Nhöõng noå löïc baûo veä
treû vò thaønh nieân trong Giaùo Hoäi
Nhöõng noå löïc baûo veä treû vò thaønh nieân trong Giaùo Hoäi.
Vaên Yeân chuyeån ngöõ
Vatican (Vat. 19-02-2019) - Tröôùc theàm cuoäc hoïp veà "Baûo veä treû vò thaønh nieân trong Giaùo hoäi" seõ dieãn ra taïi Vatican töø ngaøy 21-24/2, chuùng toâi xin gôûi ñeán quyù vò baøi vieát cuûa taùc giaû Fabio Colagrande, veà nhöõng noã löïc cuûa Giaùo hoäi töø tröôùc ñeán nay trong vaán ñeà naøy.
Taïi Vatican
Ñaây laø cuoäc hoïp ñaàu tieân lieân quan ñeán taát caû chuû tòch caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø beà treân caùc Doøng tu treân toaøn theá giôùi ñeå giaûi quyeát vaán ñeà theo loái nhìn cuûa Tin Möøng. Vaø ñaây cuõng laø cuoäc gaëp cuûa caùc muïc töû vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa 'Thöôïng hoäi ñoàng' chöa töøng coù tieàn leä. Ñieàu naøy cho thaáy quyeát taâm choáng laïi vieäc laïm duïng cuûa caùc giaùo só laø öu tieân haøng ñaàu cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ trong boái caûnh lòch söû hieän nay. Moät soá muïc tieâu cuûa cuoäc hoïp naøy laø laéng nghe caùc naïn nhaân, taêng nhaän thöùc vaán ñeà, cung caáp kieán thöùc, phaùt trieån quy cheá vaø thuû tuïc môùi, chia seû nhöõng thöïc haønh toát.
Moät giai ñoaïn cuûa haønh trình daøi
Tuy nhieân, chaéc chaén ñaây khoâng phaûi laø böôùc ñaàu tieân cuûa Toøa thaùnh cuõng nhö cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà vaán ñeà naøy. Nhöng ñaây laø moät giai ñoaïn lòch söû trong moät haønh trình maø Giaùo hoäi Coâng giaùo ñaõ thöïc hieän hôn ba möôi naêm qua taïi caùc quoác gia nhö Canada, Hoa Kyø, Ailen vaø UÙc; vaø trong khoaûng möôøi naêm taïi Chaâu AÂu. Nhöõng caùch thöùc ñoù cuõng seõ tieáp tuïc ngay caû sau cuoäc hoïp môùi naøy. Vieäc ñoåi môùi caùc nguyeân taéc giaùo luaät veà nhöõng tröôøng hôïp laïm duïng treû em lieân quan ñeán giaùo só ñaõ baét ñaàu taïi Vatican töø möôøi taùm naêm tröôùc. Vaø trong hai möôi naêm qua, caùc Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ coù voâ soá cöû chæ, baøi phaùt bieåu vaø taøi lieäu ñeà caäp rieâng veà chuû ñeà ñau ñôùn naøy. Ñoâi khi, vieäc ñöa ra nhöõng quy luaät vaø thuû tuïc khoâng taïo ra söï thay ñoåi ngay laäp töùc trong naõo traïng caàn thieát choáng laïi laïm duïng. Tuy nhieân, vôùi cuoäc hoïp nhö mong muoán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laàn naøy, khoâng theå tính ñaây laø "naêm zero" trong vieäc cam keát cuûa Giaùo hoäi baûo veä treû vò thaønh nieân.
Caùc nöôùc ñaàu tieân: Canada, Myõ, Ireland vaø UÙc
Moät trong nhöõng Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñaàu tieân treân theá giôùi ban haønh caùc chæ thò lieân quan ñeán xaâm phaïm tính duïc ñoái vôùi treû vò thaønh nieân trong Giaùo hoäi laø Canada, vaøo naêm 1987. Naêm 1989, sau khi dö luaän lieân tuïc laëp laïi treân baùo chí veà vieäc xaâm phaïm tính duïc ñoái vôùi treû vò thaønh nieân cuûa caùc giaùo só, Giaùo hoäi Canada ñaõ laäp moät uûy ban "ñaëc bieät" vaøo naêm 1992 vaø cho ra taøi lieäu "Töø ñau khoå ñeán hy voïng" trong ñoù coù 50 "Khuyeán nghò" göûi ñeán caùc tín höõu Coâng giaùo, giaùm muïc vaø nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm huaán luyeän linh muïc.
Taïi Hoa Kyø, Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn ñaàu tieân ñeà caäp ñeán xaâm phaïm tính duïc treû vò thaønh nieân bôûi caùc linh muïc trong cuoäc hoïp thaùng 6 naêm 1992, vaø thieát laäp "5 nguyeân taéc" phaûi theo. Duø vaäy, söï lan roäng cuûa hieän töôïng naøy trong nhöõng naêm sau ñoù vaø söï baát caäp trong caùch ñieàu haønh, vaø ñaõ bò toá giaùc bôûi moät cuoäc ñieàu tra lòch söû Boston Globe, ñaõ khieán Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II trieäu taäp caùc hoàng y ngöôøi Myõ veà Roma vaøo thaùng 4 naêm 2002.
Taïi Ailen, vaøo naêm 1994, Giaùo hoäi ñaõ thaønh laäp UÛy ban Coá vaán cuûa caùc Giaùm muïc Coâng giaùo Ailen veà Laïm duïng Tính duïc Treû em cuûa Linh muïc vaø Tu só. Uyû ban naøy ñaõ ñöa ra baûn ñaàu tieân cuûa "Baùo caùo cuoái cuøng" vaøo thaùng 12 naêm sau ñoù. Tuy nhieân, moät trong nhöõng thuû tuïc ñaàu tieân treân theá giôùi veà caùch xöû lyù trong giaùo phaän nhöõng tröôøng hôïp aáu daâm lieân quan ñeán giaùo só thì ñöôïc xuaát baûn taïi UÙc. Vaøo thaùng 12 naêm 1996, taøi lieäu "Höôùng tôùi vieäc chöõa laønh" ñaõ ñöôïc pheâ duyeät cho taát caû caùc giaùo phaän UÙc vaø coù hieäu löïc töø vaøo 3 naêm 1997.
Nguyeân taéc giaùo luaät môùi: nhöõng laïm duïng "phaïm toäi nghieâm troïng"
Töø ñaàu theá kyû XXI, Toøa thaùnh, ñaëc bieät laø nhôø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Hoàng y Ratzinger, sau ñoù ñöôïc baàu laøm Giaùo hoaøng Beâneâdictoâ XVI, khôûi söï vaø hoaøn thaønh moät söï ñoåi môùi saâu saéc veà caùc nguyeân taéc giaùo luaät ñeå can thieäp nhöõng tröôøng hôïp laïm duïng, caäp nhaät veà hình phaït, thuû tuïc vaø naêng quyeàn. Vaøo naêm 2001, Töï saéc Sacentorum Sanctuarytitatis tutela cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ theâm toäi laïm duïng tính duïc treû vò thaønh nieân bôûi moät giaùo só laø moät trong soá nhöõng "toäi nghieâm troïng nhaát", daønh rieâng cho Boä Giaùo lyù Ñöùc tin xöû lyù. Naêm 2010, Ñöùc Beâneâdictoâ XVI, cuõng töø Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, ñaõ cho xuaát baûn nhöõng "Quy luaät môùi veà caùc toäi nghieâm troïng nhaát", giuùp ñaåy nhanh caùc thuû tuïc baèng caùch giôùi thieäu "saéc leänh ngoaøi toaø", taêng gaáp ñoâi thôøi gian xöû lyù töø möôøi leân hai möôi naêm vaø theâm toäi danh "khieâu daâm treû em". Cuõng trong naêm ñoù taïi Ñöùc, tröôøng hôïp cuûa Tröôøng Canisio cuûa Doøng Teân ôû Berlin ñaõ thuùc ñaåy Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñoåi môùi "Nhöõng Höôùng daãn" ñaõ ñöôïc xuaát baûn laàn ñaàu naêm 2002, vaø taêng cöôøng hôïp taùc vôùi chính quyeàn.
Ailen: Baùo caùo Ryan vaø Murphy
Naêm 2009 taïi Ireland, sau nhieàu naêm laøm vieäc bôûi caùc UÛy ban chính phuû ñaëc bieät, Baùo caùo Ryan, veà caùc vuï laïm duïng xaûy ra trong heä thoáng tröôøng hoïc vaø Baùo caùo Murphy, veà vieäc laïm duïng treû vò thaønh nieân trong ba möôi naêm bôûi caùc thaønh vieân cuûa Toång giaùo phaän Dublin ñaõ ñöôïc coâng boá. Tieáng vang lôùn ñöôïc ñöa ra bôûi caùc baùo caùo, trong ñoù neâu roõ nhöõng thieáu soùt maø Giaùo hoäi ñaõ xöû lyù caùc tröôøng hôïp laïm duïng, khieán Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâdictoâ XVI trieäu taäp taát caû caùc giaùm muïc Ailen veà Roma, ñeå ra moät "Thö muïc vuï" göûi ñeán taát caû caùc tín höõu Coâng giaùo treân ñaát nöôùc vaøo thaùng 3/2010 - trong ñoù ngaøi yeâu caàu caùc bieän phaùp thöïc söï Tin Möøng, ñuùng ñaén vaø hieäu quaû ñeå ñaùp laïi söï boäi tín naøy - vaø chuaån bò cho chuyeán toâng du ñeán Ailen, töø thaùng 11 naêm 2010 ñeán thaùng 3 naêm 2012. Töø naêm 2008, Ñöùc Beâneâdictoâ XVI ñaõ baét ñaàu thöôøng xuyeân gaëp naïn nhaân bò laïm duïng trong caùc chuyeán vieáng thaêm taïi Hoa Kyø, UÙc, Anh, Malta, Ñöùc. Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ cuõng laøm ñieàu töông töï vôùi caùc cuoäc hoïp rieâng ñònh kyø taïi nhaø Santa Marta.
Yeâu caàu taøi lieäu "Höôùng daãn" cho caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc
Moät böôùc caên baûn khaùc cuûa quaù trình naøy laø, vaøo thaùng 5 naêm 2011, töø Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, ngaøi ra moät toâng thö yeâu caàu taát caû caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc soaïn thaûo taøi lieäu "Höôùng daãn" ñeå ñieàu trò caùc tröôøng hôïp laïm duïng vaø giuùp ñôõ caùc naïn nhaân, cuõng nhö cung caáp nhöõng chæ daãn veà vaán ñeà naøy vôùi muïc ñích ñieàu phoái caùc hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo phaän veà cuøng moät vaán ñeà. Noäi dung Toâng thö neâu roõ Giaùm muïc giaùo phaän laø ngöôøi chòu traùch nhieäm ñaàu tieân trong vieäc xöû lyù caùc toäi laïm duïng tính duïc treû vò thaønh nieân bôûi caùc giaùo só.
Hoäi nghò chuyeân ñeà taïi Ñaïi hoïc Gregoriana
Ñeå giuùp caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø Doøng tu chuaån bò thích ñaùng nhöõng taøi lieäu "Höôùng daãn", Toøa Thaùnh ñaõ khuyeán khích toå chöùc Hoäi nghò chuyeân ñeà quoác teá mang teân "Höôùng tôùi vieäc chöõa laønh vaø canh taân" dieãn ra taïi Ñaïi hoïc Giaùo hoaøng Gregoriana vaøo thaùng 2 naêm 2012. Cuoäc hoïp, coù cuøng muïc tieâu 'toaøn caàu' töông töï cuoäc hoïp vaøo thaùng 2 naêm 2019, quy tuï ñaïi dieän cuûa 110 Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø Beà treân cuûa 35 Doøng tu. Trong khoaù Hoäi nghò, Trung taâm Baûo veä Treû vò thaønh nieân ñöôïc coâng boá thaønh laäp, taïi Ñaïi hoïc Gregoriana, do cha Zollner ñieàu haønh vôùi muïc ñích ñaøo taïo chuyeân vieân veà ngaên ngöøa laïm duïng.
UÛy ban môùi
Böôùc quan troïng ñaàu tieân trong vieäc ngaên chaën vaø choáng laïi söï laïm duïng döôùi thôøi Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ laø thaønh laäp moät UÛy ban Giaùo hoaøng môùi vaøo thaùng 12 naêm 2013 ñeå baûo veä treû vò thaønh nieân. Moät trong nhöõng thaønh quaû cuûa uyû ban naøy laø thieát laäp moät moâ hình cho taøi lieäu "Höôùng daãn", toå chöùc caùc khoùa hoïc cho caùc giaùm muïc môùi ñöôïc boå nhieäm vaø ñeà xuaát moät ngaøy caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân bò laïm duïng.
Nhöõng canh taân giaùo luaät, veà quy ñònh vaø quy trình xöû lyù lieân quan ñeán laïm duïng, cuõng ñöôïc thöïc hieän bôûi Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, vôùi töï saéc "Nhö moät ngöôøi meï yeâu daáu" ban haønh thaùng 6 naêm 2016, laàn ñaàu tieân quy ñònh veà vaán ñeà traùch nhieäm cuûa caùc thaåm quyeàn Giaùo hoäi, trong ñoù thieát laäp vieäc loaïi boû chöùc vuï cuûa caùc giaùm muïc 'lô laø' trong vieäc xöû lyù laïm duïng tính duïc treû vò thaønh nieân theo nhöõng quy ñònh thuû tuïc giaùo luaät.
Vaøo thaùng 11 naêm 2014, moät "phuùc chieáu" cuûa Ñöùc Thaùnh Cha thieát laäp, trong noäi boä Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, moät Hoäi ñoàng ñeå kieåm tra theo doõi vaø ñöa ra phaùn quyeát lieân quan ñeán "caùc toäi nghieâm troïng nhaát", vaø ñöôïc uûy thaùc cho Ñöùc Toång Giaùm muïc Scicluna. Muïc tieâu laø ñeå ñaûm baûo kieåm tra nhanh hôn caùc tröôøng hôïp laïm duïng treû em.
Ñeå laøm roõ cam keát cuûa Giaùo hoäi trong vieäc baûo veä treû vò thaønh nieân khoâng chæ trong noäi boä Giaùo hoäi maø coøn hôïp taùc vôùi toaøn xaõ hoäi, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, vaøo thaùng 10 naêm 2017, ñaõ uûng hoä vaø thuùc ñaåy Hoäi nghò quoác teá Phaåm giaù Treû em trong Theá giôùi Soá, ñöôïc toå chöùc taïi Ñaïi hoïc Giaùo hoaøng Gregoriana.
Cuoäc chieán choáng laïm duïng laø cuoäc chieán choáng laïi giaùo só
Trong chuyeán vieáng thaêm Chile vaøo thaùng 1 naêm 2018, Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ phaûi ñoái dieän vôùi scandal veà nhöõng chia reõ trong Giaùo hoäi ñòa phöông do chuyeän cuûa linh muïc Fernando Karadima, bò Toøa Thaùnh nhìn nhaän veà toäi laïm duïng naêm 2011. Sau cuoäc ñieàu tra vaøo thaùng 2 naêm 2018 bôûi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Scicluna, ñeán thaùng 4 naêm 2018 Ñöùc Giaùo hoaøng vieát moät laù thö cho caùc giaùm muïc Chile, nhìn nhaän "nhöõng sai loãi nghieâm troïng trong vieäc ñaùnh giaù vaø naém baét tình hình do thieáu thoâng tin trung thöïc". Sau ñoù, vaøo thaùng 5 naêm 2018, ngaøi ñaõ thuyeát phuïc toaøn boä giaùm muïc Chile veà Roma, ñeå tham döï moät cuoäc hoïp, vaø cuoái cuøng keát thuùc vôùi vieäc taát caû caùc giaùm muïc Chile ñeä ñôn töø chöùc leân Ñöùc Giaùo hoaøng. Nhöng chæ moät soá ñöôïc chaáp nhaän.
Trong boái caûnh naøy, caùc taøi lieäu muïc vuï gaàn ñaây nhaát cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng lieân quan ñeán chuû ñeà naøy ñaõ ra ñôøi. "Thö göûi daân Chuùa ñang treân ñöôøng löõ haønh taïi Chile", vaøo thaùng 5 naêm 2018, trong ñoù Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ caûm ôn caùc naïn nhaân bò laïm duïng veà loøng can ñaûm vaø keâu goïi toaøn theå daân Chuùa choáng laïi chuû nghóa giaùo só trò, laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng laïm duïng. Moät laàn nöõa, trong "Thö göûi Daân Chuùa" vaøo thaùng 8 naêm 2018, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ lieân keát vieäc laïm duïng tính duïc vôùi laïm duïng quyeàn löïc vaø laïm duïng löông taâm. Vaø ngaøi khaúng ñònh raèng noùi khoâng vôùi laïm duïng laø noùi khoâng vôùi chuû nghóa giaùo só trò. Trong chuyeán toâng du ñeán Ai-len tham döï Ñaïi hoäi Gia ñình Theá giôùi, trong cuøng thaùng ñoù, Ñöùc Phanxicoâ ñaõ noùi veà "söï thaát baïi cuûa caùc thaåm quyeàn Giaùo hoäi trong vieäc giaûi quyeát thoûa ñaùng nhöõng toäi aùc gheâ tôûm naøy", "ñaõ gaây ra söï phaãn noä vaø vaãn laø nguyeân nhaân gaây ñau khoå vaø xaáu hoå cho coäng ñoàng Coâng giaùo".
Cuoái cuøng, trong taøi lieäu muïc vuï gaàn ñaây nhaát veà chuû ñeà naøy, "Thö göûi caùc Giaùm muïc Myõ" thaùng 1 naêm 2019, Ñöùc Giaùo hoaøng khaúng ñònh raèng veát thöông veà söï tín nhieäm, do laïm duïng, khoâng chæ ñoøi hoûi moät toå chöùc môùi, maø coøn "thay ñoåi nhaän thöùc cuûa chuùng ta, veà caùch caàu nguyeän cuûa chuùng ta, veà vieäc söû duïng quyeàn löïc vaø tieàn baïc, vaø veà caùch soáng cuûa chuùng ta".