Phuïng vuï laø baûn ñoà chæ ñöôøng
cho cuoäc soáng cuûa Kitoâ höõu
Baøi noùi chuyeän cuûa Ñöùc Phanxicoâ vôùi Ñaïi Hoäi cuûa Boä Phuïng Thôø Thieân Chuùa vaø Kyû Luaät Bí Tích: Phuïng vuï laø baûn ñoà chæ ñöôøng cho cuoäc soáng cuûa Kitoâ höõu.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 14-02-2019) - Theo tin Vatican News vaø Zenit, ngaøy 14 thaùng 2 naêm 2019, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán caùc tham döï vieân Ñaïi Hoäi Toaøn Theå cuûa Thaùnh Boä Phuïng Thôø Thieân Chuùa vaø Kyû Luaät Bí Tích taïi Vatican. Ngaøi noùi vôùi caùc vò raèng Phuïng Vuï laø baûn ñoà chæ ñöôøng cho ñôøi soáng ngöôøi Kitoâ höõu. Do ñoù, ta phaûi taùi khaùm phaù thöïc taïi phuïng vuï thaùnh chöù khoâng giaûm thieåu noù.
Lôøi ngaøi: "khôûi ñieåm, thay vaøo ñoù, laø nhìn nhaän thöïc taïi phuïng vuï thaùnh, moät kho baùu soáng ñoäng khoâng theå bò giaûn löôïc vaøo khieáu thöôûng thöùc, coâng thöùc vaø traøo löu, nhöng phaûi ñöôïc chaøo ñoùn moät caùch ngoan ngoaõn vaø coå vuõ baèng tình yeâu, nhö cuûa nuoâi döôõng khoâng theå thay theá cho söï lôùn maïnh höõu cô cuûa daân Chuùa".
"Phuïng vuï khoâng phaûi laø 'laõnh vöïc töï bieân töï dieãn' nhöng laø leã hieån linh cuûa hieäp thoâng giaùo hoäi'. Vì lyù do naøy, "chuùng ta", chöù khoâng phaûi "toâi" phaûi vang doäi trong kinh nguyeän vaø cöû chæ.
"Khi chuùng ta nhìn trôû lui caùc khuynh höôùng dó vaõng moät caùch luyeán nhôù hay mong muoán aùp ñaët chuùng moät laàn nöõa, seõ coù nguy cô ñaët phaàn môù tröôùc toaøn boä, ñaët 'toâi' tröôùc daân Chuùa, ñaët tröøu töôïng tröôùc cuï theå, ñaët yù thöùc heä tröôùc hieäp thoâng vaø, trong caên baûn, ñaët nhöõng ñieàu thuoäc theá gian tröôùc nhöõng ñieàu thieâng lieâng".
Noùi veà vieäc ñaøo taïo, ngaøi thuùc giuïc caùc vò ñöøng bao giôø queân raèng tröôùc heát, phuïng vuï laø söï soáng nhaèm ñaøo taïo, chöù khoâng phaûi laø moät yù nieäm ñeå hoïc. Ngaøi noùi "Phuïng vuï thöïc söï laø con ñöôøng chính treân ñoù ñôøi soáng Kitoâ höõu phaûi ñi qua trong moïi giai ñoaïn trieån nôû cuûa noù".
Keát luaän, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc nhôû "chuùng ta thaåy ñeàu ñöôïc môøi goïi thaâm haäu hoùa vaø laøm soáng laïi vieäc ñaøo taïo veà phuïng vuï cuûa chuùng ta". Ngaøi noùi: "do ñoù, anh chò em coù tröôùc maét moät traùch vuï lôùn lao vaø töôi ñeïp: coá gaéng ñeå daân Chuùa taùi khaùm phaù veû ñeïp cuûa vieäc ñöôïc gaëp gôõ Chuùa trong vieäc cöû haønh caùc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi vaø, nhôø gaëp Ngöôøi, ta coù ñöôïc söï soáng nhaân danh Ngöôøi".
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi noùi chuyeän cuûa ngaøi vôùi caùc tham döï vieân:
Thöa caùc Ñöùc Hoàng Y,
quùy hieàn huynh trong haøng Giaùm Muïc vaø linh muïc
anh chò em thaân meán!
Toâi raát vui ñöôïc gaëp anh chò em nhaân dòp Ñaïi Hoäi toaøn theå cuûa anh chò em. Toâi caûm ôn Ñöùc Hoàng Y Boä Tröôûng vì nhöõng lôøi ngaøi ñaõ ngoû vôùi toâi vaø toâi xin chaøo taát caû anh chò em, caùc thaønh vieân, coäng taùc vieân vaø coá vaán cuûa Boä Phuïng Thôø Thieân Chuùa vaø Kyû Luaät Bí Tích.
Ñaïi Hoäi toaøn theå naøy dieãn ra vaøo moät thôøi ñieåm quan troïng. Naêm möôi naêm ñaõ troâi qua keå töø ngaøy 8 thaùng 5 naêm 1969, Thaùnh Phaoloâ VI mong muoán thaønh laäp ñieàu luùc aáy goïi laø Congregatio pro Cultu Divino (Boä Thôø Phöôïng Thieân Chuùa), ñeå taïo khuoân cho söï ñoåi môùi maø Coâng ñoàng Vatican II voán mong muoán. Ñoù laø vaán ñeà xuaát baûn caùc saùch phuïng vuï theo caùc tieâu chuaån vaø quyeát ñònh cuûa caùc nghò phuï Coâng ñoàng, vôùi muïc ñích phaùt huy, nôi daân Chuùa, söï tham gia "tích cöïc, coù yù thöùc vaø ñaïo ñöùc" vaøo caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ (xem Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 48).
Truyeàn thoáng caàu nguyeän cuûa Giaùo hoäi caàn nhöõng bieåu thöùc ñoåi môùi, maø khoâng ñaùnh maát baát cöù ñieàu gì trong söï phong phuù ngaøn naêm cuûa noù, thaäm chí taùi khaùm phaù kho baùu töø coäi nguoàn cuûa noù. Trong nhöõng thaùng ñaàu tieân cuûa naêm ñoù, nhöõng thaønh quaû ñaàu tieân cuûa cuoäc caûi toå do Toâng Toøa thöïc hieän ñaõ phaùt trieån maïnh meõ vì lôïi ích cuûa daân Chuùa. Vaøo ñuùng ngaøy naøy, Töï saéc Mysterii paschalis ñöôïc ban haønh lieân quan ñeán lòch Roâma vaø naêm phuïng vuï (14 thaùng 2 naêm 1969); sau ñoù, Toâng Hieán quan troïng Missale Romanum (3 thaùng 4 naêm 1969), maø Ñöùc Thaùnh Giaùo hoaøng ñaõ ban haønh Saùch leã Roâma. Trong cuøng naêm ñoù, Ordo Missae (saùch nghi thöùc Thaùnh Leã) vaø nhieàu Ordo (saùch nghi thöùc) khaùc ñaõ ñöôïc ban haønh, keå caû caùc saùch lieân quan ñeán leã röûa toäi treû em, hoân nhaân vaø an taùng. Chuùng laø nhöõng böôùc ñaàu cuûa moät haønh trình, caàn ñöôïc tieáp tuïc moät caùch kieân ñònh khoân ngoan.
Chuùng ta bieát raèng vieäc thay ñoåi caùc saùch phuïng vuï maø thoâi laø khoâng ñuû ñeå caûi thieän phaåm chaát cuûa phuïng vuï. Laøm ñieàu naøy moät mình seõ laø moät söï löøa doái. Ñeå cuoäc soáng thöïc söï laø moät lôøi ngôïi khen laøm ñeïp loøng Thieân Chuùa, ñieàu thöïc söï caàn thieát laø phaûi thay ñoåi coõi loøng. Hoaùn caûi Kitoâ giaùo ñöôïc ñieàu höôùng veà söï thay ñoåi coõi loøng naøy, voán laø cuoäc gaëp gôõ cuûa ñôøi soáng vôùi "Thieân Chuùa cuûa ngöôøi soáng" (Mt 22: 32). Ñaây cuõng laø muïc ñích coâng vieäc cuûa anh chò em ngaøy hoâm nay, nhaèm giuùp Ñöùc Giaùo Hoaøng thi haønh thöøa taùc vuï cuûa ngaøi vì lôïi ích cuûa Giaùo hoäi trong vieäc caàu nguyeän treân khaép traùi ñaát. Trong söï hieäp thoâng giaùo hoäi, caû Toâng Toøa vaø caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñeàu hoaït ñoäng trong tinh thaàn hôïp taùc, ñoái thoaïi vaø ñoàng nghò (synodality). Treân thöïc teá, Toøa Thaùnh khoâng thay theá caùc giaùm muïc, nhöng laøm vieäc vôùi caùc ngaøi ñeå phuïc vuï, trong söï phong phuù cuûa caùc ngoân ngöõ vaø vaên hoùa khaùc nhau, ôn goïi caàu nguyeän cuûa Giaùo hoäi treân theá giôùi. Töï saéc Magnum principium (3 thaùng 9 naêm 2017) theo ñöôøng höôùng naøy; trong ñoù, toâi coù yù ñònh coå vuõ, vôùi nhöõng ñieàu khaùc, "vieäc caàn phaûi coù söï coäng taùc lieân tuïc ñaày tin töôûng laãn nhau, caûnh giaùc vaø saùng taïo, giöõa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø boä cuûa Toøa thaùnh coù nhieäm vuï coå vuõ phuïng vuï thaùnh". Hy voïng coù söï tieáp tuïc theo con ñöôøng hôïp taùc laãn nhau, yù thöùc ñöôïc caùc traùch nhieäm lieân heä ñeán vieäc hieäp thoâng giaùo hoäi, trong ñoù söï hôïp nhaát vaø ña daïng ñöôïc noái keát vôùi nhau. Ñoù laø vaán ñeà haøi hoøa.
ÔÛ ñaây chuùng ta cuõng tìm thaáy thaùch thöùc ñaøo taïo, voán laø ñoái töôïng chuyeân bieät trong söï suy tö cuûa anh chò em. Noùi veà söï ñaøo taïo, tröôùc heát, chuùng ta khoâng theå queân raèng phuïng vuï laø cuoäc soáng nhaèm ñaøo taïo, chöù khoâng phaûi laø moät yù töôûng ñeå hoïc hoûi. Trong phöông dieän naøy, ñieàu raát höõu ích laø nhôù raèng thöïc taïi quan troïng hôn yù töôûng (xem Toâng huaán Evangelii gaudium, 231-233). Vaø do ñoù, trong phuïng vuï cuõng nhö trong caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng giaùo hoäi, ñieàu toát laø khoâng neân keát cuïc ôû choã taïo thuaän lôïi cho söï phaân cöïc yù thöùc heä voâ boå, moät söï phaân cöïc thöôøng xuaát hieän khi, vì coi caùc yù töôûng cuûa chuùng ta coù giaù trò cho moïi boái caûnh, neân chuùng ta coù xu höôùng aùp duïng thaùi ñoä bieän chöùng laâu ñôøi ñoái vôùi nhöõng ai khoâng chia seû chuùng. Do ñoù, coù leõ baét ñaàu töø mong muoán phaûn öùng vôùi moät soá baát an trong boái caûnh hieän taïi, chuùng ta coù nguy cô rôi vaøo quaù khöù khoâng coøn nöõa hoaëc troán vaøo moät töông lai giaû ñònh. Khôûi ñieåm, thay vaøo ñoù, laø nhìn nhaän thöïc taïi phuïng vuï thaùnh, moät kho baùu soáng ñoäng khoâng theå bò giaûn löôïc vaøo khieáu thöôûng thöùc, coâng thöùc vaø traøo löu, nhöng phaûi ñöôïc chaøo ñoùn moät caùch ngoan ngoaõn vaø coå vuõ baèng tình yeâu, nhö cuûa nuoâi döôõng khoâng theå thay theá cho söï lôùn maïnh höõu cô cuûa daân Chuùa. Phuïng vuï khoâng phaûi laø "laõnh vöïc töï bieân töï dieãn" nhöng laø leã hieån linh cuûa hieäp thoâng giaùo hoäi. Vì lyù do naøy, "chuùng ta", chöù khoâng phaûi "toâi" phaûi vang doäi trong kinh nguyeän vaø cöû chæ; coäng ñoàng ñích thöïc, chöù khoâng phaûi chuû theå lyù töôûng. Khi chuùng ta nhìn trôû lui caùc khuynh höôùng dó vaõng moät caùch luyeán nhôù hay mong muoán aùp ñaët chuùng moät laàn nöõa, seõ coù nguy cô ñaët phaàn môù tröôùc toaøn boä, ñaët 'toâi' tröôùc daân Chuùa, ñaët tröøu töôïng tröôùc cuï theå, ñaët yù thöùc heä tröôùc hieäp thoâng vaø, trong caên baûn, ñaët nhöõng ñieàu thuoäc theá gian tröôùc nhöõng ñieàu thieâng lieâng".
Theo nghóa naøy, tieâu ñeà hoäi nghò cuûa anh chò em coù giaù trò: Söï ñaøo taïo phuïng vuï cuûa daân Chuùa. Nhieäm vuï ñang chôø ñôïi chuùng ta quaû thöïc laø chuû yeáu nhaèm truyeàn baù trong daân Chuùa söï huy hoaøng cuûa maàu nhieäm soáng ñoäng cuûa Chuùa, Ñaáng laøm cho chính Ngöôøi toû hieän trong phuïng vuï. Noùi veà vieäc ñaøo taïo phuïng vuï nôi daân Chuùa coù nghóa tröôùc heát vaø treân heát laø nhaän thöùc ñöôïc vai troø khoâng theå thieáu maø phuïng vuï ñang naém giöõ trong Giaùo hoäi. Vaø sau ñoù, cuï theå giuùp daân Chuùa noäi taâm hoùa toát hôn vieäc caàu nguyeän cuûa Giaùo hoäi, yeâu thích noù nhö moät kinh nghieäm gaëp gôõ vôùi Chuùa vaø vôùi anh chò em mình, nhöõng ngöôøi, döôùi aùnh saùng naøy, ñang taùi khaùm phaù noäi dung cuûa noù vaø tuaân giöõ caùc nghi thöùc cuûa noù.
Vì phuïng vuï laø moät kinh nghieäm traûi daøi tôùi vieäc hoaùn caûi cuoäc soáng thoâng qua vieäc thaám nhaäp caùch suy nghó vaø haønh xöû cuûa Chuùa, neân vieäc ñaøo taïo phuïng vuï khoâng theå chæ giôùi haïn trong vieäc cung caáp kieán thöùc - ñaây laø moät sai laàm - maëc duø caàn thieát, veà caùc saùch phuïng vuï, thaäm chí caû vieäc chæ ñeå baûo veä nghóa vuï chu toaøn caùc kyû luaät nghi leã. Ñeå phuïng vuï chu toaøn chöùc naêng ñaøo taïo vaø bieán ñoåi cuûa noù, caùc muïc töû vaø giaùo daân caàn phaûi ñöôïc daãn nhaäp vaøo yù nghóa vaø ngoân ngöõ töôïng tröng cuûa noù, bao goàm ngheä thuaät, baøi haùt vaø aâm nhaïc ñeå phuïc vuï maàu nhieäm ñöôïc cöû haønh, thaäm chí caû söï im laëng nöõa. Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cuõng tieáp nhaän phöông thöùc khai nhieäm (mystagogical) ñeå minh hoïa phuïng vuï, löôïng giaù nhöõng lôøi caàu nguyeän vaø daáu hieäu cuûa noù. Khoa khai taâm maàu nhieäm (mystagogy): ñaây laø caùch thích hôïp ñeå ñi vaøo maàu nhieäm phuïng vuï, trong cuoäc gaëp gôõ soáng ñoäng vôùi Chuùa bò ñoùng ñinh vaø phuïc sinh. Khai taâm maàu nhieäm coù nghóa laø khaùm phaù cuoäc soáng môùi maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc trong daân Chuùa qua caùc Bí tích vaø lieân tuïc khaùm phaù laïi veû ñeïp cuûa vieäc laøm môùi noù.
Veà caùc giai ñoaïn ñaøo taïo, do kinh nghieäm, chuùng ta bieát raèng, ngoaøi giai ñoaïn ban ñaàu, caàn phaûi vun xôùi vieäc ñaøo taïo lieân tuïc haøng giaùo só vaø giaùo daân, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi lieân quan ñeán caùc thöøa taùc phuïc vuï phuïng vuï. Ñaøo taïo khoâng chæ moät laàn, nhöng lieân tuïc. Ñoái vôùi caùc thöøa taùc vieân thuï phong, cuõng nhaèm moät ars celebrandi (ngheä thuaät cöû haønh) laønh maïnh, lôøi keâu goïi cuûa Coâng ñoàng raát coù giaù trò: "Do ñoù, ñieàu caàn haøng ñaàu laø phaûi chuù yù, tröôùc heát, ñeán vieäc daïy phuïng vuï cho haøng giaùo só" (Hieán cheá Sacrosanctum Concilium, 14). Tröôùc heát. Caùc traùch nhieäm giaùo duïc phaûi ñöôïc chia seû, cho duø caùc giaùo phaän caù theå ñaõ can döï chaët cheõ hôn trong giai ñoaïn hoaït ñoäng. Vieäc suy tö cuûa anh chò em seõ giuùp thaùnh boä khai trieån caùc saùch höôùng daãn vaø chæ daãn ñeå, trong tinh thaàn phuïc vuï, coù theå cung caáp cho caùc - hoäi ñoàng giaùm muïc, giaùo phaän, vieän ñaøo taïo, taïp chí - töùc nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm chaêm soùc vaø ñoàng haønh vôùi vieäc ñaøo taïo phuïng vuï cuûa daân Chuùa.
Anh chò em thaân meán, chuùng ta thaåy ñeàu ñöôïc môøi goïi thaâm haäu hoùa vaø laøm soáng laïi vieäc ñaøo taïo veà phuïng vuï cuûa chuùng ta. Phuïng vuï thöïc söï laø con ñöôøng chính treân ñoù ñôøi soáng Kitoâ höõu phaûi böôùc qua trong moïi giai ñoaïn trieån nôû cuûa noù. Do ñoù, anh chò em coù tröôùc maét moät traùch vuï lôùn lao vaø töôi ñeïp: coá gaéng ñeå daân Chuùa taùi khaùm phaù veû ñeïp cuûa vieäc ñöôïc gaëp gôõ Chuùa trong vieäc cöû haønh caùc maàu nhieäm cuûa Ngöôøi vaø, nhôø gaëp Ngöôøi, ta coù ñöôïc söï soáng nhaân danh Ngöôøi. Toâi caûm ôn anh chò em vì nhöõng noã löïc cuûa anh chò em vaø toâi chuùc laønh cho anh chò em, yeâu caàu anh chò em luoân daønh cho toâi moät choã - moät choã roäng lôùn! - trong lôøi caàu nguyeän cuûa anh chò em.