caùc traùch nhieäm phuïc vuï Giaùo hoäi, ñeå hoï ñöôïc töï do vaø phaïm vi haønh ñoäng, hôn nöõa, baèng caùch môøi hoï, khi coù cô hoäi, töï ñöa ra caùc saùng kieán" (PO 9).
Ngöôøi ta ñaõ chöùng toû raèng töø söï hieäp thoâng töøng caáu thaønh ra Giaùo hoäi, coù söï ñoùng goùp nhaát thieát vaø ña daïng cuûa moïi ngöôøi, khoâng phaûi ñeå ñoøi moät "vai troø", maø laø ñeå laøm hieån thò söï phong phuù ña daïng cuûa Giaùo hoäi trong vieäc toân troïng ñieàu voán ñuùng ñaén laø cuûa rieâng moãi ngöôøi, choáng laïi lyù thuyeát cho raèng ñaëc suûng toång hôïp laø toång hôïp caùc ñaëc suûng.
2.4 Cuoái cuøng, söï tham gia cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa nhaát thieát phaûi coù tính naêng ñoäng: caùc giaùo daân, caùc ngöôøi thaùnh hieán khoâng ñöôïc keâu goïi trôû thaønh nhöõng ngöôøi chæ bieát thi haønh nhöõng gì caùc giaùo só quyeát ñònh, maø taát caû ñeàu laø nhöõng ñaày tôù trong vöôøn nho duy nhaát, nôi moãi ngöôøi ñoùng goùp phaàn rieâng cuûa mình baèng caùch töï mình daán thaân vaøo cuoäc bieän phaân ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn gôïi yù cho Giaùo hoäi.
Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, thöøa taùc vuï thuï phong, ôû möùc caáp baäc cao nhaát, töùc thöøa taùc vuï giaùm muïc, töï mang trong mình traùch nhieäm ñöa ra quyeát ñònh cuoái cuøng, baèng thaåm quyeàn ñöôïc thöøa nhaän, nhöng ngaøi khoâng theå haønh ñoäng moät mình hoaëc giôùi haïn trong moät soá nhoû haønh ñoäng bieän phaân cuûa ngaøi. Ñieàu seõ raát quan troïng ñoái vôùi caùc giaùm muïc laø phaûi caàn ñeán söï ñoùng goùp, tö vaán vaø bieän phaân maø moïi ngöôøi trong Giaùo hoäi cuûa mình, keå caû caùc giaùo daân, ñeàu coù khaû naêng, khoâng nhöõng cho chính hoï vaø cho caùc löïa choïn baûn thaân cuûa hoï, maø coøn nhö Giaùo hoäi vaø cho lôïi ích cuûa Giaùo hoäi hic et nunc (ngay ôû ñaây vaø luùc naøy) nôi hoï ñöôïc môøi goïi soáng.
Chính neàn taûng cuûa "söï hieäp thoâng" Giaùo hoäi naøy luoân phaûi chæ ñöôøng vaø phöông phaùp cho chuùng ta; trong tröôøng hôïp naøy, laø ñoäng löïc tính cuûa heä luaän toaøn theå Daân Thieân Chuùa ñoøi phaûi soáng, trong khi cuøng böôùc ñi vôùi nhau, " tính ñoàng nghò "nhö moät dieãn trình chia seû, trong ñoù moãi ngöôøi coù moät vai troø khaùc nhau, caùc traùch nhieäm ña daïng hoùa, nhöng taát caû taïo thaønh moät Giaùo hoäi duy nhaát. "Treân thöïc teá - nhö chuùng ta ñoïc trong Toâng hieán Episcopalis Communio ngaøy 15 thaùng 9 naêm 2018 - toaøn boä tín höõu, nhôø ñöôïc xöùc daàu phaùt xuaát töø Ñaáng Thaùnh (1 Ga 2: 20,27), neân khoâng theå sai laàm trong ñöùc tin vaø bieåu loä noù qua caûm thöùc ñöùc tin sieâu nhieân cuûa toaøn daân Chuùa, khi "töø caùc giaùm muïc ñeán ngöôøi cuoái cuøng trong caùc tín höõu giaùo daân", bieåu loä söï ñoàng yù phoå quaùt cuûa mình trong caùc vaán ñeà veà ñöùc tin vaø luaân lyù" (LG 12). [...] Moät Giaùm muïc, ngöôøi soáng giöõa caùc tín höõu cuûa mình, môû to tai ñeå nghe "ñieàu Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi caùc Giaùo Hoäi" (Kh 2: 7) vaø "tieáng noùi cuûa caùc con chieân", thoâng qua cuøng caùc cô cheá giaùo phaän naøy, coù nhieäm vuï coá vaán cho Ñöùc Giaùm Muïc, baèng caùch khuyeán khích moät cuoäc ñoái thoaïi trung thaønh vaø xaây döïng "(CE 5).
Nhöõng suy tö naøy môøi chuùng ta traùnh hai chuû tröông sai laàm.
Moät giaùm muïc khoâng theå nghó raèng caùc vaán ñeà lieân quan ñeán Giaùo hoäi coù theå ñöôïc giaûi quyeát moät mình hoaëc chæ rieâng vôùi moät ít ñoàng nghieäp, theo ñieäp khuùc: "chæ coù giaùm muïc môùi coù theå bieát ñieàu gì toát cho caùc giaùm muïc", hoaëc, moät caùch töông töï, "chæ moät linh muïc môùi bieát ñieàu gì laø toát cho caùc linh muïc, chæ moät giaùo daân môùi bieát ñieàu gì laø toát cho caùc giaùo daân, chæ moät phuï nöõ môùi bieát ñieàu gì laø toát cho caùc phuï nöõ", v.v.
Chuùng ta cuõng coù theå khaúng ñònh raèng theo yù con, quaû laø sai laàm khi cho raèng söï tham gia cuûa giaùo daân nhö theá trong caùc vaán ñeà ñuïng tôùi caùc thöøa taùc vieân thuï phong phaûi laø moät ñaûm baûo ñeå coù söï trung thöïc nhieàu hôn, bôûi vì ñaây seõ laø "beân thöù ba" lieân quan ñeán caùc bieán coá. ÔÛ ñaâu ñoù, coù ngöôøi noùi: "Chuùng ta haõy thaønh laäp moät uûy ban giaùo daân vì noù ñaùng tin caäy hôn moät uûy ban cuûa caùc linh muïc, nhöõng ngöôøi coù xu höôùng ít khaùch quan hôn, trong vieäc che ñaäy vaø choáng ñôõ moät caùch tieân thieân".
Laø moät phuï nöõ giaùo daân, con phaûi thaønh thaät noùi raèng, khoâng phaân bieät giöõa caùc linh muïc, giöõa caùc tu só, cuõng nhö giöõa caùc giaùo daân, coù theå coù, vaø ñaõ coù nhöõng ngöôøi khoâng töï do, saün saøng che ñaäy moät caùch tieân thieân, saün saøng phuïc vuï moät ai ñoù thay vì phuïc vuï Giaùo hoäi moät caùch yeâu thöông, thoâng minh, vaø trung thaønh vôùi ôn goïi rieâng cuûa hoï.
Trôû veà baûn chaát "hieäp thoâng" cuûa Giaùo hoäi, nôi theå hieän söï ña daïng cuûa caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï, khoâng coù nghóa laø san baèng, nhöng bao goàm söï phong phuù vaø söùc maïnh, giuùp tìm ra nhöõng lyù do ñeå traùnh nhöõng khaåu hieäu cöïc ñoan vaø khoâng höõu hieäu kia.
3. Caùc yù töôûng cho moät soá theå hieän thöïc teá
Löu yù tôùi caùc neàn taûng vaø caùc vaán ñeà ñöôïc nhaéc laïi moät caùch ngaén goïn, cuoäc gaëp gôõ naøy cho chuùng ta cô hoäi nhaän ra nhöõng gì ñang ñöôïc thöïc hieän trong Giaùo hoäi, nhöõng gì vaãn coøn phaûi thöïc hieän, yù thöùc raèng neáu ñuùng laø cuoäc hoïp ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng trieäu taäp naøy khoâng taïo ñuôïc ñieåm ñeán cho moät haønh trình ñaõ hoaøn taát, ñöôïc xaùc nhaän vaø hoaøn haûo, thì cuõng ñuùng laø noù khoâng phaûi laø ñieåm khôûi ñaàu, nhö theå ngöôøi ta coù theå boû qua caùc can thieäp cuûa huaán quyeàn, caùc chuaån taéc, caùc neàn muïc vuï ñaõ ñöôïc coå vuõ cho ñeán nay vaø nhieàu haønh ñoäng xaûy ra sau ñoù.
3.1 Do ñoù, ñieåm ñaàu tieân laø vieäc nhaän thöùc vaø nghieân cöùu caùc thöïc haønh ñaõ ñöôïc raø xeùt vaø caùc höõu hieäu ñaõ ñöôïc coå vuõ trong caùc boái caûnh giaùo hoäi khaùc, caùc haøng giaùm muïc khaùc. Con xin nhaéc ñeán caùc thöïc haønh nhaèm môøi goïi söï can döï cuûa nhöõng ngöôøi coù naêng quyeàn ñaïi dieän cho toaøn theå daân Thieân Chuùa theo khaû naêng moãi ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn linh höùng, coù khaû naêng phaùt bieåu moät "Sensus fidei" (caûm thöùc ñöùc tin) maø Giaùo hoäi khoâng theå boû qua.
Trong boái caûnh naøy, quaû laø toát khi thöøa nhaän coâng vieäc cuûa nhöõng ngöôøi, trong nhieàu naêm gaàn ñaây, ñaõ coáng hieán trí khoân, traùi tim vaø baøn tay cho chính nghóa naøy baèng caùch laéng nghe caùc naïn nhaân, phaùt trieån caùc qui thöùc, caùc ñöôøng höôùng höôùng daãn, duyeät laïi vaø nhieàu ñieàu khaùc, baèng caùch lôïi duïng caùc kyõ naêng chuyeân bieät töø toaøn theå daân Chuùa.
Löu yù tôùi tính ña daïng do caùc boái caûnh vaên hoùa vaø xaõ hoäi khaùc nhau trong ñoù Giaùo hoäi hieän dieän, khoâng coù veù haïng kinh doanh (class affaire) trong caùc Giaùo hoäi ñaëc thuø vaø veù bình daân (classe eùconomique) trong caùc giaùo hoäi khaùc, nhöng moät Giaùo hoäi duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ ñöôïc baøy toû khaép nôi, ñaûm baûo cho moïi ngöôøi, caùc phöông tieän, thuû tuïc, tieâu chuaån vöôït treân nhöõng ñaëc thuø nhaát thieát cuûa ñòa phöông, baûo veä treû vò thaønh nieân baèng caùch tìm kieám söï thaät, coâng lyù, coå vuõ vieäc boài thöôøng vaø ngaên ngöøa laïm duïng tình duïc.
3.2 Trong caùc thuû baûn höôùng daãn quoác gia, moät chöông chuyeân bieät phaûi ñöôïc loàng vaøo, ñeå xaùc ñònh caùc chuû ñeà quaùn xuyeán vaø caùc thuû tuïc giaûi trình traùch nhieäm, ñeå caùc giaùm muïc vaø beà treân doøng thieát laäp moät thuû tuïc xaùc minh thoâng thöôøng ñeå hoaøn thaønh nhöõng ñieàu döï lieäu vaø ñoäng vieân caùc haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän hay khoâng, ñeå khoâng coøn phaûi bieän minh lieân tieáp caùc lyù do cuûa moät taùc phong nhaát ñònh, baèng caùch baét noù tuøy thuoäc caùc nhu caàu giai ñoaïn, maø cuoái cuøng noái keát vôùi haønh ñoäng beânh vöïc.
Döï lieäu moät thuû tuïc xaùc minh thoâng thöôøng khoâng neân ñöôïc giaûi thích nhö moät söï khoâng tin töôûng beà treân hoaëc giaùm muïc, maø ñuùng hôn ñöôïc coi nhö moät söï hoã trôï giuùp caùc ngaøi taäp trung, chuû yeáu vaøo chính caùc ngaøi vaø vaøo thôøi ñieåm toát nhaát, nghóa laø, khi moïi thaønh phaàn ñeàu bieát roõ vaø ñeàu coù maët veà caùc lyù do cuûa moät haønh ñoäng naøo ñoù ñöôïc thöïc hieän hoaëc boû qua. Noùi raèng ngay caû giaùm muïc cuõng luoân phaûi ñöa ra moät giaûi trình veà coâng vieäc cuûa mình cho moät ai ñoù khoâng coù nghóa laø baét ngaøi leä thuoäc moät söï kieåm soaùt hoaëc bao vaây ngaøi baèng moät söï nghi ngôø tieân thieân, nhöng ñeå ngaøi daán thaân vaøo naêng ñoäng tính hieäp thoâng giaùo hoäi trong ñoù, moïi thaønh vieân haønh ñoäng moät caùch phoái hôïp, theo caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï cuûa hoï. Neáu moät linh muïc baùo caùo vôùi coäng ñoàng, vôùi haøng linh muïc vaø giaùm muïc cuûa mình veà hoaït ñoäng cuûa mình, thì moät giaùm muïc seõ baùo caùo vôùi ai? Ngaøi phaûi chòu vieäc giaûi trình traùch nhieäm naøo?
Xaùc ñònh moät phöông phaùp giaûi trình traùch nhieäm khaùch quan khoâng nhöõng khoâng laøm suy yeáu thaåm quyeàn cuûa ngaøi, maø quùy troïng ngaøi nhö laø muïc töû cuûa moät baày chieân, trong chöùc naêng khoâng taùch rôøi khoûi daân maø ngaøi ñöôïc keâu goïi hieán mình cho. Nhö ñoái vôùi moãi ngöôøi chuùng ta, cuõng coù theå xaûy ra söï kieän töø "vieäc trình baùo" maø phaùt hieän ñöôïc moät loãi laàm, maø nhaän ra ñaây hieån nhieân laø moät neûo ñöôøng ñi sai, coù leõ vì taïi thôøi ñieåm aáy, mình nghó - moät caùch sai laàm - raèng mình haønh ñoäng vì ñieàu toát. Ñieàu naøy seõ khoâng caáu thaønh moät phaùn ñoaùn duøng ñeå töï beânh vöïc laáy laïi uy tín, moät veát nhô ñoái vôùi danh tieáng cuûa mình, moät ñe doïa ñoái vôùi quyeàn bính bình thöôøng vaø tröïc tieáp cuûa mình (x. CD 8a). Traùi laïi, noù seõ laø baèng chöùng cho moät con ñöôøng cuøng ñi vôùi nhau, moät con ñöôøng moät mình noù coù theå bieän phaân ñöôïc chaân lyù, coâng lyù, vaø baùc aùi. Luaän lyù hoïc hieäp thoâng khoâng dieãn tieán nhö moät buoäc toäi vaø beânh vöïc, maø nhö vieäc cuøng chaïy vôùi nhau (ñuùng laø "con-correre" chaïy vôùi nhau, chæ coù trong hieäp thoâng) vì lôïi ích cuûa moïi ngöôøi. Do ñoù, giaûi trình traùch nhieäm laø moät hình thöùc trong luaän lyù hoïc hieäp thoâng naøy, moät hình thöùc maø ngaøy nay caøng caàn thieát hôn bao giôø heát.
ÔÛ bình dieän ñòa phöông, treân cô sôû giaùo phaän hoaëc khu vöïc, vieäc môû caùc hoäi ñoàng hoaït ñoäng moät caùch ñoàng traùch nhieäm vôùi caùc giaùm muïc vaø beà treân doøng, baèng caùch hoã trôï caùc ngaøi trong traùch vuï naøy moät caùch coù khaû naêng vaø baèng caùch haønh xöû nhö moät nôi xaùc minh vaø bieän phaân trong nhöõng ñieàu lieân quan tôùi caùc saùng kieán seõ ñem ra thi haønh, tuy nhieân khoâng thay theá caùc ngaøi hoaëc can thieäp vaøo caùc quyeát ñònh thuoäc traùch nhieäm phaùp lyù tröïc tieáp cuûa giaùm muïc hoaëc beà treân doøng, coù theå taïo thaønh moät ñieån hình vaø moät moâ hình coäng taùc laønh maïnh cuûa giaùo daân, tu só, giaùo só trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi.
3.3 Ñieàu mong muoán laø, trong laõnh thoå cuûa moãi Hoäi ñoàng Giaùm muïc, neân laäp ra caùc uûy ban tö vaán ñoäc laäp ñeå tö vaán vaø hoã trôï caùc giaùm muïc vaø beà treân doøng vaø ñeå coå vuõ moät möùc ñoä traùch nhieäm thoáng nhaát trong caùc giaùo phaän khaùc nhau. Öôùc gì caùc uûy ban naøy bao goàm caùc giaùo daân, caû caùc tu só vaø giaùo só nöõa. Trong tröôøng hôïp naøy, seõ khoâng coù chuyeän nhöõng ngöôøi naøy phaùn xeùt caùc giaùm muïc, maø laø nhöõng tín höõu cung caáp lôøi coá vaán vaø trôï giuùp cho caùc muïc töû, baèng caùch cuõng ñaùnh giaù coâng vieäc baèng caùc tieâu chuaån hôïp tin möøng, vaø hoï cuõng thoâng baùo cho caùc tín höõu cuûa toaøn laõnh thoå bieát caùc thuû tuïc thích hôïp.
Nhôø caùc baùo caùo vaø caùc cuoäc hoïp ñònh kyø, caùc uûy ban coá vaán quoác gia nhö vaäy coù theå goùp phaàn vaøo vieäc baûo ñaûm tính thoáng nhaát lôùn hôn trong caùc thöïc haønh vaø moät vieäc ñoái chieáu (confrontation) luoân luoân höõu hieäu hôn, ñeå caùc giaùo hoäi ñaëc thuø hoïc hoûi laãn nhau trong tinh thaàn tin töôûng laãn nhau vaø hieäp thoâng, nhaèm muïc ñích tích cöïc ñaûm nhieäm vaø chia seû moái quan taâm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát vaø deã bò toån thöông nhaát.
3.4 Caàn xem xeùt cô hoäi ñeå toå chöùc moät vaên phoøng trung öông - khoâng phaûi veà giaûi trình traùch nhieäm, moät vieäc ñuùng hôn ñöôïc ñaùnh giaù ôû caáp ñòa phöông - ñeå coå vuõ vieäc huaán luyeän caùc cô cheá naøy trong moät baûn saéc giaùo hoäi thöïc söï, khuyeán khích vaø kieåm nghieäm thöôøng xuyeân vieäc ñieàu haønh toát nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc khôûi xöôùng ôû caáp ñòa phöông, vôùi vieäc nhaán maïnh ñeán tính toaøn veïn caû trong quan ñieåm giaùo hoäi hoïc, ñeå caùc ñaëc suûng vaø caùc thöøa taùc vuï hieän coù ñeàu ñöôïc ñaïi dieän thoûa ñaùng vaø moãi ngöôøi coù theå ñoùng goùp vôùi söï ñoùng goùp chuyeân bieät cuûa mình trong khi duy trì quyeàn töï do cuûa hoï.
3.5 Caàn phaûi duyeät laïi luaät leä hieän haønh veà quyeàn giöõ bí maät cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ñeå noù baûo veä caùc giaù trò maø noù döï ñònh baûo veä, töùc phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi lieân heä, tieáng toát cuûa moãi ngöôøi, lôïi ích cuûa Giaùo hoäi, nhöng ñoàng thôøi, cho pheùp khai trieån moät baàu khí minh baïch vaø tin caäy hôn, traùnh yù töôûng cho raèng bí maät ñöôïc söû duïng ñeå che giaáu caùc vaán ñeà thay vì baûo veä caùc söï thieän coù lieân quan.
3.6 Cuõng caàn phaûi tinh chænh caùc tieâu chuaån ñeå coù ñöôïc moät neàn truyeàn thoâng chính xaùc trong moät thôøi ñaïi nhö thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, trong ñoù, caùc nhu caàu minh baïch phaûi ñöôïc caân baèng vôùi caùc nhu caàu baûo maät: treân thöïc teá, moät vieäc baûo maät khoâng theå bieän minh ñöôïc, cuõng nhö moät vieäc tieát loä khoâng kieåm soaùt ñöôïc, ñeàu coù nguy cô taïo ra moät neàn truyeàn thoâng xaáu xa vaø khoâng phuïc vuï söï thaät. Traùch nhieäm cuõng laø phaûi bieát caùch truyeàn thoâng. Quaû thöïc, neáu ngöôøi ta khoâng truyeàn thoâng, thì laøm sao hoï coù theå giaûi trình vôùi ngöôøi khaùc? Vaø do ñoù, coù theå coù loaïi hieäp thoâng naøo nöõa giöõa chuùng ta ñöôïc?
Keát luaän
Nhöõng xem xeùt vöøa ñöôïc ñeà caäp lieân quan ñeán caùc haønh ñoäng coù theå thöïc hieän ñöôïc trong tö caùch Giaùo hoäi, trong tö caùch daân Chuùa trong söï hieäp thoâng vaø ñoàng traùch nhieäm, khoâng phaûi chæ laø vieäc khuyeán khích suy tö vaø ñoái chieáu theo chieàu ngang, ñaëc bieät trong caùc coâng vieäc nhoùm ñeå taïo neân vieäc ñaøo saâu vaø aùp duïng cuï theå. Thaät vaäy, nhö thö göûi daân Chuùa ñaõ khuyeân chuùng ta, "ngaøy nay chuùng ta phaûi neâu cao thaùch thöùc, trong tö caùch daân Chuùa, saün saøng mang laáy noãi ñau cuûa caùc anh em cuûa chuùng ta ñang bò baàm daäp trong xaùc thòt vaø tinh thaàn cuûa hoï. Neáu trong quaù khöù, laøm ngô boû soùt coù theå ñöôïc coi laø moät hình thöùc ñaùp öùng, thì hoâm nay chuùng ta muoán raèng tình lieân ñôùi, hieåu theo nghóa saâu saéc vaø ñoøi hoûi cao hôn cuûa noù, phaûi moâ taû caùch xaây döïng hieän taïi vaø töông lai cuûa chuùng ta".